تحقیق را می توان تلاشی منظم و سازمان یافته برای بررسی مسأله ای خاص که به یک راه حل نیاز دارد توصیف کرد و شامل گام هایی است که طراحی و پیگیری می شوند تا پاسخ هایی برای مسأله مورد علاقه ما در محیط کاری به دست آید(سکاران،۱۳۹۰،ص۶). تحقیق علمی، مشکل گشایی و پیگیری یک روش گام به گام، منظم و دقیق برای شناسایی مشکلات، گردآوری داده ها، تجزیه و تحلیل داده ها و استنتاج های معتبر از آن هاست. از این رو، تحقیق علمی صرفاً مبتنی بر تجربه یا برداشت های شخصی و درک مستقیم نیست، بلکه هدفمند و دقیق است. در تحقیق بعد از نوشتن اهداف و فرضیه ها، متغیرها و … محقق باید راه و روش برای رسیدن به هدف و پاسخ دادن به سؤالات یا فرضیه های تحقیق را انتخاب کند. در واقع محقق چگونه می خواهد اطلاعاتش را جمع آوری کند.
۳-۲)روش تحقیق
این تحقیق از نظر هدف، از نوع کاربردی و از نظر شیوه جمع آوری و تحلیل اطلاعات در حیطه تحقیقات توصیفی است که داده های مورد نیاز آن از مشاهده اسناد مربوط به صورت های مالی، آمار معاملات و اطلاعیه های شرکت ها در بورس اوراق بهادار تهران گردآوری می شود.
۳-۳)جامعه آماری
جامعه آماری عبارت است از تعدادی از عناصر مطلوب مورد نظر که حداقل دارای یک صفت مشخصه باشند،صفت مشخصه صفتی است که بین همه عناصر جامعه آماری مشترک و متمایز کننده جامعه آماری از سایر جوامع باشد(آذر و مومنی،۱۳۸۵،ص۶). جامعه آماری این تحقیق، کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است که طی سال های ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۰ مشغول فعالیت بوده اند.
۳-۴)نمونه آماری
روش نمونه گیری در این تحقیق روش حذف سیستماتیک می باشد و نمونه آماری شامل کلیه شرکت های فعال و پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد که باید شرایط زیر را داشته باشند:
سهام شرکت از سال ۱۳۸۶ تا سال ۱۳۹۰ به مدت پنج سال در بورس اوراق بهادار تهران معامله شده باشد و فعالیت مستمر داشته باشد.
طی سال های مالی یاد شده تغییر فعالیت یا تغییر سال مالی نداشته باشد.
شرکت های انتخابی جزء شرکت های واسطه گری مالی(بانک،بیمه،سرمایه گذاری و لیزینگ) نباشد، زیرا افشای مالی و ساختارهای اصول راهبردی شرکت در آن ها متفاوت است. همچنین بازده این شرکت ها تابعی از بازده سایر شرکت ها است و منظور نمودن آن ها در نمونه موجب می شود که بازده شرکت های تشکیل دهنده پرتفوی این صنعت، به طور مضاعف در روابط منظور شود.
دوره مالی آن ها منتهی به پایان اسفندماه باشد.
در طی این سال ها زیان عملیاتی نداشته باشند.
داده های مربوط به آن ها در دسترس باشد.
بر اساس معیارهای بالا، نمونه آماری شامل ۸۱ شرکت می باشد که در صنایع مختلف مشغول به فعالیت هستند.
۳-۵) اندازه گیری متغیرهای تحقیق
متغیر، شامل هر چیزی است که بتواند ارزش های گوناگون و متفاوت بپذیرد. این ارزش ها می تواند در زمان های مختلف برای یک شخص یا یک چیز متفاوت باشد یا این که در یک زمان برای اشخاص یا چیزهای مختلف تفاوت داشته باشد(سکاران،۱۳۹۰،ص۸۲). در این تحقیق سه نوع از متغیرها وجود دارد:متغیر مستقل،متغیر وابسته و متغیرهای تعدیل گر.
