در این تحقیق آنچه آمده است حاصل تلاش وافری است، اما از آنجا که منابع زرتشت بسیار اندک و محدود بوده و کتاب های بسیار نادری در زمینه زرتشت بویژه حقوق زنان در این آیین نگاشته شده است ، در مقایسه با منابع اسلامی که بسیار غنی و پر بار و فراوان می باشد تطبیق ها شاید خیلی هم وزن به نظر نرسد اما سعی بر آن بوده از همان اندک نتایج خوبی بدست بیاید که حاصل تجزیه و تحلیل منابع زرتشت و اسلام است .
۱- ۴ اهداف تحقیق
از اهداف تحقیق می توان به این موارد اشاره کرد :
پاسخ گویی به شبهات وارده در تطبیق ادیان
مقایسه جایگاه و حقوق خانوادگی زن پیش از اسلام و پس از اسلام در ایران
پاسخ گویی به سئوالات دانش آموزان در گیر با تبلیغات سوء رسانه های غربی
یافتن منشاء واحد ادیان
جذابیت ایران باستان و به تبع آن دین حاکم بر آن زمان.
یافتن وجوه تشابه و تفاوت مسائل حقوقی زن امروز و زن در ایران باستان.
۱-۵ سوالات تحقیق
از سوالات تحقیق می توان به موارد ذیل اشاره کرد :
از لحاظ حقوقی زن کنونی برتر است یا زن در ایران باستان؟
از لحاظ موقعیت اجتماعی و فرهنگی زن کنونی برتر است یا زن در ایران باستان؟
حقوق زنان در دین زرتشت در مقایسه با اسلام تا چه حد متفاوت است؟
عظمت زن در انگاره های تاریخی که به چشم می خورد مرتبط با دین او بوده یا به جایگاه اجتماعی ناشی از حاکمیت در آن زمان؟
زن در دین اسلام از اهمیت بیشتری برخوردار است یا زن در دین زرتشت؟
با توجه به تغییرات زمان و نیازهای اجتماعی، آیا دین باستانی زرتشت تامین کننده نیازهای زن امروز می باشد؟
۶-۱فرضیه های تحقیق
با توجه به تقدم زمانی زرتشت و تقدم حضور در ایران، شاید مطابقت بیشتری با فرهنگ ایران و نیازهای زن ایرانی داشته باشد، بر خلاف دین اسلام که برخاسته از کشوری دیگری است و شاید صرفا مطابق با فرهنگ و نیازهای اجتماعی آن.
به علت تاخر زمانی دین اسلام، شاید پیش بینی عمیق تری بر مسائل زن و نیازهای حقوقی، اجتماعی و خانوادگی وی کرده باشد.
از آنجا که دین اسلام آخرین دین می باشد، لذا طبق حکم عقل کامل ترین دین می باشد، بنابراین کامل تر و جامع تر از دین زرتشت می باشد و نیازهای حقوقی خانوادگی فرهنگی و اجتماعی زن را بهتر پیش بینی و قانون گذاری کرده است.

۷-۱ نکته تکمیلی
قابل تذکر می باشد که در عنوان پایان نامه دین مطروحه اسلام و زرتشت می باشد و از آن جا که دین مبین اسلام دارای شاخه ها و فرقه های مختلفی است و انصافا جمع آوری و تطبیق مطلب برابر همه ابعاد آن بسیار دشوار و شاید غیر ممکن باشد ( و یا در حد توان نگارنده نباشد )؛ لذا در تمامی موارد و احکام فقه امامیه منظور شده و از اطاله کلام جلوگیری نموده است .
و منظور از زن ، همسر لحاظ شده است .
گرچه در مواردی به علت نیاز به تکمیل مطلب ، و یا نیاز بحث مطالبی پیرامون زن در جایگاه «خواهر» و یا « مادر » ذکر شده است .
و به علت محدودیت های موجود در این تحقیق از حقوق خانوادگی زن ، تنها به ازدواج ، طلاق ، نشوز و تمکین ، مهریه ، نفقه و حضانت بسنده شده است .
۸-۱ واژه شناسی
نکاح: به نظرم نکاح ،عقدی است التزامی بین یک مرد و یک زن به قصد معاشرت و به عنوان زوجیت (=نکاح الاعلان). باید به ایجاب و قبول لفظی باشد با موالات بین ایجاب و قبول و اهلیت مجری صیغه نکاح و بدون تعلیق.
