در این روش جمع آوری آفات و حشرات با دست یا ابزار مشابه و انهدام آنها نظیر جمع آوری پسته های آلوده به زنبور مغزخوار پسته که روی درخت یا زیر درخت در زمستان هستند و سوزاندن آنها یا جمع آوری انارهای آلوده به کرم گلوگاه و انهدام آنها و همچنین ایجاد جریان آب قوی برای جدا کردن حشرات از روی گیاه و یا تله گذاری
مبارزه فیزیکی
از فاکتورهای فیزیکی از قبیل نور ، حرارت ، گرما وسرما ، اشعه های X و… استفاده می شود نظیر تهویه انبارها برای کنترل آفات انباری یا پرتو تابی انبارها و سیلوها توسط اشعه X و استفاده از تله های نوری
مبارزه زراعی
از تغییر دادن عملیات معمولی در تولیدات کشاورزی با آفت یا بیماری مبارزه می شود مانند تناوب زراعی ، کشت مخلوط ، ارقام مقاوم ، آیش و نحوه کاشت .
مبارزه بیولوژیکی
عبارتند از عوامل زنده ای از قبیل حشرات ، باکتری ها ، ویروس ها و قارچ ها و حتی پرندگان بر علیه آفات استفاده می شود یا استفاده از انگل ها، شکارچیان و عوامل بیماری زا که جمعیت آفات را در زیر سطح زیان اقتصادی نگه دارد . شکارچیانی مانند شیخک ها و کفشدوزک و انگل هایی مانند زنبور تریکوگراما و مگس انگل. مثلا استفاده از کفشدوزک استرالیایی بر علیه شپشک استرالیایی و یا استفاده از باسیل بر علیه لاروهای اغلب حشرات مخصوصا پروانه ها.
مبارزه روانی
دور کننده ها و جلب کننده ها موادی اند که باعث دفع یا جذب حشرات می شوند . با بهره گرفتن از گرایشات حشرات به موادی که باعث جلب آنها می شود ، نظیر استفاده از فتوتروپیسم(نور گرایی ) ، شیمیوتروپیسم استفاده از فرمون های جنسی ( فرمون ها مواد شیمیایی نظیر هورمون ها می باشند که توسط غدد مخصوصی در بدن حشرات ساخته می شود و سپس این مواد را به خارج از بدن دفع نموده و حشرات مقابل و جنس مخالف از مسافت دوردست جلب شده و به سمت آن کشیده می شود . ) و همچنین طعمه های مورد نظر حشره و از مواد دفع کننده نیز می توان روغن قطران را برعلیه مگس ریشه را نام برد
مبارزه ژنتیکی
ناقص کردن یک حشره از لحاظ ژنتیکی بسیار با اهمیت تر است از این که کلیه آن حشرات را در آن مقطع زمانی از بین ببریم . مثلا در آمریکا برای کنترل مگس که آفت احشام بوده و باعث سوراخ کردن پوست آنها می شود ، آن را توسط خون حاصل از کشتارگاه ها پرورش داده و سپس شفیره های نر آنها را جدا نموده و توسط اشعه های کشنده با دُز کم پرتو تابی نموده تا عقیم گردند . سپس این شفیره های عقیم را با هواپیما در مزارع رها نموده تا به رقابت با نرهای سالم بپردازند و نتیجه آن جفت گیری بی حاصل تعداد زیادی از مگس های ماده خواهد بود . به طور کلی در این روش از مواد رادیو اکتیو و عقیم کننده های شیمیایی ، یا از ناسازگاری ژنتیکی نژادهای جغرافیایی استفاده می کنند .
مبارزه شیمیایی
به کار بردن ترکیبات شیمیایی به نام سم بر علیه آفات در آخرین مرحله. مبارزه شیمیایی وقتی مؤثر است که علیه حشره کامل صورت گیرد. یعنی از حالت شفیره خارج شده و قبل از آنکه تخم ریزی کند.
مبارزه تلفیقی
به کار بردن بیش از یک روش از روش های ذکر شده در کنترل آفات.
حشره کش ها یا سموم
موادی هستند شیمیایی برای از بین بردن حشرات به منظورهای بهداشتی ، کشاورزی و …
اولین حشره کشی که بر علیه آفات کشاورزی مورد استفاده قرار گرفت DDT بود که در سال ۱۹۳۱ نقطه عطفی در مبارزه با حشرات محسوب می شد ، زیرا در ابتدای امر با به کار بردن آن بیش از ۵۰% جمعیت آفات از بین رفت و در آن مقطع زمانی، مسئله کنترل آفات را حل شده حس می نمودند در حالی که کمتر از ۲۰ سال از استفاده از آن نگذشت که متوجه شدند که مشابه ابتدای استفاده ، حشرات را ازبین نمی برد و حتی باعث افزایش تخم تعدادی ازآنها نیز می شود و مسئله مقاومت در حشرات به این صورت مطرح شد .
همیشه در بین یک جمعیت از موجودات افراد مختلف با مقاومتهای کم و زیاد وجود دارد یا به عبارتی افراد حساس و مقاوم در بین آنها وجود دارد که در به کار بردن DDT افراد حساس از معرکه خارج و افراد مقاوم باقی می مانند و این افراد مقاوم با جفت گیری ، افراد مقاوم تری را ایجاد می کنند .
