c31/0 ± ۰۰/۷۵
c32/0 ± ۵۵/۷۵
c52/0 ± ۶۱/۷۴
b32/0 ± ۵۷/۶۹
c28/0 ± ۱۸/۷۵
ائوزینوفیل
c02/0 ± ۲۳/۷
a24/0 ± ۳۱/۴
a28/0 ± ۳۴/۴
a01/0 ± ۸۷/۴
b16/0 ± ۴۶/۶
a32/0 ± ۵۱/۴
نوتروفیل
b20/0 ± ۱۲/۲۲
a31/0 ± ۹۵/۱۸
a04/0 ± ۱۸/۱۸
a50/0 ± ۵۸/۱۸
b10/0 ± ۷۳/۲۱
a27/0 ± ۴۳/۱۸
مونوسیت
۰۴/۰ ± ۲۳/۲
۰۴/۰ ± ۷۲/۱
۰۹/۰ ± ۹۱/۱
۳۵/۰ ± ۹۲/۱
۱۸/۰ ± ۲۲/۲
۲۱/۰ ± ۸۷/۱
- در هر ردیف، مقادیر دارای حداقل یک حرف مشترک فاقد اختلاف معنی‌دار هستند (۰۵/۰< p).
۴-۵-۱۰-۱- لنفوسیت‌ها
طبق داده‌های موجود در جدول ۴-۶ اختلاف معنی‌داری از لحاظ میزان لنفوسیت در بین تیمارهای آزمایشی و شاهد مشاهده شد (۰۵/۰> p). میزان لنفوسیت موجود در خون ماهیان تیمار شاهد (۲۶/۰ ± ۴۱/۶۸ درصد) به طور معنی‌داری کمتر از میزان لنفوسیت خون فیل‌ماهیان تیمار g/kg 20 (32/0 ± ۵۷/۶۹ درصد) بود و میزان لنفوسیت این دو تمیار نیز به طور معنی‌داری کمتر از میزان لنفوسیت خون فیل‌ماهیان دیگر تیمارهای پرورشی است (۰۵/۰ >p ). بیشترین میزان لنفوسیت در تیمار g/kg 1 (32/0 ± ۵۵/۷۵ درصد) مشاهده شد.
لنفوسیت‌ها یکی از مهم‌ترین سلول‌هایی هستند که می‌توانند در عملکرد سیستم ایمنی ماهیان موثر باشد. این سلول‌ها، آنتی‌بادی [۶۷] و سلول‌های دفاعی اختصاصی را تولید می‌کنند و علاوه بر این، قابلیت ماکروفاگوسیتی دارند. افزایش تعداد لنفوسیت می‌تواند باعث تقویت سیستم ایمنی ماهیان شود [۳۹]. افزایش معنی‌دار میزان لنفوسیت خون در تیمارهای تغذیه شده با سطوح مختلف عصاره رزماری نسبت به گروه شاهد بیانگر بهبود عملکرد و تقویت سیستم ایمنی فیل‌ماهیان جوان پرورشی تغذیه شده با جیره‌های حاوی این عصاره است. تیمار g/kg 1 (32/0 ± ۵۵/۷۵ درصد) عصاره رزماری با دارا بودن بالاترین میزان لنفوسیت بهترین عملکرد را در تقویت سیستم ایمنی ماهیان داشته و به نظر می‌رسد سطح مناسبی از این عصاره برای افزودن به جیره فیل‌ماهیان جوان پرورشی باشد. نتایج تحقیقات مشابه تاییدکننده نتایج حاصل از تحقیق حاضر است [۳۵،۶۷]. جلالی و همکاران (۲۰۰۹) در بررسی تاثیر ارگوسان (ماده محرک رشد و سیستم ایمنی) بر فیل‌ماهیان جوان پرورشی، افزایش معنی‌دار میزان لنفوسیت در تیمارهای تغذیه شده با جیره‌های حاوی این ماده را گزارش کردند [۳۹]. در مقابل برخی دیگر از تحقیقات تغییر معنی‌داری در میزان لنفوسیت خون ماهیان تغذیه شده با جیره‌های دارای مواد محرک رشد و سیستم ایمنی مشاهده نکردند [۶۱].
