کشور ما پس از انقلاب در زمینه ترویج علم و کسب دانش موفق بوده و توانسته است آموزش عالی را به خانواده های دورترین روستاها هم انتقال دهد امروزه علیرغم امکانات محدود رقابتی در روستاها و شهرهای کوچک فرزندان این مناطق به خوبی توانسته اند سهم خویش را در آموزش عالی هم در دانشگاههای دولتی و هم خصوصی بگیرند. (زلفی گل، ۱۳۸۳، ص۱۸-۱۷)
هر نوع توسعه ای نیازمند یکسری سخت افزارها و نرم افزارها است . سخت افزارها همان ابزار و وسایل هر کاری هستند و که اصطلاحاً تکنولوژی مورد نیاز نامیده می شوند و نرم افزارها نیز همان دستورات، فرامین، ایده ها و نظرات و بطور کلی برنامه های مورد نیاز هستند. در صورتی می توان این دو دسته ابزار را در اختیار داشت که دانش و علم کافی برای تهیه آنان وجود داشته باشد. علم و دانش از طریق تحصیلات رسمی و یا آموزش غیر رسمی بوجود می آید که زمینه ساز بدست آوردن تکنولوژی و منابع انسانی مربوط به هر توسعه ای است. ضمناً می توان با توسعه صنعتی یک منطقه و برخورداری از منابع مالی آن برای ارتقاء سطح تحصیلات از طریق افزایش کمیت و کیفیت مراکز آموزش عالی، مدارس و … برنامه ریزی کرد.
۲-۳- پیشینه پژوهش
۲-۳-۱-پیشینه داخلی:
عریضی و مولایی (۱۳۹۱) در مقاله ای با عنوان “تدوین راهبردهای فرهنگی و اجتماعی توسعه پایدار و همه جانبه سواحل دریای مکران” با روش تحقیقی توصیفی و میدانی دست یافته است: ایجاد بستر لازم جهت جذب سرمایه های داخلی و خارجی برای توسعه همه جانبه سواحل منطقه، ایجاد و تعمیق همبستگی های قومی و ملی و مذهبی در منطقه و اعتمادسازی در حوزه سیاسی با کشورهای منطقه راهبردهایی هستند که با بهره گیری از نقاط قوت، ضعف، آسیب پذیری ها و تهدیدات موجود در منطقه مشخص گردیده که برای ایجاد و یا گسترش توسعه پایدار می توان از آنها بهره گرفت.
کلانتری و همکاران (۱۳۹۰) در مقاله خود با عنوان خصوصیات شیمیایی خاک و آب زیرزمینی دشت آبرفتی عسلویه، با تاکید بر آلودگی فلزات سنگین به این نتیجه رسیده است که مقدار سرب، استرانیم، نیکل و منگنز در اکثر نمونه ها بیشتر از حد استاندارد می باشد و همچنین آب کلیه نمونه ها، مقادیر بالاتری از شاخص MI را دارا می باشد.
خلیفه و همکاران (۱۳۸۹) در مقاله با عنوان ” بررسی پیامدهای اجتماعی و فرهنگی استقرار صنعت در منطقه” بررسی کرده و با استفاده ار گرداوری اطلاعات به روش کتابخانه ای به این نتیجه دست یافته که استقرار نیروهای بومی استان و منطقه در این صنایع باعث کاسته شدن فقر مردم و افزایش توانمندی مالی آنان گردیده است. استقرار افراد غیر بومی باعث یک سری انحطاط های اخلاقی گردیده است، مهاجرت هزاران نفر به منطقه عسلویه باعث جا به جایی وسیع جمعیت در یک محدوده جغرافیایی کم ارزشها و سنت بزهکارانه و جنایی را توسعه می دهد.
خاتمی (۱۳۸۹) در پایان نامه خود تحت عنوان ‹‹ بررسی تاثیر استقرار صنایع انرژی بر بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی شهرستان لامرد›› در یک تحقیق پیمایشی و با بهره گرفتن از نمونه گیری به روش سرشماری و استفاده از پرسشنامه محقق ساخته به این نتایج دست یافته است که: استقرار صنایع انرژی بر (که وجود آن به نوعی وابسته به منطقه ویژه پارس جنوبی و پارسیان است) می تواند موجب دگرگونی در جنبه های اقتصادی و اجتماعی در مقیاس های کوچک و بزرگ شود، همچنین این مناطق در آینده با طیف عظیمی از نیروهای غیر بومی روبرو می گردد و همین امر برروی کمبود دگرگونی مسکن تاثیر گذار است.
