۵-۱-۲- تجهیزات به کار رفته در آزمایش
برای به دست آوردن داده های آزمایشگاهی لازم برای شبیه سازی، که شامل اندازه گیریهای کشش سطحی تعادلی و دینامیک میباشند، دستگاه IFT 700 مورد استفاده قرار گرفت. این دستگاه بر اساس آنالیز شکل قطرهای که به طور متقارن و معلق قرار گرفته است، کار می کند. شکل ۵-۱ تصویر شماتیک این دستگاه را نشان میدهد.
شکل ۵-۱ شماتیک تجهیزات استفاده شده برای اندازه گیری کشش سطحی (۱- محفظهی شیشه ای پر فشار، ۲- دستگاه تولید کننده فشار، ۳- مانومتر، ۴- مخزن گاز، ۵- مخزن مایع).
قسمت اصلی این دستگاه عبارت است از یک محفظهی شیشه ای که قابلیت اندازه گیری کشش سطحی در دما و فشار بالا را دارد. سیالات مورد استفاده به صورت قطره و توده، توسط دو مخزن جداگانه تامین میگردند. دمای محفظهی پرفشار و مخزنها توسط یک سنسور الکتریکی دمایی(PT100) کنترل میشوند و یک پوشش حرارتی برای حداقل کردن اتلاف دمایی مورد استفاده قرار میگیرد. حداکثر فشارو دمای عملیاتی مخزن پر فشار به ترتیب K440 وMPa 70 میباشد. بیشترین عدم دقت برای اندازه گیری درجه حرارت K1/0است. فشار سیستم توسط یک مبدل فشاری اندازه گیری می شود که قابلیت اندازه گیری فشار تاMPa 947/68 را دارد.
قطر داخلی و خارجی که برای تشکیل قطرهی مایع معلق به کار میرود به ترتیب ۲/۰ و ۵/۱ میلیمتر میباشد. دوربین استفاده شده برای گرفتن تصاویر پی در پی از قطره معلق دارای خصوصیت ۴/۱ مگا پیکسل و دارای لنز ماکرو میباشد. کشش سطحی سیستم با گرفتن تصاویر با بهره گرفتن از دوربین و آنالیز آن توسط نرم افزار دستگاه محاسبه میگردد.
۵-۱-۳- شرح آزمایش
روش اندازه گیری کشش سطحی به طور مفصل در مطالعات گذشته توضیح داده شده است ]۴۱[. قبل از شروع آزمایش، کل سیستم ( شامل سیستم تزریق، لولههای اتصال، مخزن مایع (DT)، مخزن سیال توده (BT) و محفظهی پرفشار) با تولوئن و استون و سپس با آب مقطر تمیز می شود و در نهایت کل اجزا با گاز نیتروژن خشک میگردد. سپس مخزنهای سیال با گاز یا مایع مورد نظر پر میشوند. درجه حرارت مخزن روی مقدار مورد نظر تنظیم می شود. سپس شیر مخزن BT باز شده و سیالی که نقش سیال توده را دارد به محفظهی پر فشار وارد خواهد شد. هنگامی که فشار سیستم به حد مورد نظر رسید، یک قطره مایع از طریق سوزن قرار گرفته در بالای محفظه وارد سیستم میگردد. هنگامی که یک قطره به صورت متقارن در قسمت سر سوزن تشکیل شد، توسط دوربین نصب شده تصاویر پی در پی از قطره مایع گرفته شده و توسط نرم افزار مربوطه تحت آنالیز قرار میگیرد تا کشش سطحی دینامیک و تعادلی سیستم تعیین گردد. آزمایش برای حد اقل سه قطرهی متفاوت تکرار شده تا نتایج قابل قبولی در هر دما و فشار به دست آید. بر اساس نتایج به دست آمده در تحقیقات گذشته، میزان کشش سطحی دینامیک پس از گذشت چند دقیقه به مقدار نهایی و به عبارتی کشش سطحی تعادلی خواهد رسید. در این تحقیقات، میزان کشش سطحی دینامیک و تعادلی در بازهی گستردهای از دما و فشار مورد اندازه گیری قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، مقدار کشش سطحی تعادلی در تمامی سیستمهای مطالعه شده با افزایش فشار کاهش مییابد، اما افزایش دما گاهی سبب بالا رفتن کشش سطحی و در برخی موارد نیز موجب کاهش این پارامتر میگردد ]۴۰و۳۹[.
۵-۲- قسمت مدلسازی
۵-۲-۱- مدل انتقال جرمی
شکل ۵-۱ تصویر یک قطرهی معلق را نشان میدهد که توسط گاز CO2 در فشار بالا محاط شده است.
شکل ۵-۱ شماتیک یک قطره مایع معلق در حضور گاز پر فشار دی کسید کربن.
شعاع داخلی و ارتفاع سوزن روی شکل نشان داده شده است که به ترتیب با rn و hn نامگذاری میشوند. در این شکل ω بیانگر دامنه فیزیکیای است که به وسیله مایع اشغال شده است. هم چنین در شکل بالا φn نماد مرزهای ایجاد شده بین مایع و سطوح غیر قابل نفوذ از قبیل دیوارهی سوزن و φint نشان دهنده مرز گاز- مایع میباشد.
در این مطالعه دو مدل انتفال جرمی مختلف روی سیتم گاز- مایع مورد مطالعه قرار میگیرد. فرضیات به کار گرفته شده در این مدلها عبارتند از:
برای حل معادلات انتقال جرمی درون قطرهی معلق مدل استوانهای در نظر گرفته می شود؛ در این صورت مساله به صورت یک مدل دو بعدی ناپایدار در خواهد آمد.
از وجود ناخالصی در سیستمهای گاز- مایع صرف نظر شده، بنابراین کلیه مخلوط ها به صورت دوتایی در نظر گرفته میشوند.
در طول فرایند نفوذ هیچگونه واکنش شیمیایی اتفاق نمیافتد.
فشار و دما در طول آزمایش ثابت باقی میمانند.
فاز مایع به صورت غیر فرار در نظر گرفته می شود؛ به عبارتی دیگر از اثر تورم فاز مایع به خاطر حل شدن گاز چشم پوشی می شود.
در مدل انتقال جرمی ابتدا فرض می شود هیچ مقاومتی برای نفوذ گاز در مرز گاز-مایع وجود ندارد، از این رو یک شرط مرزی تعادلی در مرز گاز- مایع توصیف کننده مدل خواهد بود. با این شرایط معادله انتقال جرمی حاکم به صورت معادله ۵-۱ خواهد بود.
(۵-۱) |
در معادله بالا، c غلظت گاز در فاز مایع و D ضریب نفوذ سیستم است. در شروع فرایند نفوذ، غلظت گاز در فاز مایع صفر است؛ بنابراین شرط اولیه سیستم عبارت است از:
(۵-۲) |
از آنجایی که مولکولهای گاز نمی توانند در دیوارهی سوزن نفوذ کنند، شار جرمی در این ناحیه معادل صفر خواهد بود.
(۵-۳) |
در معادله (۵-۳)، r و z مولفههای بردار نرمال عمود بر مرز و nr و nz کسینوسهای جهتی میباشند. همانطور که قبلا هم عنوان شد، در صورت عدم وجود مقاومت در مرز، شرط مرزی به صورت یک شرط مرزی تعادلی از نوع اول [۲۶]خواهد بود؛ این شرط مرزی به صورت زیر نوشته می شود:
(۵-۴) |