مبحث دوم: شیوههای جبران خسارت در مسئولیت قهری …. .. ۳۲
گفتار اول: برگرداندن وضعیت زیان دیده به حالت سابق خود .. ۳۳
بند ۱: بازگرداندن عین مال به صاحب آن …………………………………………………………………………………………………..۳۴
بند ۲: از بین بردن منبع خسارت ….۳۴
گفتار دوم: جبران خسارت وارد به اموال .. ۳۵
بند ۱: رد عین در صورت وجود .. ۳۵
بند ۲: پرداخت بدل .. ۳۶
گفتار سوم ـ نقش دادگاه در تعیین شیوه های جبران خسارت .. ۴۰
فصل سوم: شیوههای جبران خسارت در کنوانسیون بین المللی کالا(۱۹۸۰) .. ۴۲
مبحث اول: شیوه های جبران خسارت در کنوانسیون .. ۴۳
گفتار اول: دریافت معادل پولی خسارت و دریافت بهره .. ۴۳
بند ۱: دریافت معادل پولی خسارت .. ۴۳
بند ۲: دریافت بهره .. ۴۴
گفتار دوم: درخواست تقلیل ثمن .. ۴۷
بند ۱: درخواست تقلیل ثمن در کنوانسیون .. ۴۷
بند ۲: شرایط تحقق اختیار تقلیل ثمن .. ۴۸
الف: تسلیم کالای مورد قرارداد……………………………………………………………………………………………………………………..۴۸
ب: عدم مطابقت کالای تسلیمی……………………………………………………………………………………………………………………۴۹
۱: عدم مطابقت مادی…………………………………………………………………………………………………………………………………..۴۹
۲: عدم مطابقت حقوقی……………………………………………………………………………………………………………………………… ۵۰
ج: قبول کالای نامنطبق توسط خریدار…………………………………………………………………………………………………………۵۱
د: انجام تکلیف مندرج در مواد ۲۹ و ۴۰ توسط مشتری……………………………………………………………………………..۵۱
هـ: ناآگاهی خریدار به عدم مطابقت کالا………………………………………………………………………………………………………۵۱
بند ۳: استثنائات اعمال ماده ۵۰ کنوانسیون……………………………………………………………………………………………….۵۲
الف: جبران نقص پس از موعد تسلیم توسط فروشنده به شرط عدم تأخیر غیرمعقول……………………………….۵۲
ب: عدم اعلام نظر خود توسط مشتری با وجود درخواست فروشنده…………………………………………………………..۵۳
ج: اعلام بایع دایر برایفای تعهد ظرف مدت معین………………………………………………………………………………………..۵۳
د: شرط وصول اخطاریه فروشنده به مشتری………………………………………………………………………………………………۵۳
ه: رفع نقص کالای غیرمنطبق با قرارداد توسط فروشنده…………………………………………………………………………….۵۴
بند ۴: چگونگی محاسبه تقلیل ثمن در کنوانسیون .. ۵۴
گفتار سوم : بازفروش مبیع .. ۵۶
بند ۱: بازفروش اختیاری مبیع .. ۵۶
بند ۲: بازفروش الزامی مبیع . .. ۵۶
الف: موارد بازفروش الزامی مبیع……………………………………………………………………………………………………………………۵۹
ب: اقدامات بازفروش الزامی بیع……………………………………………………………………………………………………………………۶۰
مبحث دوم: شیوه های غیرپولی جبران خسارت .. ۶۱
گفتار اول: درخواست تعمیر کالا .. ۶۱
بند ۱: حق درخواست تعمیر یا اصلاح کالا در کنوانسیون .. ۶۲
بند ۲: شرایط درخواست تعمیر یا اصلاح کالا در کنوانسیون .. ۶۳
گفتار دوم: الزام فروشنده به تسلیم کالای جانشین .. ۶۵
بند ۱: مفهوم تسلیم کالای جانشین .. ۶۵
بند ۲: شرایط درخواست تسلیم کالای جانشین … ۶۶
الف: تسلیم کالا به خریدار…………………………………………………………………………………………………………………………….۶۶
ب: عدم انطباق کالای تسلیم شده به خریدار با قرارداد………………………………………………………………………………..۶۶
ج: نقض اساسی بودن عدم انطباق ………………………………………………………………………………………………………………۶۷
د: اخطار عدم مطابقت…………………………………………………………………………………………………………………………………..۶۸
هـ: امکان اعاده کالا به وضعیت سابق……………………………………………………………………………………………………………۶۹
بند ۳: قلمروی درخواست تسلیم کالای جانشین در کنوانسیون .. ۶۹
گفتار سوم: الزام به انجام عین تعهد .. ۷۰
بند ۱: درخواست اجرای اجباری قرارداد از سوی مشتری .. ۷۰
الف: شرایط اجرای عین قرارداد توسط مشتری …………………………………………………………………………………………..۷۱
ب: محدودیتهای اجرای عین قرارداد…………………………………………………………………………………………………………….۷۱
(۳-۶)
رگرسیون
کاربرد یک متغیر براى عمل پیشبینى در خصوص متغیر دیگر را رگرسیون مىگویند. رگرسیون با کاربرد یک متغیر دانسته و مشخص، مقادیر متغیر غیرمشخص دیگرى را پیشبینى مىکند؛ (تاجداری، ۱۳۶۹) مانند تشخیص میزان تغییر درآمد بر اثر تغییر تحصیلات یا میزان تغییر تولید کارخانه با میزان تغییر در ضایعات تولید. میزان تغییر یک متغیر بر اثر متغیر دیگر را ضریب رگرسیون نیز مىگویند که عبارت است از میزان تغییرى که در متغیر وابسته بر اثر یک واحد تغییر در متغیر مستقل بروز مىکند. (وایزبرگ، ۱۳۶۲)
رگرسیون بصورت دو متغیره و چند متغیره محاسبه مىشود. در رگرسیون دو متغیره، یک متغیر مستقل و یک متغیر تابع وجود دارد؛ ولى در رگرسیون چند متغیره یک متغیر تابع و چند متغیر مستقل وجود دارد.
خط رگرسیون منعکسکننده مسیر حرکت کلى نقاط پراکنده در دستگاه مختصات اسمى است که مىتواند مبین شدت و ضعف و نوع همبستگى بین متغیرها باشد. براى رسم خط رگرسیون باید از معادله رگرسیون استفاده کرد. در رگرسیون دو متغیره پس از آنکه مسجل شد بین دو متغیر همبستگى معنىدار وجود دارد، از فرمول زیر استفاده مىشود:
(۳-۷)
y = ax + b
در این فرمول x، مقادیر مستقل و y، مقادیر متغیر وابسته و b، a، ضرایبى هستند که از فرمولهاى زیر محاسبه مىشوند:
(۳-۸)
و
(۳-۹)
b= -a
وقتى این مقادیر محاسبه شد، مىتوان به x مقادیر مختلف داد و مقدار y را محاسبه کرد و پس از محاسبه مختصات حداقل دو نقطه در دستگاه (یعنى x و y هر یک)، مىتوان خط رگرسیون را در دستگاه مختصات ترسیم نمود.
آزمون همبستگی پیرسون[۷]
ضریب همبستگی پیرسون که به نام های ضریب همبستگی گشتاوری و یا ضریب همبستگی مرتبه صفر نیز نامیده میشود، توسط سرکارل پیرسون معرفی شده است. این ضریب به منظور تعیین میزان رابطه، نوع و جهت رابطه بین دو متغیر فاصلهای یا نسبی و یا یک متغیر فاصلهای و یک متغیر نسبی به کار برده میشود. در واقع این ضریب، متناظر پارامتری ضریب همبستگی اسپیرمن[۸] میباشد. چندین روش محاسباتی معادل میتوان برای محاسبه این ضریب تعریف نمود.
در این تحقیق از فرمول زیر استفاده میگردد:
(۳-۱۰)
ضریب همبستگی پیرسون بین ۱- و ۱ تغییر میکند. اگر ۱ r =بیانگر رابطه مستقیم کامل بین دو متغیر است؛ رابطه مستقیم یا مثبت به این معناست که اگر یکی از متغیرها افزایش (کاهش) یابد، دیگری نیز افزایش (کاهش) مییابد.
۱- r = نیز وجود یک رابطه معکوس کامل بین دو متغیر را نشان میدهد. رابطه معکوس یا منفی نشان میدهد که اگر یک متغیر افزایش یابد متغیردیگر کاهش مییابد و بالعکس.
زمانی که ضریب همبستگی برابر صفر است نشان میدهد که بین دو متغیر رابطه خطی وجود ندارد. صفر بودن ضریب همبستگی تنها عدم وجود رابطه خطی بین دو متغیر را نشان میدهد ولی نمیتوان مستقل بودن دو متغیر را نیز نتیجه گرفت. هنگامی که ضریب همبستگی پیرسون بین دو متغیر صفر باشد، این متغیرها تنها در صورتی مستقل از یکدیگرند که توزیع متغیرها نرمال باشد. همچنین وجود همبستگی بین دو متغیر تنها نشان دهنده این است که افزایش یا کاهش یک متغیر چه تاثیری بر افزایش یا کاهش متغیر دیگر دارد ولی این همبستگی ضرورتاً نشانگر رابطه علّی بین متغیرها نمیباشد. بنابراین باید بین مفاهیم همبستگی و رابطه علّت و معلولی تفاوت قائل شد. به بیان دیگر ممکن است دو متغیر همبستگی داشته باشند ولی لزومی ندارد که یکی از متغیرها علت و دیگری معلول باشد، علاوه بر این عوامل متعدد دیگری نیز میتوانند بر ضریب همبستگی اثرگذار باشند.
