صندوق های سرمایه گذاری مشترک دارای مزایایی به شرح زیر میباشند :
۲- ۶- ۱ مدیریت حرفه ای[۲۱]
اولین مزیت صندوق های سرمایه گذاری مشترک(حداقل در تئوری) مدیریت حرفه ای منابع مالی سرمایه گذار می باشد. سرمایه گذاران به این دلیل در صندوق های سرمایه گذاری ، سرمایه گذاری میکنند که وقت و تخصص لازم برای سرمایه گذاری بصورت انفرادی را ندارند. صندوق های مشترک سرمایه گذاری راهی ارزان برای سرمایه گذاران خرد فراهم میکنند، که فردی را برای سرمایه گذاری و نظارت بر سرمایه گذاری های خود استخدام کنند. انتظار بر این است که مدیر متخصص و آگاه این صندوق ها، بتواند برای پرتفوی های تحت مدیریت خود بازده نسبتاً بالایی کسب نماید. (وزیری[۲۲]،۲۰۰۹)
به عبارت دیگر یکی از مزایای صندوق های سرمایه گذاری، اعمال مدیریت حرفه ای و تخصصی یکسان بر وجوه کلیه سرمایه گذاران- جزء یا عمده، حقیقی یا حقوقی- است.بدین مفهوم که میزان سرمایه، تأثیری بر نحوه اعمال مدیریت مدیران صندوق و بر وجوه سرمایه گذاران ندارد، زیرا این وجوه به صورت مجتمع و تجمیع شده در اوراق بهادار سرمایه گذاری می شوند.(وایلس و فریدمن[۲۳]،۱۹۹۳)
۲- ۶- ۲ تنوع بخشی [۲۴]
با سهامدار شدن در صندوق بجای خرید سهام بصورت انفرادی در بازار، ریسک سرمایه گذاری سرمایه گذاران پخش می شود. فلسفه تنوع بخشی این است که سرمایه گذاری، در مجموعه زیادی از اوراق بهادار باعث میشود که زیان های ناشی از سرمایه گذاری در چند اوراق بهادار،با سود های حاصل از سرمایه گذاری در سایر اوراق بهادار حداقل شود.بعبارت دیگر هر چه تعداد سهام و اوراق قرضه سرمایه گذار بیشتر باشد، قدرت آسیب پذیری هر کدام از آنها به مجموع سرمایه گذاری حداقل می شود. صندوق های بزرگ شامل صد ها سهم از سهم های مختلف می باشند و امکان ایجاد چنین تنوعی، هرگز برای یک سرمایه گذار کوچک و خرد میسر نمی باشد(وزیری[۲۵]،۲۰۰۹)
۲- ۶- ۳ صرفه جویی ناشی از مقیاس[۲۶]
به این دلیل که صندوق ها مقدار زیادی از سهام و اوراق بهادار را در هر معامله خرید و فروش میکنند، هزینه های معاملاتی آنها بسیار پایین تر از مواردی است که فرد خود اقدام به معامله می نماید.( وزیری[۲۷]،۲۰۰۹)
۲- ۶- ۴ نقدینگی[۲۸]
یکی از بهترین مزایای صندوق های سرمایه گذاری(عمدتاً با سرمایه متغیر)قابلیت بازخرید سهام صندوق، توسط خود صندوق است که باعث افزایش درجه نقد شوندگی شده و واحدهای سرمایه گذاری این صندوق ها را در ردیف اوراق بهادار شبه نقد قرار داده و جانشین پول می نماید. این نقد شوندگی یکی از مهم ترین ویژگی هایی است که صندوق ها به سیستم مالی ارائه نموده اند.(وایلس و فریدمن[۲۹]،۱۹۹۳)
به بیان دیگر، صندوق های مشترک سرمایه گذاری، این امکان را برای سرمایه گذاران فراهم میکنند که در سریعترین زمان ممکن، منابع مالی خود را که در اختیار صندوقها قرار داده اند،به نقد تبدیل نمایند و برای فروش سهام خود با هیچ مشکلی مواجه نشوند.