۳-۵-۱) متغیرهای مستقل
متغیر مستقل به گونه ای مثبت یا منفی بر متغیر وابسته تأثیر می گذارد به بیان دیگر، دلیل تغییر در متغیر وابسته را باید در متغیر مستقل جست و جو کرد(سکاران،۱۳۹۰،ص۸۵). در این تحقیق متغیرهای مستقل عبارتند از حاکمیت شرکتی و سهامداران نهادی.
۳-۵-۱-۱) حاکمیت شرکتی- در این تحقیق شاخص مورد استفاده برای ارزیابی حاکمیت شرکتی، شاخص تمرکز مالکیت(CON) است. تمرکز مالکیت عبارت است از چگونگی توزیع سهام بین سهامداران شرکت های مختلف. هر چه تعداد سهامداران کمتر باشد، مالکیت متمرکز تر خواهد بود.
در این تحقیق به منظور محاسبه نسبت تمرکز مالکیت از شاخص هرفیندال-هیرشمن (HHI) استفاده شده است. شاخص مزبور از مجموع مجذور درصد سهام متعلق به سهامداران شرکت ها به دست می آید. این شاخص به موازات افزایش میزان تمرکز مالکیت افزایش پیدا کرده و در شرایطی که کل سهام متعلق به یک نفر باشد، بیشترین ارزش را به خود اختصاص داده و معادل ۱۰۰۰۰ واحد محاسبه می شود. در صورتی که ساختار مالکیت پراکنده بوده و کلیه سهامداران دارای نسبت های مساوی باشند، HHI کمترین ارزش را پیدا کرده و معادل N/10000 محاسبه می شود. شاخص هرفیندال به شرح زیر قابل محاسبه است(محمدی و همکاران،۱۳۸۸،ص۷۵).
HHI=
۳-۵-۱-۲) سهامداران نهادی - سرمایه گذاران نهادی، سرمایه گذاران بزرگ نظیر بانک ها، شرکت های بیمه، شرکت های سرمایه گذاری و… هستند(هاشمی و کمالی،۱۳۸۹،ص ۲۰۳). برای محاسبه درصد سهامداران نهادی در هر شرکت تعداد سهام سهامداران نهادی برکل تعداد سهام عادی شرکت در ابتدای دوره تقسیم می شود.
PIS
در این تحقیق میزان مالکیت سهامداران نهادی در هر شرکت از طریق بررسی ساختار مالکیت شرکت ها و جمع نمودن درصد مالکیت انواع مختلف سهامداران نهادی که در شرکت حضور دارند، محاسبه گردیده است.
۳-۵-۲) متغیر وابسته(ریسک) - متغیر وابسته همان متغیر اصلی است که به منزله یک مطلب قابل تحقیق جلوه می کند، با تحلیل متغیر وابسته یعنی این که چه متغیرهایی بر آن تأثیر می گذارد می توان برای حل مسأله به پاسخ هایی دست یافت (سکاران،۱۳۹۰،ص۸۳). متغیر وابسته در این تحقیق، ریسک شرکت ها است.
برای اندازه گیری ریسک، استفاده از بتا به عنوان معیار سنجش ریسک در طول ۲۰ تا ۲۵ سال اخیر رایج بوده است. استفاده از این ضریب برای تسهیل فرایند مدیریت پرتفوی بر اساس نظریه مدرن پرتفوی[۱۴۲](MPT) می باشد (راعی و سعیدی،۱۳۹۲،ص۱۱۹) و از حاصل تقسیم کواریانس بازده اوراق بهادار با بازده پرتفوی بازار بر واریانس بازده پرتفوی به دست می آید.
=
۳-۵-۳) متغیر های تعدیل گر
این گونه متغیر بر رابطه میان متغیرهای مستقل و وابسته تأثیر اقتضایی دارد. یعنی حضور این متغیر سوم رابطه ای را که اساساً بین متغیر مستقل و وابسته مورد انتظار است تحت تأثیر قرار می دهد (سکاران،۱۳۹۰،ص۸۷). متغیرهای تعدیل گر می بایست هنگام بررسی روابط متغیرهای مستقل و وابسته در نظر گرفته شود تا بتوان اثر این متغیرها را بر متغیر وابسته کنترل نمود. متغیرهای تعدیل گر به کار رفته در این تحقیق عبارتند از میانگین فروش،ترکیب دارایی و سود تقسیمی.