عامل تورم وایانس ([۹]VIF)
عامل تورم واریانس شدت همخطی چندگانه را در تحلیل رگرسیون کمترین مربعات معمولی ارزیابی میکند. در واقع یک شاخص معرفی میگردد که بیان میدارد چه مقدار از تغییرات مربوط به ضرایب برآورد شده بابت همخطی افزایش یافته است. شدت همخطی چندگانه را با بررسی بزرگی مقدار VIF میتوان تحلیل نمود. به عنوان یک قاعده تجربی، اگر مقدار VIF بزرگنر از ۵ باشد همخطی چندگانه بالا میباشد (توجه شود که در برخی موارد عدد ۱۰ نیز به عنوان آستانه معرفی میگردد، مانند مونتگمری و پک[۱۰] (۱۹۹۲)).
برای محاسبه این ضریب تنها از متغیرهای مستقل (پیشگو) استفاده میگردد. به عنوان مثال اگر ۳ متغیر مستقل وجود داشته باشد و هدف تعیین مقدار VIF مربوط به متغیر اول باشد، معادله رگرسیون متغیر اول برروی دو متغیر دوم، با بهره گرفتن از رویه کمترین مربعات معمولی برازش داده شده و مقدار ضریب تعیین[۱۱] برای این مدل محاسبه میگردد. آنگاه مقدار VIF مذکور برابر معکوس نمودن این مقدار بعد از عمل تفاضلگیری آن از عدد یک خواهد بود. به همین صورت برای دو متغیر دیگر نیز مقدار این ضریب محاسبه میگردد.
در محاسبه VIF:
الف)کمترین مقدار این ضریب مثبت یک و بیشترین مقدار مثبت بینهایت میباشد.
ب) درصورت وجود تنها یک متغیر مستقل، مقدار VIF برابر یک میباشد.
ج) درصورت وجود دو متغیر مستقل در مدل، مقدار VIF برای هر دو متغیر برابر میباشد.
ضریب تعیین
ضریب تعیین قدرت توضیح دهندگی مدل را نشان میدهد. ضریب تعیین نشان میدهد که چند درصد از تغییرات متغیر وابسته توسط متغیرهای مستقل توضیح داده میشود. تغییرات کل متغیر وابسته برابر است با تغییرات توضیح داده شده توسط رگرسیون بعلاوه تغییرات توضیح داده نشده.
با توجه به اینکه:
SST: مجموع توان دوم خطاها زمانی که از متغیرهای مستقل (X ها) استفاده نمیکنیم.
SSE: مجموع توان دوم خطاها زمانی که از متغیرهای مستقل (X ها) استفاده میکنیم.
(۳-۱۱)
SSR = SST – SSE
SSR را مجموع توان دوم رگرسیون می نامیم و کاهش در مجموع توان دوم خطاها به خاطر استفاده از متغیر های مستقل (x ها) را نشان میدهد. هر چه SSR بزرگتر باشد بهتر است و اگر SSR = 0 باشد، رابطه رگرسیونی اصلاً کاربرد نداشته است.
میدانیم SSR کاهش تغییر پذیری (خطا) به خاطر استفاده از متغیرهای مستقل است. نسبت این کاهش را با R2 نشان داده و ضریب تعیین مینامیم.
R2 = SSR/SST
(۳-۱۲)
بنابراین مقادیری که R2 میتواند اختیار کند بین صفر و یک می باشد؛ که:
اگرR2 = ۱ باشد آن گاه SSR=SST یا به عبارتی SSE = 0، یعنی زمانی که از متغیرهای مستقل استفاده میکنیم هیچ خطایی وجود ندارد که این بهترین حالت ممکن است.
اگر R2 = ۰ باشد آن گاه SSR=0 یا به عبارتی SSE = SSR یعنی استفاده از متغیرهای مستقل هیچ تاثیری بر برآورد خط رگرسیونی ندارد.
آماره دوربین – واتسن[۱۲]
آماره دوربین-واتسن[۱۳] یک آماره آزمون میباشد که برای بررسی وجود خود همبستگی[۱۴] (رابطه بین مقادیر که با تاخیر[۱۵] زمانی مشخص از یکدیگر جدا شدهاند) بین باقیماندهها در تحلیل رگرسیون استفاده میگردد. مقدار این آماره همواره بین ۰ تا ۴ قرار میگیرد که آستانههای مورد پذیرش آن به صورت زیر است:
مقدار ۲ برای این آماره نشانگر عدم وجود خود همبستگی میباشد که حالت مطلوب در فرضیات اصلی مربوط به باقیماندهها در تحلیل رگرسیون میباشد. مقدار کمتر از ۲ همبستگی پیاپی مثبت (نوعی همبستگی پیاپی میباشد که در آن مقدار باقیمانده مثبت برای یک مشاهده شانس مثبت بودن باقیمانده مشاهده دیگر را افزایش میدهد و بالعکس) و مقدار بیشتر از ۲ این آماره همبستگی پیاپی منفی را در بین باقیمانده نشان میدهد. لازم به ذکر است مقدار آماره آزمون اگر کمتر از ۱ یا بیشتر از ۳ باشد زنگ هشدار برای وجود خود همبستگی مثبت یا منفی بین باقیمانده میباشد. به طور کلی اگر این آماره به صفر نزدیک باشد نشان دهنده همبستگی مثبت و اگر به ۴ نزدیک باشد نشان دهنده همبستگی منفی است و اگر این آماره بین ۵/۱ تا ۵/۲ باشد جای هیچ نگرانی نیست.
اگر همبستگی بین خطاها را با نشان دهیم، در این صورت آماره دوربین واتسون، به کمک رابطه زیر تعیین میشود:
(۳-۱۳)
۲۰۰۶
تأکید بر ارزش ها، عقاید و رفتارهای افراد ودادن انگیزه به آن ها.
منابع این جدول: نقل از جعفری، ۱۳۹۱ : ۱۴-۱۷٫
موضوع رهبری یکی ازموضوعات بسیار مهم مباحث مربوط به علم رفتار سازمانی می باشدکه البته از دیرباز و از زمان انسان های اولیه به انحاء مختلف مطرح و مورد عمل قرار گرفته است. درحدود یک صد سال اخیر که نظریات سیستمی در خصوص سازمان ها شکل گرفته است، موضوع رهبری سازمان نیز از موضوعات مهم و قابل توجه بوده که مباحث مختلف وتحقیقات و پژوهش های انجام شده در زمینه رهبری منجر به پیدایش رویکردها وتئوری ها ی سنتی و نوین رهبری را با ذکر مولفه های مهم آنها نشان می دهند.
۲-۱-۲-۳- رهبری خدمت گزار
برای نخستین بارگرین لیف، به عنوان اندیشمند مدیریتی، مفهوم خدمت گزار را درمقاله خود با عنوان خادم به مثابه رهبر، و یک کتاب بعدی خود که مقاله رهبری خدمت گزار: سفری به سوی ماهیت قدرت مشروع و بزرگی رادرخودداشت مطرح کرد. بنا براعتقاد گرین لیف و همکاران و همفکران او، رهبری خدمت گزار ریشه در فراهم کردن خدمت به دیگران دارد و این خدمت از احساس طبیعی، یا تمایل به خدمت او سرچشمه می گیرد (سسیک،۲۰۰۰ ؛ باس[۷۸]،۲۰۰۰).
همچنین، اعتقاد براین است که برخلاف بیشتر مدل های رهبری که در کار مشاهده می شود، سپس درقالب های رفتاری تبیین می شود. رهبری خدمت گزار از درون رهبر می جوشد و از اصول، ارزش ها و عقاید او سرچشمه می گیرد (اینگرام[۷۹]،۷ ،۲۰۰۳، به نقل از فقهی فرهمند، ۱۳۸۷). رهبر از طریق خدمت به دیگران است که می خواهد به اهداف برسد. انگیزش و رفتار رهبری خدمت گزار منحصرا از اصول، ارزش ها و عقاید شخصی وی حاصل می شود..
۲-۱-۲-۴- رهبری اصیل: پاسخی به چالش ها و ابهامات نظریه خدمت گزار
نظریه رهبری خدمت گزار نواقص و نارسایی هایی دارد و این نواقص و نارسایی ها ضرورت ارائه نظریه ای جدید را نشان می دهد. این نظریه جدید نظریه رهبری اصیل است. اندیشمندان آن، آوولیو و گاردنر، با پژوهش بر نظریه های پیشین به خصوص نظریه رهبری خدمت گزار تلاش داشته اند نظریه ای رضایت بخش برای جامعه علمی و مدیران سازمانی ارائه کنند.
