- تجزیه وتحلیل تصاویردرس
به منظورتجزیه وتحلیل تصاویر کتاب علوم تجربی بااستفاده ازمعیارهایی براساس روش” ویلیام رومی” درسه سطح فعال، غیرفعال، بی اثر که با توجه به ماهیت آنها و تطابق با مقوله های زیرطبقه بندی شده است.
۱- مقوله ی a:
معرف اشکال و تصاویری هستند که فقط به بیان حقایق خاصی می پردازند و به توضیح یک موضوع به کاررفته است. دانش آموزرا به اندیشیدن و تفکروادارنمی کند.
۲- مقوله ی b:
تصاویری که ازدانش آموزمی خواهد تا با استفاده ازمفروضات داده شده فعالیت یا آزمایش خاصی راانجام دهد.
۳- مقوله ی c:
تصاویری که روش جمع آوری وسایل لازم برای آزمایش راتشریح می کند.

۴- مقوله ی d:
تصاویرواشکالی که درهیچ یک ازمقوله های فوق نمی گنجد.نکاتی که دربررسی و تحلیل تصاویررعایت شده است به شرح زیراست:
هرکادرتصویربه عنوان یک واحد درتحلیل منظورشده است.
مقوله های dوc درفعال و غیرفعال بودن تصاویرنقش ندارند. ودرتجزیه و تحلیل منظورنمی شود.
معیارهای تحلیل محتوا براساس روش ویلیام رومی:
به طورکلی روش تحلیل محتوای ویلیام رومی براین اساس است که می توان درهریک ازابعادمختلف محتوا یعنی متن، پرسش ها و تصاویر، محتوارا به سه قسمت تقسیم نمود.
بخش اول محتوا: شامل توضیحات اضافی وراهنمایی هایی هستند که درحقیقت جزء اهداف درس نبوده ولی درجهت تسهیل ارائه سایرواحدهای محتواارائه شده اند، درواقع این مقولات خنثی وبی اثرهستند. ومی توان هنگام محاسبه ی میزان ضریب درگیری کتاب ازآنها صرف نظرکرد. مانند مقوله های iوj درقسمت متن ویامقوله های cوd درقسمت تصاویر .
بخش دوم محتوا: شامل قسمتی است که به ارائه ی محتوا به صورت غیرفعال می پردازد. مانند مقوله های a،b،c،d درقسمت متن و a درقسمت تصاویر.
بخش سوم محتوا: شامل قسمتی ازمحتوااست که به صورت فعال ارائه شده است. ودرحقیقت این قسمت ازمحتوا، است که دانش آموزرادرتجربیات یادگیری سهیم می نماید.ودانش آموزان را به فعالیت وفکرکردن وادارمی کند مانند مقوله های e،f،g،h درقسمت متن و b درقسمت تصاویر.
درروش ویلیام رومی ضریب درگیری محتوا، ازطریق واحدهای ارائه ی فعال محتوا برواحدهای ارائه غیرفعال محتوا تقسیم می شود.طریق محاسبه ی ضریب درگیری درهریک ازقسمت های محتوا به شرح زیراست:

1. 1. متن کتاب:

مقوله های ارائه ی فعال = e+f+g+h = ( ضریب درگیری دانش آموز با متن کتاب)I
مقوله های ارائه غیرفعال a+b+c+d

1. 1. تصاویرکتاب:

