عنوان صفحه
نمودار ۲-۱: شاخص رشد کاربران اینترنت در ایران با مقیاس میلیون نفر(۳) ۷۵
نمودار ۴-۱: توزیع جنسیت ۱۱۸
نمودار ۴-۲: توزیع سن ۱۱۹
نمودار ۴-۳: توزیع تأهل ۱۲۰
نمودار ۴-۵: توزیع نوع استخدام ۱۲۲
نمودار ۴-۶: توزیع سابقه خدمت ۱۲۳
نمودار ۴-۷- مدل مفهومی تحقیق برگرفته از مقاله هاشیم و همکاران (۲۰۱۲، ۲۲۲۷) ۱۲۹
نمودار ۴-۸- مدل تحقیق در حالت استاندارد ۱۳۰
نمودار ۴-۹- مدل تحقیق در حالت معنی داری ۱۳۱
فهرست شکل ها
عنوان صفحه
شکل ۱-۱- مدل مفهومی تحقیق برگرفته از مقاله هاشیم و همکاران (۲۰۱۲، ۲۲۲۷) ۱۲
شکل ۲-۱: سلسله مراتب نیازهای مازلو ۴۵
شکل ۲-۲: عکس العمل های فرد در قبال برابری و نابرابری ۵۲
شکل ۲-۳: انگیزش از طریق طراحی شغل ۵۶
شکل ۲-۴: رابطه بین مشاغل و شخصیت ۶۳
شکل ۲-۵: مقایسه تئوری های محتوایی انگیزش ۶۵
شکل ۲-۶: پیش بینی عملکرد و رضایت شغلی (یک مدل تلفیقی) ۶۶
شکل ۲-۷: تکامل کارکرد‌های سازمانی تکنولوژی اطلاعات ۸۳
شکل ۲ -۸: سه دوره تکنولوژی اطلاعات، سه منحنی یادیگری سازمانی ۸۵
فصل اول:
کلیات پژوهش
مقدمه
در دهه ۱۹۸۰ میلادی نظریه مبادله اجتماعی مورد توجه صاحبنظران سازمانی قرار گرفت که نتیجه این توجه، طرح موضوع حمایت سازمانی است (سی تون و همکاران^[۱]، ۱۹۹۶) زمانی که کارکنان این احساس را ادراک کنند که سازمان دلواپس خوشبختی آنهاست و نیروهای خود را مورد مساعدت وحمایت قرار می‌دهد (حمایت سازمانی) خود را جزیی از سازمان متبوعشان دانسته، سازمان را معرف خودشان می دانند و نسبت به سازمان احساس پایبندی و وفاداری می کنند. در تحقیق حاضر محقق بر آنست تا به بررسی نقش حمایت سازمانی ادراک شده، عدالت توزیعی و انگیزش شغلی کارکنان بر واکنش به فنآوری اطلاعات نوین درسازمان سرمایه گذاری و کمکهای اقتصادی و فنی ایران بپردازد.
در این راستا، این فصل از پژوهش به بررسی کلیات تحقیق می پردازد. ابتدا مساله اصلی تحقیق بیان گردید و سپس اهمیت و ضرورت تحقیق مورد بررسی قرار گرفت و در ادامه به اهداف اساسی تحقیق، سوالات تحقیق، فرضیات تحقیق، چارچوب نظری تحقیق، مدل تحقیق و قلمرو تحقیق پرداخته شده و در انتها نیز تعریف واژه ها و اصطلاحات تخصصی تحقیق آورده شده است.
بیان مساله تحقیق
پژوهش ها نشان می دهد که حمایت سازمان از کارکنان به شدت تعهد را افزایش و ترک خدمت را کاهش می دهد و رضایت شغلی و عملکرد را در حد متوسط بالا می برد. مفهوم “حمایت ادراک شده از سوی سازمان” از رشته روانشناسی وارد ادبیات مدیریت شد و از همان آغاز با استقبال پژوهشگران سازمانی و مدیران اجرایی روبرو شد. حمایت ادراک شده از سوی سازمان به باور کارکنان از این که سازمان تا چه حد برای همکاری هایشان ارزش قائل می شود و به رفاه آنها اهمیت می دهد(شانوک و ایسنبرگر^[۲]، ۲۰۰۶).

