۱- پرسشنامه شخصیتی NEO پنج عامل اصلی شخصیت وشش خصوصیت درهرعامل را اندازه می گیردکه درسال ۱۹۸۵ توسط همین مؤلفین یعنی پائول تی.کوستاو و روبرت آر.مک کری تهیه شده است.تست NEO مقیاسهای تجربه شده ای برای اندازه گیری صفات N (نوروتیسم) ،E (برونگرایی)و O (انعطاف پذیری)داشت اما برای دوعامل دیگر یعنیA (دلپذیربودن)وC (باوجدان بودن)مقیاسهای کلی داشت.پرسش نامه شخصیتی NEO مناسب افرادی است که ۱۷ سال یابیشتردارند.دراین تست انتظار براین است که تمام سئوالات پاسخ داده شوداگر دریک پاسخ نامه بیش از۴۱ سئوال بدون پاسخ مشاهده شود ان پاسخنامه اصلاح نمی شود واگر کمتراز۴۱ سئوال بدون پاسخ دریک پاسخنامه دیده شودبه سئوالات مذکور نمره پاسخ«نظری ندارم»داده می شود.
اعتبارپاسخنامه
پاسخنامه های این تست حاوی سه سئوال اضافی است که امکان ساده ای برای کنترل اعتبار پاسخنامه فراهم می سازدوکمک می کندمطمئن شویم که آزموده تست رابه طورکامل ودقیق پاسخ داده است یانه.درسئوال اول پرسیده می شودکه«آیامن سعی کرده ام که تمام سئوالات راصادقانه وبه دقت پاسخ دهم؟»آزمده هایی که جواب نه به این سئوال می دهند،شایدبه این علت است که آنهاازپاسخ به سئوالات امتناع کرده اند بهرجهت علت هرچه باشدپاسخ «مخالفم»یا«کاملاً مخالفم»به این سئوال نتایج پاسخنامه رادراین تست بی اعتبارمی سازد.درمواردبالینی روانشناسی می توانددرباره این پاسخ بررسی هایی انجام دهدوبعداً درمورداعتبار پاسخنامه تصمیم بگیرد.درسئوال B وC پرسیده شده است که آیا آزموده به تمام سئوالات پاسخ داده است وآیا پاسخهای خود رادرجای مناسب علامت زده است یانه.منظوراین است که این امرمهم رابه آزموده یادآوری نمایدواو را راهنمایی کندبه این که سئوالات بدون پاسخ راتکمیل نماید ویک کنترل مجددی ازدرستی جای پاسخها بنماید.اگر آزموده پاسخ «نه »به سئوال Bبدهد،آزمایشگر ممکن است درصدد این امربرآید ودرموردسئوالات بی پاسخ آموزشهایی رابه آزموده بدهدواگرآزموده پاسخ «نه»به سئوال C بدهدنشانه عدم دقت آزموده به سئوالات بوده وبه طورطبیعی نتایج پاسخنامه این تست رابی اعتبارمی سازد.دراین موردنیزبررسی آزمایشگر می تواندمعتبربودن یابی اعتباربودن پاسخنامه رامحقق سازد.
پاسخهای موافق:تمام مقیاسهای این تست به منظور کنترل تاثیرتمایل فردبه موافقت بدقت تنظیم شده اند.این عبارت به این معناست ،آزموده هایی که درپاسخ به سئوالات بیش ازحدموارد«موافقم»و«کاملاً موافقم»را انتخاب نمایند،مایلند که به جای دریافت نمرات زیادگمراه کننده ،نمرات متوسطی دریافت کنند.برای کنترل تمایل فردبه موافقت تعدادپاسخهای «موافقم»و«کاملاًموافقم»فرددرپاسخنامه شمرده می شود.دریک نمونه بزرگ داوطلب(مک کری،کوستاودی،۱۹۹۱) ،۹۹ درصدآزموده هاکمتر از۱۵۰ سئوال موافق بودندازاین رواگربه ۱۵۰ سئوال یابیشتر ازآن پاسخ«موافقم»و«کاملاً موافقم»داده باشد ان پاسخنامه بایدبااحتیاط موردارزیابی قرارگیردچون یک تمایل قوی به موافقت ممکن است نتایج پاسخنامه را تحت تاثیرقراردهد.