۲-۱-۲-۵- پیشینه و خاستگاه رهبری اصیل
ریشه مفهوم اصالت به فلسفه یونان باز می گردد (آوولیو وگاردنر، ۲۰۰۵) و معنای آن «با خود صادق بودن[۸۰]» است (آوولیو وگاردنر، ۲۰۰۵؛ ایلیس و همکاران،۲۰۰۵؛ ایکلی، ۲۰۰۵). منشا این بحث به مسائل فلسفی وروانشناسی مربوط می شود (آوولیو و گاردنر، ۲۰۰۵؛ ایلیس و همکاران، ۲۰۰۵). دو روانشناس انسان گرا، کارل راجرز ومازلو، به مباحث مربوط به اصالت بیشتر پرداخته اند. راجرز ومازلو بر انسان های خود واقع گرا[۸۱] یا کاملا عمل گرا توجه دارند؛ بنابر تعریف این دو، انسان های خود واقع گرا با ماهیت طبیعی خود سازگار هستند و به طورواضح و صحیح، خود و زندگی خود را میبینند (به نقل از آوولیوو گاردنر،۲۰۰۵). مازلو معتقد است که انسان های خود واقع گرا دارای عقاید محکم اخلاقی هستند (مازلو،۱۹۷۱، ص ۴۳۶). این ایده های روانشناسی انسان گرایانه اندیشه هایی را برای ظهور ایده توسعه رهبری اصیل ایجاد کرد.
۲-۱-۲-۶- رهبری اصیل و توسعه رهبری اصیل[۸۲]
جامعه شناسی و آموزش از اولین حوزه هایی بود که مفهوم «اصالت» در رهبری را به کار بردند. همچنین، جامعه شناسی به نام سیمن[۸۳] مقیاسی را برای اندازه گیری اصالت و عدم اصالت تهیه کرد (برومباگ[۸۴]، ۱۹۷۱). با چند سال تاخیر، هندرسون و هوی[۸۵] در سال ۱۹۸۳ساخت «اصالت» را در رهبری آموزشی به کار بردند و مقیاس سیمن را با تعدیل هایی به کار گرفتند.
با افزایش توجه به دیدگاه های مثبت روانشناسی و اخلاقی در رهبری سازمانی، این مفهوم درسازمان ها نیز به کار گرفته شد. پژوهش های گسترده در مورد دیدگاه های مثبت روانشناسی نشان می دهند که پدیده های (اخلاقی) مثبت سازمانی که به رفاه روانشناسی (کارکنان) منجرمی شود گسترش یافته است. این پدیده متفاوت از مطالعات سنتی است که در پی تنها یک حالت یعنی بهترین شرایط انسانی بودند (کامرون، داتون و کوین، ۲۰۰۳، ص۴، به نقل از مؤمنی،۱۳۹۰).
این حوزه نوظهور و بافت مناظره آشکار درباره اهمیت ویژگی های مثبت عملکرد انسانی همانند تجربه احساسات مثبت، اعتماد به نفس، امیدواری و توفیق به رفاه اجتماعی و روانشناسی گسترش یافته است. در این حوزه و بافت، بحث های نظری اخیر در مورد پایه های اخلاقی و انسانی رهبری سازمانی شکل گرفت و رویکردهای رهبری (با دیدگاه های اخلاقی) مثبت به وجود آمدند (لوتانز و آوولیو،۲۰۰۸ ، می و همکاران،۲۰۱۱). نتیجه این تلاش های موزون و هم راستا مفهوم رهبری اصیل است که بنا به اعتقادی، مفهوم ریشه ای برای رویکردهای رهبری (بادیدگاه های اخلاقی) مثبت همانند رهبری کاریزما، اخلاقی و تحول گرا و خدمت گزار است (آوولیو و گاردنر،۲۰۰۵)
ریشه های مفهومی رهبری اصیل با تعریف متداول امروزی آن را می توان در کار لوتانز و آوولیو یافت. این دو پژوهشگر به هنگام تحقیق در مورد توسعه رهبری اصیل بر روانشناسی مثبت و دیدگاه های مثبت تاکید داشتند.
پژوهش های بعدی وارد حوزه سازمانی شد. از جمله کامل ترین تعریفی که از رهبری اصیل در سازمان ارائه شد، تحقیق آوولیو، لوتانزو والومبوآ[۸۶] است. این سه محقق (۲۰۰۴، ص۴) رهبر اصیل را این چنین تعریف می کنند: رهبر اصیل آگاهی عمیقی نسبت به طرز تفکر و رفتار خود دارد و از ارزشها دیدگاه های اخلاقی، دانش و نقاط قوت خود و دیگران آگاه است؛ از بافتی که در آن فعالیت می کنند آگاه است؛ و اعتماد به نفس دارد، امیدوار، خوش بین و انعطاف پذیر است و خصوصیات اخلاقی بسیار خوبی دارد.
در ادامه پژوهشگران تلاش کردند تا تعریف اصیل را ارتقاء دهند. اما در نهایت همین تعریف مبنای نظریه رهبری اصیل قرار گرفت. در تعریف رهبری اصیل تلاش شده است تا این ساخت چند بعدی و چند سطحی باشد؛ به این معنا که عناصر حوزه های متفاوت را همچون ویژگیهای درونی، حالت ها، رفتارها، بافت ها و ویژگی ها داشته باشد. همچنین، سطح های متفاوت را - سطح فردی، تیمی و سازمانی- شامل شود (آوولیو و گاردنر، ۲۰۰۵؛ یا مارینو و همکاران، ۲۰۰۸). به دلیل درنظرگرفتن چند بعد و چند سطح این است که اندیشمندان سعی داشته اند تعریفی جامع وکامل ارائه دهند که پیچیدگی های پدیده را در بر گیرد (آوولیو و گاردنر، ۲۰۰۵؛ یا مارینو و همکاران، ۲۰۰۸) همانند بافتی که رهبری اصیل درآن فعالیت دارد (باس، ۱۹۹۰؛ راست[۸۷]، ۱۹۹۱؛ یوکل[۸۸]، ۲۰۰۲). زیرا معتقد بودند که رهبری اصیل در بافت سازمانی بسیار متعالی به وجود می آید و رشد می کند (آوولیو و گاردنر، ۲۰۰۵؛ ایلیس و همکاران، ۲۰۰۵). لازم به ذکراست آنچه به عنوان هسته رهبری اصیل مورد توجه است خودآگاهی و خودتنظیمی متمرکز باشد (آوولیو و گاردنر، ۲۰۰۵؛ ایلیس و همکاران، ۲۰۰۵).
شمیرو ایلام (۲۰۰۵) نیز رهبری اصیل را تا حدودی به طورمشابه تعریف کردند؛ نکته جالب در تعریف آنان تأکید این دو اندیشمند بر بداعت رهبر است به این معنا که رهبر اصیل کپی رهبران پیشین نیست، دیدگاه های فردی خاص خود را دارد و بر ارزش های خود پایبند است. اما آوولیو و گاردنر بر دیدگاه های اخلاقی تأکید بیشتری دارند (آوولیو و گاردنر،۲۰۰۵، ص۳۲۲-۳۲۳).
شمیرو ایلام (۲۰۰۵) و گاردنر و همکاران (۲۰۰۵) به هنگام بحث در مورد خودآگاهی و خودتنظیمی کارکنان، بر فرایندهای درونی کارکنان تأکید دارند اما آوولیو و گاردنر (۲۰۰۵) معتقدند که خودآگاهی و خودتنظیمی رهبراست که تعیین کننده عناصر خودآگاهی و خودتنظیمی کارکنان است. به عبارت دیگر، خودآگاهی و خودتنظیمی کارکنان را وابسته به شخصیت و حالت ها و رفتارهای رهبر می دانند. نکته دیگردر مورد تمایز دیدگاه شمیر و ایلام با دیدگاه آوولیو و گاردنر این است که شمیر و ایلام به بحث توسعه رهبران اصیل می پردازد اما تمرکز بیشتر آوولیو وگاردنر بر توسعه رهبری اصیل است و معتقد هستند کار ایشان مشکل تر است زیرا بحث توسعه رهبری اصیل شامل توسعه روابط اصیل بین رهبران وکارکنان است که فرایندهای پیچیده ای را در بر می گیرد.
نکته مهم دیگر این است که با یک برنامه آموزشی نمی توان به فرایند توسعه رهبری اصیل دست یافت؛ اندیشمندان این حوزه معتقد هستند که این برنامه گسترده تر از یک برنامه آموزشی است، و به کل برنامه زندگی فرد مربوط است (آوولیو، ۲۰۰۵، آوولیو و گاردنر، ۲۰۰۵؛ شمیر و ایلام، ۲۰۰۵). در ادامه به تبیین نظریه رهبری اصیل از دیدگاه آوولیو و گاردنر می پردازیم.
از مباحث فوق این نتیجه به دست می آید که تعاریف متفاوتی برای اصالت رهبرعنوان شده است اما تعریف آوولیو و همکاران اساس تعریف رهبراصیل قرارگرفته است. همچنین، آوولیو و گاردنر بحث نظریه رهبری اصیل را برای نخستین بار مطرح کرده اند. این دو پژوهشگر بر خلاف دیگر پژوهشگران این حوزه، بر بحث «وجود» یعنی ابعاد خودآگاهی و خودتنظیمی متمرکز شده اند و همان طور که دربخش نقد درونی رهبری خدمت گزار عنوان شد، «وجود» علت اصلی رفتارهای انسان و متعاقبا رهبر است. همچنین، رهبری را فراتر از بحث رشد و تعالی خود رهبر می دانند و روابط رهبر اصیل و پیروان او را نیز مدنظر قرارداده اند.