۲- ۶- ۵ آسانی و سهولت[۳۰]
یکی دیگر از مزایای صندوق های سرمایه گذاری، خرید و فروش آسان واحدهای سرمایه گذاری صندوق، برای سرمایه گذاران است.زیرا خود صندوق، هم فروشنده و هم خریدار سهام است و تمامی صندوق ها با اعلام یک شماره تلفن رایگان، بدون حضور سرمایه گذار و با افتتاح یک شماره حساب مخصوص به نام سرمایه گذار، عملیات خرید و فروش آنها را انجام میدهند. از آنجایی که واحدهای سرمایه گذاری صندوق های سرمایه گذاری با سرمایه متغیر، در بازار بورس معامله نمی شود، مشمول مراحل وقت گیر قانونی و اداری به منظور دریافت و پرداخت وجوه، اخذ سهام و … نیست.(وایلس و فریدمن،[۳۱] ۱۹۹۳)
۲- ۶- ۶ انعطاف پذیری و تنوع [۳۲]
وجود تعداد زیاد و انواع مختلف صندوق ها با دامنه وسیعی از اهداف سرمایه گذاری ، از محافظه کارانه(ریسک گریز) تا متحورانه (ریسک پذیر ) ، حق انتخاب و انعطاف پذیری بالایی در سرمایه گذاری به سرمایه گذاران می دهد.(خان زاده،۱۳۸۶)
۲- ۶- ۷ ارائه خدمات به سهام داران
صندوق ها خدمات بسیار مناسبی به سرمایه گذاران ارائه می نمایند؛ که از مهم ترین آنها می توان به سرمایه گذاری مجدد وجوه، پرداخت وجوه حاصل از سرمایه گذاری به سهام داران در اسرع وقت، خرید و فروش تلفنی و انتقال سریع و بدون هزینۀ وجوه سرمایه گذاران در بین صندوق های هم خانواده[۳۳] اشاره نمود.(وایلس و فریدمن، ۱۹۹۳)
۲- ۶- ۸ اطمینان از اقدامات مدیران
تنها منبع ریسک در صندوق، کاهش ارزش سرمایه گذاری است و احتمال ضرر ناشی از تقلب، رسوایی مالی یا ورشکستگی در چنین شرکتهایی تقریباً برابر صفر است. .(وایلس و فریدمن، ۱۹۹۳)
۲- ۷ معایب صندوق های مشترک سرمایه گذاری
۲- ۷- ۱ مدیریت حرفه ای
توجه داشته باشید که در زمان ذکر مزایای صندوق، عامل مدیریت حرفه ای با قید حداقل در تئوری، بیان شد. زیرا عده ای از سرمایه گذاران در این مورد که مدیران صندوقها بهتر از سرمایه گذاران ، اواق بهادار مناسب را تشخیص می دهند، تشکیک می کنند. به عقیده آنها ، مدیران لغزش ناپذیر نمی باشند و در صورتی هم که صندوق زیان کند، حقوق خود را دریافت می نمایند (و یا بگونه ای دیگر می توانند مزایای لازم را کسب نمایند )
۲- ۷- ۲ هزینه ها
صندوق های مشترک سرمایه گذاری تنها به این علت بوجود نیامده اند که زندگی را آسانتر کنند.هر صندوقی بدنبال کسب سود برای موسسان آن نیز می باشد.صنعت صندوق های مشترک سرمایه گذاری در مخفی کردن هزینه ها در لابه لای عبارات پیچیده، تبحر ویژه ای دارد.
۲- ۷- ۳ رقیق سازی[۳۴]
بعلت تنوع بخشی زیادی که در صندوق ها صورت میگیرد،بازده های عالی شرکت های مختلفی که صندوق، سهام آنها را خریداری کرده است، در میان انبوه شرکت ها گم می شوند و اثر کمی بر عایدی کل صندوق دارند. رقیق سازی ممکن است حاصل فرایند بزرگ شدن صندوق های موفق نیز باشد. به این صورت که مدیریت با منابع مالی زیاد و جدید سرازیر شده به صندوق، مواجه می شود ولی نمی تواند زمینه های سرمایه گذاری های موفق قبلی را پیدا کند و همان بازده قبلی را از پولهای جدید بدست آورد.
