اشتغال ناقص: جمعیتی است که خواهان کار بوده اما به دلیل محدودیت فرصت های اشتغال، فاقد کار هستند. برخی از افراد هستند که به دلیل شرایط زندگی نمی توانند مدت طولانی بیکار بمانند و به هر کاری هرچند کوچک و بی اهمیت تن می دهند. این افراد گر چه توجه به معیار حداقل یک ساعت کار در تعریف اشتغال، بیکار محسوب نمی شوند اما به طور هم زمان در جست و جوی کار بیشتری نیز هستند. طبق توصیه های بین المللی، برای تعریف اشتغال، معیار حداقل یک ساعت کار در دوره مرجع کوتاه مدت در نظر گرفته می شود تا آمارهای نیروی کار با سایر آمارهای اقتصادی هماهنگ شود. در این تحقیق کارگران فصلی جزء گروه مذکور نظر گرفته شده اند.
مشاغلی با شان اجتماعی پایین: مشاغلی که افراد شاغل در آن و یا خانواده آن ها از ابراز آن در جامعه ناخرسندند. همانند گدایی و قاچاق. خانم مرضیه ترابی از این مشاغل با عنوان ناکاری یاد کرده و معتقدند برخلاف نه کاری یا مشاغل غیر رسمی همچون واکسی و ..که مقبولیت نسبی دارند و اخلاقا محکومیتی ندارند، ناکاری مثل گدائی و قاچاق، مقبولیت اجتماعی نداشته و نوعی خطا به شمار می روند (ترابی، ۸۴).
گروه فاقد سنی، آثاری هستند که از کتاب خانه های عمومی و گروه کودک و نوجوان تهیه شدند، اما در شناسنامه ی آنها عبارت گروه سنی قید نشده بود.
۴-۲ تجزیه و تحلیل یک صد شغل:
۴-۲-۱ روش اجرا:
ابتدا ۱۰۰ عنوان از آثار نویسندگان مختلف ایرانی به شکل اتفاقی انتخاب شده و داده ها، با بهره گرفتن از روش فیش برداری تهیه گردید. تعداد شغل ها بدون در نظر گرفتن بسامد هریک، بالغ بر ۹۳۵ فقره شد که ازبین آن ها۱۰۰ عنوان شغلی برای تجزیه و تحلیل انتخاب شد. عناوین منتخب بر اساس کد بین المللی (آیسیک) در ۱۰ رده مورد طبقه بندی قرارگرفت. سپس با بهره گرفتن از شواهد موجود در فیش ها معانی و شرح و بسط آن ها با مراجعه به فرهنگ های لغات عمومی مثل معین و دهخدا و نیز فرهنگ نامه ها و دایره المعارف های مختص مشاغل، داده ها مورد تجزیه و تحلیل انجام گرفت.
| ۱.عنوان شغلی: اداره ای معنی لغوی: هر کسی که در استخدام دولت و حقوق بگیر اوست. مثال: … آقای درانی که اداره ای بوده و بازنشسته است… (شما که غریبه نیستید،مرادی کرمانی،۱۸۸) کد isic: 1410 طبقه شغلی: مدیران بسط و شرح: در قدیم به کارمندان آموزش و پرورش اداره ای می گفتند و اداره آموزش و پرورش اداره فرهنگ نامیده می شد. اداره فرهنگ در بین مردم جایگاه خاصی داشت و معلمان و آموزگاران از اعتبار ویژه ای برخوردار بودند. بیشتر خانواده ها ترجیح می دادند فرزندانشان در اداره فرهنگ استخدام شوند. مطلوبیت: تضمین بودن حقوق بازنشستگی ماهانه از بزرگترین محسنات کارمندی بوده و هست هر چند مقدار آن خیلی زیاد نباشد. ———————————————————————— |
| ۲.عنوان شغلی: استادکار آهنگری معنی لغوی: پیشه وری که ابزار و آلات آهنی می سازد. در گذشته آهنگری شامل اسلحه سازی نیز می شد؛ حداد (صدری افشار،۱۳۹۴:۱۶) مثال: استاد آهنگر به این امید که پسرک به کار آهنگری علاقه مند شود، زیاد سر به سرش نگذاشت و به او سخت نگرفت. (مثل ها و قصه هایشان، رحماندوست، ۴۲) کد isic: 7221 طبقه شغلی: متخصصان بسط و شرح: ریشه ی این پیشه را به حضرت داوود نبی نسبت می دهند که آهن را به دست خود نرم و از آن زره می ساخت. دراین پیشه، تخصص افراد آن یا به‌صورت تجربه کاری و یا انتقال این حرفه از نیاکان به اوست و نیز مخاطبان و مشتریان عام دارند. خلاقیت در این حرفه جایگاه