۳-۴-۱ مقیاس نگرش به ازدواج(MAS)
مقیاس نگرش به ازدواج توسط براتون و روزن[۵۲] (۱۹۹۸) ساخته شده است. این مقیاس شامل ۲۳ گزاره با مقیاس ۴ درجه ای لیکرت، از کاملا موافق تا کاملا مخالف است که باورها و نگرش های مربوط به ازدواج را می سنجد. گزارههای۱،۳،۵،۸،۱۲،۱۶،۱۹،۲۰،۲۳ به طور معکوس نمرهگذاری می شوند. از طریق جمع نمرات گزاره ها، نمره کلی که حداقل ۲۳ و حداکثر ۹۲ است، به دست میآید. نمرات بالاتر نشان دهنده نگرش مثبتتر نسبت به ازدواج است. براساس گزارش براتون و روزن مقیاس نگرش به ازدواج با پرسشنامه نگرش به ازدواج[۵۳] همبستگی بالایی r=./77 دارد که نشان میدهد هر دو مقیاس ابعاد بسیار مشابهی از نگرش به ازدواج با برخی زیر مقیاسهای پرسشنامه باورهای ارتباطی[۵۴] (تغییر ناپذیری همسر و نقش تخریبی عدم توافق) همبستگی منفی معنادار داشته است. این الگو بیانگر آن است که نگرش های مثبت تر نسبت به ازدواج با باورهای ضعیف تر از تغییر ناپذیری همسر و نقش تخریبی عدم توافق، ارتباط دارد. از طرفی مقیاس نگرش به ازدواج با مطلوبیت اجتماعی همبستگی معنادار نشان داده است. پرسشنامه نگرش به ازدواج و برخی زیر مقیاسهای پرسشنامه باورهای ارتباطی نیز چنین رابطه معناداری را با مطلوبیت اجتماعی نشان دادهاند (براتون و روزن۱۹۹۸، نقل شده در نیلفروشان و همکاران،۱۳۹۲). بنابراین مطلوبیت اجتماعی در پاسخ های فرد به سوالات مربوط به ازدواج و روابط نقش دارد. والرین[۵۵] و براون نیز به ترتیب ضریب آلفای کرونباخ ۸۴/. و ۸۲/. را برای این مقیاس گزارش کرد که نشان از همسانی درونی نسبتا بالای این ابزار است(والرین و بروان۲۰۰۱، نقل شده در نیلفروشان و همکاران،۱۳۹۲). برای آمادهسازی مقیاس نگرش نسبت به ازدواج در ابتدا این مقیاس به فارسی ترجمه شد. در ترجمه پیش از آن که بر ترجمه تحتالفظی تاکید شود سعی شد که مفهوم هر گزاره به خوبی منتقل شود. همچنین تلاش شد که از لحاظ محتوا با فرهنگ جامعه همخوانی داشته باشد. به عنوان مثال گزاره ۱۸ به زندگی مشترک بدون ازدواج رسمی اشاره داشت که در آن تغییراتی ایجاد شد به گونهای که بیشتر به ضرورت تشریفات جشن ازدواج مربوط باشد. در ترجمه از نظرات یک کارشناس ارشد زبان انگلیسی و تعدادی از دانشجویان که عضو جامعه پژوهش بودند استفاده شد تا قابل فهم بودن گویهها اطمینان حاصل شود. سپس پنج نفر از اعضای هیئت علمی متخصص در مشاوره خانواده، روایی محتوایی و تطابق فرهنگی این مقیاس را تایید کردند. برای بررسی پایایی، هم از روش بازآزمایی و هم همسانی درونی استفاده شد. در روش بازآزمایی، از ۴۰ نفر از آزمودنیها خواسته شد که پس از سه هفته مجددا به پرسشنامه پاسخ دهند. همچنین به منظور بررسی روایی همگرا، همراه با مقیاس نگرش به ازدواج، مقیاس انتظار از ازدواج[۵۶] )نلسون و[۵۷] جونز،۱۹۹۶) که سازهای نزدیک به نگرش به ازدواج است استفاده شد(نلسون و جونز۱۹۹۶، نقل شده در نیلفروشان و همکاران،۱۳۹۲). نیلفروشان و همکاران(۱۳۹۲) در پژوهش خود به منظور بررسی روایی همگرای مقیاس نگرش به ازدواج با مقیاس انتظار از ازدواج پرداختند. نتایج پژوهش آنها نشان داد ضریب رابطه همبستگی بین این دو مقیاس برابر با۰٫۴۳ و معنادار می باشد. همچنین پایایی خرده مقیاسها در پژوهش حاضر با روش آلفای کرونباخ محاسبه شد. ضرایب حاصله در مورد نگرش بدبینانه۰٫۶۸، خوشبینانه ۰٫۶۳، واقع گرایانه ۰٫۵۹ و ایده آل گرایانه ۰٫۵۵ محاسبه گردید که در حد متوسط و قابل قبول می باشد( نیلفروشان و همکاران، ۱۳۹۲).