اکنون که دو دهه از آغاز پژوهش‌ها در این زمینه می گذرد و روز به روز اهمیت آن پررنگتر می‌شود پرداختن به این موضوع ضرورت می یابد. همچنین اهمیت توجه به مباحث اخلاقی توسط مدیران و کارکنان سازمان در دهه های اخیر بسیار زیاد شده است( گیوریان و دیندار فرکوش^[۳]، ۱۳۹۰).
یکی از این مباحث اخلاقی، مقوله عدالت است. عدالت و اجرای آن یکی از نیاز های اساسی و فطری انسان است که همواره در طول تاریخ، وجود آن بستری مناسب جهت توسعه جوامع انسانی فراهم کرده است (حسین زاده و ناصری، ۱۳۸۶). همچنین عدالت به عنوان یک نیاز اساسی برای زندگی اجتماعی انسانها همیشه در طول تاریخ مطرح بوده است (بهلولی زیناب^[۴] و همکاران، ۱۳۸۹).
امروزه بخش مهمی از زندگی انسان ها در سازمان ها سپری می شود، و رعایت عدالت در سازمان‌ها می تواند تاثیر بزرگی بر روی موفقیت فردی و سازمانی داشته باشد و وجود انسان های موفق و سازمان های موفق زمینه رشد جامعه را فراهم می سازد. در بسیاری از سازمانها با مقوله بی عدالتی و توزیع غیرمنصفانه دستاوردها و ستاده های سازمان روبرو هستیم که موجب تضعیف روحیه کارکنان و تنزل روحیه تلاش و فعالیت در آنان می شود، بنابراین رعایت عدالت، رمز بقاء و پایداری جریان توسعه و پیشرفت سازمان و کارکنان آن است (الوانی و پور عزت، ۱۳۸۲، ۱۷).
شایان ذکر است سازمان سرمایه گذاری و کمک های اقتصادی و فنی ایران به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین سیستم‌های خدماتی جامعه، امروزه با تحولات شگفت‌انگیز رقابتی اداره می‌شوند. درچنین شرایطی مدیران توجه به حمایت سازمانی ادراک شده، عدالت توزیعی و انگیزش شغلی کارکنان بسیار مهم و حائز اهمیت بوده و می تواند به عنوان یک مزیت رقابتی قلمداد شده که عملکرد این نهاد را دستخوش تغییر و تحول نماید. با توجه به اینکه محقق خود در سازمان سرمایه‌گذاری و کمک های اقتصادی و فنی ایران مشغول به فعالیت است و از نزدیک با آن آشنایی کامل دارد. بر اساس مشاهدات محقق، به نظر می رسد در سازمان سرمایه گذاری و کمک های اقتصادی و فنی ایران ، نقش حمایت سازمانی ادراک شده، عدالت توزیعی و انگیزش شغلی کارکنان بر واکنش به فن آوری اطلاعات نوین (البته در برخی موارد) در سطح مطلوبی قرار ندارند، لذا می توان اینگونه ادعا نمود که مسأله و دغدغه اصلی محقق که علت انتخاب این عنوان نیز هست بدین شرح است که:
آیا بین حمایت سازمانی ادراک شده، عدالت توزیعی و انگیزش شغلی کارکنان و واکنش به فن آوری اطلاعات نوین در سازمان سرمایه گذاری و کمک های اقتصادی و فنی ایران رابطه وجود دارد؟»
اهمیت و ضرورت تحقیق
اهمیت نظری:
در خصوص اهمیت موضوع تحقیق لازم به ذکر است که متکی بر این احساس"حمایت ادراک شده از سوی سازمان"، افراد در سازمانها به عنوان عضو فعال سازمان به ایفای نقش می پردازند و احساس خشنودی و رضایتمندی خواهند کرد. برخی دیگر به دنبال این احساس می کوشند در پی فرصت های مناسبی باشند تا با کسب آموزش های لازم و مورد علاقه خود، بتوانند نقش های خود را در سازمان به خوبی ایفا نمایند. کارکنانی که میزان زیادی از حمایت سازمانی ادراک شده را تجربه می کنند، این احساس را دارند که می باید با توجه به رفتارها و نگرش های مناسبی در سازمان ایفای نقش کنند تا عمل آنها در راستای منافع سازمان متبوعشان باشد و بدین وسیله حمایت سازمان را جبران نمایند (آیزنبرگر و همکاران^[۵]، ۱۹۹۷: ۸۱۲ ).
راولز معتقد است که افراد تساوی مطلق در توزیع منافع را انتخاب نمی کنند، زیرا آنها بر این باورند که بعضی از آنها بیشتر تلاش می کنند، مهارت بعضی از آنها بیشتر است، بعضی از آنها شایستگی بیشتری دارند و غیره (گیوریان و دیندار فرکوش^[۶]، ۱۳۹۰).
این همان درک از عدالت در سازمان است. در آخرین دهه قرن بیستم بیشتر توجهات اندیشمندان و پژوهشگران حول محور عدالت سازمانی به عنوان یک مفهوم مهم و موضوع اصلی تحقیق در روانشناسی صنعتی و سازمانی بوده است (گرینبرگ^[۷]، ۱۹۹۰، ۶۵). عدالت در سازمان بیانگر برابری و لحاظ رفتار اخلاقی در یک سازمان می‌باشد (گرینبرگ و کورپانزو^[۸]، ۱۹۹۷، ۳۵۰).
عدالت سازمانی به علت ارتباط آن با فرایند‌های حیاتی سازمانی مثل: تعهد سازمانی، شهروند مداری، رضایت شغلی و عملکرد اهمیت زیادی پیدا کرده است (کول کوئیت و دیگران^[۹]، ۲۰۰۱، ۴۲۴). علاوه ‌بر این ادبیات اخیر بیانگر رابطه‌ی بین سبک رهبری، تصمیم گیری و عدالت سازمانی است (تاتومن^[۱۰]، ۲۰۰۳، ۱۱۰).
هر چند اهمیت و ضرورت حمایت سازمانی ادراک شده، عدالت توزیعی و انگیزش شغلی کارکنان بر همگان آشکار است اما در فوق به برخی از آن اشاره گردید. با توجه به اهمیت و ضرورت حمایت سازمانی ادراک شده، عدالت توزیعی و انگیزش شغلی کارکنان محقق بر آن شد تا به بررسی بررسی نقش حمایت سازمانی ادراک شده، عدالت توزیعی و انگیزش شغلی کارکنان بر واکنش به فنآوری اطلاعات نوین درسازمان سرمایه گذاری و کمکهای اقتصادی و فنی ایران بپردازد.
اهمیت کاربردی:
شناخت عوامل مؤثر بر واکنش به فن آوری اطلاعات نوین می تواند حاوی اطلاعات ارزشمندی در خصوص شناخت عوامل مؤثر بر روی آن و مدیریت این عوامل به منظور حصول نتایج دلخواه سازمان باشد.
اهداف تحقیق
تعیین رابطه بین حمایت سازمانی ادراک شده و عدالت توزیعی با انگیزش درونی و تنظیم همانندسازی شده در سازمان سرمایه گذاری و کمک های اقتصادی و فنی ایران.
تعیین رابطه بین حمایت سازمانی ادراک شده و عدالت توزیعی با بی انگیزگی بیرونی و تنظیم بیرونی در سازمان سرمایه گذاری و کمک های اقتصادی و فنی ایران.
تعیین رابطه بهره مندی و پذیرش تغییرات فن آوری اطلاعات با انگیزش درونی و تنظیم همانندسازی شده در سازمان سرمایه گذاری و کمک های اقتصادی و فنی ایران.

(۳-۴)
کارایی این پروتکل در تشخیص مسیر نرمال۲۵% و در تشخیص مسیری که تحت حمله‌ی تونل‌کرم قرار گرفته ۹۰% است و همچنین سربار پیام را کاهش می‌دهد.
۱-۲-۳ مزایای پروتکل DELPHI: نیازی به همزمان‌سازی فرستنده و گیرنده و مجهز شدن گره‌ها به سخت‌افزارهای خاص وجود ندارد، بنابراین بهره‌وری و بازده بالاتری را فراهم می‌آورد.