خاصی دارد و صاحب حرفه را علاقه مند به کار خویش می سازد. همچنین در تاریخ صاحبان این حرفه به آزاد منشی مشهور بوده اند مثل کاوه آهنگر؛ و نسبت به کاسبان و کارگران غیر صنعتی که خودآگاهی کمتری در خصوص کار خود دارند، دارای امتیاز خاصی هستند. از طرف دیگر، صاحبان این مشاغل افرادی زمخت و بد حوصله اند. تحمل آتش کوره چهره ی آنان راسیاه و لباس هایشان همواره کثیف می نماید. این مشخصه بر روی مشتریان تاثیر مستقیم دارد. نیازمند قدرت جسمی زیادند . وسایل کار سنگین و دارای سروصدای زیاد است. فراگیری فنون آن مستلزم مدت طولانی است. برخی از آهنگران اشیای تزئینی یا مذهبی می سازند که به آنها ” شبکه کار” می گویند. (کاتبی،۱۳۹۰:؟) مطلوبیت: از محسنات این شغل این است که با تشکیلات حکومتی و مذهبی و … ارتباطی ندارند و چون حقوق خود را از دولت دریافت نمی کنند، به بیت المال بدهی ندارند. امروزه استفاده از وسایل پلاستیکی باعث کاهش کارگاه های آهنگری شده است. صاحبان این مشاغل خویش کارفرما هستند و تمام حق بیمه را خود پرداخت می کنند. ———————————————————————- |
| ۳.عنوان شغلی: آب حوضی معنی لغوی: کسانی که آب حوض ها را هر چند وقت یک بار از آب خالی می کردند و می شستند وتمیز می کردند و آب تازه توی آن می ریختند.این افراد به ” آب حوضی” معروف بودند.(میرکیانی، ۱۳۸۵: ۲۲۲) مثال: “….. آب حوض خیلی کثیف شده . چیزی نمانده بود که بو بگیرد. به پهلوان ( آب حوضی) بگو بیاد آب حوض را خالی کند…..” (سماور زغالی، میرکیانی، ۲۲۲) کد isic: 9131 طبقه شغلی: کارکنان مشاغل ساده بسط و شرح: پیش از رواج لوله کشی، آب رودخانه، چشمه یا قنات از طریق جوی ها یا تنبوشه هایی به حوض ها و آب انبار ها هدایت می شد. این آب بخشی از رسوبات و مواد زاید مسیر را هم با خود می آورد. از این رو، لازم بود در هر نوبت آب گیری حوض ها و هر چند وقت یک بار آب انبارها تخلیه و لایروبی شوند. به کسی که این کار را انجام می داد آب حوضی می گفتند. این افراد سیار بودند و در گذرگاه های محلات با صدای بلند خدمات خود را عرضه می کردند. آنان برخی خدمات از قبیل: بیل زدن باغچه ها، تکاندن قالی ها و پارو کردن برف ها را هم انجام می دادند. ( صدری افشار، ۱۳۹۴: ۹) مطلوبیت: داشتن قدرت بدنی لازمه انجام این کار بود. تمام سرمایه آنان فیزیک بدنشان بود و در صورت هرگونه آسیب دیدگی با مشکل درآمد و معاش مواجه می شدند. نظافت و تمیزی منازل و معابر و زلالی آب که روح و روان مردم را تحت تاثیر قرار می دهد از محسنات این شغل است. |
| ———————————————————————— ۴.عنوان شغلی: آخوند معنی لغوی: ۱- معلم مکتب خانه ۲- روضه خوان ۳- روحانی (صدری افشار،۱۳۹۴:۱۳) مثال: در ده ، فقط دو نفر سواد داشتند: یکی آخوند ده و یکی هم علی آقا (اصیل آباد، رهگذر،۸)) کد isic: 2461 طبقه شغلی: متخصصان بسط و شرح: قبل از نظام آموزش و پرورش، در ایران نظام مکتب خانه ای بود که معلم مکتب خانه روحانی ده بود که از مراکز مذهبی اعزام می شدند. معلم مکتب خانه که آخوند یا ملا نامیده می شد، بسیار سخت گیر بودند و درس آموزان را تنبیه بدنی می کردند. گاهی هم به همراه کدخدای ده مظالمی را بر اهالی روستا تحمیل می کردند. روی هم رفته اهالی روستا دید مثبتی نسبت به ملای ده داشتند و او را مقدس می دانستند. مطلوبیت: اولین قشر باسواد جامعه روستایی بودند که همه به وجود آنها نیازمند بودند. بدخلقی و تنبه های بدنی سخت کودکان را از مکتب گریزان می کرد. |
