تجزیه خوشه ای
پس از تبدیل داده ها برای متغیرهایی که توزیع احتمال غیر نرمال داشتند، در تجزیه خوشهای جهت تعیین فاصله بین ژنوتیپ از فاصله توان دوم اقلیدوسی (Euclidean Distance) و روش وارد (Method Ward’s) استفاده گردید. تجزیه کلاستر بر اساس میانگین صفات دادههای اصلی برای تمامی صفات انجام گردید که نتایج آن ها به صورت دندروگرام (Dendrogram) نشان داده شده است. همان گونه که در (نمودار۴-۲) مشاهده میگردد، با توجه به اطلاعات به دست آمده، هیبریدهای مورد ارزیابی به سه گروه مجزا تقسیم شدند. در خوشه اول ۱۲ هیبرید (Harvest gold × Merit/s1، Harvest gold × Merit/s2، Bassin × Obssision، Merit. c، Chase/s6 × Temptation، Obssision/s6 × K^ S2/2 -82، Chase × Harvest gold، Chase/s2 × Temptation، Temptation-2 × Power house، Power house × Temptation، Temptation × Power house، K^ S2/2 -82 × EO8716) و یک لاین (Power house. L) قرار گرفتند. در این خوشه هیبریدهای امید بخش Harvest gold × Merit/s1 و Harvest gold × Merit/s2 با کم ترین فاصله در کنار یکدیگر قرار گرفتند. قرار گرفتن این دو در کنار یکدیگر منطقی می باشد زیرا والدین از نظر ژنتیکی شبیه به هم و فقط در نسل های مختلف سلفینگ بودند و از لحاظ اغلب ژن های کنترل کننده صفات مشابه هم هستند و اختلاف آن ها مربوط به میزان خلوص برخی مکان های ژنی و محیط است. علاوه بر این هیبریدهای Chase × Harvest gold، Chase/s2 × Temptation، Bassin × Obssision در والد Chase)، ( K^ S2/2 -82 × EO8716 و Obssision/s6 × K^ S2/2 -82 در والدK^ S2/2 -82)، Power house × Temptation، Temptation × Power house، Temptation-2 × Power house در والد Power house و Temptation مشابه بودند بنابراین در این خوشه هیبریدها دارای قرابت نسبی می باشند. لازم به ذکر است که اکثر هیبریدهای امید بخش در این خوشه قرار گرفته اند (نمودار۴-۲).
در خوشه دوم ۸ هیبرید(Obsission. c، Challenger. c، Challenger/s6 × Bassin/s6، Signet. c، Challenger/s2 × Bassin/s2، Shaker. c، KSC 403، Passion. c) و ۶ لاین(Passion. L، K^ S13/2 -82، K^ S2/2 -82، Eo8716، Shaker. L، Merit. L) قرار گرفته اند. هیبریدهای(Challenger/s6 × bassin/s6، Challenger/s2 × Bassin/s2، Challenger. c) در والد Challenger مشترک بودند، همچنین لاین های K^ S13/2 -82 و K^ S2/2 -82 از والدین هیبرید تجاری دانه طلایی یا KSC 403 می باشند که در یک خوشه قرار گرفته اند این هم گروهی به دلیل مشاهده هتروزیس کم در ترکیبات هیبرید مربوطه می باشد، بنابراین خصوصیات لاینها و هیبریدها به هم نزدیک و شبیه شده است. خوشه ی سوم که شامل ۵ هیبرید(Obssision/s2 × K^ S2/2 -82، Chase × Temptation-2، Temptation × Chase، Challenger × Temptation، Temptation × Temptation-2) و ۶ لاین Temptation. L، Signet. L، Harvest gold. L، Obssision. L، Bassin. L، Chase. L) می باشد. که همه ی هیبریدهای این خوشه بجز Obssision/s2 × K^ S2/2 -82 در والد Chaseو Temptation مشترک می باشند.
رانانتانگا در مطالعه ی خود بر روی طبقه بندی ژرم پلاسم ذرت پرویی به این نتیجه رسید که صفات وابسته به عملکرد دانه از اهمیت بیشتر و صفاتی چون طول تاسل از اهمیت کم تری برخوردار می باشند(Ranatunga et al., 2009) که با نتایج ما مطابقت دارد.
گالارتا و الوارز در مطالعه ای یک صد رقم محلی ذرت شمال اسپانیا را با بهره گرفتن از ۲۲ صفت ظاهری و ۱۷ متغیر مربوط به اکولوژی مرتبط با محل جمع آوری گروه بندی کردند. در این مطالعه قابلیت توارث بالایی برای صفات ارتفاع بوته و بلال، تعداد گره بلال، طول بلال، قطر بلال، تعداد دانه در ردیف و وزن چوب بلال گزارش شد. آن ها با بهره گرفتن از تجزیه کلاستر این ژرم پلاسم را در هفت گروه مختلف تقسیم بندی کردند (Galareta and Alvarez, 2001).
همچنین چوگان و همکاران با انجام تجزیه کلاستر ۵۲ لاین ذرت بر اساس ۲۵ صفت، لاین ها را در چهار گروه قرار دادند. آن ها نشان دادند تعداد ردیف دانه در بلال از صفات دارای اهمیت در این گروهبندی است (Chuokan et al., 2005) که با نتایج ما نیز مطابقت دارد.
آشفته و همکاران (۱۳۹۰) با مطالعه بررسی عملکرد دانه و صفات وابسته در هیبریدهای جدید ذرت (Zea mays L. ) با بهره گرفتن از روشهای چند متغیره آماری بیان کردن تجزیه خوشه ای با بهره گرفتن از روشWardهیبریدهای مورد مطالعه را در تاریخ کشت اول به چهار گروه و در تاریخ کشت دوم به سه گروه مجزا تفکیک کرد.
نمودار۴-۲- دندروگرام حاصل از تجزیه خوشه ای
کیفی
در تجزیه و تحلیل دادها به صورت کیفی مشخص شد کلیه صفات مورد بررسی طعم، بافت، اندازه دانه ها، یکنواختی رنگ دانه ها، یکنواختی سایز و شفافیت شربت تفاوت آماری معنی داری در سطح یک درصد نشان دادند (جدول۴-۹). در تست پانل ترکیب امید بخش Harvest gold × Merit همچنین لاین های Chase، Power house، Shaker، Merit، Eo8716، ks13/2-82 و ks2/2-82 و هیبرید تجاری Shaker، Signet، Merit و دانه طلایی یا ۴۰۳ در مقایسه با شاهد(کنسرو یک و یک) قرار گرفتند.
جدول ۴-۴- جدول تجزیه واریانس صفات مورد بررسی.
منابع تغییر | درجه ازادی | میانگین مربعات | ||||||
طعم | بافت | سایز دانه ها | یکنواختی رنگ دانه | یکنواختی سایز | شفافیت شربت | |||
ژنوتیپ | ۱۲ | **۷۸/۱ | **۳۰/ ۱ | **۱۱/۱ | **۹۱/۰ | **۵۵/ ۱ | **۸۱/۰ | |
خطا | ۲۶ | ۲۸/۰ | ۳۳/ ۰ | ۲۰/۰ | ۲۵/۰ | ۲۸/۰ | ۱۲/۰ |