۳-۳ پروتکل‌های ^[۴۷] ADCLI و^[۴۸] ADCLU‌]۴[ :این دو پروتکل برای تشخیص گره‌های متخاصم در شبکه‌های موردی پیشنهاد شده‌اند. در این پروتکل‌ها خوشه‌های^[۴۹] متفاوتی وجود دارد. در هر خوشه اطلاعاتی در مورد گره‌های متخاصم وجود دارد، ممکن است این اطلاعات به سایر گره‌ها فرستاده شود و بدین وسیله دیگر گره‌ها بتوانند گره‌های متخاصم را از خود دور نگه دارند.
۳-۳-۱ پروتکل ADCLI: مطابق شکل زیر هر زوج از گره‌ها داخل محدوده‌ی رادیویی یکدیگر هستند. گرهی که در ابتدا ADCLI را راه‌اندازی می‌کند گره مانیتور نام دارد و فرض بر این است که این گره هیچ‌گاه گره متخاصم نباشد. فرض دیگر این که گره‌های متخاصم نسبت به در جریان بودن و پیشرفت پروتکل آگاهی نداشته باشند، چون ممکن است سعی کنند رفتاری غیرمتخاصمانه نشان دهند و از عملیات تشخیص جلوگیری به عمل آورند.
شکل ۳-۲: موقعیت گره‌ها در پروتکل .ADCLI ]4[.
گره مانیتور پیام RIGHT را به (n-1) گره دیگر ارسال می‌کند و این روال ادامه پیدا می‌کند و هریک از گره‌ها پیام را برای یکدیگر ارسال می‌کنند، در ادامه گره مانیتور یک پیام درخواست رای مقرض^[۵۰] را برای سایر گره‌ها ارسال می‌کند. اگر i≠jباشد و گره i هیچ پیامی از گره j دریافت نکرده باشد و یا اگر i پیامی متفاوت با RIGHT را دریافت کرده باشد، گره j را به عنوان یک گره مشکوک در نظر می‌گیریم و این نظر را برای گره مانیتور ارسال می‌کنیم. بعضی از گره‌های مشکوک ممکن است حقیقتاً متخاصم نباشند، پس در گره مانیتور گره‌های مشکوکی که حداقل مقدار رأی را دریافت کرده‌اند یا فقط یک رأی دریافت کرده‌اند گره متخاصم خواهند بود.
۳-۳-۲ پروتکل ADCLU: برعکس پروتکل قبلی در این جا امکان ندارد که زوج‌گره‌ها درون محدوده‌ی رادیویی یکدیگر باشند و گره‌ها از طریق لینک‌های بدون جهت به هم متصل هستند. اگر تعداد آرا دریافت شده‌ در گره مانیتور برای گره دلخواه A را با NA نشان دهیم و K تعداد رأی‌های متخاصم باشد، و داشته باشیم K≤ NA، گره A مشکوک خواهد بود. اگر تعداد یک رأی برای نمایش گره مشکوک بیشتر از مقدار آستانه‌ای باشد که برای حمله‌ی تونل‌کرم تعریف شده است، بدین معناست که حمله‌ی تونل‌کرم رخ داده است.
شکل۳-۳: نمایش اتصال گره‌ها با بهره گرفتن از لینک‌های بدون جهت در . ADCLU ]4[.
بعد از تشخیص حمله، باید این گره‌های متخاصم را از فرایند مسیریابی جدا کرده و ارتباطش را با آن‌ها قطع نماید و به گره‌های موجود در سایر خوشه‌ها اعلام نماید که از این گره‌ها در فرایند مسیریابی استفاده نکنند، مسئله‌ی مهم تعریف مقدار آستانه‌ی K برای تشخیص حمله‌ی تونل‌کرم می‌باشد که به نوع شبکه، میزان مصرف انرژی، میزان فضای حافظه، قدرت پردازش گره و به ویژه اهمیت امنیت در آن شبکه بستگی دارد.
۳-۴ پروتکل ^[۵۱] WAP ]20[: پروتکل WAP در سال ۲۰۰۸ توسط Sun cloi و همکارانش در دانشگاه Hanyang کره جنوبی مطرح گردید. براساس این پروتکل زمانی که گره‌ها پیام‌های RREQ را به مقصد می‌فرستند با بهره گرفتن از یک لیست خاص به نام لیست همسایه، رفتار همسایه‌هایشان را کنترل می‌کنند. گره مبدأ با دریافت پیام‌های RREP، می‌تواند از میان مسیرهای موجود، مسیرتحت حمله‌ی تونل‌کرم را تشخیص دهد.
اطلاعات مربوط به گره‌های تونل‌کرم برای جلوگیری از ایفای نقش آن‌ها در مسیریابی، در گره مبدأ ذخیره می‌شود. این پروتکل براساس DSR پیاده‌سازی شده است. طبق شکل زیر گره A یک پیام RREQ که آغازکننده‌ی زمان‌سنج جلوگیری از تونل‌کرم ^[۵۲] یا WPT می‌باشد، را ارسال می‌کند.
شکل ۳-۴: استراق سمع پیام‌ها. ]۲۰[.
زمانی که گره B پیام را دریافت می‌کند آن را برای دیگر همسایگانش منتشر می‌کند، زیرا گره مقصد نمی‌باشد، گره A بررسی می‌کند آیا پیام RREQ در داخل محدوده‌ی زمانی تعیین شده می‌رسد یا نه؟ اگر بعد از اتمام محدوده‌ی زمانی تعیین شده به گره بعدی برسد، به گره B یا یکی از گره‌های بعد از گرهB شک می‌کند که گره تونل‌کرم باشند. یعنی یک گره متخاصم RREQ را استراق‌سمع نموده است. به منظور کنترل رفتار گره‌‌های همسایه مطابق شکل جدولی به نام جدول گره همسایه^[۵۳] در نظر گرفته می‌شود که شامل یک شماره‌ی توالی RREQ، شماره شناسایی گره همسایه، زمان ارسال و دریافت RREQ و تعداد می‌باشد.
جدول ۱-۳: جدول گره همسایه

با بهره گرفتن از این جدول همه‌ی گره‌ها به بررسی و کنترل فعالیت‌های همسایه‌هایشان می‌پردازند. در این روش گره‌های متخاصم را با بهره گرفتن از یک زمان‌سنج خاص کشف می‌کنیم. به جز گره مبدا نیازی به همزمان‌سازی سایر گره‌ها با زمان‌سنج نیست. با این زمان‌سنج، حداکثر زمان مورد نیاز برای عبور یک بسته از یک گره به گره همسایه محاسبه می‌شود. اگر گره‌ها ثابت باشند WPT طبق فرمول زیرمحاسبه می‌شود:
(۳-۵)
TR: فاصله‌ای که بسته می‌تواند طی کند. VP: سرعت انتشار یک بسته
اگر گره‌ها تحرکی با میانگین سرعت Vn داشته باشند، WPT طبق فرمول زیر محاسبه می‌شود:
(۳-۶ )
اگر گره کشف ‌کند که گره‌های تونل‌کرم در طول مسیر هستند باید یک لیست گره تونل‌کرم^[۵۴] تهیه کند و در طی کشف مسیر اطلاعات گره‌های تونل‌کرم را در آن لیست سیاه قرار ‌دهد.
با توجه به نتایج حاصل از شبیه‌سازی‌ها می‌توان گفت: توان عملیاتی شبکه براساس پروتکل DSR زمانی که گره‌های تونل‌کرم در شبکه هستند، به طرز چشمگیری کاهش پیدا می‌کند، اما با کشف این گره‌ها و دور نگه داشتن آن‌ها از عملیات مسیریابی توسط پروتکل WAP توان عملیاتی شبکه افزایش می‌یابد.
۳-۵ پروتکل ارائه شده توسط‌Mahajan ‌]۵[ Mahajan: و همکارانش در دانشگاه York در سال ۲۰۰۸ برای کشف حمله‌های تونل‌کرم چند پیشنهاد به شرح زیر داده‌اند:

از متشابهات نیستند

آیت‌الله معرفت بحث مستقل ندارند

محکم و متشابه در روایات

-

در روایات هم محکم و متشابه وجود دارد

آیت‌الله معرفت بحث مستقل ندارند

جمع‏بندی دیدگاه‌های آیت‌الله معرفت و آیت‌الله جوادی آملی در بحث
هر دو دانشمند با توجه به اختلاف در تعابیر، معنای واحدی را برای محکم و متشابه اتخاذ نموده‌اند. آیت‏الله جوادی آملی، تقابل محکم و متشابه را در القای شبهه و عدم القای آن می‌داند، نه در بساطت و ترکیب.