فرمول شیمیایی DDT دی کلرو دی اتیل اتان است .
DDT ماده ای است با دوام خیلی زیاد و نسبت به اشعه ماوراء بنفش خورشید مقاوم و در داخل خاک و آب و بافت های گیاه و حیوان مدت زیادی باقی می ماند و تجزیه نمی شود به همین دلیل استفاده از آن ممنوع است .
LD50 : میزان (مقدار کشنده ) سم یک ماده مؤثر آن که از طریق گوارشی یا جلدی ۵۰% جمعیت حیوانات مورد آزمایش را از بین می برد . هر چه مقدار LD50 یک سم پایین تر باشد سمیت آن بیشتر خواهد بود .
حشره کش ها معمولا” به صورت
-
- امولیسیون
-
- مایع قابل اختلاط با آب
-
- پودر قابل تعلیق در آب
-
- محلول های روغنی
-
- مواد تدخینی
-
- طعمه مسموم
-
- آفت کش های غلیظ با حجم کم
-
- گرد
-
- آفت کش های گرانول می باشد .
انواع سموم حشره کش
سموم حشره کش به دو دسته تقسیم می شوند :
-
- حشره کش های معدنی : نظیر ارسنیک ، گوگرد ، ترکیبات جیوه و تالیوم و فلور که سمیت فوق العاده دارند .(سمیت زیادی روی موجودات خونگرم و سمیت کمی روی موجودات خونسرد دارد.) استفاده از آنها قدغن گردیده و منسوخ شده ، فقط از گوگرد در کنترل بیماری های قارچی استفاده می شود .
-
- حشره کش های آلی گیاهی : که از اندام های گیاه تهیه می شود نظیر گیاهان تنباکو ، پرترین ، دِرِس ، تروبانتین و لیمونُن که پیروترین از گیاهی به نام پیرِت و نیکوتین از تنباکو که هر دو از آلکالوئیدهای سمی هستند گرفته می شود .
-
- حشره کش های آلی کلره : ترکیباتی سمی هستند که در فرمول آنها عنصر کلر به کار رفته است .مانند کلردان، لیندین،متوکسی کلر، تیودان و آلدرین و ….
-
- سموم فسفره آلی : ترکیبات حشره کشی از مشتقات اسید فسفریک می باشند.و ناپایدارند که در واقع جانشین سموم آلی با دوام کلره، مخصوصا” جهت استفاده در اطراف منازل و باغات شده اند. مانند مالاتیون و دیازینون و پاراتیون ودی لوکس و …
-
- سموم گوگردی آلی: شامل قارچ کش های گوگردی از این دسته می باشند. مانند کارباماتها که به دلیل اثر بقائی کوتاه مدت و اثرشان بر روی بسیاری از حشرات مطلوبتر از دو گروه دیگر از سموم می باشند. سمیت کارباماتها برای انسان کم است. از جمله کارباماتها میتوان سوین،دی متیلان و متاسیل را نام برد.
سموم از نظر نحوه اثر به ۶ گروه تقسیم می شوند :
-
- سموم داخلی یا گوارشی : از طریق دستگاه گوارش جذب شده و باعث مرگ حشرات می گردد .
-
- سموم تماسی یا خارجی : از پاشیدن روی بدن حشرات از طریق جلد جذب می شود مانند مالاتیون
-
- سموم نفوذی : بعد از پاشیدن ، مختصری در بافت گیاه میزبان نفوذ کرده و باعث مرگ و میر آفات روی میزبان می شود .
-
- سموم جذبی (سیستمیک ): پس از پاشیدن توسط ریشه و اندام های زنده جذب شده ، به داخل آوند آبکشی نفوذ نموده و به سرتاسرگیاه منتقل می شود .(برای آفات مکنده ) .
-
- سموم تنفسی : از طریق سیستم تنفسی باعث مسمومیت می گردند مانند نیکوتین ، فتوکسین و متیل برماید .
-
- سموم تدخینی : مخصوص استفاده در خاک است و در خزانه گل کاری و گل خانه ها استفاده می شود ، خاصیت تدخینی لیندین از اکثر حشره کش های دیگر زیادتر است و در مورد کرم های نقب زن داخل تنه درختان میوه و گل های زینتی استفاده می شود .
آفت : به حشراتی که با فرو بردن خرطوم خود به داخل بافت گیاهی شیره گیاه را مکیده و یا با جویدن بافت های گیاه باعث اختلال در اعمال حیاتی گیاه می گردند ، آفت گفته می شود . برای مقابله با آنها از انواع حشره کش های نفوذی و تماسی استفاده می شود . سموم نفوذی را زمانی مصرف می کنیم که آفت مورد نظر مانند شته یا کنه مکنده بوده و از شیره گیاهی استفاده نماید که در این صورت ما مجبور به مسموم نمودن شیره گیاهی هستیم و سم تماسی را نیز هنگامی به کار می برند که حشرات مانند سوسک ها ، بافت های گیاهی را پاره نموده و از آنها تغذیه می نمایند .