پاسخهای مخالف:پاسخهای مخالف دراین تست حاکی ازآن است که آزموده به تعدادکمی ازپاسخهای موافقم وکاملاً موافقم داده است .برای مشخص کردن این پاسخنامه ها می توان تعدادپاسخهای موافقم وکاملاًموافقم رادرپاسخنامه ها شمرد.تقریباً ۹۹ درصدیک نمونه بزرگ ازداوطلبی (مک کری وکوستاودی،۱۹۹۱)به بیش از۵۰ موردموافقم وکاملاً موافقم پاسخ داده اند.اگرپاسخنامه حاوی پنجاه موردموافقم وکاملاًموافقم یاکمتر ازآن باشد،پاسخنامه بایدبااحتیاط تفسیرشود.(گروسی،؟)
۲-پرسشنامه سلامت عمومی
جهت بررسی سطح سلامت عمومی دانش آموزان ازفرم ۲۸ سئوالی پرسشنامه سلامت عمومی GHQ استفاده شد(پیوست ب)پرسشنامه سلامت عمومی GHQ توسط گلدبرگ(۱۹۷۲)ابداع شده است وهدف ازطراحی آن ،کشف وشناسایی اختلالات روانی درمراکز ومحیطهای مختلف بوده است.سئوالهای پرسشنامه که به بررسی و وضعیت روانی دریک ماهه اخیرمی پردازدشامل نشانه هایی مانندافکار واحساسات نابهنجار وجنبه هایی ازرفتار قابل مشاهده می باشد.به همین جهت سئوالها برموقعیت «اینجاواکنون»تاکید دارد.(گلدبرگ،۱۹۷۲).
درانتخاب سئوالات روی چهارحوزه کارشده است و اولین حوزه افسردگی است،دومین حوزه اضطراب واحساس آشفتگی روانشناختی می باشد.سومین حوزه رفتارقابل مشاهده عینی است که سئوالات مربوط به اختلال درکارکرد اجتماعی راموردسنجش قرارمی دهدوچهارمین حوزه (هیپوکندریها)یاخودبیمارپنداری است که دربرگیرنده طیف وسیعی ازسئوالات به ظاهر عضوی است.درانتخاب سئوالات CHG ازپرسشنامه MMPI مقیاس اضطراب آشکارتایلور وسیاه شخصیتی مادزلی – آیزینگ استفاده شده است.نهایتاً۱۴۰ سئوال اولیه انتخاب شد(گلدبرگ،۱۹۷۲).
پرسشنامه باسئوالات جسمانی شروع می شودوهرچه که به جلوترمی رویم جنبه های روانپزشکی سئوالات بیشترمی شود.دلیل این کاراین بوده است که وجودچنین سوالهای ابتدای پرسشنامه ممکن است آزمودنیها رابرآشفته کندوبه گونه ای که حاضر به ادامه همکاری نشوند.برای بررسی پرسشنامه گروه ۱۰۰نفری بهنجار،بیماران خفیف وبیماران شدید(مجموعاً ۳۰۰نفر)انتخاب وفرم اولیه برروی آنهااجراگردیدوپس ازتجزیه وتحلیل مواد،۹۳ سوال برگزیده شد.درمراحل بعدی تعدادسئوالات پرسشنامه به ۶۰ سئوال کاهش یافت.پرسشنامه عمومی ازجمله شناخته شده ترین ابزارغربال گری است وتاکنون بارهاتوسط روانپزشکان و روانشناسان مورداستفاده قرارگرفته است.این پرسشنامه درحال حاضر به صورت فرمهای ۶۰-۳۰-۲۸-۱۲ سوالی می باشد.
فرم میزان شده یا۲۸ سئوالی دراقدامی به منظور افزایش میزان واریانس ،ساخته شده وبراساس تحلیل عاملی بر روی فرم کامل CHG یعنی نسخه ۶۰ سئوالی تدوین گردیده است.این پرسشنامه چهارمقیاس فرعی نشانه های جسمانی ،اضطراب،اختلال درکارکرداجتماعی،افسردگی رادربرمی گیرد(گلدبرگ وهیلر،۱۹۷۹).
منظورازاعتبار ،درجه ثبات نمره هایی است که بازآزمایی افرادواحدباآزمون واحددرموقعیتهای مختلف یاباآزمایش افرادواحدیاسلسله ماده های همتاویاتحت سایرشرایط متغیربدست می آید(آنستازی،۱۳۷۱).آن نوع ازاعتبارکه بیشترین ارتباط راباروشهای غربالگری داردهمسانی درونی سوالات است که ازطریق ضریب اعتبار آلفای کرنباخ اندازه گیری می شود.
مطالعات مختلف نشان داده است که ضریب اعتباربازآزمایی CHG برابر۵۵% وضریب اعتبارباآزمایی برابرخرده مقیاس های بین ۴۲% تا۴۷% است این درحالی است که ضریب آلفای کرنباخ برابرکل مقیاس برابر۸۸% وبرای خرده آزمون های بین ۶۶%تا۸۵% گزارش شده است.