۲-۱-۲-۷- نظریه رهبری اصیل
با بحران اخلاق در مدیریت، ضرورت طرح نظریه ای جدید مطرح شده است که بتواند معضلات مدیریت را بر طرف کند. بر این اساس، در سال ۲۰۰۴، نظریه رهبری اصیل دریک کار تیمی توسط آوولیو و گاردنر در مؤسسه رهبری گالوپ [۸۹] ازدانشگاه نبراسکا- لینکولن مطرح شد. پس ازتحقیق بر ۸۰ مقاله در مورد رهبری و بررسی نقاط قوت وضعف آن ها، نظریه رهبری اصیل مطرح شد و در اختیار پژوهشگران و کارشناسان و مدیران قرار گرفت. تمایز اصلی این نظریه با دیگر نظریه های اخیر در زمینه رهبری این است که این نظریه برچالش جوامع امروزی یعنی مسائل اخلاقی، عدم اطمینان و تغییرهای پیوسته تمرکز کرده است. همچنین، تئوری رهبری اصیل کلی تراست و برپایه یک کارمیدانی قراردارد (آوولیو و گاردنر، ۲۰۰۵، ص ۳۱۶؛ تور و آفوری[۹۰]، ۲۰۰۸؛ یامارینو[۹۱] و همکاران، ۲۰۰۸).
ارزش های فی نفسه برتر[۹۲] (یعنی ارزش های جهان شمول همانند عدالت اجتماعی، برابری، روشن فکری، ارزش های نیک خواهی همانند صداقت، وفاداری، مسئولیت پذیری) و عواطف مثبت معطوف به دیگران[۹۳] (یعنی سپاسگزاری، حسن نیت، قدردانی و توجه به دیگران ) نقش اساسی را در ظهور و رشد نظریه رهبری اصیل ایفا می کنند (آوولیو و گاردنر،۲۰۰۵، ص۳۱۸).
۲-۱-۲-۸- مؤلفه های رهبری اصیل
۱- خودآگاهی: این مؤلفه به عنوان آگاهی یا اعتماد به شخصیت، ارزشها، انگیزه ها، احساسات و ادراکات شخصی آنها تعریف میشود. رهبران خودآگاه، ضعف ها و قوت های خود را میشناسند، میدانند که چگونه رفتارشان، دیگران را تحت تاثیر قرار می دهد، خودشان را می شناسند و می دانند خواهان چه هستند.
۲- جنبه اخلاقی درونی شده: بیان کننده یک فرایند خود کنترلی است که به موجب آن رهبران، ارزشهایشان را با اهداف و فعالیتهایشان تطبیق می دهند. رهبران اصیل در مقابل فشارهای خارجی که بر خلاف استانداردهای اخلاقیشان است از طریق فرایند کنترل درونی مقاومت می کنند.
۳- پردازش متوازن: میزانی است که در آن رهبر، اطلاعات را قبل از تصمیم گیری تحلیل می کند و خواستار دیدگاه هایی ازسوی پیروان است که موضع گیری های او را مورد چالش قرار می دهد. در واقع رهبران اصیل توانایی شنیدن، تفسیرکردن و پردازش اطلاعات مثبت و منفی را قبل از تصمیم گیری و اتخاذ هر اقدامی دارند.
۴- شفافیت رابطهای: میزانی است که رهبر اصالت خود را به دیگران نشان می دهد، اطلاعات را با دیگران تسهیم می کند وافکارو احساسات واقعی خود را ابراز می کند. یک رهبر اصیل باید به انتقال این اطلاعات در یک حالت باز و صادق به دیگران از طریق خود افشاسازی حقیقی بپردازد. (میرمحمدی، رحیمیان، جلالی خان آبادی، ۱۳۹۱).
۲-۱-۲-۹- اجزای رهبری اصیل
آوولیو و گاردنر با تکیه برعلم تجربی «خود» و متعاقب آن فرایند توسعه فردی (رهبر و کارکنان) را شناسایی و تبیین کرده اند. این دو محقق با پژوهش بر ۸۰ مقاله رهبری مشابه، متغییرهای تجربی را برای شناسایی فرایند توسعه فردی ارائه کرده اند (آوولیو و گاردنر، ۲۰۰۵).
همچنین، بنا بر اعتقاد آوولیو و گاردنر، تحقق فرایند توسعه فردی نیازمند پشتوانه های اخلاقی است تا از هرگونه انحراف و نقصانی جلوگیری شود و آن ها را تحت عنوان “سرمایه های مثبت روانشناسی” و “دیدگاه های مثبت اخلاقی ” معرفی می کنند (آوولیو و گاردنر، ۲۰۰۵). از این رو، با تکیه بر علم تجربی و پشتوانه های اخلاقی، فرایند توسعه فردی رهبرشکل می گیرد: درون رهبر ارزشهای فطری متعالی وجود دارد (که همان سرمایه مثبت روانشناسی رهبر و دیدگاه های مثبت اخلاقی است) و رشد و تعالی یافته است (می و همکاران، ۲۰۱۱؛ آوولیو و گاردنر، ۲۰۰۵؛ ایگلی، ۲۰۰۵؛ براون و تروینو، ۲۰۰۶). رهبر با شناخت این ارزش ها و با پشتوانه آن ها، خود را می شناسد که به آن خودآگاهی می گویند (آوولیو و گاردنر، ۲۰۰۵؛ ایگلی، ۲۰۰۵؛ براون و تروینو، ۲۰۰۶) و بر اساس آن، معیارهای درونی را برای تنظیم رفتار خود تعریف و تبیین می کند و این امرخود تنظیمی نام دارد (آوولیو و گاردنر، ۲۰۰۵؛ شمیر و ایلام، ۲۰۰۵؛ تور و آفوری، ۲۰۰۸). سپس با تکیه بر این دو بعد، رفتار و فرآیندهای رهبری را شکل می دهد و اجرا می کند (آوولیو و گاردنر، ۲۰۰۵؛ ایگلی، ۲۰۰۵؛ براون و تروینو، ۲۰۰۶ و تور و آفوری، ۲۰۰۸). بر این اساس، رهبر الگویی متعالی و رشد یافته برای پیروان است و پیروان برای رشد و تعالی درفرآیند توسعه فردی خویش و متعاقب آن عملکرد خود باید به او اقتدا کنند (آوولیو و گاردنر، ۲۰۰۵؛ ایگلی، ۲۰۰۵؛ براون و تروینو، ۲۰۰۶). این ارتباط و وابستگی بین رشد و تعالی رهبر و پیروان برای نخستین بار در نظریه رهبری اصیل عنوان شده است. در نهایت نیز نظریه رهبری اصیل عنوان می کند که چنین رهبر و کارکنانی سازمان را به عملکردی پایدار و بدون نقص می رسانند که فراتر از هر انتظاری است.
از توضیحات فوق، مشخص می شود که این نظریه بر ارزش ها و عناصراخلاقی توجه فراوان دارد. همچنین پایه نظریه رهبری اصیل «رهبر» است؛ در نظریه رهبری اصیل پایه و اساس رفتار رهبر «خود» رهبر است. به عبارت دیگر، هسته رهبری اصیل خود آگاهی و خودتنظیمی رهبر است (آوولیو و گاردنر، ۲۰۰۵؛ ایگلی، ۲۰۰۵؛ براون و تروینو، ۲۰۰۶).
در ادامه هر یک از عناصر به طور مجزا توضیح داده می شود:
۱- سرمایه مثبت روانشناسی[۹۴]
آوولیو و گاردنر عنوان می کنند که سرمایه مثبت روانشناسی حالت های مثبت روانشناسی همانند اعتماد به نفس، امیدواری، خوش بینی و انعطاف پذیری هستند که درون فرد به طور ذاتی وفطری وجود دارند (آوولیو و گاردنر، ۲۰۰۵). این ویژگی ها منابع فردی در رهبری اصیل هستند. زمانی که با بافت مثبت سازمانی همراه می شوند، رفتارهای خودآگاهی و رفتارهای خود تنظیمی را رشد و بهبود می دهند (این صفات ارزش های فی نفسه برترهستند که همان طورکه در بخش قبل ذکر شد، در ذات انسان وجود دارند). سرمایه های روانشناسی نقش اساسی در توسعه و رشد افراد، تیم ها و جوامع دارند (لوتانز، ۲۰۰۲، ۲۰۰۲؛ لوتانز و آوولیو، ۲۰۰۳؛ سلیگمن[۹۵]، ۲۰۰۲؛ سلیگمن، سیکزنتمیهالی[۹۶]، ۲۰۰۰؛ اسنایدر و لوپز[۹۷]، ۲۰۰۲؛ به نقل از آوولیو و گاردنر، ۲۰۰۵).
۲- دیدگاه مثبت اخلاقی[۹۸]
عامل مهم دیگر در رهبری اصیل دیدگاه مثبت اخلاقی است (لوتانز و آوولیو، ۲۰۰۳؛ می و همکاران، ۲۰۰۳). دیدگاه، مثبت اخلاقی[۹۹] می شود و رهبر باید این عوامل اخلاقی را داشته باشد تا بتواند رهبری اصیل باشد. بنابر دیدگاه آوولیو و گاردنر، این دیدگاه نیز همانند سرمایه های روانشناسی ذاتی و فطری هستند. این عوامل سرمایه های اخلاقی رهبر اصیل هستند و در فرایند تصمیم گیری به رهبرکمک می کنند تا به تصمیم های واضح و اخلاقی توفیق یابد همانند شجاعت، انعطاف پذیری و تأثیر گذاری. این نکته قابل ذکر است که ظرفیت های اخلاقی و روانشناسی مدنظر است که عملیاتی باشند تا بتوانند در فرایند تصمیم گیری به رهبر اصیل کمک کنند(این صفات عواطف مثبت معطوف به دیگران هستند).
