در لیگ حرفه ای سال ۱۳۸۴-۱۳۸۳ نیز موارد متعددی از رفتارهای پرخاشگرانه بازیکنان وجود دارد که می توان به برخی از آنها اشاره کرد:‌گاز گرفتن دست بازیکن صبا باطری توسط دروازه بان تیم سقوط کرده یکی از تیم های لیگ برتر، پریدن فوروارد تیم پگاه از فنس اطراف زمین مسابقه به سمت سکوی تماشاگران و ضرب و شتم یکی از تماشاگران و رفتار توهین آمیز یکی از مهاجمان استقلال تهران علیه تماشاگران خودی پس از به ثمر رساندن گل تساوی (برومند دولق،۱۳۸۴).
و همچنین در لیگ حرفه ای سال ۸۶-۸۷ نا بینا شدن ما مور نیروی انتظامی در اصفهان توسط تماشاگران سپاهان و همچنین مجروح شدن یک عکاس توسط بازیکن استقلال تهران از مهمترین نمونه های رفتارهای نا هنجار بوده که می توان به آن اشاره کرد.(به نقل از صدا وسیمای جمهوری اسلامی ایران)
۲-۲ پیشینه تحقیق
۲-۲-۱ تحقیقات داخل کشور
محمد مهدی رحمتی (۱۳۸۲) در پایان نامه مقطع دکتری تحت عنوان «بررسی پرخاشگری و خشونت در ورزش فوتبال با بهره گرفتن از روش پرسشنامه ای و با مطالعه ۴۰۴ نفر از تماشاگران دو تیم استقلال و پرسپولیس به این نتیجه رسید که نتیجه مسابقه و حرکات خشونت آمیز بازیکنان در جریان بازی مهمترین عامل در بروز پرخاشگری کلامی می باشد. متغیرهای سن، میزان کنترل و نظارت خانواده و پایگاه اقتصادی اجتماعی تأثیر منفی بر گرایش طرفداران تیم های فوتبال به رفتار پرخاشجویانه و خشونت آمیز دارد. همچنین متغیرهای سابقه دعوا و نزاع، تنش و ناکامی در فعالیت های تحصیلی و آموزشی، مصرف سیگار، سابقه تنش در محیط خانواده، سابقه رفتار مجرمانه، داشتن دوستان دارای سابقه کیفری و جنایی و عزیمت جمعی و گروهی به ورزشگاه دارای تأثیر مستقیمی بر ارتکاب رفتار پرخاشجویانه و خشونت آمیز ورزشی هواداران تیم های استقلال و پرسپولیس می باشد.
موسی عنبری (۱۳۸۱) در تحقیقی با عنوان بررسی علل خشونت گرایی در ورزش فوتبال که با حمایت معاونت اجتماعی ناجا انجام شد، به این نتیجه رسید که مهمترین متغیرهایی که بیشترین تأثیر را بر خشونت تماشاگران فوتبال داشته اند به ترتیب احساسی بودن رفتار، تیم گرایی، جماعت بودن تماشاگران، کینه توزی و سن می باشند که با توجه به ویژگی ها ی تماشاگران و فضای حاکم بر کنشهای آنها در ورزشگاه، عوامل موثر به خشونت بیشتر در ارتباط مستقیم با خود تماشاگران بوده است.
در طرح پژوهشی که در سالهای ۸۰- ۱۳۷۹ توسط تبریزی و رحمتی در موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران با عنوان بررسی رفتار پرخاشگرانه و خشونت در ورزش فوتبال انجام گرفت، به این نتایج اشاره شد: موردهای مشخصی که بیش از همه باعث واکنش نسبت به امر قضاوت داور می شود، پنالتی و آفساید است. این دو مورد در صورت تغییر نتیجه بازی یا به ثمر رسیدن گل به زیان تیم، واکنش های شدیدی را نسبت به داور ایجاد می کند. هنگام بازی واکنش های پرخاشگرانه و خشونت آمیز بازیکنان به تماشاگران نیز سرایت می کند ، برای نمونه بازیکنی که پس از به ثمر رساندن گل به سمت تماشاگران تیم رقیب می رود، با انجام حرکات تحریک آمیز، باعث واکنش های پرخاشگرانه آنها می‌شود. همچنین در این تحقیق با عاملهای متعددی که باعث حساسیت طرفداران تیم ها نسبت به امر داوری می شود اشاره شده است. از جمله: اهمیت نتیجه بازی و تأثیر آن در جدول رده بندی، واکنش بازیکنان داخل زمین نسبت به تصمیم گیری های داور و عملکرد رسانه ها (برومند دولق،۱۳۸۴).

محمد جهانفر و همکاران در سال ۱۳۸۲ در تحقیق با عنوان تحلیل عوامل خشونت از نظر برگزار کنندگان فوتبال بیان کردند که ایجاد عوامل و شرایط خشونت زای ناشی از برخی مشکلات و ناهماهنگی ها توسط برگزار کنندگان موجب خشونتی می گردد که به جمع تماشاگران داخل و سپس خارج استادیوم منتقل می شود.