احمدی و حاجی زاده (۱۳۸۹) در مقاله ای تحت عنوان “تخریب محیط زیست مانعی در برابر توسعه پایدار” به بررسی وضعیت محیط زیست و تایید دیدگاه های سود محور و لیبرال اقتصادی بر تخریب محیط پرداخته شده است و به این نتیجه دست یافته که بی توجهی به آثار زیست محیطی طرح های توسعه یافته می تواند باعث تخریب محیط زیست شده و پایداری توسعه را با مشکل روبرو سازد و یا مانع از تحقق توسعه پایدار شود.
رضوانی و همکاران (۱۳۸۹) در مقاله ای تحت عنوان “توسعه و سنجش شاخص های کیفیت زندگی شهری (مطالعه موردی : شهر نورآباد، استان لرستان)” که با بهره گرفتن از پرسشنامه هایی محقق ساخته به جمع آوری داده ها روی آورده و پس از بررسی و انجام آزمونهای آماری مشخص به این نتایج دست یافته است: که ۲۵ درصد خانوارها در حالت بهزیستی و ۱/۳۰ درصد در حالت محرومیت قرار دارند در حالی که ۴/۲۴ درصد آنها در حالت ناهماهنگی و ۴/۲۰ درصد در حالت انطباق قرار گرفته اند و همچنین این نتیجه وصول گردیده که بطور کلی، کیفیت زندگی با افزایش میزان تحصیلات، درآمد خانوار، مالکیت مسکن و شاغل بودن افزایش می یابد
مرادی (۱۳۸۸) در مقاله ای تحت عنوان ›› تاثیر نفت بر نماگرهای اقتصاد کلان ایران با تاکید بر مکانیزم های انتقال و آثار ›› با بهره گرفتن از روش کتابخانه ای و با بهره گرفتن از آماره های دوره ۸۵-۱۳۴۷ به این نتیجه دست یافته که درآمدهای نفتی بر رشد اقتصادی تاثیر مثبت دارد و همچنین باعث متعادل تر شدن توزیع درآمد می شود.
صابری زفرقندی و همکاران (۱۳۸۸) در مقاله ای تحت عنوان “وضعیت مصرف مواد، اعتیاد و خدمات مربوطه در کارگران منطقه صنعتی عسلویه (میدان گاز پارس جنوبی) در سال ۱۳۸۶” به این نتیجه اشاره دارند که در عسلویه همانند مناطق دیگر کشورمان مصرف مواد اپیوئیدی بارزتر است و با بهره گرفتن از آزمایش ادرار و مثلث سازی با نظرات افراد مصاحبه شده که تا اندازه ای مشابهت دارد مصرف جاری در کارگران را می توان حدود ۱۵ تا ۲۵ درصد برآورد نمود.
داداش پور (۱۳۸۸) در مقاله ای تحت عنوان “خوشه های صنعتی، یادگیری نوآوری و توسعه منطقه ای” با بررسی مجمل رهیافت های تئوریکی و تحلیلی و تشریح برخی ویژگیها و عناصر موثر در خوشه بندی صنعتی و نقش آنها در فرایندهای یادگیری، نوآوری و توسعه منطقه ای، اینگونه نتیجه گیری می کند که خوشه بندی صنعتی می تواند منجر به دسترسی به بازار، شکل گیری بازار، نیروی کار محلی، افزایش تحرک نیروی کار ایجاد بازخورد از طریق شبکه های رسمی و غیر رسمی شود.
غفاری و امیری (۱۳۸۷) در مقاله ای با عنوان “کیفیت زندگی: کیفیت زندگی در برنامه های عمرانی و توسعه ایران” با بهره گرفتن از روش تطبیقی و کلینیک تحلیل محتوا به بررسی موضوع پرداخته اند و این چنین نتیجه این مقاله را بیان می کند که برنامه های توسعه ایران غالباً تحت تاثیر الگوهای جهانی قرار داشته است برنامه های بعد از انقلاب همگی در برش زمانی بعد از دهه ۱۹۹۰ تدوین یافته اند، رویکرد انسانی و قابلیتی، الگوی غالب برنامه ها بوده اما این برنامه ها در روندی متفاوت تحت تاثیر شرایط جهانی و سیاستهای اجماع واشنگتن و سیاستهای پیشنهادی بانک جهانی و صندوق بین المللی پول قرار دارند و همچنین بیان می کند که در همه برنامه ها مسائل اجتماعی غالبا از منظر اقتصادی نگریسته شده اند و همه برنامه ها به استثناء برنامه پنجم عمرانی، بر رشد اقتصادی به عنوان مهمترین چالش توسعه ایران و ارتقاء کیفیت زندگی تاکید داشته اند.