آیت‏الله معرفت، بحثی مفصل، پیرامون رابطه‌ی تشابه و ابهام دارند و آن رابطه را عموم و خصوص من وجه دانسته، رفع تشابه را با تأویل و رفع ابهام را با تفسیر می‌داند.
از نظر آیت‏الله معرفت، منشأ تشابه در قرآن، تفاوت سطح تعالی آیات از سطح فهم عامه‌ی مردم است، لذا به تشابه شأنی معتقد است، و تشابه را به دو دسته‌ی اصلی و عرضی قابل تقسیم می‌داند. اما از نظر آیت‏الله جوادی آملی، تشابه نسبی است و لازمه‌ی نزول فرودین آیات به شمار می‌آید و این صفتِ لازم برای آیات متشابه نیست، چراکه تشابه، «من عندالله» است و «من‌ الله» نیست. هر چند تقسیم‌بندی‌های این دو دانشمند به لحاظ تعبیر متفاوت است و ممکن است در نگاه اول متعارض به نظر آید، اما هیچ‌یک دیگری را نفی نمی‌کند؛ آن‌جا که آیت‌الله معرفت تشابه را شأنی می‌داند، در واقع شأن آیات چنین است که تشابه ایجاد می‌شود. اما در اعتقاد آیت‌الله جوادی آملی به تشابه نسبی، این تشابه نسبت به سطح فهم مردم در نظر گرفته شده است.
آیت‏الله معرفت، تأویل را که همان بطن قرآن دانسته مربوط به همه‌ی قرآن می‌داند، و با توجه به در نظر گرفتن عاطفه بودن «واو» در آیه، راسخان را عالم به تأویل معرفی می‌کند. اما آیت‏الله جوادی آملی، تأویل متشابه را غیر از تأویل کتاب دانسته و تأویل را هم مغایر با تفسیر باطن می‌داند. به گفته‌ی ایشان، تأویل تمام قرآن، در قیامت ظهور خواهد کرد. ایشان با توجه به در نظر گرفتن استینافی بودن «واو» در آیه، راسخان را عالم به تأویل معرفی می‌کند.
از نظر آیت‏الله جوادی آملی، تمامی آن‌چه در حکمت وجود آیات متشابه آمده، ناظر به برکات تشابه است. ایشان، مرجعیت محکمات را هم نسبت به متشابهات، و هم نسبت به آیات دیگر دانسته و حروف مقطعه را جزء متشابهات نمی‌داند. ایشان بحثی را هم به وجود محکم و متشابه در روایات اختصاص داده‌اند.
فصل چهارم: بررسی تطبیقی دیدگاه‌های آیت‌الله معرفت و آیت‌الله جوادی آملی در بحث «نسخ»
مقدمه فصل
یکی از موضوعات مهم علوم قرآن و علم تفسیر مسأله‌ی «نسخ» است. اعتقاد یا عدم اعتقاد به نسخ در قرآن و سنت و احکام، و چگونگی نسخ هر کدام به وسیله‌ی دیگری تأثیر فراوانی بر آرای فقهی و تفسیری ‌دارد. بحث نسخ یکی از مسائلی است که از دیر زمان مورد توجه مفسران و اصولیان بوده است.
نسخ در قرآن، یکى از مسائل بحث برانگیز به شمار مى‏رود، زیرا این سؤال پیش ‏مى‏آید که چرا باید در قرآن آیات منسوخه وجود داشته باشد تا احیاناً موجب‏ گمراهى گردد و برخى آیه‌ی منسوخى را محکم بپندارند و به آن استناد کنند؟! یا اساساً وجود آیه‌ی منسوخ در قرآن چه فایده‏اى مى‏تواند داشته باشد؟! لذا دانشمندان علوم قرآنی و مفسران، به بحث و بررسی این دانش قرآنی ذیل آیه‌ی ۱۰۶ از سوره‌ی بقره پرداخته‌اند.(مَا نَنسَخْ مِنْ آیَهٍ أَوْ نُنسِهَا نَأْتِ بِخَیْرٍ مِّنْهَا أَوْ مِثْلِهَا أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللّهَ عَلَىَ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ).
۴-۱-تعریف «نسخ»
با توجه به بررسی معنای لغوی و اصطلاحی نسخ در فصل اول، در این فصل به بررسی آراء آیت‌الله معرفت و آیت‌الله جوادی آملی پیرامون این موضوع می‌پردازیم.
۴-۱-۱-تعریف «نسخ» از نظر آیت‌الله معرفت
آیت‌اللّه معرفت در معنای لغوی نسخ می‌نویسد: «نسخ در لغت به معانی «از بین بردن و زایل کردن»،^[۳۵۲] «تغییر دادن و دگرگون ساختن»، «استنساخ و رونویسی یا نقل صورت نوشته‌ای از جایی به جایی دیگر»^[۳۵۳] و «مطلق تغییر حکم سابق» به کار رفته است.»^[۳۵۴]
ایشان در کتاب «التمهید» می‌گوید: «هُوَ رَفعُ تَشریعِ سابِق کانَ یَقتَضی الدَّوامُ حَسبَ ظاهِرِه، تَشریعُ لاحِق بِحَیث لایُمکِن اجتماعهما مَعاً، إمّا ذاتا إذا کانَ التَّنافیُ بَینَهُما بَیِّناً أو بِدَلیلِ خاصٍ مِن إجماعٍ أو نَصِّ صَریحٍ.»^[۳۵۵] نسخ عبارت است از برداشتن حکمی که در گذشته بوده ـ که علی الظاهر دائمی بوده ـ، به وسیله‌ی یک حکم جدید، ‌به گونه‌ای که هم‌زمان بودن هر دو حکم ممکن نباشد؛ خواه این عدم امکان به خاطر این باشد که این دو حکم در ذات با هم منافات دارند و یا این‌که دلیل دیگری هم‌چون اجماع یا تصریح شریعت باشد.
ایشان در کتاب علوم قرآنی می‌نویسد: «نسخ ـ در اصطلاح کنونى ـ عبارت است از: رفع حکم سابق، که بر حسب ظاهر اقتضاى دوام داشته، به تشریع حکم لاحق، به گونه‏اى ‌که جایگزین آن گردد و امکان‏ جمع میان هر دو نباشد.»^[۳۵۶]
۴-۱-۱-۱-حقیقت «نسخ»^[۳۵۷]
آن‌چه گفته شد تعریف ظاهرى نسخ است. بر حسب این تعریف نسخ تبدیل‏حکم سابق است ‏به حکم لاحق که این تبدیل بر حسب متعارف حاکى از تجدید نظراست، زیرا مشرع، حکم سابق را به گونه‌ی مطلق صادر کرده است‏ به گونه‏اى که ظهور در تداوم داشته است. ولى اکنون و با ملاحظه‌ی شرایط پیش آمده، در اطلاق حکم سابق ‏تجدید نظر نموده، جلوى آن را گرفته و حکم تازه‏اى که موافق شرایط موجود باشد صادر مى‏کند وگرنه در صورتى‌که شارع قصد تجدید نظر داشت مى‏بایست از اول ‏پیش‌بینى کرده، حکم سابق را مقیداً صادر مى‏نمود، نه به‌طور مطلق، و صدور حکم ‏سابق به صورت مطلق، مبین یک گونه جهل به پیش‌آمدها است که شایسته‌ی علم ازلى ‏الهى نیست، علمى که فراگیر همه چیز است!
آرى نسخ بدین معنا، در تشریعات وضعى (که بر دست انسان‏ها صورت ‏مى‏گیرد)، امرى طبیعى است. انسان نمى‏تواند تمامى پیش‌آمدهاى آینده را پیش‌بینى کند. از این رو، نسخ به معناى حقیقى‏اش ـ که تجدید نظر است ـ درباره‌ی ‏تشریعات آسمانى، صورت معقولى ندارد.
پس نسخ در شرایع الهى، نسخ ظاهرى است، نه واقعی؛ زیرا نسخ حقیقی آن است که میان حکم سابق و حکم لاحق تنافی کلّی وجود داشته باشد و حاکی از آن باشد که تشریع‌کننده، تجدید نظر کرده و از حکم سابق به‌طور کلّی صرف نظر کرده باشد. وگرنه تخصیص یا تقیید خواهد بود؛ لذا در شریعت، نسخ بدین معنا پذیرفته نیست؛ زیرا اوّلاً تنافی میان آیات احکام وجود ندارد، ثانیاً هرگونه تجدید نظر در ساحت قدس الهی راه ندارد. از این جهت، اگر نسخی در شریعت قائل شویم، نسخ ظاهری است. یعنى بر حسب ظاهر مردم گمان ‏مى‏برند که نسخى صورت گرفته در حالى‌که واقعاً چنین نیست و خداوند از اول و همان موقع که حکم سابق را تشریع نمود مى‏دانست که آن حکم تداوم ندارد و مدت دوام آن محدود است و سرآمد اجل آن نزد خداوند مشخص بوده، صرفاً وفق ‏مصالحى از بیان مدت آن خوددارى شده که به موقع و هنگام سر رسید اجل آن بیان ‏مى‏گردد. این ـ اصطلاحاً ـ تأخیر بیان تا وقت ‏حاجت است که از نظر اصولیون خالى‏از اشکال است. آن‌چه مورد اشکال مى‏باشد تنها تأخیر بیان از وقت ‏حاجت است. با این بیان مى‏توان گفت که در واقع، نسخى در کار نیست ‏بلکه خداوند از همان‏ نخست‏ حکم سابق را به صورت محدود تشریع نموده ولى حدّ و نهایت آن را بیان ‏نداشته که در موقع خود بیان مى‏دارد.
