«هزّات» جمع «هِزّه» به معنای «حرکت شدید»[۴۲] است. که در برخی از کتب لغت این واژه را به معنای «شادمانی و خوشحالی»[۴۳] نیز گرفتهاند. اما آنچه که به دست می آید این است که آن جنبشها همراه با شادمانی است و با توجه با فضای روایت اینها باید منفی و لهو باشد.
۲-۱-۱-۵- شیوع شرارت
از دیگر بلاهایی که در آخرالزمان شایع می شود، «شرارت» است که به حالات زیر نمود پیدا می کند.
۲-۱-۱-۵-۱- خونریزی در بین خود
امام علی, فرمود: «و یکثر ما بینهم سفک الدماء»[۴۴]: و در بین خودشان [یعنی امت اسلام و یا مردم جهان] خونریزی، زیاد باشد.
۲-۱-۱-۵-۲- تسلط اشرار بر اخیار
رسولخدا۳ در بیان نشانه های آخرالزمان فرمود: «فَعِنْدَهَا یَلِیهِمْ أَشْرَارُ أُمَّتِی وَ … تُسَلَّطُ الْأَشْرَارُ عَلَى الْأَخْیَارِ»[۴۵]: در آن هنگام بدانِ امت من عهدهدار کارها مىگردند و اشرار بر خوبان مسلط مىشوند.
۲-۱-۱-۵-۳- کثرت شرارت و فساد
امام صادق, فرمود: «لَا یَکُونُ ذَلِکَ إِلَّا عَلَى رَأْسِ شِرَارِ النَّاسِ»[۴۶]: امر ظهور امام زمان, نباشد مگر بر شرار مردم.
۲-۱-۱-۵-۴- درنده خو شدن مردم
رسولخدا۳ فرمود: «یَأْتِی عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ یَکُونُ النَّاسُ فِیهِ ذِئَاباً فَمَنْ لَمْ یَکُنْ ذِئْباً أَکَلَتْهُ الذِّئَابُ»[۴۷]: روزگاری بر مردم خواهد آمد که مردم، در آن، گرگ -صفت- باشند و هر کس مثلِ خودشان نباشد آن مردمان –ِ گرگ صفت-، او را خواهد خورد.
و در روایت دیگری امام علی, فرمود: «یَظْهَرُ فِی آخِرِ الزَّمَانِ أَقْوَامٌ … سَفَّاکُونَ الدِّمَاءَ أَمْثَالُ الذِّئَابِ الضَّوَارِی»[۴۸] : قومی در آخرالزمان خواهد آمد که همانند گرگانِ درنده، خونریز هستند.
با این بیان که ممکن است درنده خویی مردم، و گرگ بودن ایشان حاکی از آن باشد که مردم خیلی شرور و رذل میشوند و در ادامه هم پیامبر۳ از ما خواسته است که گرگ باشیم ولی این معنای گرگ بودنِ ما، در مقابل آنها بار مثبت دارد و شاید مرادش این باشد که «الْمُؤْمِنُ کَیِّسٌ عَاقِلٌ»[۴۹] و در مقابله با این گونه مردم نمی شود با درنده خویی رفتار کرد و باید با زبان خوش و به نوعی، مدارا کردن کنار آمد که اگر غیر از این باشد به او آسیب میرسانند.
۲-۱-۱-۶- فتنهها
۲-۱-۱-۶-۱- گرفته شدن عقل مردم در اثر فتنه
رسولخدا۳ فرمود: «تکون فتنه ثم تکون جماعه ثم تکون فتنه ثم تکون جماعه ثم فتنه یعرج فیها عقول الرجال»[۵۰]: فتنهای بر پا شود که پس از آن، جماعتی باشند، (دوباره) فتنهای برپا شود که پس از آن، جماعتی باشند. پس از آن [و در نهایت در مرحله سوم،] فتنهای رخ دهد که عقول مردمان، در آن گرفته شود.