حسن زاده (۱۳۸۷) در مقاله ای با عنوان “رویکرد اجتماعی محور به کیفیت زندگی اجتماعات محلی” با بهره گرفتن از رویکرد مطالعه طولی – مقایسه ای، اطلاعات خود را بصورت اسنادی و کتابخانه ای گردآوری کرده است و به این نتیجه دست یافته است که : طی سالهای ۸۵-۱۳۶۵ شاخص های کیفیت زندگی در برخی موارد افزایش یافته است با این حال تفاوت های عمده ای بین اجتماعات شهری و روستایی وجود دارد و فرسودگی بناهای روستایی از چالشهای کالبدی محسوب می شود از طرفی دیگر تحولات صورت گرفته به رشد چشمگیر اجاره نشینی بخصوص در مناطق شهری انجامیده و در مورد میزان مشارکت و اعتماد اجتماعی که از متغیرهای کلیدی در مباحث اجتماع محور بوده می توان گفت که دارای مقداری بسیار پایین است
طالبیان و همکاران (۱۳۸۷) در مقاله ای تحت عنوان ‹‹ تحلیل تاثیر اجتماعی توسعه صنعتی در منطقه عسلویه ›› با بهره گرفتن از روش پیمایشی و بهره گیری از پرسشنامه به این نتیجه دست یافته است که منافع کوتاه مدت طرح ها برای بومیان ناچیز بوده است، به این دلیل از بین رفتن فرصت های شغلی سنتی و معمول در منطقه پدیده بیکاری بومیان ایجاد شده و همچنین سیل مهاجرت کارگران مجرد و نبود امکانات جهت انتقال خانواده ها به بحران های اجتماعی موجود در منطقه دامن زده است.
صادقی منایی (۱۳۸۵) در مقاله ای با عنوان “ارائه یک الگوی مفهومی برای مسائل و انحرافات اجتماعی و راه حل های کاهش آن در عسلویه” به وسیله یک تحقیق میدانی و با نگرش مشاهده مستقیم و مطالعه موردی عمیق به این نتیجه دست یافته است که توسعه صنعتی و پیشرفت های تکنولوژی در عسلویه مبناهایی را برای تغییر از یک جامعه کاملاً روستایی به یک جامعه صنعتی و شهری فراهم ساخته است جامعه ای جدید با ظرفیت های تولیدی بزرگتر خلق نموده و از طرف دیگر اخلال های وسیعی در الگوهای سنتی زندگی و ارتباطات ایجاد کرده است که به نوبه خود منجر به بروز مسائل اجتماعی مختلفی می گردد که منطقه برای کنترل و کاهش مشکلات اجتماعی خصوصاً جرم و کجروی نیازمند برنامه ریزی هماهنگ و چند جانبه است که در بلند مدت، میان مدت و کوتاه مدت مسائل و مشکلات را برطرف سازد
زاهدی و نجفی (۱۳۸۴) در مقاله خود با عنوان “بسط مفهومی توسعه پایدار” با بررسی مفهوم توسعه پایدار بیان می کند که موضوع توسعه پایدار باید مورد توجه سیستم های آموزشی از ابتدایی تا دوره های دکترای دانشگاهی قرار بگیرد ضمن اینکه نظام کنونی کشور ارزش کامل فرایندهای اکولوژیک را محاسبه نمی کند و در حسابهای ملی هم جایی برای محاسبه آنها وجود ندارد.
