۱۳
۳
۳۹
کل
۱۰۰
۳۸۶
۴-۷- محاسبه امتیازات عوامل چهارگانه مدل SWOT
با توجه به محاسبه ضریب اهمیت هریک از عوامل داخلی و خارجی تشکیل‌دهنده نظام برون‌سپاری نظام خدمات شهری شهرداری قم، مجموع امتیازات هر یک از این عوامل چهارگانه به‌طور جداگانه محاسبه گردید و درنتیجه مشخص شد که در ارزیابی عوامل بیرونی نمره تهدیدها (۳۸۶) از نمره فرصت‌ها (۱۹۵) بیشتر است و در ارزیابی عوامل درونی نمره قوت‌ها (۳۲۷) از نمره ضعف‌ها (۱۸۲) بیشتر است (بر اساس شکل ۴-۱)؛ نتایج حاکی از آن است که در ارزیابی عوامل بیرونی، نقاط تهدید بر فرصت‌ها و در ارزیابی عوامل درونی، نقاط قوت بر ضعف‌ها غلبه دارد و همچنین نتایج مصاحبه‌ها با نتایج پرسشنامه هم سو است؛ بنابراین، می‌توان گفت در تدوین راهبردها، مطلوب آن است که نظام برون‌سپاری خدمات شهری با بهره‌گیری از قوت‌های درونی و افزایش فرصت‌ها، از عوامل درونی و بیرونی محیط، استفاده لازم را ببرد. همچنین لازم است نظام برون‌سپاری خدمات شهری در صورت امکان راهبردهایی برای کاهش اثرات منفی تهدیدها تهیه و تدوین کند.
شکل ۴-۱: محاسبه امتیازات عوامل چهارگانه مدل SWOT
با توجه به نمودار فوق می‌توان دریافت که شهرداری قم ازلحاظ عوامل درونی در موقعیت مناسبی قرار دارد. چراکه دارای نقاط قوت بسیار خوبی در مقابل با نقاط ضعف داخلی می‌باشد. از سویی دیگر شهرداری قم ازلحاظ عوامل بیرونی تهدیدهای متعددی را تجربه می‌کند که بایستی با تکیه‌بر فرصت‌های فراروی در عرصه برون‌سپاری به تواند بر این تهدیدها غلبه کند. لذا نقطه قوت تحقیق حاضر در این است که با بهره گرفتن از این نمودار و محاسبه امتیازات عوامل چهارگانه موقعیت استراتژیکی برون‌سپاری شهرداری قم را ترسیم نموده و درصدد است تا از طریق این یافته‌ها نسبت به آسیب‌شناسی و تدوین استراتژی‌های آینده شهرداری قم در حوزه برون‌سپاری خدمات شهری اقدام نماید.
فصل پنجم:
نتایج و راهکارهای تحقیق
۵-۱- مقدمه
هدف این تحقیق آسیب‌شناسی عوامل درونی و بیرونی نظام برون‌سپاری خدمات شهری با بهره گرفتن از مدل SWOT جهت شناخت ابعاد و مؤلفه‌های عوامل درونی(نقاط قوت و ضعف) و عوامل خارجی (فرصت‌ها و تهدیدات) مختلف و ارائه تعریفی دقیق و جامع از برون‌سپاری می‌باشد. شناخت دقیق سازمان و شناسایی عوامل آسیب‌های برون‌سپاری و ارائه راهکارهای لازم جهت حل مشکلات موجود و ارتقای کمی و کیفی عملکرد سازمانی را مدنظر دارد. سؤال اصلی تحقیق این بود که نظام برون‌سپاری خدمات شهری شهرداری قم (از جهات نقاط قوت، نقاط ضعف، تهدیدها و فرصت‌ها) چگونه است؟
در این تحقیق فرض بر آن شده که سازمان برون‌سپاری را می‌شناسد و جهت بهبود عملکرد آن تلاش می‌شود. آنچه ماحصل و عصاره انجام یک تحقیق میدانی است نتیجه حاصل از تجزیه‌وتحلیل داده‌های آن پژوهش می‌باشد که می‌تواند نقش عمده‌ای در پیشرفت علم داشته باشد. ضمن اینکه انجام یک تحقیق می‌تواند یک نتیجه‌ای بنیادی یا کاربردی یا توسعه‌ای داشته باشد؛ بنابراین انجام هر تحقیق علمی درخور توجه می‌باشد زیرا راهکارها و پیشنهادهای حاصل از نتایج یک تحقیق می‌تواند کشور و جامعه آن را در حل مشکلات یاری رساند. امید است که یافته‌های این تحقیق، راهنما و تجربه عملی مفیدی برای سازمان‌ها خاصه شهرداری‌ها، مدیران ارشد و تصمیم‌گیرندگان و علاقه‌مندان به مباحث برون‌سپاری باشد.