۳-۵ شیوه ی اجرای پژوهش
جامعه پژوهش مورد نظر را دانشجویان دختر خوابگاهی دانشگاه خوارزمی که در دوران آشنایی، نامزدی و عقد هستند را تشکیل داده است. نمونه پژوهش به روش تصادفی و با بهره گرفتن از نمونهگیری در دسترس انتخاب شدند. از تعداد ۴۵ نفرثبت نام کننده برای شرکت در کلاس آموزشی تعداد ۳۰ نفر با توجه به اطلاعات تکمیل شده انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آموزش و کنترل تقسیمبندی شدند. آموزش پیش از ازدواج با رویکرد السون به عنوان متغییر مستقل در ۷ جلسه و هر جلسه به مدت ۲ ساعت، به گروه آزمایش، آموزش دادهشد. شرح در جدول۳-۳ آمدهاست. فرمت رویکرد السون از کتاب مهارتهای ازدواج و ارتباط زناشویی کارآمد نوشته ی دیوید السون و جان دیفرین ترجمه رضا بحیرایی، استخراج و تنظیم شد
جدول ۳-۳ محتویات جلسات آموزش گروهی
جلسه اول | در این جلسه آشنایی اعضا و معارفه صورت می گیرد. هم چنین پرسش در مورد اهداف اعضا از شرکت در گروه و بیان اهداف جلسات و جهت دهی به اهداف اعضا و قرارداد شفاهی در گروه صورت می گیرد. در نهایت توجیه عملیات سنجش و انجام ارزیابی اولیه با بهره گرفتن از پرسشنامه نگرش به ازدواج انجام گرفت. |
جلسه دوم | بحث این جلسه به کشف نقاط قوت و نیاز به رشد اختصاص دارد که ابتدا مقدمه ای در مورد نقاط قوت و نیازمند رشد در روابط زناشویی بیان می شود، سپس با استقاده از تمرین ها و مهارت هایی که اعضا فرامی گیرند به کشف نقاط قوت و نقاط نیاز به رشد خود در زندگی زناشویی می پردازند. |
جلسه سوم | پس از گفت و گو در مورد مباحث جلسه قبل، بیان مقدمه ای در مورد ابراز گری و گوش دادن فعال بیان می شود، سپس در مورد تکنیک ها و مهارتهای ابراز کردن و گوش دادن سازنده و همچنین ارزش گفت و گوها و تعریف و تمجید های روزانه بحث می شود و در نهایت تکنیک های مدل سازی گوش دادن فعال مدل سازی ابرازگری سازنده توسط مشاور اجرا می شود. و در نهایت اعضا موظف به تهیه ی لیست آرزوها می شوند. |
جلسه چهارم | پس از گفتوگو در مورد تکلیف جلسه قبل مقدمهای در مورد تعارض و نقش آن در روابط زناشویی بیان میشود و راهحل تعارض با بهره گرفتن از معرفی ۱۰ گام مدیریت تعارض تشریح میشود و در نهایت از تکنیک مدل سازی نحوه مدیریت تعارض با مشارکت اعضا در جلسه استفاده می شود. |
جلسه پنجم | پس از پیگیری نحوه انجام تکلیف حل تعرض در جلسه قبل، مقدمهای بر تاثیر خانواده اصلی بر زندگی فعلی و کسب نظر اعضاء در این باره بیان شد و سپس در مورد نقشه خانوادگی و معرفی ابعاد صمیمیت و انعطافپذیری و هم چنین مدلسازی و آموزش تعادل در جدایی و با هم بودن(ریز نمودن رفتارها)، توضیحاتی ارائه گردید. |
جلسه ششم | بیان مقدمهای بر مسائل مالی در خانواده، سپس به گفتوگوی گروهی در مورد جایگاه پول در خانواده انجام میشود و از اعضا خواسته میشود که اهداف مالی بلندمدت، اهداف مالی کوتاه مدت برای خود تعیین کنند و در ورود آنها به بحث و گفتوگو پرداخته شد. |
جلسه هفتم | بیان مقدمهای در مورد هدفمندی معنی در زندگی، سپس مدلسازی نحوه هدفگزینی براساس مدل Change استفاده شد. و اجرای پرسشنامه، جمعبندی کلیه جلسات. |
۳-۶ شیوه تجزیه و تحلیل اطلاعات
دادههای حاصل از پژوهش در دو قسمت آمار توصیفی و آمار استنباطی با بهره گرفتن از نرم افزار spss-19 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت .در قسمت آمار توصیفی از جداول، نمودارها ، میانگین و انحراف معیار استفاده گردید و در بخش آمار استنباطی با توجه به تایید پیش فرضهای تحلیل کوواریانس از این روش جهت تجزیه و تحلیل استفاده گردید.
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دادهها
در بخش اول این فصل به بررسی آمار توصیفی بدستآمده از جمله میانگین، انحراف معیار و خطای استاندارد میانگین نگرش به ازدواج و ابعاد مربوط به آن توسط جداول و نمودارها پرداخته شد. در بخش دوم یعنی بخش آمار استنباطی به بررسی تاثیر آموزش پیش از ازدواج با رویکرد السون، بر نگرش به ازدواج دانشجویان دانشگاه خوارزمی و ابعاد آن (نگرش بدبینانه، خوشبینانه، واقعگرایانه وایدهآل)، پرداخته شد که بدین منظور از آزمونهای آماری شامل تحلیل کوواریانس تک متغیره و چند متغیره به همراه مفروضههای این آزمونها استفاده گردید و در جداول مربوطه، با توجه به مقادیر سطح معنیداری(value-P)، رد شدن یا پذیرفتن فرضیهها بررسی شده است.
۴-۱ بخش اول: توصیف دادهها
جدول ۴-۱ توزیع فراوانی مشخصه های آماری نگرش دانشجویان به ازدواج بر حسب نمره های پیش آزمون و پس آزمون گروه های مورد مطالعه
گروه |