۲-۳-۲- پیشینه خارجی:
دمیتریوس آی.ام و همکاران (۲۰۱۴) در پژوهشی با عنوان «اختصاص زمان فراغت و رابطه آن با کیفیت ادراک از زندگی و رضایت از زندگی» با هدف بررسی رابطه بین زمان فراغت (آزاد) با ادراک از زندگی و احساس رضایت از زندگی در یونان و با پژوهش برروی نمونه ۳۵۳ پاسخ دهنده به این نتیجه دست یافته اند که: به نظر می رسد که رضایت از زندگی بیشتر تاثیر می پذیرد از ادراک از زندگی و به میزان کمتری از تخصیص زمان آزاد و اوقات فراغت تاثیر می پذیرد. (دمیتریوس و همکاران ۲۰۱۴، ص ۵۱۹)
روزنا کا و همکاران (۲۰۱۴) در مقاله ای با عنوان «ارزیابی حرارت محیطی بر اساس شاخص ها در محیط های کاری صنعتی» بیان می کند که کارگران صنعت در طول ساعات کار ممکن است در معرض خطرات گرمایی و یا سرمایی محیط قرار بگیرند بنابراین ارزیابی حرارتی هوا بسایر مهم است این ارزیابی بر اساس تعدادی اندازه گیری و محاسبات با بهره گرفتن از شاخص های ارزیابی آسایش حرارتی انجام گردیده است در این مقاله به بررسی نتایج پایش محیط های کاری حرارتی گرم که در آن کارگران در معرض استرس گرمایی قرار گرفته اند پرداخته شده و نتایج نشان داده است که برای ایجاد سلامتی بیشتر کارگران در محیط های کاری صنعتی مورد بررسی باید دمای محیط کارگری آنان را کاهش دهیم (روزنا کا و همکاران، ۲۰۱۴، ص ۱۵۸)
میزان بی.اچ و همکاران (۲۰۱۲) در مقاله ای با عنوان «تاثیر FDI[24]، پیشرفت و محیط زیست بر کیفیت زندگی در مالزی» ضمن توضیح این مساله که تخریب محیط زیست تاثیر مستقیم بر کیفیت زندگی انسان داشته و یا حتی تهدیدی برای بقای نوع بشر است به این نتایج اشاره داشته است که بین سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) و محیط زیست یک رابطه غیر خطی در طول سالهای ۱۹۶۵ تا ۲۰۱۰ در مالزی وجود داشته است و اینکه نتایج نشان می دهد که منحنی کوزینتس زیست محیطی وجود دارد پس سرمایه گذاری مستقیم خارجی ضمن ایجاد پیشرفت باعث تخریب محیط زیست می شود. (میزان بی.اچ و همکاران، ۲۰۱۲، ص ۳۳۳)
کارلوس ای و همکاران (۲۰۱۲) در پژوهشی تحت عنوان «تعامل بین دانشگاه، صنعت و دولت به سوی توسعه پایدار بیشتر یک منطقه نفتی در برزیل» بیان می کند که همکاری بین این سه بخش به عنوان اساسی برای توسعه مناطق اصلی نوآوری در سراسر جهان شناخته شده است مدل تعامل بین دولت، دانشگاه و صنعت برای انتقال بهتر و بیشتر دانش، فناوری و نوآوری از دانشگاه به جامعه و کسب و کار با چالش مواجه است در این پژوهش این چالشها مورد بررسی قرار گرفته و به این نتیجه دست یافته که برای توسعه یک منطقه نفتی باید اهدافی فراتر از افزایش تکنولوژی صنعتی را دنبال کرد و باید راهبردهای توسعه پایدار در دراز مدت را مد نظر قرار داد. (کارلوس ای و همکاران، ۲۰۱۲، ص ۱۰۰)