۲-۱-۱-۶-۲- ظهور فتنهها
رسول خدا۳ به حضرت زهراء در بیان نشانه های ظهور حضرت مهدی, فرمود:«إِذَا … تَظَاهَرَتِ الْفِتَنُ»[۵۱]: آن در زمانی است که فتنهها ظاهر شده باشند.
۲-۱-۱-۶-۳- نفوذ فتنه
و در روایتی است که: «سته من أشراط الساعه : … فتنه یدخل حرها بیت کل مسلم»[۵۲]: شش مورد از نشانه های ساعت (ظهور) است: فتنهای است که گرمی آن به خانه هر مسلمانی داخل شود.
۲-۱-۱-۶-۴- آثار دیگر فتنههای شوم
در روایتی است که: «إن بین یدی الساعه فتنا کقطع اللیل المظلم ، فتنا کقطع الدخان ، یموت فیها قلب الرجل کما یموت بدنه ، یصبح الرجل فیها مؤمنا ویمسی کافرا ، ویمسی مؤمنا ویصبح کافرا ، یبیع فیها أقوام أخلاقهم ودینهم بعرض الدنیا»[۵۳]: پیش از ساعت (ظهور) فتنههایی باشد مثل پارههای شب تار یا مثل پارههای دود سیاه، بمیرد قلب شخص مثل اینکه بدنش میمیرد، صبح کند در آن مؤمن و شب کند کافر و یا شب مؤمن باشد و روز کافر. در آن ایام گروهی دین و اخلاق خود را به متاع دنیا بفروشند.
۲-۱-۱-۷- گرایش مردم به صاحبان قدرت
امام صادق, فرمود: «فَإِذَا … رَأَیْتَ النَّاسَ مَعَ مَنْ غَلَبَ»[۵۴]: و دیدی که مردم طرفدار آن کسی هستند که قدرت در دست اوست.
۲-۱-۱-۸- گسترش بدعت
امام صادق, فرمود: « فَإِذَا … رَأَیْتَ کُلَّ عَامٍ یَحْدُثُ فِیهِ مِنَ الْبِدْعَهِ … أَکْثَرُ مِمَّا کَانَ»[۵۵]: و دیدی که هر سال بدعتهای تازهای به وجود می آید که بیشتر (و بدتر) از سال قبل است.
۲-۱-۱-۹- هرج و مرج
رسولخدا۳ در بیان نشانه های ظهور امام زمان, به حضرت زهراء فرمود: « مِنَّا مَهْدِیُّ هَذِهِ الْأُمَّهِ إِذَا صَارَتِ الدُّنْیَا هَرْجاً وَ مَرْجاً … فَیَبْعَثُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عِنْدَ ذَلِکَ مَهْدِیَّنَا التَّاسِعَ مِنْ صُلْبِ الْحُسَیْنِ »[۵۶]: از ماست مهدی این امت هنگامی که دنیا پر از هرج و مرج شود پس خداوند عز و جل در آن هنگام مهدی ما را که نهمین امام، بعد از حسین, است را مبعوث میگرداند.
۲-۱-۱-۱۰- دنباله روی از ثروتمندان و احترام به آنها
امام صادق, فرمود: «فَإِذَا … رَأَیْتَ الْخَلْقَ وَ الْمَجَالِسَ لَا یُتَابِعُونَ إِلَّا الْأَغْنِیَاءَ»[۵۷]: و دیدی که در میان مردم و در محافل عمومی، تنها، پیرو ثروتمندان هستند.
۲-۱-۱-۱۱- علنی شدن قماربازی
از دیگر انحرافات شایع در آخرالزمان بحث علنی شدن قمار در امت اسلام است. که امام صادق, فرمود: «فَإِذَا … رَأَیْتَ الْقِمَارَ قَدْ ظَهَرَ»[۵۸]: و دیدی که مردم علناً قمار می کنند.
