دوره سوم: این دوره از ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۷ بود. سود صنایع نفتی و بخش­های اقتصادی افزایش چشمگیری داشت و جمعیت شهری افزایش یافت. در این زمان ساخت وساز شهرک­های صنعتی مستقل جدید و شهرک­های اقماری- صنعتی در حاشیه شهرهای بزرگ رونق گرفت. هدف از این ساخت و سازها در این دوره؛ ایجاد مراکز جدید برای بهره­بردای از امکانات بالقوه­ی منطقه و جذب جمعیت مازاد یا سرریز شهرهای بزرگ و اقامت جمعیت مهاجر بود (همان، ۴۱۶).

بعد از انقلاب
به منظور مدیریت رشد سریع و بی­نظم شهرهای بزرگ در ایران، شورای وزیران استراتژی شهرهای جدید را در سال ۱۹۸۵ به تصویب رساند. این استراتژی توسعه شهرهای جدید را در اطراف شهرهای بزرگ مانند تهران، اصفهان، مشهد، شیراز و تبریز را به منظور هدایت سرریز جمعیت و فعالیت‎های اقتصادی این شهرهای بزرگ به شهرهای جدید اطراف آنها، پیشنهاد داد. در این استراتژی توصیه شد شهرهای جدید نباید به عنوان شهرهایی خوابگاهی سازماندهی شوند بلکه باید شهرهایی متعادل و مستقل باشند که فرصت­های شغلی متنوعی را برای حداقل ۵۰ درصد از نیروی کار خود فراهم می­ کند. علاوه بر تأمین مسکن، بتواند سایر کاربری­ها مانند خرده­فروشی، خدمات فرهنگی، فضای سبز، و تفریح و سرگرمی برای ساکنین خود را فراهم کند ( آتش^[۱۹]، شیرازی^[۲۰]، ۱۹۹۸: ۲).
از جمله مهمترین دلایل ایجاد شهرهای جدید پس از انقلاب اسلامی:- جلوگیری از انهدام باغ­ها و مزارع اطراف کلان­شهرها به دلیل رشد جمعیت کشور؛ - حل مشکل مسکن شهری و نارسایی­های امور زیربنایی و هرج و مرج و نابسامانی کالبدی شهرها؛ - تمرکززدایی از شهرهای بزرگ و جذب سرریز جمعیتی آنها، جلوگیری از توسعه بی­رویه­ی شهرهای بزرگ، ایجاد تعادل رشد اقتصادی و اجتماعی، کنترل حرکات مهاجرتی و اشباع امکانات شهرهای بزرگ در جذب جمعیت مهاجر است (زیاری، ۱۳۷۹: ۹۵). در تأسیس شهرهای جدید اهداف خاصی دنبال می­شد.
اهداف عمده شهرهای جدید عبارت بودند از:- جلوگیری از توسعه بی­رویه­ی و کلان شهر شدن شهر مادر؛ - انتقال کارگاه­ها و صنایع مزاحم از شهر مادر به شهر جدید و پالایش شهر اصلی؛ - جلوگیری از ایجاد حاشیه­نشینی در شهرهای بزرگ؛ - استفاده از اراضی غیر زراعی برای ایجاد شهرهای جدید و جلوگیری از تخریب اراضی کشاورزی؛ - جذب سرریز جمعیت و ایجاد اشتغال در شهر جدید؛ - احداث شهر از پیش­برنامه­ ریزی شده و متناسب با نیاز واقعی جامعه (وزارت مسکن و شهرسازی، ۱۳۶۷: ۱۲-۱۱).
با دلایل ذکر شده و برای رسیدن به اهداف مورد نظر، مطالعات آغازین تأسیس ۱۸ شهر جدید که در زیر فهرستی از ویژگی­های آن ذکر شده است؛ در دستور کار وزارت مسکن و شهرسازی قرار گرفت. از مجموعه شهرهای جدید در جدول (۱-۱) در این پژوهش، دو نمونه از شهرهای جدید یعنی صدرا و عالیشهر برای انجام مطالعه­ ای تطبیقی انتخاب شده است.
جدول شماره (۱-۱): شهرهای جدید ایران