وانگ جی و همکاران (۲۰۱۱) در مقاله ای با عنوان «بررسی استراتژی توسعه پایدار صنایع شیمیایی استان شاندونگ» به این نتیجه دست یافته است که با وجود اینکه صنایع شیمیایی در استان شاندونگ به سرعت به صنایع پایه این استان تبدیل شده و باعث توسعه این استان گردیده اما ساختار آن منطقی نیست و عمق پردازش آن ناکافی است که منجر به مشکلات زیست محیطی این استان گردیده است و ایشان درباره اجرای استراتژی توسعه پایدار در صنایع شیمیایی استان شاندونگ چند توصیه را مطرح نموده اند که شامل این موارد می شود: ایجاد سیاست ها و مقررات مربوط به یک آستانه پذیرش زیست محیطی برای پروژه های شیمیایی جدید، توجه به امکانات زیرساختی محیط زیست، تقویت نظارت و مدیریت زیست محیطی پروژه های شیمیایی. (وانگ جی و همکاران، ۲۰۱۱، ص ۹۶۲)
ام تی هاگ (۱۹۷۹) ضمن تحلیل فرایند توسعه روستایی بر این باور است که در امتداد با دیگر بخش های اجتماعی و اقتصادی صنعت باید به عنوان مهم ترین مولفه هر برنامه توسعه یکپارچه روستایی پذیرفته شود، ماهیت و الگوی صنعتی شدن چه در ابعاد کوچک مقیاس و یا صنایع دستی و چه در صنایع بزرگ مقیاس تابع مواد خام اولیه و منابع انسانی در ابعاد محلی و منطقه ای است هاگ تصریح می کند که صنعتی شدن ضمن ایجاد مهارت های جدید و ایجاد هماهنگی موجب شکستن موانع سنتی رشد اقتصادی در مناطق روستایی است.(هاگ، ۱۹۷۹، ص۱۰۷)
دیوید راجرز (۱۹۷۸) با بررسی اثرات استقرار صنعت در شهرک ها و مناطق روستایی ایالت آیوا نشان می دهد که صنعتی شدن روستایی منافع وسیعی را برای اجتماعات مورد مطالعه در برداشته و به طوری که سبب افزایش یکپارچگی خانوارها افزایش درآمد سرانه و توزیع متعادل درآمد ها شده است. (راجرز، ۱۹۷۸، ص۲۵۰)
۲-۳-۳- جمع بندی تحقیقات انجام شده
اغلب تحقیقاتی که تاکنون در زمینه موضوع مورد پژوهش صورت گرفته و قابل دستیابی بوده اند بطور صحیح و کامل اثرات و پیامدهای استقرار مناطق صنعتی را مورد بحث و بررسی قرار داده اند و با پشتوانه علمی صحیحی با بهره گرفتن از پرسشنامه های محقق ساخته و یا مطالعات کتابخانه ای و بررسی و مشاهده مستقیم نتایج خود را تحلیل و توصیف نموده اند تحقیقاتی که مربوط به سالهای اخیر است نیز از نرم افزارهای آماری دقیق و قابل استناد برای تحلیل داده هایشان بهره گرفته اند و نتایج را به واقعیت نزدیک ساخته اند البته موضوع مقالات اکثریت آنها به گونه ای جزئی و محدود شده که از این نظر می تواند دارای ضعف و اشکال باشد مثلا تحقیقاتی صورت گرفته که اثرات استقرار صنایع را بر اجتماع و یا اقتصاد و یا محیط زیست مناطق صنعتی مورد بحث و بررسی قرار داده اند اما بطور کامل اثرات استقرار صنایع را بر کیفیت زندگی مردم مورد بحث و بررسی قرار نداده اند ضمن اینکه برخی از تحقیقات بنا به ملاحظات سیاسی یا شخصی نتایج تحقیق را به سمتی کشانده اند که مد نظر داشته اند که تحقیقات، محقق را برای استناد کردن یه آنان دچار تزلزل می سازد.
این تحقیق به دور از هرگونه سوگیری صورت گرفته که در آن سعی شده با انتخاب شاخصهای مناسب و با بهره گرفتن از آزمونهای استانداردموضوع بطور مناسب بررسی گردیده و پاسخ های افراد تفسیر و تحلیل شود.