۲- ۸ انواع صندوق های سرمایه گذاری
صندوق های سرمایه گذاری که در واقع همان شرکتهای مدیریت سرمایه گذاری[۳۵] هستند، بر حسب ساختار به دو دسته کلی تقسیم میشوند:
الف) صندوق های سرمایه گذاری با سرمایه ثابت[۳۶]
ب ) صندوق های سرمایه گذاری با سرمایه متغیر[۳۷]
۲- ۸- ۱ صندوق های سرمایه گذاری با سرمایه ثابت
صندوق های سرمایه گذاری با سرمایه ثابت یا صندوق های سرمایه گذاری بسته، صندوق هایی هستند که واحدهای سرمایه گذاری خود را همانند سایر شرکتها در بازار بورس و یا خارج از بورس به فروش میرسانند.در این صندوق ها، میزان سرمایه آنها ثابت بوده و تنها در دوره عرضه واحدهای سرمایه گذاری و پس از تصویب مجمع عمومی اقدام به انتشار واحدهای سرمایه گذاری جدید مینمایند و پس از اتمام دوره پذیره نویسی، سرمایه گذاران میتوانند واحدهای سرمایه گذاری این صندوق ها را فقط در بازار بورس و یا خارج از بورس معامله نمایند. شرکتهای سرمایه گذاری در ایران در زمره این صندوق ها میباشند.
قیمت واحدهای سرمایه گذاری این صندوق ها از طریق جریان عرضه و تقاضای بازار تعیین میگردد و میتواند کمتر یا بیشتر از ارزش خالص دارایی های صندوق باشد. این نوع صندوق ها همانند سایر شرکتها به فروش واحدهای سرمایه گذاری خود اقدام مینمایند. واحدهای سرمایه گذاری آنها در هر بازار سهامی، قابل معامله بوده و قیمت گذاری میشوند. سرمایه گذارانی که بخواهند از خود صندوق، واحدهای سرمایه گذاری را خریداری نمایند، در زمان خرید، متحمل کارمزد شده و به هنگام فروش بایستی حق العمل فروش بپردازند. (راعی و تلنگی،۱۳۸۳)
۲- ۸- ۲ صندوق های سرمایه گذاری با سرمایه متغیر
این صندوق ها، پیوسته سهام جدید منتشر می کنند تا از محل وجوه حاصل از فروش سهام جدید، در سایر اوراق بهادار سرمایه گذاری نمایند. سرمایه این صندوق ها متغیر بوده و صندوق هر لحظه آمادگی بازخرید سهام منتشره خود را به قیمت ارزش خالص دارایی ها[۳۸] دارد.
ارزش خالص دارایی های صندوق با محاسبه ارزش بازار پرتفوی صندوق به قیمتهای پایانی بازار در هر روز تعیین میشود و از طریق فرمول ذیل به دست می آید:
فرمول (۲-۱)
NAV= ═ ارزش خالص دارایی ها
NAV، بیانگر ارزش خالص هر سهم صندوق، در روز محاسبه بوده و مبنای خرید و فروش سهام صندوق، در روز بعد در نظر گرفته می شود.
۲- ۸- ۳ مقایسه صندوق های سرمایه گذاری با سرمایه ثابت و صندوق های سرمایه گذاری با سرمایه متغیر:
وجوه اشترک و افتراق صندوق های سرمایه گذاری با سرمایه متغیر، که به لحاظ زمانی در تعاقب صندوق های سرمایه گذاری با سرمایه ثابت بوده و به عنوان نسل جدید شرکتهای تجمیع کننده منابع مالی، وارد عرصۀ بازار های پول و سرمایه شده اند، را می توان در موارد ذیل دانست(هیبتی،۱۳۸۰،ص۱۴):
الف ) وجوه اشتراک: هر دو نوع صندوق به جمع آوری وجوه سرمایه گذاران برای خریداری اوراق بهادار اقدام می نمایند. ویژگی های اشتراکی این صندوق ها عبارتند از:
-
- برای سرمایه گذاران کوچک سود آور خواهند بود.
- با تنوع بخشی، خطر ورشکستگی هر دو گروه از صندوق ها، کاهش می یابد.