۴-۱-۲-تعریف «نسخ» از نظر آیت‌الله جوادی آملی
«نسخ با ازاله همراه است؛ چنان‏که گفته می‌شود: «نسخت الشمسُ الظّلَ؛ خورشید سایه را نسخ و زائل کرد»؛ صرف زوال بدون ازاله را نسخ نمی‌گویند؛ مثلاً با فرارسیدن ظلمت شب، روشنی روز زائل می‌شود، ولی چون ظلمت عدمی است و قدرت ازاله را ندارد نمی‌گویند: ظلمت نور را نسخ کرد. استنساخ کتاب نیز به همین معنا بازمی‌گردد؛ یعنی هنگامی‏که از اصلِ مکتوب رونویسی می‌شود، گویا نسخه‏ی اصلی زائل و نسخه‏ی جدید جایگزین آن شده است؛ در حالی‏که اصل آن محفوظ، و صورت آن وجودِ جدایی پیدا کرده است. ممکن است گفته شود: در قرآن کریم گاهی به جای واژه‏ی «نسخ» کلمه‏ی «تبدیل» به کار رفته است؛ ؛ (وَإِذَا بَدَّلْنَا آیَهً مَّکَانَ آیَهٍ… )(نحل/۱۰۱)؛ زیرا نسخ ازاله‏ی محض نیست، بلکه ازاله‏ی شی‏ء با جایگزین کردن شی‏ء دیگر است؛ گرچه ممکن است در محور قانون‌گذاری، قانونی نسخ شود و قانونی دیگر به جای آن وضع نگردد.
لیکن ظاهر این است که عنصر محوری معنای نسخ، همان ازاله و ابطال است، نه نقل، تحویل و تبدیل؛ گرچه گاهی با آوردن بدل همراه است؛ زیرا اگر در حقیقت نسخ، تحویل و تبدیل مأخوذ بود، اطلاق این واژه در موردی که فقط ازاله است نه ابدال، و ابطال است نه تحویل و تبدیل، باید مجاز باشد و بدون قرینه به کار نرود؛ در حالی‏که چنین نیست؛ مثلاً هنگامی‏که باد اثر چیزی را، و آفتابْ سایه را نسخ می‌کند، و وسوسه‏ی شیطان نسخ می‌شود که صرف ازاله است و تبدیل در آن‏ها مطرح نیست، واژه‏ی نسخ بدون عنایت و تجوز به کار می‌رود؛^[۳۵۸] بنابراین، کلمه‏ی نسخ بدون عنایت و قرینه بر صرف ازاله اطلاق شده و مراد متکلم هم از این راه کشف شده است. در چنین موردی می‌توان گفت، مستعمل فیه، معنای حقیقی لفظ است، نه آن‏که صرف استعمال دلیل حقیقت باشد.
اما در صورتی‏که نسخ صرف ازاله نبود، تبدیل و تحویل را به همراه داشته باشد، گاهی ممکن است بدل دارای فعلیت باشد، به این‏که حکم قبلی ازاله شود و حکم بعدی جعل و ابلاغ گردد و گاهی ممکن است به فعلیت نرسد؛ نظیر تناسخ ورثه که طبقه‏ی اول وارث بمیرد و قبل از توزیع و انتقال خارجی میراث به طبقه‏ی دوم آن‏ها نیز بمیرند که در این‌حال میراث به طبقه‏ی سوم می‌رسد و چنین وضعی را اصطلاحاً «تناسخ ورثه» می‌گویند.»^[۳۵۹]
۴-۱-۲-۱-«نسخ» مصطلح، مربوط به شریعت و منهاج است
«نسخ مصطلح، در موردی است که دلیل منسوخ در دوام و استمرار ظهور داشته باشد و دلیل ناسخ اساس آن را در مقام بقا منهدم کند. مهم‌ترین سند نسخ مصطلح همانا ظهور منسوخ در دوام و استمرار است و بهترین وجه برای عدم نسخ مصطلح، ظهور منسوخ در توقیت و تحدید است؛ چون موقّت و محدود هرگز نسخ نمی‌شود، بلکه اَجَلِ مسمّای آن می‌رسد و با انقضای اَجَل مسمّا مجالی برای بقای آن نیست؛ چنان‌که قبل از رسیدن اَجَل مسمّا هم، مجالی برای انقضای آن نیست.»^[۳۶۰]
ایشان با بررسی و نقد آیاتی که از سوی دانشمندان، ناسخ و منسوخ اعلام شده‌اند، آن‌ها را از حیطه‌ی نسخ مصطلح خارج می‌داند.^[۳۶۱] و می‌نویسد: «نسخ اصطلاحی آن است که شریعتی پایان زمان عمل به شریعت گذشته را اعلام کند؛ یا حکمی که ظهور در ابدیت دارد، پس از مدتی جای خود را به حکمی دیگر دهد. نسخ در تشریع همانند بداء در تکوین است و در جمع میان هر دو می‏توان گفت: بداء که نسخ در تکوین است از بحث کنونی خارج است و اما نسخ در تشریع به تعبیر برخی، عبارت است از مرتفع شدن امر ثابتی در شریعت مقدّس به جهت سرآمدن مدت و زمان آن؛ خواه از احکام تکلیفی باشد یا از احکام وضعی یا از اموری که به خدای سبحان از آن جهت که شارع است بازگردد.^[۳۶۲]
اگر از ابتدا خود قانون یادآور موقتی بودن حکمش باشد و دلالت کند به این‏که این حکم تا زمانی اجرا می‏شود که حکم جدید نیامده باشد و با آمدن حکم نو، حکم پیشین کنار می‏رود، اصطلاحاً این را نسخ نمی‏گویند؛ گویا گفته است حکم مسئله تا اطلاع ثانوی این است، پس حکم قبلی ابدی نیست.
آری، اگر در آیه‏ی مورد بحث عبارت (أو یَجعَلَ اللهُ لَهُنَّ سَبیلا) نبود، حکم امساک در بیوت در ابدیت ظهور داشت و دلیل بعدی از استمرار آن می‏کاست و ثبوتاً تقیید یا تخصیص زمانی و اثباتاً نسخ می‏بود.
حق تعالی به فرجام امور آگاه است و وقتی می‏فرماید به این فرمان عمل کنید تا حکم دیگری بیاید، مبیّن آن است که حکم جدید در شرف وقوع است و این حکم، همان راه حلی است که وعده داده است. روایات نیز این مطلب را تأیید می‏کنند.»^[۳۶۳]
ایشان نسخ مصطلح را مربوط به شریعت و منهاج دانسته و می‌نویسد:^[۳۶۴] «انسان از یک‌سو اصل ثابت و نامتغیری به نام «فطرت» دارد؛ (فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفًا فِطْرَهَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا لَا تَبْدِیلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ…) (روم/۳۰). از سوی دیگر، از لحاظ بدن و امور بدنی در نشئه‌ی حرکت و تحوّل به ‏سر می‌برد و همواره شرایط زیست او در دگرگونی و به تبع آن، مصالح جوامع بشر همواره در تغیّر است.
بر این اساس، «دین» که با فطرت جامع، مشترک و ثابت هماهنگ است و برای هدایت بشر آمده، واحد است و تغیّر نه تنها در اصول کلّی آن مانند توحید، نبوت و معاد راه ندارد، بلکه در فروع کلی دین (فقه، اخلاق، حقوق) مانند اصل عبادت، اصل عدالت و مبارزه با ستم و … نیز راه ندارد و تنها در فروع جزئی یا جزئیات فروع دین، مانند شمار رکعات نماز، قبله‌ی نماز و کیفیت جهاد و … راه دارد.
اما «شریعت» که پاسخ‌گوی نیازهای دگرگون شونده‌ی آدمی است همواره دگرگون شده: (…لِکُلٍّ جَعَلْنَا مِنکُمْ شِرْعَهً وَمِنْهَاجًا… )(مائده/۴۸) و شریعتی پس از شریعت دیگر آمده تا به مرحله‌ی نهایی خود رسیده است؛ (…الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الإِسْلاَمَ دِینًا… )(مائده/۳) و از آن پس نیز اجتهاد مستمر فقیهان و رهبری ولی فقیه، پاسخ‌گوی نیازهای متنوع در شرایط متغیر جوامع انسانی است.
غرض آن‌که در جهان طبیعت، هم اصل جوامع بشر در نقل و انتقال است؛ (أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللّهَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ بِالْحقِّ إِن یَشَأْ یُذْهِبْکُمْ وَیَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِیدٍ )(ابراهیم/۱۹)، و هم احکامی که برای اداره‌ی جوامع آمده دگرگون می‌شود؛ البته همه‌ی این تحوّل‌ها، حساب شده و دارای اصل ثابت و تغییرناپذیری در اُمّ الکتاب است.