طلاق: ازاله رابطه زوجیّت در عقد دوام، به صیغه خاصّ با حضور عدلین که موضوعیّت دارد. باید منجر باشد و قصد نتیجه به عمل آید و طلاق دهنده عاقل و بالغ و مختار باشد. به وکالت هم طلاق توان داد. طلاق، اخصّ از فراق است زیرا طلاق رجعی فراق نیست. پس از سپری شدن عدّه فراق پدید می آید. در مباحث طلاق (از نظر ماهوی) شارع را نظرها است که باید رعایت شود. شارع در عرف طلاق که قبل از اسلام بوده است، اصلاحات اساسی دارد، هم از نظر زمان طلاق دادن و هم از نظر عدد طلاقها .
نفقات: هزینه ها که عهده کسی به سود غیر باشد مانند نفقه زوجه و اقارب و بهائم.
نفقه زوجه: شوهر باید نفقه او را بدهد مطابق شئون او از جهت خوراک و پوشاک و دوا و مسکن. زوجه از باب امتاع از نفقه بهره می برد و مالک آن نمی شود.
مهر، مهریه : (=صداق) مهر یا کابین، مالی است که زمان انعقاد عقد نکاح، شوهر به زن می دهد به نقل مالکیّت آن و یا به تعهد انتقال، خواه عین باشد خواه طلب و یا مال موصوف (کلّی در ذمّه).
حضانت: پروردن طفل است به وسیله ابوین و اقارب او در حدود قوانین مربوطه. حضانت هم حق است هم تکلیف. با وقوع طلاق، در مدت رضاع (=دو سال) اولویت در حضانت با مادر است. شروط حضانت این است:
تمکین: دادن اختیاری از اختیارات خود به کسی. در باب نکاح، تمکین نفس است از سوی زوجه به زوج و اطاعت زوجه از زوج در زمینه حسن سلوک.
نشوز: تخلف هر یک از زوجین از تکالیف ناشی از نکاح به زبان یکدیگر. خودداری از دادن نفقه زوجه، نشوز زوج است.
احوال شخصیه : مجموعه اوصاف انسان که قانون مدنی، آنها را موضوع آثار حقوقی قرار داده است مانند ازدواج، اسم، اهلیت، اقامتگاه، تابعیت. اصطلاح تفصیلی آن، احوال اشخاص یا احوال شخصیه است.
حق: پدیده ای است مرکب از دو چیز ۱) قدرت آدمی ۲) اختیار وی در اعمال آن قدرت. این هر دو رابطه دو شخص است. پاره ای از حقوق، قبل از حدوث جامعه وجود داشته است مانند حق تملک و نکاح. کرد و به کمال رساند مانند وضع اماره فراش در لحوق نسب و مانند حضانت اطفال. این ها عوارض حقوق تأییدی مذکور است. اما پس از حدوث جامعه، حقوق بسیار تأسیس شد (=حقوق تأسیسی) مانند حقوق شرکاء شرکت سهامی و حق حاکمیت ملی و هرگونه حق که در رفراندوم تصویب شود. منابع حقوق را باید با توجه به حقوق تأییدی و تأسیسی مورد بررسی قرار داد. مثلا به نظر من غریزه حقوقی از جمله منابع حقوق است که خارج از عرف، قانون، دکترین است. پس مباحث اصالت اجتماع و اصالت فرد، که مستقل از شناسایی حقوق تأییدی و غریزه حقوقی، می کنند به کلی بی اساس است. در فرق بین حق و ملک گفته شده است که حق قائم به دو طرف است به خلاف ملک. (جعفری لنگرودی/۱۳۸۹)
نظربه اینکه احوال شخصیه ویژه جامعه زرتشتیان ایران برابر اصل سیزدهم قانون اساسی بازنگری شده و مورد تایید انجمن موبدان تهران (مرجع دینی زرتشتیان) و انجمن‌ها و نهادهای زرتشتی سراسر کشور در همایش تاریخ ۲۷/۲/۱۳۸۶ قرار گرفته ‌است و از آن تاریخ لازم‌الاجرا است، ضمن ارسال متن این آیین‌نامه که تغییرات پیشنهادی اداره حقوقی قوه ‌قضائیه نیز برابر نامه شماره ۵۷۳۴/۷ به تاریخ ۲۸/۸/۱۳۸۶ در آن صورت گرفته، گزارش آن در روزنامه رسمی کشور برای اطلاع عموم منتشر شد.