۴-۴-۱۰-۲- ائوزینوفیل
مقایسه آماری میانگین سطوح ائوزینوفیل در گروه‌های مختلف نشان‌دهنده وجود اختلاف معنی‌دار بین تیمارهای مورد آزمایش با تیمار شاهد است (۰۵/۰ >p ). میزان ائوزینوفیل در تیمار شاهد (۰۲/۰ ± ۲۳/۷) و g/kg20 عصاره رزماری (۱۶/۰ ± ۴۶/۶) به طور معنی‌داری بیشتر از میزان ائوزینوفیل خون فیل‌ماهیان مربوط به دیگر تیمارها است (۰۵/۰ >p ). میزان ائوزینوفیل تیمار شاهد به طور معنی‌داری از تیمار g/kg20 بیشتر است (۰۵/۰ >p ).
ائوزینوفیل در دفاع علیه عفونت‌های انگلی، تنظیم پاسخ دفاعی و پاسخ‌های التهابی نقش داشته و در از بین بردن سلول‌های سرطانی شرکت دارد [۳۵]. با توجه به افزایش میزان ائوزینوفیل‌ها در پاسخ به ورود یک ماده پروتئینی خارجی در بدن و آلودگی با انگل‌های مختلف [۳۵]، افزایش معنی‌دار این عامل در تیمارهای شاهد و g/kg20 عصاره رزماری نسبت به دیگر سطوح عصاره رزماری و تیمار اکسی‌تتراسایکلین بیانگر افزایش سطح سلامتی و سیستم ایمنی بدن فیل‌ماهیان تیمارهای تغذیه شده با سطوح مختلف عصاره رزماری نسبت به تیمار شاهد است. در بررسی مشابهی، استفاده از پروبیوتیک ایمونوال[۱۳۷] (ماده محرک رشد و سیستم ایمنی) باعث کاهش معنی‌دار میزان ائوزینوفیل در تیمارهای تغذیه شده با این ماده نسبت به ماهیان تیمار شاهد شد که با نتایج بررسی حاضر مطابقت دارد [۶۷].
۴-۴-۱۰-۳- نوتروفیل
طبق داده‌های ارائه شده در جدول شماره ۴-۶ سطح نوتروفیل خون ماهیان مورد آزمایش در تیمارهای مختلف آزمایشی تغییرات معنی‌داری بین تیمار شاهد و تیمار g/kg20 با دیگر تیمارها نشان داد (۰۵/۰ >p ). میزان نوتروفیل خون فیل‌ماهیان تیمارهای شاهد (۲۰/۰ ± ۱۲/۲۲) و g/kg20 عصاره رزماری(۱۰/۰ ± ۷۳/۲۱) به طور معنی‌داری بیشتر از دیگر تیمارها بود (۰۵/۰ >p ). در حالی‌که اختلاف معنی‌داری از لحاظ میزان نوتروفیل بین دیگر تیمارها وجود نداشت.
نوتروفیل مهم‌ترین سلول سفیدی است که حاوی لیزوزیم در گرانول‌های خود است و ماکروفاژهای بالغ (نوتروفیل‌ها) قابلیت تولید پروتئین‌های جدید را دارا هستند [۳۵]. نوتروفیل‌های خون نقش مهمی را در ایمنی غیر اختصاصی بازی می‌کنند و با تولید پروتئین‌های چسبنده، به سطح بافت‌ها متصل شده که این عمل باعث تسهیل مهاجرت آن‌ها به مناطق آسیب‌دیده می‌شود. نوتروفیل‌ها همچنین نقش مهمی در تولید رادیکال‌های اکسیژن (O2-) و هیدروکسی (OH-) توسط فرایند تنفسی دارند که این عمل یک مکانیسم اساسی برای از بین بردن میکروارگانیزم‌های پاتوژن است [۲۸]. با توجه به افزایش میزان نوتروفیل در شرایط کاهش توان ایمنی بدن، کاهش معنی‌دار میزان نوتروفیل در تیمارهای تغذیه شده با عصاره رزماری و اکسی‌تتراسایکلین، بیانگر افزایش توان ایمنی بدن در این تیمارها و تیمارهای تحت تاثیر عصاره رزماری است. بر این اساس مشاهده کمترین میزان نوتروفیل در تیمار g/kg1 عصاره رزماری نشان‌دهنده بالاتر بودن توان ایمنی در ماهیان این تیمار است. نتایج تحقیقات مشابه تاییدکننده نتایج بدست‌آمده تحقیق حاضر می‌باشد و همگی بیانگر کاهش میزان نوتروفیل و ائوزینوفیل در ماهیان تغذیه شده با مواد محرک رشد و سیستم ایمنی است [۳۵،۳۹].