نتایج حاصل ازاعتباریابی پرسشنامه CHG مشخص کرده است که واض نمرات آزمودنیهای بین ۴۰تا۷۵ میانگین کل نمرات برابر۵۸/۵۶ وانحراف معیارآن برابر۲۹/۶ است آلفی کرنباخ محاسبه شده ۷۰% است همچنین ضریب آلفا درصورت حذف هریک ازسولات محاسبه شده است باتوجه به نتایج حاصله مشخص می شودکه درصورت حذف هریک ازسولات آزمون ،اعتبارپرسشنامه تغییرمحسوس نمی کنداین حاکی ازهمسانی درونی سوالات وبالابودن اعتبارپرسشنامه است .مشخصه های آماری (شامل میانگین وانحراف معیار)سوالات پرسشنامه (پیوست ب)آمده است.
روایی واعتبارپرسشنامه
مقصودازروایی آزمون ،پاسخ دادن به این سوال است که آزمون چه چیزی رااندازه گیری می کندوتاچه اندازه ازاین لحاظ کارآیی دارد(آنستازی،۱۳۷۱).دوتاازبهترین شاخص های روایی پرسشنامه های غربالگری،حساسیت و ویژگی آنهاست ویژگی یک آزمون غربالگری عبارت است ازنسبت افرادسالم درست شناسایی شده ویامنفی واقعی که به عنوان درصدغیربیماران بیان می شود.حساسیت آزمون غربالگری عبارت است ازنسبت بیماران درست شناسایی شده یامثبت واقعی که به عنوان درصد بیماری بیان می شود.
تاکنون بیش از۷۰ مطالعه درمورداعتبار CHG درنقاط مختلف دنیاصورت گرفته است که از این تعداد،۴۳ مطالعه اطلاعات مفصلی راجع به روش های نمونه گیری ارائه داده اندکه این موجب می شود بتوان مقایسه های مستقیمی بین آنها انجام داد.ویلیامز،گلدبرگ وماری (۱۹۸۸)این مطالعات رافرا- تحلیل نموده اندومتوسط حساسیت پرسشنامه CHG رابرابر ۸۴% (بین ۷۷%تا۸۹%)ومتوسط ویژگی آن را۸۲% (بین ۷۸% تا۸۵%)گزارش کرده اند(همان ،منبع فوق).
۴-۳- روش جمع آوری داده ها
داده های این پژوهش ازدانش آموزان دختروپسر مقطع سوم دبیرستان آمده است.چون پژوهش دارای ۲ پرسشنامه است ،ابتداپرسشنامه سلامت عمومی دراختیارنمونه ها قرارداده شدوبعدتوضیح درموردنحوه پاسخ دادن به پرسشنامه به هرنمونه یک شماره تحت عنوان شماره آزمودنی اختصاص داده شدتادربالای پرسشنامه خودبنویسد.بعدازپاسخ دادن به پرسشنامه سلامت عمومی،پرسشنامه جمع آوری گردیدوسپس پرسشنامه شخصیتی نئودراختیارنمونه هاقرارداده شد.وازآنهاخواسته شدکه شماره های خودراکه قبلاًبه آنهااختصاص داده شده بودبر روی پرسشنامه بنویسندوپس ازپاسخگویی به پرسشنامه شخصیتی نئو،پرسشنامه هاجمع آوری گردید.وقبل ازاجرای آزمون توضیحاتی به افراددادیم وآنهاراازاهداف کارخودآگاه ساختیم.
فصل چهارم
تجزیه وتحلیل آماری
(جداول)
تجزیه وتحلیل آماری:
دراین فصل ازپژوهش نمره های بدست آمده ازآزمودنی هارادرستون سلامت روان و ویژگیهای شخصیت جایگزین کردیم سپس باکمک فرمول ضریب همبستگی پیرسون میزان همبستگی نمرات راسنجیده ودرنهایت بااستفاده ازفرمولT معناداری ان را موردبررسی قراردادیم.
برای بررسی فرضیه اول،دوم وسوم آزمودنی هارادریک گروه قراردادیم وسپس هرکدام ازویژگیهای شخصیت راباسلامت روان موردبررسی قراردادیم ودرنهایت برای بررسی فرضیه جهارم آزمودنی هارادر۲ گروه (دختران وپسران)قراردادیم وباکمک فرمول ضریب همبستگی پیرسون میزان همبستگی نمرات راسنجیده وبااستفاده ازفرمول T معناداری آن راموردبررسی قراردادیم.
- فرمول ضریب همبستگی
- فرمول آماری T جهت آزمون معناداربودن ضریب همبستگی
جدول ۱-۴ نمرات ویژگیهای شخصیت وسلامت روان دانش آموزان دخترمقطع سوم دبیرستان
دلپذیربودن A |
برونگرایی E |
روانژندگرایی N |
سلامت روان CHG |
دانش آموز |
۶۷ | ۶۳ | ۵۹ | ۱۳ | ۱ |