از طرف دیگر مقررات حسابداری به مدیران این امکان را می دهد تا با انتخاب روش های پذیرفته شده،گزارش های مالی را تحت تاثیر قرار دهند.این سیاست ها به مدیریت کردن سود های گزارش شده و انعکاس بهتری از وضعیت اقتصادی شرکت کمک می کند و یکی از راه های کنترل مدیریت سود،حسابرسی می باشد.بدینصورت یک پل ارتباطی بین یافته های حسابرسان با افراد خارج و داخل شرکت به صورت اظهارنظر حسابرسی بوجود می آید که نقش مهمی در هشدار به استفاده کنندگان از صورت های مالی نسبت به شناخت مشکلات پیش روی شرکت ها ایفا می کند.از این رو در این پژوهش،این سوال مطرح شد که آیا مدیریت سود بر نوع اظهار نظر حسابرسی تاثیر گذار هست یا نه؟.
پس از طرح سوال و بیان مسئله تحقیق به مطالعه ی ادبیات موضوعی تحقیق پرداخته شد و بر اساس پیشینه ی تحقیق و نیز مبانی نظری مطرح شده در فصل دوم،فرضیاتی برای پاسخ به سوال اصلی تحقیق به صورت زیر ارائه شد:
فرضیه ۱) بین قدر مطلق اقلام تعهدی اختیاری و اظهار نظر مشروط رابطه معنا داری وجود دارد.
فرضیه ۲) بین قدر مطلق اقلام تعهدی اختیاری و اظهار نظر مقبول رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه ۳) بین اقلام تعهدی اختیاری مثبت و اظهار نظر مشروط رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه ۴) بین اقلام تعهدی اختیاری مثبت و اظهار نظر مقبول رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه ۵) بین اقلام تعهدی اختیاری منفی و اظهار نظر مشروط رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه ۶) بین اقلام تعهدی اختیاری منفی و اظهار نظر مقبول رابطه معنادری وجود دارد.
پس از تدوین فرضیه ها،برای عملیاتی کردن و تعیین متغیرهایی جهت آزمون آنها،با بهره گرفتن از مبانی نظری حسابداری و تحقیقات انجام شده قبلی،متغیرهایی برای آزمون فرضیه ها مشخص گردید.این متغیرها در قالب مدل هایی برای ارزیابی فرضیه ها تنظیم و مدل ها استنتاج گردید.
پس از تعیین متغیر ها،تلاش برای جست و جوی روشی برای اجرای تحقیق ادامه یافت و روش رگرسیون چند متغیره برای بخش اول پژوهش(تخمین اقلام تعهدی) و رگرسیون لجستیک برای آزمون فرضیه ها بکار گرفته شد.پس از این که روش تحقیق مشخص شد، با بهره گرفتن از نرم افزار های آماری مناسب ،داده های جمع آوری شده برای برازش مدل نظری تحقیق و در نهایت آزمون فرضیه ها پردازش، و تجزیه و تحلیل حاصله در فصل چهار ارائه گردید.
با توجه به مباحث فوق در تحقیق حاضر نمونه آماری تحقیق شامل ۱۲۵ شرکت پذیرفته شده در بورس است که داده های آنها در طول ۶ سال(۱۳۸۶-۱۳۹۱)،به عنوان دوره آزمون،مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج حاصل آزمون فرضیات به صورت خلاصه در جدول زیر ارائه شده است:
خلاصه فرضیه | نتیجه |
فرضیه ۱) بین قدر مطلق اقلام تعهدی اختیاری و اظهار نظر مشروط رابطه معنا داری وجود دارد. | پذیرش فرضیه |
فرضیه ۲) بین قدر مطلق اقلام تعهدی اختیاری و اظهار نظر مقبول رابطه معناداری وجود دارد. | پذیرش فرضیه |
فرضیه ۳) بین اقلام تعهدی اختیاری مثبت و اظهار نظر مشروط رابطه معناداری وجود دارد. | رد فرضیه |
فرضیه ۴) بین اقلام تعهدی اختیاری مثبت و اظهار نظر مقبول رابطه معناداری وجود دارد. | رد فرضیه |
فرضیه ۵) بین اقلام تعهدی اختیاری منفی و اظهار نظر مشروط رابطه معناداری وجود دارد. | رد فرضیه |
فرضیه ۶) بین اقلام تعهدی اختیاری منفی و اظهار نظر مقبول رابطه معنادری وجود دارد. | پذیرش فرضیه |
۵-۳ جمع بندی و تفسیر یافته های تحقیق
معیار مدیریت سود در این تحقیق،سطح اقلام تعهدی اختیاری بود.شواهد حاصل از این بررسی نشان دهنده رابطه مثبت میان اظهار نظر مشروط و سطح مطلق اقلام تعهدی اختیاری است.بدین ترتیب درشرکت هایی که میزان مدیریت سود در آنها بالاست،احتمال دریافت گزارش مشروط از حسابرسان بیشتر است. از نقطه نظر استفاده کنندگان صورت های مالی افزایش مدیریت سود در جهت منافع مدیران نشانه ای از کیفیت پایین صورت های مالی می باشد که پایین آمدن کیفیت صورت های مالی نیز باعث تعدیل گزارش های حسابرسی می شود.و می توان گفت که در بیشتر شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران،مدیریت سود فرصت طلبانه می باشد از این رو باعث دریافت گزارش مشروط از حسابرسان می گردد. این نتیجه با یافته های بوتلر و همکاران(۲۰۰۴)،بارتوف و همکاران(۲۰۰۰) سازگار می باشد در حالیکه بر خلاف یافته های بردشا و دیگران(۲۰۰۱) است.
نتایج حاصله از فرضیه دوم حاکی از آن است که بین قدرمطلق اقلام تعهدی اختیاری و اظهار نظر مقبول رابطه منفی و معنی داری وجود دارد.که تایید کننده فرضیه اول نیز می باشد.در تفسیر آن می توان گفت از آنجا که بیشتر مدیریت سود صورت گرفته در صورت های مالی فرصت طلبانه می باشد و مدیران شرکت های نمونه با بهره گرفتن از اقلام تعهدی اختیاری سود را در جهت منافع خود مدیریت کرده و بدین ترتیب باعث پایین آمدن کیفیت صورت های مالی می شوند از این رو احتمال دریافت گزارش مقبول از حسابرسان کاهش می یابد.