بنا به اعتقاد آوولیو و گاردنر (۲۰۰۵)، این دو بعد ویژگی های ذاتی و درونی رهبری اصیل هستند که به دیگر ابعاد رهبری اصیل منتهی می شوند.
۳- خودآگاهی رهبر[۱۰۰]
پایه رهبری اصیل و نقطه شروع رهبری اصیل خود آگاهی است (ایلیز و همکاران، ۲۰۰۵؛ شمیر و ایلام، ۲۰۰۵)
خودآگاهی یعنی آگاهی از وجود خود[۱۰۱] و آن وجود داخل بافتی شکل می گیرد که در آن برای مدتی آن «خود» کار و فعالیت می کند. خودآگاهی فرآیندی نوظهور[۱۰۲] است که فرد پیوسته استعدادها، توانمندی ها، اهداف و.. را درک می کند.
مؤلفه های خودآگاهی عبارتند از:
۱٫ ارزش ها[۱۰۳]
۲٫ شناخت در مورد هویت[۱۰۴]
۳٫ عواطف[۱۰۵]
۴٫ اهداف / انگیزه ها[۱۰۶]
در سطوح بالای نرخ بیکاری انتظار میرود که نرخ مشارکت (فعالیت) کاهش یابد. نتیجه مطالعات طرح آمارگیری نیز این پدیده را که به اثر «مأیوسکنندگی» معروف است به عنوان یکی از عوامل کاهش نرخ شمارکت میداند. بررسی میزان اشتغال در بخشهای اقتصادی نشان میدهد از مجموع ۵/۲۰ میلیون نفر شاغلان در بخشهای اقتصادی کشور اعم از دولت و خصوصی، بیشترین سهم شاغلان به بخش خدمات و کمترین میزان به بخش کشاورزی اختصاص دارد. سهم اشتغال بخشهای کشاورزی، صنعتو خدمات در سال ۱۳۸۷ به ترتیب معادل ۲/۲۱، ۲/۳۲ و ۴/۴۶ درصد بود. مقایسه سهمهای فوق با ارقام سال قبل نشاندهنده کاهش سهم بخش کشاورزی و افزایش بخش صنعت و خدمات است. کاهش نزولات جوی در سال مورد بررسی در کاهش نسبی سهم اشتغال بخش کشاورزی مؤثر بوده است. شایان ذکر است تعداد شاغلان در سال ۱۳۸۷ در مقایسه با سال قبل ۹/۲ درصد کاهش نشان میدهد. اجرای طرح بازنشستگی پیش از موعد و اعطای پنج سال تشویقی برای ترغیب شاغلان به بازنشسته شدن به ویژه در بخش دولتی با هدف کوچکسازی دولت،در کاهش تعداد شاغلان مؤثر بوده است.
بر اساس برآورد مرکز آمار ایران، در سال ۱۳۸۸ جمعیت کل کشور با رشدی به میزان ۵/۱ درصد به ۶/۷۳ میلیون فرآورده بالغ گردید. در این سال سهم مردان از کل جمعیت ۸/۵۰ درصدبود. ضریب شهرنشینی جمعیت کشور در سال ۱۳۸۸ به ۰/۷۱ درصد رسید که در مقایسه با سال قبل افزایش داشت. در این سال ۳/۵۲ میلیون نفر در مناطق شهری و مابقی در مناطق روستایی ساکن بودند.
در طرح آمارگیری از نیروی کار مرکز آمار ایران، در سال ۱۳۸۸ جمعیت فعال اقتصادی ۸/۲۳ میلیون نفر برآورد گردید که در مقایسه با سال گذشته ۱/۴ درصد افزایش نشان میدهد. تعداد فارغ التحصیلان دانشگاهی از جمله دلایل افزایش جمعیت فعال میباشد. از آنجا که سهم بالایی از جمعیت در محدوده سنی ۲۵- ۱۵ سال قرار دارند، میتوان افزایش جمعیت فعال را در سالهای آتی انتظار داشت. از کل جمعیت فعال کوشر ۵/۸۱ درصد را مردان تشکیل میدهند.
در این سال نرخ مشارکت نیروی کار به ۹/۳۸ درصد رسید که نسبت به سال گذشته ۴/۲ درصد افزایش داشت. نرخ مشارکت زنان و مردان در سال ۱۳۸۸ به ترتیب ۵/۱۴ و ۸/۶۲ درصد بود که در مقایسه با ارقام سال قبل افزایش داشته است. افزایش میزان ورود فارغ التحصیلان به بازار کار که عمدتاً از نرخ مشارکت بالایی برخوردار میباشند و فراهم شدن زمینههای حضور زنان در بازار از جمله متغیرهایی هستند که بر افزایش نرخ مشارکت و افزایش رشد جمعیت جویای کار تأثیرگذار بودهاند. روند رو به رشد عرضه نیروی کار در سالهای اخیر یکی از ویژگیهای بازار کار کشور است.
بررسی میزان اشتغال در بخشهای اقتصادی نشان میدهد تعداد شاغلان در سال ۱۳۸۸ در مقایسه با سال قبل به ۴/۲ درصد افزایش به ۰/۲۱ میلیون نفر رسید. از این تعداد، بیشترین سهم شاغلان به بخش خدمات و کمترین تعداد به بهش کشاورزی اختصاص داشت. سهم اشتغال بخشهای کشاورزی، صنعت و خدمات در سال ۱۳۸۸ به ترتب معادل ۸/۲۰، ۸/۳۱ و ۴/۴۷ درصد بود. مقایسه سهمهای فوق با ارقام سال قبل نشان دهنده کاهش سهم بخش کشاورزی و صنعت و افزایش بخش خدمات است.
مقایسه تقاضا و عرضه نیروی کار در سالهای اخیر نشان میدهد با وجود افزایش فرصتهای شغلی، میزان فرصتهای شغلی ایجاد شده پاسخگوی نیازهای بازار کار نبوده و تقاضا برای نیروی کار به میزان عرضه رشد نکرده است. این امر منجر به رشد قابل توجه نرخ بیکاری در میان جوانان، زمان و افراد تحصیل کرده شده است.
نرخ بیکاری کشور در سال ۱۳۸۸ از سوی مرکز آمار ایران حدود ۹/۱۱ درصد اعلام شد که نسبت به سال ۱۳۸۷، ۵/۱ واحد درصد افزایش نشان میدهد. این نرخ در مناطق شهری و روستایی به ترتیب ۵/۱۳ و ۲/۸ درصد گزارش شد که در مقایسه با سال قبل به ترتیب ۵/۱ و ۱/۱ واحد درصد افزایش داشت. در این سال نرخ بیکاری جوانان ۲۴-۱۵ ساله در کل کشور به ۷/۲۴ درصد رسید که در مقایسه با سال قبل ۷/۱ واحد درصد افزایش داشته است. نرخ بیکاری جوانان ۲۹-۱۵ ساله نیز با ۷/۱ واحد درصد افزایش به ۱/۲۲ درصد رسید.
نرخ بیکاری زنان و مردان در سال ۱۳۸۸ به ترتیب ۸/۱۶ و ۸/۱۰ درصد بود که در مقایسه با سال گذشته نشان دهنده افزایش نرخ بیکاری زنان و مردان به ترتیب به میزان ۱/۰ و ۷/۱ واحد درصد است.
بر اساس برآورد مرکز آمار ایران، در سال ۱۳۸۹ جمعیت کل کشور با رشدی به میزان ۵/۱ درصد به ۷/۷۴ میلیون نفر رسید. در این سال سهم مردان از کل جمعیت ۸/۵۰ درصد بود. ضریب شهرنشینی جمعیت کشور در سال ۱۳۸۹ به ۸/۷۱ درصد رسید که در مقایسه با سال قبل افزایش داشت. در این سال ۶/۵۳ میلیون نفر از کل جمعیت کشور در مناطق شهری و بقیه مناطق روستایی ساکن بودند.
در سال ۱۳۸۹ با توجه به مصوبات شورای عالی اشتغال، ایجاد ۱/۱ میلیون فرصت شغلی هدفگذاری شد. بر این اساس، مقرر شد تا با هماهنگی سیستم بانکی طرح ساماندهی و حمایت از مشاغل اجرایی گردد. علاوه بر این برای حمایت از صنایع متوسط، سقف تسهیلات پرداختی به بنگاههای کوچک اقتصادی زودبازده و کارآفرین موضوع تبصره ۳ دستورالعمل اجرایی ماده ۵ آییننامه مذکور از ۱۰ میلیارد ریال به ۲۰ میلیارد ریال افزایش یافت. در این راستا تصویب شد تا ۳۰ درصد از منابع باقیمانده از سالهای قبل و اعتبارات جدید آییننامه مذکور به طرحهای متوسط و بزرگ با نیاز تسهیلاتی حداقل ۲۰ و حداکثر ۱۰۰ میلیارد ریال اختصاص یابد. در این سال به منظور تسریع در بهرهبرداری از واحدهای تولیدی و پایدارسازی اشتغال ایجاد شده، اختصاص تسهیلات به طرحهای نیمهتمام و تأمین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی از اولویت برخوردار بود.