۳-۵-۳-۱) میانگین فروش - رشد فروش یکی از شاخص های ارزیابی فعالیت شرکت می باشد. رشد مستمر درآمد فروش و سود شرکت منجر به آن می شود که بازار ریسک کمتری را برای شرکت درنظر بگیرد(حقیقت وموسوی،۱۳۸۶،ص ۶۵). در این تحقیق از میانگین فروش سه سال گذشته شرکت های مورد بررسی استفاده گردیده است. برای این منظور فروش خالص سالیانه شرکت ها از صورت های مالی استخراج و از مجموع فروش سه سال اخیرشان میانگین گرفته شد.
۳-۵-۳-۲) ترکیب دارایی های شرکت- نوع ترکیب دارایی های یک شرکت منجر به فرآیندهای ارزیابی و کنترل ریسک های شرکت جهت نیل به اهداف مالی طرح ریزی شده می گردد که از تقسیم دارایی های ثابت به فروش بدست می آید (ایزدی نیا و همکاران،۱۳۹۰،ص۱۷). سرمایه گذاری بیش از حد در دارایی های ثابت و پایین بودن درآمد حاصل از فروش باعث زیاد شدن این نسبت می شود.
ترکیب دارایی های شرکت
۳-۵-۳-۳)سود تقسیمی - سود تقسیمی عبارت است از آن بخش از سود هر سهم که به سهامداران پرداخت می شود(بهرام فر و مهرانی،۱۳۸۳، ص ۳۰).
DPS
۳-۶)روش تجزیه و تحلیل داده ها
برای جمع آوری، طبقه بندی و پردازش اولیه داده ها از نرم افزار Excel استفاده شده است. در این مرحله داده های مربوط به صورت های مالی(ترازنامه و صورت سود و زیان) و آمار معاملات و رتبه بندی شرکت ها از نظر کیفیت افشاء و اطلاع رسانی، از گزارشات مربوطه استخراج و به طور دستی در نرم افزار درج شده است. اطلاعات مربوط به صورت های مالی شرکت ها با بهره گرفتن از بانک های اطلاعاتی رهاورد نوین و تدبیر پرداز استخراج و جمع آوری شده است.
پس از انجام طبقه بندی مناسب بر روی داده ها و انجام محاسبات و پردازش اولیه، اطلاعات خروجی با بهره گرفتن از نرم افزارEviews و VisualPLS برای اجرای مدل و آزمون فرضیه ها مورد استفاده قرار گرفته است.
لازم به ذکر است جهت آزمون فرضیه ها، به منظور هم سایز نمودن و نرمال سازی متغیرهایی که اعداد آن ها از لحاظ مقداری بالا بوده، لگاریتم گیری انجام شده است.
۳-۶-۱) مدل های رگرسیون تحقیق
برای آزمون فرضیه های تحقیق از مدل های رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. این مدل ها را می توان به صورت زیر تعریف کرد:
فرضیه اول: بین ریسک شرکت ها و شاخص حاکمیت شرکتی رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه دوم: بین سهامداران نهادی و شاخص حاکمیت شرکتی رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه سوم: بین سهامداران نهادی و ریسک شرکت ها رابطه معناداری وجود دارد.
که در مدل های فوق:
= شاخص حاکمیت شرکتی شرکت در سال
= ریسک شرکت در سال
=سهامدارن نهادی شرکت در سال
= میانگین رشد فروش در سه ساله گذشته شرکت در سال
= ترکیب دارایی های شرکت در سال
= سود تقسیمی شرکت در سال
=عرض از مبداء مذل رگرسیون
=ضرایب مدل رگرسیون و
=خطای مدل رگرسیون می باشد.