۵-۲- خلاصه و نتیجه تحقیق
این تحقیق به‌منظور آسیب‌شناسی عوامل داخلی و خارجی نظام برون‌سپاری خدمات شهری شهرداری قم صورت گرفت که ابتدا محقق با انجام تحقیقات کتابخانه‌ای و استفاده از تحقیقات صورت گرفته به بررسی پیشینه موضوع پرداخت. سپس با شناخت محقق از مجموعه موردتحقیق و شناسایی افراد خبره درزمینه تحقیق با انجام مصاحبه به‌صورت باز و بسته در چندین مرحله نسبت به جمع آوری شاخص‌های اولیه تحقیق همت گماشت؛ و در سه دور نظرسنجی به‌وسیله پرسشنامه با طیف ۵ امتیازی لیکرت نسبت به سنجش شاخص‌های مطرح‌شده از سوی خبرگان روند ادامه یافت و در هر مرحله شاخص‌های که حائز امتیاز میانگین کمتر از ۳ می‌شدند که نشان‌دهنده توافق ضعیف خبرگان در مورد آن سؤال بود، حذف و سؤالات جدیدی که در هر بعد از سوی خبرگان مطرح می‌گردید به مجموعه اضافه به قضاوت دیگران گذاشته می‌شد؛ که با توجه مصاحبه و پرسشنامه‌ها در دور دوم سؤال جدید اضافه نشد و خبرگان به‌اتفاق نظر خود را در دور دوم نظر نهایی اعلام نمودند.
امروزه مدیران دریافتهاند که باید از تصدی‌گری‌های بی‌حاصل که فعالیت‌های واقعی آن‌ها نیستند، دست کشیده، از نقش کنترلی خود کاسته و به نقش‌های مذاکره گر، پشتیبان، تحلیلگر، راه‌حل دهنده و کمک دهنده بیفزایند. در این شرایط است که برون‌سپاری فعالیت‌های سازمان به‌عنوان ضرورتی اجرایی و یک راهبرد اجتناب‌ناپذیر برای سازمان‌ها مطرح می‌شود.
برون‌سپاری به‌عنوان یکی از ابزارهای توسعه سازمان‌ها و ارتقای بهرهوری در قالب کوچکسازی در سال‌های اخیر موردتوجه مدیران و مسئولان سازمان‌ها قرارگرفته و به صورتهای مختلف به اجرا درآمده است. در راستای تأکید برنامه چهارم مبنی بر ارتقای بهرهوری، کاهش هزینه ها و کوچکسازی شرکتها و مؤسسات اقدام به برون‌سپاری برخی از فعالیت‌های خود در قالبهای مختلف به بخش خصوصی نموده‌اند. هم‌اکنون باگذشت چند سال از این برونسپاریها، لازم است ابعاد برون‌سپاری‌های انجام‌شده در سازمان‌ها و در فعالیت‌های مختلف موردبررسی قرار گیرد تا مشخص شود که آیا برون‌سپاری‌های صورت گرفته در جهت کارآمد کردن فعالیت‌های سازمان به جهت سرعت، دقت و رضایت کلیه ذینفعان بوده است؟ این برونسپاریها تا چه حد توانستهاند اهداف مترتب بر برون‌سپاری مانند کاهش هزینه، کارایی، کوچکسازی و مشتری مداری را تأمین نمایند؟
با توجه به آنچه بیان شد، می‌توان دقت و بازنگری در فعالیت‌های برون‌سپاری شده، شرکتهای طرف قرارداد، اشکال برون‌سپاری، فعالیت‌های جدید قابل‌واگذاری و درنهایت عارضهیابی فعالیت‌های برون‌سپاری شده برای دستیابی به اهداف حاکم بر برون‌سپاری و نتایج اصلی حاصل از آن به‌عنوان اهمیت و ضرورت این مطالعه بیان داشت.