در این تحقیق، برای جمع آوری متغیرهای مورد بررسی از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. پرسشنامه^[۱۱۱] یکی از ابزارهای رایج تحقیق و روش مستقیم برای کسب داده های تحقیق است. پرسشنامه مجموعه ای از سؤال‌ها (گویه ها^[۱۱۲]) است که پاسخ دهنده با ملاحظه آن‌ها پاسخ لازم را ارائه می‌دهد. این پاسخ، داده های مورد نیاز پژوهشگر را تشکیل می‌دهد. سؤال‌های پرسشنامه را نوعی محرک- پاسخ می‌توان محسوب کرد. از طریق سوال‌های پرسشنامه می‌توان دانش، علایق، ‌نگرش و عقاید فرد را مورد ارزیابی قرار داد، به تجربیات قبلی وی پی برده و به آنچه در حال حاضر انجام می‌دهد آگاهی یافت. باید توجه داشت که در برخی فرهنگ‌ها با توجه به شرایط اجتماعی، پرسشنامه نمی‌تواند داده‌ها را با دقت لازم، همانند یک مصاحبه عمیق، بدست دهد. بنابراین برای بالا بردن دقت داده های گردآوری شده توصیه می‌شود که تکمیل پرسشنامه همراه با سایر ابزارهای گردآوری داده‌ها باشد. در غیر این صورت باید داده های حاصله را با قید احتیاط به کار برد. در این تحقیق از دو پرسشنامه بسته (پرسشنامه متغیرهای جمعیت شناختی و پرسشنامه علل مهاجرت افغان ها به ایران) استفاده شده است و در سؤال‌های پرسشنامه که برای سنجش متغیرهای اصلی مورد استفاده قرار گرفته از مقیاس لیکرت ۵ گزینه ای (جدول ۳-۱) استفاده شده است.