مطابق با گزارش مرکز آمار ایران از طرح آمارگیری نیروی کار، در سال ۱۳۸۹ جمعیت فعال اقتصادی ۹/۲۳ میلیون نفر برآورد گردید که در مقایسه با سال گذشته ۱/۰ درصد افزایش نشان میدهد از کل جمعیت فعال در کشور ۸/۸۱ درصد را مردان تشکیل میدهند.
در سال ۱۳۸۹، متوسط نرخ مشارکت نیروی کار به ۳/۳۸ درصد رسید که نسبت به سال قبل ۶/۰ واحد درصد کاهش داشت. نرخ مشارکت زنان و مردان به ترتیب ۱/۱۴ و ۱/۶۲ درصد بود که در مقایسه با ارقام سال قبل به ترتیب ۴/۰ و ۷/۰ واحد درصد کاهش نشان میدهد. این در حالی است که انتظار میرود به دلیل افزایش میزان ورود فارغ التحصیلان به بازار کار عمدتاً از نرخ مشارکت بالایی برخوردار میباشند و همچنین فراهم شدن زمینههای حضور زنان، نرخ مشارکت جمعیت افراد جویای کار روند افزایشی داشته باشد.
بررسی میزان اشتغال در بخشهای اقتصادی نشان میدهد متوسط تعداد شاغلان در سال ۱۳۸۹ در مقایسه با سال قبل با ۶/۱ درصد کاهش به ۷/۲۰ میلیون نفر رسید. از این تعداد، بیشترین سهم شاغلان به بخش خدمات و کمترین تعداد به بخش کشاورزی اختصاص داشت. سهم اشتغال بخشهای کشاورزی، صنعت و خدمات در سال ۱۲۸۹ به ترتیب معادل ۲/۱۹، ۲/۳۲ و ۶/۴۸ درصد بود. مقایسه سهمهای فوق با ارقام مشابه سال قبل نشاندهنده کاهش سهم بخش کشاورزی و افزایش سهم بخشهای خدمات و صنعت است.
ایجاد اشتغال در کشور از سال ۱۳۸۷ به واسطه شرایط کسادی حاصل از بروز خشکسالی، اعملا سیاستهای کنترل و تورم و بحران مالی جهانی با کندی روبهرو شد. بعد از بهبود نسبی فعالیتهای اقتصادی در سال ۱۳۸۸، بازار کار در سال ۱۳۸۹ وارد دور جدیدی از کسادی گردید. به گونهای که نرخ بیکاری کشور در سال ۱۳۸۹ از سوی مرکز آمار ایران حدود ۵/۱۳ درصد اعلام شد که نسبت به سال قبل ۶٫/۱ واحد درصد افزایش نشان میدهد. این نرخ در مناطق شهری و روستایی به ترتیب ۳/۱۵ و ۱/۹ درصد گزارش شد که در مقایسه با سال قبل به ترتیب ۸/۱ و ۸/۰ واحد درصد افزایش یافت.
بر اساس نتایج سرشماری مرکز آمار ایران که در آبانماه ۱۳۹۰ صورت گرفت، جمعیت کل کشور با رشدی به میزان ۳/۱ درصد، ۱/۷۵ میلیون نفر بوده است. بر این اساس، سهم مردان از کل جمعیت ۴/۵۰ درصد و ضریب شهرنشینی جمعیت کشور ۴/۷۱ درصد بوده است. در این سال ۷/۵۳ میلیون نفر از کل جمعیت کشور در مناطق شهری و بقیه در مناطق روستایی ساکن بودند. در سال مذکور، نسبت جنسی جمعیت که نسبت مردان به زنان را تشکیل میدهد، ۱۰۲ بود که در مقایسه با نسبت سال ۱۳۸۵ (۱۰۴) کاهش نشان میدهد. در سال ۱۳۹۰ تعداد خانوارها در کل کشور ۲/۲۱ میلیون خانوادر با بعد ۵۵/۳ نفر بود که مقایسه آن با سرشماری سال ۱۳۸۵ (۰۳/۴ نفر) حای از کاهش بعد خانوار میباشد. مقایسه درصد خانوار بر حسب تعداد افراد خانوار نشان میدهد که درصد خانوارهای یک الی چهار نفره در سال ۱۳۹۰ در مقایسه با سال ۱۳۸۵ افزایش یافته و خانوارهای پنج نفره و بیشتر کاهش یافته است. همچنین مقایسه درسد خانوار بر حسب جنس سرپرست خانوار نشان میدهد خانوارهای دارای سرپرست زن از ۵/۹ درصد در سال ۱۳۸۵ به ۱/۱۲ درصد در سال ۱۳۹۰ افزایش داشته و در مقابل، درصد خانوارهای دارای سرپرست مرد از ۵/۹۰ درصد به ۹/۸۷ درصد کاهش یافته است. روند تغییرات جمعیت در گروههای عمده سنی نشان میدهد درصد جمعیت ۶۴-۱۵ و ۶۵ سال به بالا به ترتیب از ۷/۶۹ و ۲/۵ درصد در سال ۱۳۸۵ به ۹/۷۰ و ۷/۵ درصد در سال ۱۳۹۰ افزایش یافته است. همچنین درصد جمعیت ۱۴ – ۰ سال از ۱/۲۵ درصد به ۴/۲۳ درصد کاهش یافته است. بر اساس نتایج سرشماری مذکور، میانگین سنی جمعیت ۸۶/۲۹ سال بوده که در مقایسه با سرشماری سال ۱۳۸۵ (۹۷/۲۷ سال) افزایش داشته است.
مطابق گزارش مرکز آمار ایران از طرح آمارگیری نیروی کار، در سال ۱۳۹۰ جمعیت فعال اقتصادی ۴/۲۳ میلیون نفر برآورد گردید که در مقایسه با سال گذشته ۰/۲ درصد کاهش نشان میدهد از کل جمعیت فعال در کشور ۰/۸۳ درصد را مردان تشکیل میدهند.
در سال ۱۳۹۰، متوسط نرخ مشارکت نیروی کار به ۹/۳۶ درصد رسید که نسبت به سال قبل ۴/۱ واحد درصد کاهش داشت. نرخ مشارکت زنان و مردان به ترتیب ۶/۱۲ و ۷/۶۰ درصد بود که در مقایسه با ارقام سال قبل به ترتیب ۵/۱ و ۴/۱ واحد درصد کاهش نشان میدهد. با توجه به ساختار سنی جمعیت انتظار میرود نرخ مشارکت روند فزاینده داشته باشد، اما به دلیل کاهش ۰/۲ درصدی جمعیت فعال و افزایش ۷/۱ درصدی جمعیت ده ساله و بیشتر در سال ۱۳۹۰ در مقایسه با سال گذشته، نرخ مشارکت نیروی کار کاهش یافته است.
بررسی میزان اشتغال در بخشهای اقتصادی نشان میدهد متوسط شاغلان در سال ۱۳۹۰ در مقایسه با سال قبل ۷/۰ درصد کاهش از ۷/۲۰ میلیون نفر به ۵/۲۰ میلیون نفر رسید. ترکیب بخشی اشتغال نشان میدهد بیشترین سهم شاغلان به بخش خدمات و کمترین آن به بخش کشاورزی اختصاص دارد. سهم اشتغال بخشهای کشاورزی، صنعت و خدمات در سال ۱۳۹۰ به ترتیب معادل ۶/۱۸، ۴/۳۳ و ۰/۴۸ درصد بود. مقایسه سهمهای مذکور با ارقام مشابه سال قبل نشاندهنده کاهش سهم بخشهای کشاورزی و خدمات و افزایش سهم بخش صنعت میباشد. بخش عمده کاهش تعداد شاغلان متأثر از کاهش شاغلان در بخش خدمات مناطق شهری و همچنین بخش کشاورزی مناطق روستایی به ترتیب به میزان ۷/۱ و ۲/۶ درصد بود. با توجه به این که بخشهای خدمات و کشاورزی در مناطق شهری و روستایی به ترتیب با ۴/۵۹ و ۴/۵۰ درصد بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص میدهند، کاهش شاغلان این دو بخش در کاهش کل شاغلان کشور مؤثر بوده است.
نرخ بیکاری کشور در سال ۱۳۹۰ توسط مرکز آمار ایران ۳/۱۲ درصد اعلام شد که نسبت به سال قبل ۲/۱ واحد درصد کاهش نشان میدهد. این نرخ در مناطق شهری و روستایی به ترتیب ۷/۱۳ و ۹/۸ درصد گزارش شد که در مقایسه با سال قبل به ترتیب ۶/۱ و ۲/۰ واحد درصد کاهش داشت.
در سال ۱۳۹۰، نرخ بیکاری زنان و مردان به ترتیب ۹/۲۰ و ۵/۱۰ درصد بود که در مقایسه با سال گذشته به ترتیب ۴/۰ واحد درصد افزایش و ۴/۱ واحد درصد کاهش نشان میدهد.
در سال ۱۳۹۰ منابع مالی برای ایجاد اشتغال از محل بندهای (ذ) و (ژ) تبصره ۲ قانون بودجه سال ۱۳۸۴ در مقایسه با سال گذشته کاهش یافت، ولی از محل طرح بنگاههای زودبازده با رشد مواجه بود.