شهرداری یکی از بزرگ‌ترین سازمان‌های خدماتی در شهر می‌باشد که گستردگی و پهنه سازمانی آن به وسعت شهر است که ذینفعان و بهره‌برداران از خدمات آن تمامی مردم آن شهر می‌باشند. مدیریت چنین سازمان عظیمی به لحاظ منابع انسانی و وظایف جهت مدیریت شهر، آن را به یکی از منحصربه‌فردترین
لذا شناخت آسیب‌های مرتبط با برون‌سپاری خدمات و فعالیت‌ها در شهرداری‌ها می‌تواند راهگشای مدیران و سیاست‌گذاران شهری در طراحی مناسب امور جاری جهت واگذاری فعالیت یا وظایف در حوزه‌های مختلف باشد. لذا سؤالات اصلی تحقیق حاضر این است که: نقاط قوت، ضعف، تهدیدها و فرصت‌های نظام برون‌سپاری خدمات شهری استان قم کدم‌اند؟ از سوی دیگر چه استراتژی‌هایی را می‌توان در جهت بهبود وضعیت موجود با بهره‌گیری از نقاط قوت و فرصت‌ها و مقابله با تهدیدها و کاهش ضعف‌ها تدوین نمود؟
با عنایت به اینکه مقوله برون‌سپاری در عصر حاضر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است بالأخص در سازمان‌های خدماتی مانند شهرداری که شاید مهم‌ترین مسئله این نهاد کاهش هزینه‌ها و افزایش کیفیت خدمات ارائه‌شده به شهروندان باشد ولی متأسفانه به دلیل عدم توجه جدی و هدفمند به مبحث برون‌سپاری به‌ویژه در شهرداری‌ها، این نظام هنوز نتوانسته جایگاه خود را پیدا کند و علیرغم تحقیقات انجام‌شده پیرامون برون‌سپاری، به دلیل تغییر و تحولات سریع محیطی و لزوم بازنگری و تغییر در فرآیندها روش‌های انجام کار به‌طور مستمر و مداوم انجام آسیب‌شناسی نظام برون‌سپاری بسیار ضروری می‌باشد تا مدیران بتوانند نسبت به بازخورد تصمیمات خود به‌صورت علمی و روشمند آگاهی یابند. محقق، به جهت اهمیت مبحث برون‌سپاری دست به آسیب‌شناسی موجود آن در شهرداری قم و بررسی تجربیات چندین ساله آن در عرصه برون‌سپاری خدمات اقدام نموده که در این خصوص تحقیقات اندکی صورت گرفته است. همچنین با عنایت به اینکه تحقیق و پژوهش در سازمانی بزرگ شهرداری کمتر انجام‌شده است و دانش در این سازمان به علت ساختار سازمانی آن به‌صورت شفاهی می‌باشد و برون‌سپاری یک فرایند نوپا می‌باشد.
با عنایت به مطالب فوق می‌توان دریافت که تحقیق حاضر به لحاظ اینکه به مقوله آسیب‌شناسی نظام برون‌سپاری در یک مجموعه خدماتی بزرگ یعنی شهرداری قم می‌پردازند؛ اهمیت و ارزش ویژه‌ای برخوردار است؛ و یافته‌های تحقیق حاضر می‌تواند راه را برای تحقیقات آتی در این زمینه هموار سازند و یافته‌ها می‌تواند به تدوین استراتژی‌هایی در جهت ترسیم افق آینده برون‌سپاری در شهرداری قم (جامعه آماری موردمطالعه) منجر گردد.
این پژوهش دارای اهداف کاربردی می‌باشد که می‌تواند در کلیه سازمان‌های عمومی به‌ویژه سازمان شهرداری به‌صورت عام و شهرداری کلان‌شهرها کشور به‌صورت خاص کاربرد دارد، به خصوص برای شهرداری قم زیرا محقق با شناسایی SWOT به کشف نقاط قوت و ضعف، فرصت و تهدید می‌پردازد؛ و در جهت تدوین استراتژی‌ها و راهکارهای مناسب در جهت حل مسائل و مشکلات موجود برای نظام برون‌سپاری شهرداری قم گام بردارد.
۱- شناسایی عوامل داخلی (قوت و ضعف) و عوامل خارجی (تهدید و فرصت) نظام برون‌سپاری خدمات شهری شهرداری قم بر اساس مدل SWOT.
۲- شناسایی نقاط قوت نظام فعلی برون‌سپاری خدمات شهری شهرداری قم
۳- شناسایی نقاط ضعف نظام فعلی برون‌سپاری خدمات شهری شهرداری قم
۴- شناسایی فرصت‌های نظام فعلی برون‌سپاری خدمات شهری شهرداری قم
۵- شناسایی تهدیدهای نظام فعلی برون‌سپاری خدمات شهری شهرداری قم
۶- تدوین استراتژی‌هایی بر اساس عوامل چهارگانه فوق جهت اجرای برون‌سپاری‌های بعدی
در این تحقیق سوالات ویژه عبارت است از نظام برون‌سپاری خدمات شهری انجام‌شده در شهرداری قم می‌باشد. نقاط قوت نظام برون‌سپاری خدمات شهری شهرداری قم کدم‌اند؟ نقاط ضعف نظام برون‌سپاری
فرصت‌های فراروی نظام برون‌سپاری خدمات شهری شهرداری قم کدم‌اند؟ تهدیدهای فراروی نظام برون‌سپاری خدمات شهری شهرداری قم کدم‌اند؟ استراتژی‌های رسیدن به شرایط مطلوب نظام برون‌سپاری خدمات شهری شهرداری قم (بر اساس تجزیه‌وتحلیل swot) کدم‌اند؟
روش تحقیق ازلحاظ هدف، کاربردی است و ازلحاظ نحوه اجرای تحقیق، توصیفی- پیمایشی می‌باشد؛ زیرا محقق قصد دارد وضعیت موجود نظام برون‌سپاری شهرداری قم را با بهره‌گیری از نظریات و دیدگاه‌های خبرگان مربوط و از جهات نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای فراروی آن نظام بررسی نماید.