مقوله ارائه ی فعال = b = (ضریب درگیری دانش آموز باتصاویرکتاب)I
مقوله ارائه غیرفعال a
معیارهای تحلیل ضریب درگیری
ضریب درگیری پیوستاری است که می تواند مقادیری بین صفر تا بی نهایت متغییر باشد.از نظر ویلیام رومی شاخص صفر نشان دهنده روش یا ارائه کاملا غیر فعال و عدم درگیری یادگیرنده در آموزش و یادگیری است.
ویلیام رومی محدوده ی ۸/۰ تا ۵/۱ را مخصوص کتاب هایی می داند که به نحوی فعال ،محتوا را ارائه داده اند.ضریب درگیری ۴/۰ تا ۸/۰ را برای کتاب هایی که به طور نیمه فعال و متعارف و معمولی طراحی شده اند.و ضریب درگیری بین ۸/۰ تا ۵/۱ را بسیار فعال و حد مطلوب شاخص درگیری دانش آموزان با متن و تصاویر کتاب می داند.بالاتر و پایین تر از این محدوده (۴/۰ تا ۵/۱ ) را جزءکتب ضعیف به شمار می آورد یعنی :
اگر ضریب درگیری کتاب یا فصلی از کتاب کمتر از ۴/۰ باشد ،روش تالیف کتاب غیر فعال و محتوای کتاب یا فصل فرمایشی است ،زیرا از دانش آموزان می خواهد که تنها به حفظ کردن مطالب بپردازد و فقط حقایق و اطلاعات را به یادگیرنده ارائه می دهند بدون اینکه اورا به تجزیه و تحلیل و تفکر وادار کنند .
اگر ضریب درگیری کتاب یا فصلی از کتاب از ۵/۱ بیشتر باشد،مختص کتاب هایی است که فقط سوال مطرح می کند و اطلاعات کافی در دسترس دانش آموزان قرار نمی دهد .از یادگیرنده ،تجزیه ، تحلیل و فعالیت می خواهند بدون اینکه به دانش ،اطلاعات پیش نیاز و مواد خام اولیه و اطلاعات و حقایق زیر بنای استدلال توجهی داشته باشد . به طور کلی ضریب درگیری ۴/۰ تا ۸/۰ کتاب به صورت نیمه فعال و معمولی و متعارف تالیف و طراحی شده است ضریب درگیری(۸/۰ تا ۵/۱) یعنی کتاب به صورت بسیار فعال و مطلوب تالیف و طراحی شده است و فراسوی این دو ضریب یعنی (از ۴/۰ تا ۵/۱)در تالیف مطالب راه افراط و تفریط را پیموده اند.
۳-۴-۱ تعیین روایی محتوایی :
- تعیین روایی محتوایی تکنیک ویلیام رومی :
ابتدا تکنیک ویلیام رومی همراه با تعریف عملیاتی هر مقوله و دستور عمل کدگذاری معیارهای تفسیر ویلیام رومی در دو محور متن و تصاویر همراه با هدف و سوال پژوهش ۸ نفر از اساتید صاحب نظر در رشته ی روش تحقیق سنجش و اندازه گیری و برنامه ریزی درسی جهت قضاوت و داوری داده شد. اساتید صاحب نظر درباره ی شایستگی قرار گرفتن مقوله ها ، دستورعمل کدگذاری ، معیارها ی تحلیل و تفسیر و هماهنگی آنها با هدف و سوال پژوهش مورد داوری قرار دارند. نظرات آنها جمع آوری ، سوال هایی که همه ی داوران روی آن نظر موافق داشتند نگهداری شد.
۳-۴-۲ محاسبه ی ضریب پایایی :
- تعیین ضریب پایایی تکنیک ویلیام رومی در بعد متن :
تعیین ضریب پایایی تکنیک ویلیام رومی ابتدا ۱۰% از متن و۱۰% از تصاویر کتاب علوم پایه ی چهارم ابتدایی با بهره گرفتن از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب گردید. نمونه های منتخب ۱۲ صفحه و تعداد مقوله های متن ۱۰۶ واحد و تعداد تصاویر ۴۳ واحد بوده است . نمونه های منتخب همراه با تعریف عملیاتی هر مقوله به فرد دیگری که با تکنیک ” ویلیام رومی ” و دستور عمل کد گذاری کاملا آشناست جهت کدگذاری مجدد داده شد.که از ۱۰۶ واحد تحلیل شده در متن توسط دو کد گذار ۴ واحد مغایر و بقیه یعنی ۱۰۲ واحد مشابه یا به عبارت دیگر مورد توافق در دو مرحله کد گذاری می باشد .
بنابراین جهت محاسبه ی ضریب پایایی تکنیک ویلیام رومی در بعد متن از فرمول ویلیام اسکات که در پی می آید استفاده می گردد.
P_e - p_o
= תּ
P_e - ۱
תּ = ضریب پایایی
P_o = درصد توافق مشاهده شده
P_e = درصد توافق محاسبه شده
۱- ابتدا درصد توافق مشاهده شده طبق فرمول زیر محاسبه می گردد.
۱۰۲ مقوله های مورد توافق
۹۶/۰ = ۱۰۰ × = p_o ۱۰۰× = p_o ۱۰۶ کل مقوله های نمونه
۲- سپس درصد توافق مورد انتظار با بهره گرفتن از فرمول زیر محاسبه می گردد :
_۲K
∑ = p_e
K = تعداد زیر مقوله ها p_i