کمکهای فنی و اعتباری به بخش خصوصی و تعاونی (موضوع آییننامه اجرایی بندهای (ذ) و (ژ) تبصره ۲ قانون بودجه سال ۱۳۸۴
نمودار ۳-۲ نرخ بیکاری
در سال ۱۳۹۰، در قالب آییننامه اجرایی مزبور مانده سقف اعتبار قراردادها از محل منابع داخلی بانکها بدون تغییر نسبت به اسفندماه ۱۳۸۹ در سطح ۷/۷۹۴۶ میلیارد ریال باقی ماند. همچنین مانده وجوه واریز شده به حساب بانکها از سوی معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری ۱/۱۱۷۳ میلیارد ریال بود که در مقایسه با اسفندماه ۱۳۸۹، تغییری نداشت. در این سال مانده کل تسهیلات اعطایی با ۰/۲ درصد کاهش مواجه بود، به طوری که مانده تسهیلات پرداختی از ۷/۳۶۱۶ میلیارد ریال در پایان اسفند ماه ۱۳۸۹ به ۵/۳۵۴۳ میلیارد ریال در پایان اسفندماه ۱۳۹۰ رسید.
۳-۶-۲-۳) نوسانات رشد GDP طی دوره زمانی ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۱
بر اساس برآوردهای اولیه، تولید ناخالص داخلی کشور به قیمت پایه و جاری[۶۳] از ۱۴۱۶ هزار میلیارد ریال در شش ماهه اول ۱۳۸۶ به ۱۹۲۶ هزار میلیارد ریال در شش ماهه اول ۱۳۸۷ افزایش یافت که نشاندهنده ۰/۳۶ درصد رشد اسمی است. با توجه به تغییرات سطح عمومی قیمتها، آمارهای مقدماتی بخش واقعی اقتصاد نشاندهنده آن است که تولید ناخالص داخلی به قیمتهای ثابت ۱۳۷۶ در ششماهه اول ۱۳۸۷، ۷/۲ درصد افزایش یافته است. در دوره مشابه سال ۱۳۸۶، رشد تولید ناخالص داخلی به قیمتهای ثابت ۰/۸ درصد بود. بر اساس برآوردهای اولیه، در نیمه اول سال ۱۳۸۷ گروههای کشاورزی و نفت به ترتیب با ۹/۱- و ۳/۰ – واحد درصد سهم از رشد، بیشترین سهم را در کاهش تولدی ناخالص داخلی کشور به قیمتهای ثابت داشتند. در مقابل، گروه های صنایع و معادن و خدمات به ترتیب با ۸/۱ و ۹/۲ واحد درصد، بیشترین اثر را در افزایش تولید ناخالص داخلی به قیمتهای ثابت داشتند.
۳-۶-۲-۳-۱) تولید و هزینه ناخالص داخلی
در شش ماهه اول ۱۳۸۷، هزینههای مصرفی نهایی بخشهای خصوصی و دولتی به قیمتهای ثابت به ترتیب ۵/۲- و ۲/۵ درصد رشد داشت. مقایسه نتایج به دست آمده در نیمه اول سال ۱۳۸۷ با نتایج دوره مشابه سال قبل نشاندهنده کاهش نرخ رشد هزینههای مصرفی خصوصی و افزایش نرخ رشد هزینههای مصرفی دولتی میباشد.
در نیمه اول سال ۱۳۸۷ تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در ماشینآلات و ساختمان نسبت به دوره مشابه سال قبل به ترتیب ۲/۱۰ و ۳/۸ درصد افزایش یافت. رشد تشکیل سرمایه در ساختمان عمدتاً ناشی از سرمایهگذاری بخش خصوصی بود. با این حال، مقایسه آمار نیمه اول سالهای ۱۳۸۶ و ۱۳۸۷ حاکی از کاهش نرخ رشد تشکیل سرمایه در ساختمان به میزان ۱/۱۴ واحد درصید طی دوره مورد بررسی است. نرخ رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در ماشین آلات و تجهیزات از ۹/۵ درصد در شش ماهه اول ۱۳۸۶ به ۲/۱۰ درصد در دوره مشابه سال ۱۳۸۷ افزایش یافت. افزایش قابل توجه واردات کالاهای سرمایهای عامل مؤثر در افزایش نرخ رشد تشکیل سرمایه در ماشینآلات بود. به این ترتیب در نیمه اول سال ۱۳۸۷، کل تشکیل سرمایه ثابت ناخالص از رشدی معادی ۴/۹ درصد برخوردار گردید.
بحران مالی فراگیری که از نیمه سال ٢٠٠٧ میلادی نشانه های آن آشکار شده بود، طی سال های ٢٠٠٨ و ٢٠٠٩ میلادی تداوم یافت. برای مقابله با این بحران مالی که ابتدا از بازار وام مسکن آمریکا آغاز گردید و به زودی بخشهای واقعی بسیاری از اقتصادهای توسعه یافته و در حال توسعه در پنج قاره را در بر گرفت، تدابیر گسترده و نسبتاً هماهنگی در مراکز اصلی و تأثیرگذار اقتصادی جهان اتخاذ گردید.
رویکرد انبساطی مقامهای مالی و پولی در کشورهای آمریکا، اروپا و آسیا که از راه تزریق مبالغ هنگفتی به نهادهای مالی و غیرمالی بحران زده، خرید داراییهای آسیبدیده آنها و کاهش قابل ملاحظه نرخهای بهره کلیدی به اجرا گذارده شد، راه حل اصلی مقابله با بحران بود. در اواخر سال ٢٠٠٩ میلادی، با گذشت حدود دو سال و نیم از شروع بحران، ظاهراً اولین نشانهها از تاثیرگذاری تدابیر سیاستی مشاهده شده است. به ویژه، در سه ماهه اول سال جاری میلادی، علایمی از بازگشت دوباره ثبات و رشد اقتصادی در تعدادی از کشورهای اصلی درگیر در بحران اقتصادی دیده میشود.
اقتصاد ایران اگرچه به دلیل ارتباط ضعیف نهادهای مالی و بازار سرمایه کشور با بازارهای بینالمللی، تا حدودی از آثار دور اول بحران مالی جهانی در امان ماند، لیکن تسری بحران به بخشهای واقعی اقتصاد موجب تأثیرپذیری معنیدار اقتصاد کشور از آن شد. کاهش قیمت نفت خام و دیگر مواد اولیه و واسطهای در بازارهای جهانی، مجاری اصلی تأثیرگذاری بحران اقتصادی بر اقتصاد ایران بودند که با تأخیری چندماهه و عمدتاً در سال ۱۳۸۸ عملکرد متغیرهای اصلی اقتصاد کلان کشور را متأثر نمودند. کاهش ارزش صادرات، درآمدهای ارزی متعاقب آن و کاهش ارزش واردات کشور، از پیآمدهای ناگزیر بحران اقتصادی جهانی بر اقتصاد ایران بودند که در کنار برخی دیگر از عوامل دروناز و برونزا، عملکرد اقتصاد ایران در سال ۱۳۸۸ را تحت تأثیر قرار دادند.
تا زمان تهیه گزارش حاضر، عملکرد متغیرهای تولید درآمد ملی در سال ۱۳۸۸ در اختیار نبوده است. لیکن با توجه به بهبود شرایط بارندگی و توزیع مناسب آن در سحط کشور، عملکرد نسبتاً خوب واحدهای تولیدی در صنایع پتروشیمی و خودروسازی و رشد مثبت صادرات غیرنفتی و صنعتی کشور، انتظار میرود رشد ارزش افزوده کل اقتصاد در سال مورد بررسی، حضیض سال ۱۳۸۷ را پشت سر گذاشته باشد.
بر اساس برآوردهای اولیه، تولید ناخالص داخلی کشور به قیمت پایه بر حسب قیمتهای جاری از ۳۵۶۲ هزار میلیارد ریال در سال ۱۳۸۸ به ۴۳۰۴ هزار میلیارد ریال در سال ۱۳۸۹ افزایش یافت که نشاندهنده ۸/۲۰ درصد رشد اسمی است. با توجه به تغییرات سطح عمومی قیمتها، آمارهای مقدماتی بخش واقعی اقتصاد نشاندهنده آن است که تولید ناخالص داخلی به قیمتهای ثابت ۱۳۷۶ در سال ۱۳۸۹، ۸/۵ درصد افزایش یافته است، در حالی که در سال ۱۳۸۸ رشد تولید ناخالص داخلی به قیمتهای ثابت ۰/۳ درصد بود. بر این اساس، رشد تولید ناخالص داخلی کشور در سال ۱۳۸۹ به قیمتهای ثابت در مقایسه با عملکرد سال گذشته حدود ۸/۲ واحد درصد افزایش یافت.
بر اساس برآوردهای اولیه، در سال ۱۳۸۹ گروههای «صنایع و معادن»، «خدمات»، «کشاورزی» و «نفت» به ترتیب با ۵/۲، ۱/۲، ۱/۱ و ۲/۰ واحد درصد سهم از رشد، بیشترین اثر را بر افزایش تولید ناخالص داخلی به قیمتهای ثابت داشتند. در گروه «صنایع و معادن»، بخشهای «صنعت» و «ساختمان» به ترتیب با ۰/۲ و ۴/۰ واحد درصد، بیشترین سهم را در افزایش تولید ناخالص داخلی داشته و در گروه «خدمات» نیز بخشهای «بازرگانی، رستوران و هتلداری»، «حمل و نقل، انبارداری و ارتباطات» و «خدمات مؤسسات پولی و مالی» به ترتیب با ۱/۱، ۷/۰ و ۲/۰ واحد درصد بیشترین سهم را در افزایش تولید ناخالص داخلی داشتند.
