همچنین تعاریف عملکردی بر پایه تبدیل واقعیت به کمیت استوار هستند و زمانی می­توان تعاریف مذکور را عملکردی قلمداد نمود که دارای ابعاد علمی و منطقی باشند و در تمامی فرایند تحقیق همان تعریف حفط شود. هم چنین مفید و مؤثر بودن تعاریف عملکردی، از دیگر نکات اساسی است که باید مورد توجه واقع شود (ساروخانی،۹۲:۱۳۸۰). تعریف عملیاتی و شاخص سازی متغیرها و مولفه­های موجود در این تحقیق بقرار ذیل است:
۱-۷-۱- تعاریف نظری
کیفیت^[۲]
معنای لغوی واژه «کیفیت» در فرهنگ زبان فارسی عمید، «چگونگی، چونی ، صفت و حالت چیزی» از واژه عربی عنوان گردیده است . (فرهنگ فارسی عمید، ۱۳۶۳) واژه فارسی «کیفیت» به لحاظ ریشه شناسی واژه «کیفیه»، که «اسم» است ، مشق شده است . در این قسمت لازم است که به معنای واژه «کیفیت» در زبان انگلیسی و دیگر زبان های هم ریشه آن نیز ا شاره ای د اشت، چرا که عمدتاَ مفهوم «کیفیت» در ابعاد حرفه ای آن در وهله نخست از طریق ادبیات تخصصی رشته طراحی شهری به زبان انگلیسی وارد گفتمان این رشته در زبان انگلیسی به «ماهیت»، نوع در ایران شده است. واژه «کیفیت» در زبان انگلیسی به معنای چیزی که یک شخص، یک شیئی ، و یا یک فکر داشته و موجب خاص و جالب شدن آ ن ها می گردد.
پست^[۳]
پست شبکه عمومی گسترده ای است که با مناسب ترین قیمت و با سرعت، نظم و ایمنی بالا اقدام به قبول، آماده سازی، حمل و نقل و توزیع پیام ها و یا بسته های ارسالی از یک نقطه به نقطه دیگر می نماید. البته در سالیان اخیر سرویس ها و خدمات متعددی را به مشتریان عرضه می کند.( مرکز تحقیقات پست، ۱۳۸۰ : ۸)
کیفیت زندگی شهری
کیفیت زندگی به معنای زندگی خوب داشتن و احساس رضایت از زندگی است. کیفیت زندگی میزان واقعی رفاه تجربه شده به وسیله افراد و گروه ها تحت شرایط اجتماعی و اقتصادی عمومی است (Schlemmer and Moller, 1983)
در سال ۱۹۹۶ ناگلیر ۳ تعدادی فرضیه مرتبط با کیفیت زندگی را به عنوان اصول راهنما برای روند مطالعه مسائل کیفیت زندگی به شرح ذیل پیشنهاد می دهد:

۱-کیفیت زندگی یک مفهوم چندبعدی است. ۲- هر فردی دارای ماهیتی زیستی، اجتماعی و روانی است که در تعامل مستمر با محیط خویش است. ۳ - از آنجا که کیفیت زندگی برخاسته از کنش متقابل شخص با محیط است یک رویکرد ک لنگر است که درک ابعاد آن امری لازم و ضروری است. ۴- ابعاد کیفیت زندگی همراه با توانایی یا عدم توانایی آنها برای همه یکسان است. ۵ -عدم توانایی یا هر شرایط نامساعد دیگری به وسیله خود شخص ناچار منتهی به افزایش یا کاهش کیفیت زندگی برای شخص نمی شود. ۶- اگرچه ابعاد اساسی کیفیت زندگی برای همگان یکسان است اما کیفیت زندگی با درجات مختلف از فردی به فرد دیگر متفاوت است( (Ahu 2005:32
ویژگیهای کیفیت زندگی شهری
اکثر محققان معتقدند که کیفیت زندگی دارای ابعاد فیزیکی، محیطی، روانشناختی، اجتماعی و اقتصادی است :
بعد فیزیکی و محیطی : توانایی ، قدرت و انرژی برای کارهای روزمره
اجتماعی : احساس بهتر بودن، ارتباط با خانواده و دوستان همکاران و اجتماع و …
اقتصادی : درآمد، شغل، رضایت شغلی و …. (کرد زنگنه، ۱۳۸۵ )
۲-۷-۱- تعاریف عملیاتی
خدمات ارتباطی نوین پست
سازمانها و شرکتهای حمل و نقل و پست با توجه به کاهش حجم پست نامه ها به دلیل رشد فناوری و تکنولوژی های ارتباطی ناگزیر به سمت پیاده سازی سرویس های نوین سوق می یابند که ماهیت آنها عموماً به صورت غیر حضوری بوده و به نوعی موجب کاهش تردد شهری و بین شهری استفاده کنندگان می شود. در یک طبقه بندی کلی سرویس های نوین را می توان در سه بخش سرویس های ترکیبی، سرویس های بر خط و سرویس های نیابتی تقسیم نمود.