فصل دوم:
کلیات
۲-۱ نگاهی مختصر به دین زرتشت:
دین زرتشتی یکی از کهنترین ادیان جهان است که احتمالا ۲۵۰۰ تا۳۰۰۰ سال پیشینه دارد. هم اکنون این دین دارای پیروان اندکیا ست و بسیاری از آنان حتی در مورد ادعای این دین به عنوان دین زنده ،تردید دارند. اما این دین به دلیل ارزش ذاتی آن به عنوان دین اخلاقی و نیز تاثیر شایان توجه آن بر ادیانی همچون یهودیت ، مسیحیت و اسلام ، هنوز شایسته ی ‌آن است که در اینجا مورد مطالعه قرارگیرد.(فنایی/۱۳۸۷/۴۵)
زردشتی ، دین ایران باستان و پارسیان سراسر جهان است (هرچند که تعداد آن اندک است) و حتی هم اکنون نیز به این دین عمل میکنند. زردشت پیامبر که در روایت لاتین بهzaroaster مشهوراست، بنیانگذار این دین ، و زنداوستا یا اوستا، به عنوان کتاب مقدس دین زرتشتی دانسته شده است. در مورد زمان واقعی دین زردشت ، اختلاف نظرهایی وجود دارد، اما این نکته کم و بیش روشن است که وی با بسیاری از حکمای باستانی هند بودایی، هم دوران بوده است.درزنداوستا، نشانه های آشکاری از تاثیر بودایی به چشم میخورد. (همان)
پیش از ظهور زرتشت در صحنه ی مذهبی ایران باستان،گرایش افراطی به برگزاری آیینها، مراسم خرافی، کاهن پروری، و اینگونه کاری ناپسند در زمینه ی دین، حکم فرما بود و نوعی چند خدایی مطلق در همه جا رواج داشت. این آشفتگی و نابسامانی در حوزه ی دین، به خوبی در آغاز نخستینسرود گاتها در اوستا توصیف شده است. درآنجا گفته شده است که بشریت گیج و پریشان به خدای آفریننده ی بزرگ نزدیک شده و شکایت می کند که شر و بدی تمام زمین را فرا گرفته است و بنابراین باید یک ناجی به سوی زمین بفرستد. به دنبال آن خدای بزرگ از فرشتگان درگاه خود میپرسد که آیا انها میتوانندکسی را نام ببرندکه بتواند این وظیفه را بر عهده گیرد.هنگامی که فرشتگان ناتوانی خود را نشان میدهند، خداوند بزرگ از زردشت به عنوان ناجی بشر نام می برد و او را به زمین می فرستد . هر چند که این داستان اسطوره به نظر می آید اما نشانگر وضعیت نابسامان ایران باستان در زمان تولد زردشت پیامبراست. (همان/۴۶)
زردشت در آغاز همانند انسان معمولی با همسر (احتمالا ۳ همسر) و فرزندان خود زندگی میکرد و در سن ۳۰ سالگی که پیامی الهی از سوی خداوند دریافت کرد، درکنار رود خانه ای فرشته ی وهومانا،۹ بار به شکل انسان در برابر او پدیدار شد. فرشته به زردشت گفت که فقط یک خدا به نام اهورامزدا وجود دارد و او (زردشت) باید به عنوان پیامبر او خدمت کند. در سراسر ۱۰ سال بعد، زردشت الهام های دیگری نیز دریافت کرد و طی آنها هر یک از فرشتگان اهورامزدا بر او پدیدار شدند و حقایق دیگری را بر او آشکار کردند. زردشت بنابر الهام های دریافتی تبلیغ حقایق مذهبی را آغاز کرد، اما در آغاز موفقیتی بدست نیاورد. او از سوی مردم به عنوان گستراننده ی ارواح شر و بدی محکوم شد. اما سرانجام موفق شد دست کم پسر عموی خود (maidhyomah) را به کیش خود وا دارد. سپس او و پسر عمویش بریالبه دربار و شتاسب در بلخ شتافتند. این دو برای وادار ساختن پادشاه به کیش خود، تلاش بسیاری کردند اما نتوانستند موفق شوند تا آنگاه که زردشت اسب بیمار پادشاه را بهبودی بخشید. در این هنگام پادشاه و همگی درباریان همراه با مردم سرزمین او پیرو زردشت شدند و از آن به بعد نقطه ی عطفی در تاریخ گسترش دین زردشتی پدیدار شد. درسالهای بعد دین زردشتی به یاری پادشاه و حتی گاهی از راه جنگ های مقدس بسرعت گسترش یافت. زردشت در سن ۷۷ سالگی به دست یکی از سربازان دشمن کشته شد. (همان/۵۶)