محمد جهانفر(۱۳۸۲) در مقاله ای باعنوان خشونت در فوتبال قابل پیشگیری است. هیجان آفرینی ورزش فوتبال را با عوملی همچون ارتقاء فرهنگ عمومی و وسایل ارتباط جمعی، اشتغال جوانان و ایجاد زمینه های تفریح هیجان زا و مطلوب سازی نحوه بروز هیجان دردوره جوانی در ارتباط می بینند (علی نور علی وند،۱۳۸۶).
۲-۲-۲ تحقیقات خارج کشور
مارش و همکاران در سال (۱۹۹۸) از طریق مشاهده نوارهای ویدئویی ،اغتشاشات و آشوب های ورزشی در یافتند که ایجاد نظم در استادیوم توسط پلیس در کنترل اوباشگری از اهمیت بسزایی بر خوردار است.
نستور کوراکیس از محققان دانشگاه آتن در سال (۲۰۰۴) در تحقیقی با عنوان خشونت در فوتبال فقط یک معضل انگلیسی نیست، به بررسی خشونت های مرتبط در ورزشگاههای آتن پرداخت. به اعتقاد کوراکس نگرش منفی نسبت به هواداران تیم رقیب، اشتباهات داوری، نگرش تحریک برانگیز پلیس به تماشاگران، تحریکات روزنامه نگاران ورزشی و کسب شهرت و اعتبار از مهمترین عوامل موثر بر خشونت گرایی هواداران تیمهای ورزشی می باشد
یافته های ژِیلمن و برایانت در سال (۱۹۸۳) نشان داد که تماشاگران خواهان مشاهده خشونت در ورزش هستند و رسانه ها ضمن تشدید این شرایط از این میل به خشونت بهره برداری می کنند
رومن اسپایچدر سال (۲۰۰۶) از دانشگاه آمستردام هلند با بهره گرفتن از تحقیقات بومی ومنطقه ای درکنار استفاده از نظریات عام و جهانشمول در تبیین پدیده خشونت در ورزش فوتبال، به بررسی این معضل پرداخته است. وی در یکی از مهمترین تحقیقات خود با عنوان «جنبه هایی از خشونت اوباشگران» به این نتیجه رسید که اوباشگری و رفتارهای نابهنجار تماشاگران فوتبال تحت تأثیر ۶ عامل اصلی که در به وجود آمدن آن نقش اساسی دارند بوجود می آید.
۱- هیجان زدگی و برانگیختگی هیجانی خوشایند ۲- ایجاد هویت مردانه خشن ۳- هویت یابی های منطقه ای ومحلی ۴- مدیریت جمعی و فردی شهرت ۵- ایجاد احساس همبستگی و تعلق ۶- قدرت و خودمختاری
تیرر و رامپی در سال (۱۹۷۹) مطالعاتی انجام دادند که تأثیر رفتار تماشاگران بد دهن و پرخاشگر را روی عملکرد تیم های بسکتبال میزبان و میهمان نشان می داد. در طول یک فصل نتایج به وضوح نشان داد که تیم میزبان بیشتر از تیم میهمان از رفتار تماشاگران تأیید منفی می پذیرد و رفتار پرخاشگران تأثیری بر تیم میهمان نداشته و تنها موجب افزایش خطای تیم میزبان شده است.
در سال ۲۰۰۲ ون و همکاران در تحقیقی باعنوان رابطه بین رفتار پرخاشگرانه و تصور تماشاگران از نقش خودشان به عنوان یک هوادار نشان داد که هیچ رابطه معناداری بین این دو متغیر وجود ندارد.
سیمون و همکاران در سال ۲۰۰۷ در تحقیقی با عنوان اثر نتیجه مسابقه راگبی روی پرخاشگری تماشاگران و گرایش به نوشیدن الکل نشان دادند که بین میزان پرخاشگری قبل و بعد از بازی تماشاگران تیمهای برنده وبازنده تفاوت معناداری وجود دارد و نتیجه مسابقه تاثیر مستقیمی در بروز پرخاشگری تماشاگران دارد.
فصل سوم
روش تحقیق
مقدمه
پژوهش علمی عبارت است از"بررسی نظام یافته،کنترل شده و تجربی پدیده هایی که روابط ا حتمالی بین این پدیده ها بوسیله نظریه فرضیه هدایت می شود"(کرلینچر^[۴۸]،۱۳۷۷)
از طرف دیگر علی دلاور (۱۳۷۰)پژوهش در آموزش و پرورش را مجموعه فعالیت هایی می داند که از طریق آن و با عنایت به اصول و روش های علمی ،پدیده آموزشی و تربیتی مورد تحقیق قرار می گیرد و هدف از آن کشف اصول کلی یا تفسیر رفتاری است که برای تبیین ،کنترل و پیش بینی رویداد های آموزشی استفاده میشود
در این فصل به بررسی روش تحقیق،جامعه آماری،روش نمونه گیری،حجم نمونه،ابزار اندازه گیری ،روایی و پایایی آن، شاخص سازی پرسشنامه و روش های تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته می شود.