بر اساس برآوردهای اولیه، در سال ۱۳۸۹ هزینههای مصرفی نهایی بخشهای خصوصی و دولتی به قیمتهای ثابت ۱۳۷۶ به ترتیب ۹/۱ و ۸/۲- درصد رشد داشت. مقایسه نتایج به دست آمده در سال ۱۳۸۹ با نتایج قبل از آن نشاندهنده افزایش نرخ رشد هزینههای مصرفی خصوصی و کاهش نرخ رشد هزینههای دولتی میباشد.
مقایسه نتایج حاصل از برآوردهای سال ۱۳۸۹ نشاندهنده افزایش نرخ رشد تشکیل سرمایه ناخالص به میزان ۸/۷ واحد میباشد. در این سال تشکیل سرمایه ثابت ناخالص به قیمتهای ثابت در ماشینآلات و ساختمان نسبت به سال قبل به ترتیب ۲/۶ و ۸/۷ درصد افزایش یافت. رشد تشکیل سرمایه در ساختمان عمدتاً ناشی از اجرای پروژه مسکن مهر و افزایش پرداختهای عمرانی دولت بوده است. با این حال، آمار سالهای ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹ حاکی از افزایش نرخ رشد تشکیل سرمایه در ساختمان به میزان ۴/۱۱ واحد درصد است. نرخ رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در ماشینآلات و تجهیزات از ۳/۱ درصد در سال ۱۳۸۸ به ۲/۶ درصد در سال ۱۳۸۹ افزایش یافت. افزایش واردات کالاهای سرمایهای و بهبود عملکرد بخش صنعت از عوامل مؤثر بر افزایش نرخ رشد تشکیل سرمایه در ماشینآلات بوده است. به این ترتیب در سال ۱۳۸۹، کل تشکیل سرمایه ثابت ناخالص از رشدی معادل ۹/۶ درصد برخوردار گردید.
بر اساس برآوردههای اولیه، تولید ناخالص داخلی کشور به قیمت پایه بر حسب قیمتهای جاری، از ۳۰۹۶ هزار میلیارد ریال در نه ماه سال ۱۳۸۹ به ۴۵۹۲ هزار مییارد ریال در نه ماهه سال ۱۳۹۰ افزایش یافت که نشاندهنده رشد اسمی ۳/۴۸ درصد است. با توجه به تغییرات سطح عمومی قیمتها، آمارهای مقدماتی بخش واقعی اقتصاد نشاندهنده آن است که تولید ناخالص داخلی به قیمتهای ثابت ۱۳۷۶ در نه ماهه سال ۱۳۹۰، ۰/۴ درصد افزایش یافته است، در حالی که در نه ماه سال ۱۳۸۹ رشد تولید ناخالص داخلی به قیمتهای ثابت ۵/۵ درصد بود. بر این اساس، رشد تولید ناخالص داخلی کشور در نه ماهه سال ۱۳۹۰ به قیمتهای ثابت در مقایسه با عملکرد نه ماهه سال گذشته حدود ۵/۱ واحد درصد کاهش نشان میدهد.
بر اساس برآوردهای اولیه، در نه ماهه سال ۱۳۹۰ گروههای «خدمات»، «صنایع و معادن» و «کشاورزی» به ترتیب با ۴/۱، ۲/۱ و ۸/۰ واحد درصد سهم از رشد، بیشترین سهم را در افزایش تولید ناخالص داخلی به قیمتهای ثابت داشتند. در گروه «صنایع و معادن»، بخشهای «صنعت» و «معدن» به ترتیب با ۹/۰ و ۲/۰ واحد درصد، بیشترین سهم را رد افزایش تولید ناخالص داخلی داشتند در گروه «خدمات» نیز بخشهای «بازرگانی، رستوران و هتلداری» و «حمل و نقل، انبارداری و ارتباطات» به ترتیب با ۰/۱ و ۳/۰ واحد درصد، دارای بیشترین سهم از افزایش تولید ناخالص داخلی بودند. بر اساس برآوردهای اولیه، در نه ماهه سال ۱۳۹۰ هزینههای مصرفی نهایی بخشهای خصوصی و دولتی به قیمتهای ثابت ۱۳۷۶ به ترتیب ۱/۱۰ و ۷/۲- درصد رشد داشت. مقایسه نتایج به دست آمده در نه ماهه سال ۱۳۹۰ با نتایج دوره مشابه سال قبل از آن نشاندهنده افزایش نرخ رشد هزینه مصرفی خصوصی و کاهش نرخ رشد هزینه مصرفی دولتی میباشد.
نتایج حاصل از برآوردهای نه ماهه سال ۱۳۹۰ حاکی از کاهش نرخ رشد تشکیل سرمایه ناخالص به میزان ۵/۴ واحد درصد نسبت به دوره مشابه سال قبل از آن میباشد. در این دوره، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص به قیمتهای ثابت در ماشینآلات و ساختمان نسبت به دوره مشابه سال قبل به ترتیب ۸/۱ و ۳/۰ درصد افزایش یافت. به این ترتیب در نه ماه سال ۱۳۹۰، کل تشکیل سمرایه ثابت ناخالص از رشدی معادل ۲/۱ درصد برخوردار گردید. در بخش تجارت خارجی، صادرات کالاها و خدمات در نه ماهه سال ۱۳۹۰ به قیمتهای ثابت رشدی معادل ۱/۹ درصد داشت. همچنین واردات کالاها و خدمات در این سال از رشدی معادل ۳/۲- درصد برخوردار گردید.
رشد تولید ناخالص داخلی به قیمت های ثابت در سال ۱۳۸۷ ،۸/۰ درصد بوده است.
رشد تولید ناخالص داخلی در سال ۱۳۸۸ ،۱۶/۳% درصد بوده است.
رشد تولید ناخالص داخلی در سال ۱۳۸۹ ۳۸/۶% درصد بوده است.
رشد تولید ناخالص داخلی در سال ۱۳۹۰ ،۲/۳% درصد بوده است.
رشد تولید ناخالص داخلی در سال ۱۳۹۱ ،۰% درصد بوده است.
نمودار ۳-۳ تولید ناخالص داخلی
۳-۶-۲-۴)نرخ سود تسهیلات اعطایی
ارقام زیر از بسته های سیاستی نظارتی بانک مرکزی استخراج شده اند.
جدول ۳-۲- نرخ سود تسهیلات اعطایی بانک
نرخ سود تسهیلات اعطایی بانک |
- Coping ↑
- Continuos mutation ↑
- blending ↑
- meme pool ↑
- meme pool ↑
- eukaryotic ↑
- The Extended Phenotype ↑
- Necker Cubes and Buffaloes ↑
- The possible ↑
- Germ line ↑
- Phenotypic effece ↑
- vehicle ↑
- The selfish organism ↑
- در زیستشناسی سلولی، هسته، بیشتر محتوای ژنومی یک سلول یوکاریوتی را دربرگرفته است، که شامل DNA است. این ساختارهای طویل توسط ترکیبات پروتئینی متعدد به نام هیستونها پیچیده و فشرده میشوند و کروموزومهای یوکاریوتی را بهوجود میآورند. ژنهای آرایشیافته روی این کروموزومها، ژنهای هستهای هستند (در مقایسه با ژنهای موجود بر روی کروموزومهای ارگانیسمی مانند میتوکندری). هسته، مرکز کنترل سلول است، به این معنی که این ارگانیسم مسئول حفظ تمامیت ماده ژنتیکی هسته است و با کنترل تنظیم بیان ژن باعث تنظیم فعالیتهای سلولی میشود. ↑
- Inclusive fitness ↑
- determinism ↑
- selectionism ↑
- Stephen J .Gould (1941-2002) ↑
- Ethology: کردارشناسی یا اتولوژی علمی است که به مطالعه رفتار جانداران میپردازد. این علم یکی از شاخههای جانورشناسی به حساب میآید. علم جانورشناسی مدرن جهشی در پیشرفت شناخت سایر جانداران بوده است. از رئوس مباحث اتولوژی، میتوان به بررسی نحوه تعامل غریزه و محیط در تکوین رفتارهای جانوران، بررسی انگیزش و مطالعه تطبیقی یادگیری و شرطی شدنها اشاره نمود Campbell, 2000, p:234)). ↑
- function ↑
- adaptationism ↑
- Germ- line replicator ↑
-
- توالی سلولی را که در حیوانات پرسلولیِ واجد سلولهای جنسی پدید میآید، «راه نطفه یا مسیر تخم» گویند. این توالی سلولی از تخم لقاحیافته شروع و به تولید سلولهای جنسی برای تشکیل نسل بعد ادامه پیدا میکند (Campbell, 2000, p:234). ↑
- Self duplicatin ↑
- Individual selection ↑
- Groupe selection ↑
- Vehicle selection ↑
- replicator ↑
- active replicator ↑
- Germ-line replicator ↑
- dead line replicator ↑
- differential survival ↑
- alleles ↑
- big ↑
- old ↑
- natural selection ↑
- interlude ↑
- program ↑
- reproduction ↑
- evoulotionary stable strategy ↑
- Maynard ↑
- subroutins ↑
- morphology ↑
- behavior ↑
- William Paley (1743-1805) ↑
- The Blind Watchmaker ↑
- gradualism ↑
- punctuationism ↑
- constant speedism ↑
- discrete variable speedism ↑
- continuously variable speedism ↑
- saltation ↑
- macro mutations ↑
- saltationist ↑