توضیح آنکه در انجام تحقیق حاضر ابتدا نقاط قوت، ضعف، تهدیدها و فرصت‌های نظام برون‌سپاری شهرداری قم با بهره گرفتن از مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی اسناد و مدارک موجود شناسایی می‌شوند و سپس از روش نظرسنجی (با کمک تکنیک دلفی[۸۴]) از خبرگان مرتبط با موضوع و با کمک ابزارهای مصاحبه و پرسشنامه محقق ساخته برای شناسایی دقیق این موارد استفاده خواهد نمود و درنهایت برای تدوین استراتژی‌های لازم در جهت بهبود وضعیت موجود از ابزار پرسشنامه به‌دست‌آمده در مرحله نخست استفاده می کند. لذا محقق قصد دارد در این پژوهش با استفاده ازنظر خبرگان شامل مدیران و کارشناسان ارشد ذی‌ربط نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید این نظام مورد شناسایی قرار می‌دهد و درنهایت استراتژی مناسب را برای بهبود عملکرد نظام برون‌سپاری ارائه می کند.
روش جمع آوری اطلاعات به دو طریق میدانی و کتابخانه‌ای است زیرا درروش کتابخانه‌ای محقق بامطالعه متون علمی مربوط، تئوری‌ها و نظرات مرتبط با موضوع تحقیق را گردآوری می کند. تا در تدوین و طراحی سؤالات مصاحبه و پرسشنامه بکار برده شود؛ لذا در این پژوهش نیز از دودسته ابزار استفاده می‌شود. ابزار مصاحبه: جهت شناسایی اولیه نقاط قوت، ضعف، تهدیدها و فرصت‌ها بر اساس دیدگاه خبرگان و سپس ابزار پرسشنامه محقق ساخته: برای اخذ نظریات خبرگان به‌صورت کتبی و اولویت‌بندی نقاط قوت، ضعف، تهدیدها و فرصت‌ها برای تدوین استراتژی‌های نهایی. ضمناً شیوه نمره‌گذاری با مقیاس پنج‌درجه‌ای لیکرت (خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد) است، این سؤالات به ۴ مؤلفه فرصت‌ها، تهدیدها، قوت‌ها و ضعف‌ها تفکیک‌شده‌اند؛ به‌طوری‌که عوامل بیرونی، فرصت‌ها و تهدیدها و عوامل درونی، قوت‌ها و ضعف‌ها را تشکیل می‌دهند و نظریات و دیدگاه‌های خبرگان پیرامون این عوامل موردسنجش قرار خواهد گرفت.
در هر بررسی آماری، جامعه، مجموعه عناصری است که می‌خواهیم درباره آن استنباطی به عمل‌آوریم و نمونه بخشی از جامعه تحت بررسی است که با روشی از پیش تعیین‌شده انتخاب می‌شود به قسمی که می‌توان از این بخش، با توجه به روش انتخاب، استنباط‌هایی درباره کل جامعه انجام داد (عمیدی، ۱۳۷۸:۳۵).
با توجه به اینکه محقق در این تحقیق از تکنیک دلفی که یک فن ترکیبی کمی - کیفی است استفاده می کند لذا جامعه آماری آن شامل کلیه خبرگانی است که محقق قرار است در شناسایی عوامل داخلی و خارجی برون‌سپاری شهرداری قم از نظرات آن‌ها استفاده نماید که معمولاً تعداد این افراد خبره که تحت عنوان پانل خبرگان اطلاق می‌شود. ۳۰ نفر می‌باشد که از طریق نمونه‌گیری قضاوتی گلوله برفی در طی مراحل انجام این تکنیک مشخص‌شده و از دیدگاه آن‌ها در آسیب‌شناسی برون‌سپاری نظام شهرداری قم استفاده خواهد شد.
برای تجزیه‌وتحلیل نتایج داده‌ها و پاسخگویی به سؤالات تحقیق و یکسان‌سازی نظرات به‌دست‌آمده به روش دلفی، از ضریب توافقی کندال استفاده می‌شود که در این روش از آمار توصیفی برای تعیین میزان درصد فراوانی و تعیین میانگین پاسخ به هر یک از شاخص‌ها تشکیل‌دهنده نقاط قوت، ضعف، فرصت، تهدید بهره‌برداری می‌گردد.
سپس از نرم‌افزار SPSS به کمک آزمون فریدمن برای رتبه‌بندی پاسخ به سؤالات پیرامون نقاط قوت، ضعف، فرصت، تهدید استفاده خواهد شد.