۳-۱ روش پژوهش
هدف از انتخاب روش تحقیق آن است که محقق مشخص نماید چه شیوه ای یا روشی را اتخاذ نماید تا او را هر چه دقیق تر ،آسانتر و سریعتر در دستیابی به پاسخ کمک نماید(نادری و سیف نراقی،۱۳۷۱).
با توجه به اینکه در این پژوهش ،پژوهشگر در صدد سنجش عوامل موثر بر بروز رفتارهای نا بهنجار در میادین ورزشی با بهره گرفتن از نظرات تماشاگران تیمها می باشد بنابر این ،روش پژوهش توصیفی و از نوع پیمایشی می باشد.
“تحقیق توصیفی شامل مجموعه روشهایی است که هدف آنها توصیف کردن شرایط یا پدیده های مورد بررسی است.اجرای تحقیق توصیفی می تواند صرفا برای شناخت بیشتر شرایط موجود یا یاری دادن به به فرایند تصمیم گیری باشد(علی دلاور،۱۳۷۰).
۳-۲ جامعه آماری
“جامعه آماری عبارت است از مجموعه ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند .
معمولا در هر پژوهش ،جامعه مورد بررسی یک جامعه آماری است که پژوهشگر مایل است درباره صفت (صفات)متغیر واحد های آن به مطالعه بپردازد” (کرلینچر،۱۳۷۷).
جامعه آماری پژوهش حاضر شامل تماشاگران مسابقات ورزشی فوتبال تیم های فوتبال سپاهان و ذوب آهن اصفهان در لیگ برتر۸۹-۱۳۸۸بودن،که جامعه آماری تماشاگران نا محدود بوده است.
۳-۳ حجم نمونه
“نمونه معمولا گروهی از افراد جامعه است که معرف آن جامعه بوده و کم وبیش ویژگی ها و مشخصات افراد جامعه را داراست"(مهدی اسحاقیان،۱۳۸۵).
از آنجایی که جامعه آماری تماشاگران مسابقات فوتبال می باشد ،انجام یک مطالعه مقدماتی بر روی گروهی از افراد جامعه به منظور ،تعیین واریانس جامعه ضرورت دارد.
به همین منظور ، یک گروه ۳۰ نفری از جامعه آماری به صورت تصادفی انتخاب گردیدو پرسشنامه در بین آنها توزیع و پس از استخراج داده های مربوط به پاسخ های گروه های نمونه مذکور ،حجم نمونه آماری پژوهش با بهره گرفتن از فرمول زیر تعیین شد.

d= دقت احتمالی مطلوب
n= حجم نمونه
Z= سطح اطمینان (۹۵/۰)
S= پیش بر آورد واریانس
بنابراین حجم نمونه های محاسبه شده برابر با ۷۹۷ نفر می باشد.
۳-۴ روش نمونه گیری
“نمونه گیری انتخاب افراد گروه نمونه از میان اعضای یک جامعه تعریف شده آماری بر اساس اصول و قواعد خاص می باشد.افراد گرو ه نمونه اغلب به روش تصادفی انتخاب می شوند و نمونه گیری تصادفی در تحقیقات علمی امری اساسی است ” (مهدی اسحاقیان،۱۳۸۵) .
با توجه به اینکه در این پژوهش تماشاگران ،مسابقات ورزشی فوتبال مورد بررسی قرار گرفتند، برای انتخاب تماشاگران مسابقات ورزشی فوتبال ،با توجه به گستردگی آنها و تجمع آنها در مکان خاص یعنی ورزشگاه فولاد شهر ذوب آهن،از روش نمونه گیری تصادفی گروه های در دسترس استفاده شد.در ضمن برای انتخاب نمونه هر تیم به طور جداگانه به مسابقات آنها مراجعه و نمونه گیری انجام پذیرفت.
۳-۵ ابزار اندازه گیری
در پژوهش حاضر جهت سنجش سوالهای پژوهش از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد، پرسشنامه مذکور دارای سوال یا طیف پنج گزینهای (کاملا موافقم، موافقم، تاحدودی موافقم، مخالفم، کاملا مخالف) بوده که نحوه نمره گذاری آن به ترتیب ۵,۴,۳,۲, ۱ می باشد.
پرسشنامه زیر نظرات اعضای گروه نمونه را در زمینه عوامل موثر بر رفتارهای ناهنجار در چهار مؤلفه مورد بررسی قرار می دهد.مشخصات این مؤلفه ها و سوالات مربوط به آنها در جدول شماره (۳-۱) ارائه شده است.
جدول شماره (۳-۱) مؤلفه های پرسشنامه و سوالات مربوط به تماشاگران