جدول ۳-۱: طیف لیکرت برای دو پرسشنامه تحقیق

دو پرسشنامه این تحقیق شامل دو بخش اصلی می‌باشد:
الف) سؤال‌های عمومی پرسشنامه: این بخش از پرسشنامه مرتبط با ویژگی‌های جمعیت شناختی پاسخ دهندگان(شامل عنوان شغلی، میزان تحصیلات، مدت مهاجرت، جنس، سن و…) است.
ب) سؤال‌های تخصصی مرتبط با متغیرهای تحقیق: پرسشنامه علل مهاجرت افغان ها: این بخش از پرسشنامه نیز شامل ۵۰ سوال است که عوامل مؤثر بر مهاجرت آنها را مورد سنجش قرار داده است.

۳-۹- متغیرهای تحقیق

در طبقه بندی متغیرها می توان از متغیر مستقل و وابسته نام برد. متغییر مستقل یک ویژگی و خصوصیتی است که بعد از انتخاب توسط محقق در آن دخالت یا دستکاری می شود و مقادیری را می پذیرد تا تاثیرش بر روی متغیر وابسته مشاهده شود (خاکی، ۱۳۸۴: ۷۶). متغیر وابسته، متغیری است که هدف محقق تشریح یا پیش بینی تغییرپذیری در آن است(خاکی، ۱۳۸۴ :۷۵). در این تحقیق متغیرها مستقل از هم هستند که هرکدام می تواند به دیگری وابسته باشد که در تجزیه و تحلیل نهایی بر اساس اطلاعاتی که بدست خواهد آمد مورد بررسی قرار گیرد. در تحقیق حاضر متغیر وابسته، مهاجرت افغان ها به ایران می باشد و متغیرهای مستقل، در مجموع عبارتند از عوامل دافعه و جاذبه(جنگ، احساس ناامنی، فقر، اشتراکات تاریخی – فرهنگی، زمینه کار و اشتغال و شرایط اجتماعی - اقتصادی)، عوامل شخصی (سن، جنس، میزان تحصیلات و…) هستند.
۳-۹-۱- تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق
مهاجرت: مهاجرت عبارت از حرکت یک فرد یا گروهی از افراد در امتداد مرزهای یک واحد سکونتگاهی به واحد دیگر برای اقامت دائم یا موقت در مکانی غیر از زادگاه فرد است(کودری^[۱۱۳]،۲۰۰۲: ۱۶). منظور از مهاجرت در اینجا آن عده افغانی های که به دلایلی مختلف (سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) از افغانستان به ایران مهاجرت نموده اند هستند.
مهاجرت به خارج از کشور: حرکت دائمی افراد از مرزهای نمادی و سیاسی کشور، به سوی اقامتگاه ها و اجتماعات جدید است (مارشال^[۱۱۴]، ۱۹۹۹: ۳۲۰، به نقل از مقدس و شرفی، ۱۳۸۸، ۱۷۷). مهاجرت افغان ها به ایران که در اثر عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و… و در ورای مرزه جغرافیایی و سیاسی بین دو کشور صورت گرفته است، در ردیف این نوع مهاجرت قرار دارد.
مهاجرت غیر قانونی: منظور از مهاجرت غیر قانونی، مهاجرینی اند که بدون گذرنامه و غیر قانونی توسط یک عده افراد(قاچاقبران) از کشور مبدأ به کشور مقصد به صورت غیر قانونی، در ازای اخذ وجه خاصی انتقال داده می شوند. این نوع مهاجرین پس از نتقال به کشور مقصد، از بیم اینکه دوباره اخراج نشوند، بیشتر در کارخانه های صنعتی، دامداری، کشاورزی و… در ازای حقوق نسبتاً پایین در اختیار صاحبان کار قرار می گیرند.
عوامل مؤثر بر مهاجرت: عواملی که بر مهاجرت تأثیر می گذارند، از قبیل عوامل دافعه و جاذبه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شامل(جنگ، احساس ناامنی، فقر، اشتراکات تاریخی – فرهنگی، زمینه کار و اشتغال و شرایط اجتماعی - اقتصادی در مبدأ و مقصد مهاجرت، و عوامل شخصی(سن، جنس، تحصیلات و….) می باشند، که در اینجا به این عوامل به صورت کلی اشاره می گردد:
عوامل دافعه: شامل متغیرهای (جنگ، احساس ناامنی، فقر و شرایط اجتماعی – اقتصادی مهاجرین) در کشور مبدأ می باشد که این عوامل سبب میشوند فرد مکان زندگی خود را ترک نماید. به این ترتیب که چنانچه نارضایتی از هریک از این عوامل در داخل کشور بیشتر باشد باعث شده که فرد نمونه آن را انتخاب نموده و آن را عامل دافعه و برانگیزنده مهاجرت خود بیان کند.
عوامل جاذبه: عواملی که سبب میشوند فرد به سوی مکان دیگرجذب شود یا به عبارت دیگر عواملی که باعث تشویق و تحریک افراد به مهاجرت می شوند. در مورد عوامل جاذبه ی ایران در جذب مهاجرین افغانی، می توان به فراهم بودن زمینه اشتغال در ایران برای مهاجرین، درآمد بیشتر، فراهم بودن امکانات مناسب از قبیل(گاز، برق و…) برای زندگی، وجود امنیت نسبت به افغانستان، اشتراکات تاریخی ـ فرهنگی و دینی هردو کشور ایران و افغانستان اشاره نمود.
عوامل شخصی: حساسیتهای فردی، هوش، آگاهیهای اجتماعی، تماسهای فردی، داشتن آشنا و راهنما در شهر، شرایط خانوادگی، تاریخچه خانوادگی، جنسیت، سواد و سن افراد، از جمله عوامل شخصی هستند که در مهاجرت افراد نقش اساسی دارند. به طور مثال: در مهاجرت های دوره ای افغان ها به ایران، سن، سطح تحصیلات، تماسهای فردی(ارتباط شبکه ای) و شرایط خانوادگی نقش اساسی را دارند. از نگاه سنی، بیشتر افغان ها در سنین جوانی و میان سالی و از نگاه تحصیلات، بیشتر افراد بی سواد و از نگاه شرایط خانوادگی، بیشتر خانواده های فقیر و از نگاه ارتباط شبکه ای، افرادی که با سایر مهاجرین در ارتباط هستند مهاجرت نموده اند.
سن: منظور از سن، تعداد سالهای کاملی است که از زمان تولد شخص گذشته است. سن افراد مهاجر متغیر مهمی بوده و در مهاجرت آنها نقش اساسی دارد، چون آنهایی که در سنین جوانی مهاجرت می کنند، به خاطر اینکه در انتخاب نقش های اجتماعی خویش دارای آزادی بیشتری بوده و از نظر شخصیتی انعطاف پذیری بیشتری دارند و همچنین عمر باقیمانده طولانی تری که در پیش دارند، نسبت به کسانی که سن بالا دارند، بیشتر به مهاجرت اقدام می نمایند. زیرا افراد جوان، انگیزه بیشتری برای سازگاری با محیط جدید دارند. این مسئله در مهاجرت های نیروی کاری افغان ها به ایران، به طور دقیق مشخص و هویدا است که در این مهاجرت، اکثراً افراد جوان برای کارگری دست به مهاجرت زده اند.
جنسیت: شامل رفتارها، نقش‌های اجتماعی و اندیشه‌های اجتماعی است که فرهنگ حاکم بر هر جامعه به عهده دو جنس زن و مرد می‌گذارد. در ارتباط با نقش‌های جنسیتی افکار قالبی در مورد هر دو جنس در جامعه مشاهده می‌شود که دامنه انتظارات را از هر دو جنس طرح ریخته و تعیین می‌کند. واژه جنسیت (Gender) یک مفهوم اجتماعی است و با واژه جنس (sex) که معمولاً برای بیان همان موضوع ولی از دیدگاه زیست‌شناسی به کار می‌رود متفاوت است(گیدنز،۱۳۸۹: ۱۵۵). منظور از جنسیت در این تحقیق، مردان و زنان افغانی هستند که در روند مهاجرت آنها به ایران تأثیرگذار بوده است. مهاجرت افغان ها در اثر جنگ و نا آرامی های سیاسی، در مجموع شامل هردو جنس زن و مرد می شد. ولی در مهاجرت های دوره ای نیروی کار، بیشتر مردان بدون خانواده ی خود دست به مهاجرت زده اند. چنانچه آمارهای مختلفی که از مهاجرین افغانی در ایران گرفته شده نشان می دهند که درصد مردان مهاجر نسبت به زنان بیشتر بوده است.
۳-۹-۲- شاخص سازی مؤلفه های اصلی پرسشنامه
جنگ و احساس ناامنی: منظور از جنگ و ناامنی، چند دوره جنگ خارجی و داخلی و نا آرامی در افغانستان است که در اثر آن تعداد زیادی از مردم افغانستان دست به مهاجرت زدند و هنوزهم بسیاری از این مهاجرین از شرایط زندگی در افغانستان احساس ناامنی نموده و علاقعه برگشتن را ندارند. شاخص های زیر که تأثیر جنگ و احساس ناامنی را بر مهاجرت افراد جامعه سنجیده اند، با بهره گرفتن از مطالعات تحقیقات داخلی و خارجی( خسروی، ۱۳۹۱؛ زنجانی، ۱۳۹۲؛ شهیدالحق، ۲۰۰۵) استخراج گردیدند.
جدول (۳- ۲) ابعاد و شاخص های اندازه گیری تأثیر جنگ و ناامنی بر مهاجرت مردم افغانستان