از نمونههای دیگر قماربازی در آخرالزمان، روی آوردن مردم به انواع بازیهای حرام است که در روایتی برای نمونه به شطرنج و طاس بازی اشاره نموده است:
در روایتی است که: «مر علی, بقوم یلعبون بالشطرنج فقال یأتی على الناس زمان یلعبون بها و لا یلعب بها إلا کل جبار و الجبار من النار یعنی الشطرنج»[۵۹]: امام علی, در کنار افرادی میگذشت که شطرنج بازی می کردند پس فرمود: روزگاری خواهد آمد که مردم با آن بازی خواهند کرد و کسی با آن بازی نمیکند مگر زورگویان، و زورگو از آتش است –و مراد از آتش شطرنج است-.
و در روایتی رسول خدا۳ به ابن مسعود فرمود: « سَیَأْتِی مِنْ بَعْدِی أَقْوَامٌ … لَاعِبُونَ بِالْکِعَابِ»[۶۰]: اقوامی بعد از من خواهند آمد که طاس بازی کنند.
«کعاب» نوعی بازی از نوع «نرد» است[۶۱]. و «نرد» نوعی بازی با استخوان است.[۶۲]
۲-۱-۱-۱۲- سستی در حل مشکلات
رسولخدا۳ به حذیفه بن یمان فرمود: «اذا … تهاونوا بالمعضلات»[۶۳]: هنگامی که مردم در پرداختن به حل مشکلات سستی و کوتاهی کنند.
۲-۱-۱-۱۳- رشوه و رشوه گیری
امام علی, در بیان نشانه های آخرالزمان به صعصعه بن صوحان میفرماید: «احْفَظْ فَإِنَّ عَلَامَهَ ذَلِکَ إِذَا … وَ أَخَذُوا الرِّشَا»[۶۴]: بدان که از نشانه هایش این باشد که مردم رشوه بگیرند.
۲-۱-۱-۱۴- شهادتهای ناروا
۲-۱-۱-۱۴-۱- شهادت دادن به کفر همدیگر
امام حسین, فرمود: «لا یکون الأمر الذی تنتظرونه حتى … یشهد بعضکم على بعضا بالکفر»[۶۵]: این امری که شما انتظار دارید نخواهد شد تا اینکه بعضی از شما در حق بعضی دیگر شهادت به کفر بدهند.
۲-۱-۱-۱۴-۲- معارضه برای شهادت دادن
امام علی, در بیان نشانه های مردم آخرالزمان فرمود: «و یتعارضون للشهادات»[۶۶]: و برای شهادت دادن معارضه می کنند (یعنی این میگوید من شهادت میدهم و آن میگوید من شهادت میدهم).
۲-۱-۱-۱۴-۳- ظهور شهادت دروغ
امام علی, در بیان نشانه های آخرالزمان فرمود: «احْفَظْ فَإِنَّ عَلَامَهَ ذَلِکَ إِذَا … وَ ظَهَرَتْ شَهَادَاتُ الزُّورِ»[۶۷]: بدان که نشانهاش این باشد که شهادتهای دروغ ظاهر شود.
۲-۱-۱-۱۴-۴- قسم خوردن بدون اضطرار و درخواست
امام علی, در بیان ویژگیهای مردم آخرالزمان فرمود: «تَحْلِفُونَ مِنْ غَیْرِ اضْطِرَارٍ»[۶۸]: قسم بخورید بدون اضطرار.
۲-۱-۱-۱۴-۵- شهادت دادن برای ظلم به همدیگر
امام صادق, فرمود: «فَإِذَا … رَأَیْتَ النَّاسَ یَعْتَدُّونَ بِشَاهِدِ الزُّورِ»[۶۹]: و دیدی که مردم به وسیله شهادت دروغ، به همدیگر تعدی می کنند.
۲-۱-۱-۱۴-۶- شهادت دادن از روی هوا و هوس
رسولخدا۳ در بیان نشانهها فرمود: «حَتَّى تَرَوْنَ … شَهِدُوا بِالْهَوَى»[۷۰]: تا ببینید طبق هوی و هوس شهادت دهند.
طرح های پژوهشی دانشگاه ها درباره انحرافات آخرالزمان، علل و راهکارهای پیشگیری۹۱- فایل ۵