۲-۴- بررسی محیط پژوهش
عسلویه، شهری به لحاظ نفتی، صنعتی از مهمترین پایگاه های اقتصادی ایران و همچنین یکی از بزرگترین مناطق تولید انرژی جهان در جنوبی ترین نقطه ایران است این منطقه در شرق استان بوشهر در حاشیه خلیج فارس در ۳۰۰ کیلومتری شرق بندر بوشهر در ۴۲۰ کیلومتری غرب شهرستان بندر لنگه و در ۵۷۰ کیلومتری غرب بندر عباس واقع است و حدود ۱۰۵ کیلومتر با حوزه گاز پارس جنوبی که در میان خلیج فار واقع شده (دنباله حوزه گنبد شمالی قطر) فاصله دارد. (قنبری،خانی قریه گپی وافضلی ابرکوهی، ۱۳۸۸)
این شهر در عرض جغرافیایی ۲۷درجه ۴۹ دقیقه و ۹۴ ثانیه طول جغرافیایی ۵۲ درجه ۶۲ دقیقه و ۱۹ ثانیه ارتفاع از سطح آبهای آزاد ۱۸ متر (۶۲ فوت) واقع است. (سایت منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس)
شهرستان عسلویه یکی از شهرستانهای استان بوشهر در جنوب ایران است. مرکز این شهرستان بندر عسلویه است و شامل ۲ بخش و ۴ دهستان است. این شهرستان با انتزاع از شهرستان کنگان در مجموع شامل بخش مرکزی با توابع دهستان عسلویه و دهستان اخند و بخش چاهمبارک با توابع دهستان چاهمبارک و دهستان نایبند، در ۱۲ دیماه ۱۳۹۱ توسط هیات وزیران تصویب و ابلاغ شد. (سایت ویکی پدیا)
جمعیت این شهرستان هنگامیکه با عنوان بخش عسلویه - تقریباً با همین محدوده جمعیتی کنونی - از توابع شهرستان کنگان بوده، بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، در سال ۱۳۹۰ برابر با ۶۵،۵۸۴نفر (۱۰،۳۶۴خانوار) بوده است. (همان منبع) ، جمعیت بومی عسلویه پیش از ورود صنعت نفت در آن حدود ۳۰۰ نفر بود مردم این خطه به زبان عربی و فارسی سخن می گویند.
تاریخچه شهر عسلویه بندر عسلویه سابقه بسیار دیرینه ای دارد . بر اثر تنشها و حوادث و دشمنی ها آثار تاریخی آن مانند قلعه ها و مساجد متعدد ویران و نابود گردید بندر عسلویه از بنادر اولیه خلیج فارس به شمار می آید که آن زمان بیش از پنج بندر فعال نبوده است که عبارتند از : بوشهر ، بصره ، سیراف، عسلویه و کنگ حکایتگر آن است که در دوره ساسانیان قبل از آن این بندر بوده و بعضی ها قائل هستند ۴۰۰۰ سال قبل از اسلام بندر عسلویه بوجود آمده است و تاریخ ذکر می کند زمانی که می خواستند بغداد را بسازند از بندر عسلویه و سیراف مالیات دریافت می کردند .لازم به ذکر است عسلویه جای فعلی نبوده بلکه در دامنه کوه قرار گرفته و بین دریا و خود این بندر در خت حرا فاصله انداخته است. (سایت شهرهای ایران)
عسلویه به عربی اَعسَلوُه یک منطقه عظیم صنعتی از توابع استان بوشهر در جنوب ایران است در دوران گذشته اَعسَلوُه یکی از مناطق نفوذ و مهم قبیله “بنی خالد النصوریین” بوده و این قبیله بر منطقه شرق بوشهر حکمرانی می کرده اند در این شهر بقایای ارگ بزرگ وجود دارد که مقر حاکم موقت بوده است و همچنین تعدادی خانه قدیمی و تاریخی وجود دارد که سازه هایش سنگ و کاه گل و گچ و ساروج است. (سایت سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس)
۲-۵- مدل نظری
در خصوص کیفیت زنگی جامعه شناسان نظرات زیادی را مطرح نموده اند که در مبانی نظری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. در بین نظریات مختلف نمی توان هیچکدام از آراء را بطور کامل از دیگر آراء موجود برتر دانست بطوری که بتوان به عنوان یک نظر جامع بدان استناد کرد برخی از اندیشمندان مولفه های عینی را مورد تاکید قرار داده اند و برخی مولفه های ذهنی تعاریف متعددی که از مفهوم کیفیت زندگی توسط دانشمندان و جامعه شناسان ارائه گردیده گویای این مطلب است. اما آنچه که روشن و واضح است این است که این مفهوم روز به روز بطور کامل تر و جامع تر بیان گردیده و مورد استفاده قرار می گیرد.
در جدول ارائه شده زیر شاخص های کیفیت زندگی بطور مختصر و اجمالی از دیدگاه های گوناگون آورده شده است.
جدول ۲-۴: قلمروهای کیفیت زندگی از دیدگاه های گوناگون
کامینس (Cummins, ۱۹۹۷) |
هاگرتیوهمکاران (Hagerty et al., ۲۰۰۱) |
سازمانبهداشت جهانی (WHOQOL Group, 1993) |