بنابراین N و I دو مجهولی هستند که با در نظر گرفتن عوامل محدودکننده بایستی محاسبه گردند. این عوامل شامل حرارت ایجاد شده ناشی از عبور جریان از سیم­پیچ، حجم فضای ایجاد شده توسط سیم­پیچ و جرم آهن­ربا می­باشد. مهم‌ترین عامل محدودکننده، حرارت ایجاد شده ناشی از عبور جریان I از سیم­پیچ است که ارتباط مستقیم با مربع شدت جریان دارد و برابر است با:

(۳-۳۹)

P مقدار حرارت ایجاد شده ناشی از عبور جریان از سیم­پیچ و R مقاومت سیم است.
شکل۳-۹- آهن­رباهای استفاده شده در این تحقیق را نشان می­دهد. مشخصات آهن ربای استفاده شده برای این تحقیق در جدول ۳-۳ به اختصار آورده شده است.
شکل۳-۹-آهن­رباهای استفاده شده برای ایجاد میدان مغناطیسی خارجی در این تحقیق
جدول۳-۳-مشخصات آهن­رباهای استفاده شده برای این تحقیق

ابعاد هسته مرکزی
۱۰×۵×۵ سانتی­متر

جنس و قطر سیم
سیم مسی با قطر ۱میلی­متر

تعداد دور سیم پیچ
۵۰۰۰ دور

مقاومت سیم پیچ
۵۹ اهم

حداکثر جریان عبوری
۲/۱ آمپر

۳-۶-۳-سنسور اثر هال
اثر هال توسط دکتر ادوین هال (Edvin Hall) در سال ۱۸۷۹ در حالی کشف شد که او دانشجوی دکترای دانشگاه Johns Hopkins در بالتیمر (Baltimore) انگلیس بود. هال در حال تحقیق بر تئوری جریان الکترون کلوین بود که دریافت زمانی که میدان یک آهنربا عمود بر سطح مستطیل نازکی از جنس طلا قرار گیرد که جریانی از آن عبور می‌کند، اختلاف پتانسیل الکتریکی در لبه‌های مخالف آن پدید می‌آید. او دریافت که این ولتاژ متناسب با جریان عبوری از مدار و چگالی شار مغناطیسی عمود بر مدار است.
یک عنصر هال از لایه نازکی ماده هادی با اتصالات خروجی عمود بر مسیر شارش جریان ساخته شده است وقتی این عنصر تحت یک میدان مغناطیسی قرار می‌گیرد، ولتاژ خروجی متناسب با قدرت میدان مغناطیسی تولید می‌کند. این ولتاژ بسیار کوچک و در حدود میکرو ولت است.
سنسور هال استفاده شده در این پروژه مدل UGN3503UA مانند آن­چه در شکل۳-۱۰ نشان داده شده، می­باشد. با بهره گرفتن از این سنسور می­توان میدان مغناطیسی ایجاد شده در فضای بین دو آهن­ربا را اندازه ­گیری کرد. این سنسور در فواصل مختلف بین دو آهن­ربای ایجادکننده میدان مغناطیسی قرار داده می­ شود که با اتصال سنسور به دستگاه ولت­متر، ولتاژ گو سی خروجی نشان داده می­ شود، سپس با بهره گرفتن از جدول آورده شده در کاتالوگ دستگاه، می­توان شدت میدان مغناطیسی در هر نقطه از فضای بین دو آهن­ربا را بر حسب گو س بدست آورد. جدول ۳-۴ مشابه جدول آورده شده در کاتالوگ سنسور است.
شکل ۳-۱۰-سنسور اثر هال
جدول ۳-۴-محدوده ولتاژ و چگالی شار مغناطیسی اندازه ­گیری شده توسط سنسور اثر هال
۳-۶-۴-دستگاه کوتینگ یا پوشش­دهنده به روش کندوپاش
در استفاده از دستگاه SEM به منظور جلوگیری از تمرکز الکترون‌ها باید نمونه‌های عایق توسط دستگاه پوشش‌ده، هادی جریان الکتریکی شوند. این کار با پوشش بسیار نازک طلا و به روش کندوپاش یا سپاترینگ صورت می‌گیرد. با نشاندن لایه نازکی از طلا و یا کربن، سطوح نمونه‌های غیر هادی، هدایت الکترونی پیدا کرده و الکترون‌های سطحی دفع می­گردند و در نتیجه وضوح تصویر بهبود می‌یابد. دستگاه کوتینگ مورد استفاده که در شکل ۳-۱۱ نشان داده شده ساخت شرکت Bal-Tec از کشور سوئیس می‌باشد.