سرویس های ترکیبی^[۴]
ادرات پست می توانند تمام یا بخشی از خدمات و فعالیت های سازمانها، نهادها و بنگاههای تولیدی یا خدماتی را تقبل نموده و به مشتریان ارائه نمایند به عنوان نمونه صفر تا صد عملیات چاپ، پردازش، توزیع و جمع آوری صورتحسابهای مشتریان آب، برق، گاز و تلفن توسط برخی از ادارات پست کشورها رأساً انجام می شود. که در اصطلاح پستی به این گونه سرویس ها سرویس های ترکیبی می گویند.(مفاهیم و اصلاحات پستی،۲۳)
سرویس های بر خط ^[۵]
با گسترش تکنولوژی و فناوری های نوین، سرویس های پستی نیز همگام با آنها تغییر ماهیت داده و بخشی از فعالیت های حضوری و فیزیکی آنها حذف و به صورت الکترونیکی به مشتریان ارائه می شود(مفاهیم و اصلاحات پستی،۲۱) که تحت عنوان سرویس های برخط (الکترونیکی) طبقه بندی می شوند. که از آنجمله می توان به جستجوی الکترونیکی مدارک مفقود شده، سفارش بر خط تمبر شخصی، سامانه پست تلفنی ۱۹۳، خرید و فروش اینترنتی، رهگیری مرسولات، دریافت کد پستی و … اشاره نمود.
سرویس های نیابتی
در راستای تحقق شعار دولت الکترونیک و حذف مراجعات زاید شهری، ادرات و سازمانهای دولتی و غیر دولتی می توانند از پتانسیل پیشخوان واحدهای پستی بهره برده و خدمات خود را عرضه نمایند. مجموعه سرویس هایی که در این فرایند طبقه بندی می شوند را سرویس های نیابتی نامگذاری نموده اند.(مفاهیم و اصطلاحات پستی)
۸-۱- قلمرو تحقیق
۱-۸-۱- قلمرومکانی :
قلمرومکانی تحقیق شهروندان ساکن در محدوده منطقه ۱۳ پستی می باشند که دست کم یک بار از سرویس ها و خدمات پستی استفاده نموده اند.
۲-۸-۱- قلمروزمانی :
محدوده زمانی تحقیق حاضرحدوداً شش ماه می باشد که از آذر ماه ۱۳۹۱ آغاز و تا خرداد ۱۳۹۲ خاتمه یافته است .
۹-۱- مدل تحقیق:
مدل مفهومی این تحقیق با توجه به ترکیب متغیر مستقل «تکایل به استفاده از سرویس های نوین پست» و متغیر وابسته «ویژگیهای کیفیت زندگی شهری» به نوعی محقق ساخته بوده و برگرفته از مدل سانتس و مارتینر می باشد.
شکل شماره ۱: محقق ساخته برگرفته از مدل کیفیت زندگی شهری از نظر سانتس و مارتینز
منبع: (santos:2007:p248)
سرویس های نیابتی
سرویس های برخط
سرویس های ترکیبی
کیفیت اقتصادی
کیفیت اجتماعی
کیفیت فیزیکی و محیطی
کیفیت زندگی شهری
خدمات پستی نوین
بخش اول
۱-۲-پیشینه و سابقه موضوع پژوهش
پست به عنوان یک نهاد اجتماعی- ارتباطی و فرهنگی در جامعه کمتر مورد توجه پژوهشگران دانشگاهی در ایران قرار گرفته است و از سوی دیگر مسئله کیفیت زندگی شهری به تازگی در ادبیات توسعه پایدار و برناریزی توسعه اجتماعی و مباحث اقتصاد نوین مطرح شده است و جایگاه ویژه ای یافته است و محققان، دولت ها و نیز موسسات متعددی بر روی سنجش و شاخص سازی آنها کار می کنند اما بر اساس بررسی های بعمل آمده تا کنون اثر میزان استفاده از خدمات پستی بر روی کیفیت زندگی شهری در هیچ یک از تحقیقات دانشگاهی و علمی مورد بررسی قرار نگرفته است. در ادامه به پیشینه و سوابق برخی از تحقیقات انجام شده پیرامون موضوعات مرتبط با موضوع تحقیق اشاره می شود:
۱-۱-۲ - تحلیل ابعاد کیفیت زندگی در نواحی شهری ایران
شهر به عنوان بستر زیست انسان شهرنشین، نیازمند تامین استانداردهایی است که در یک نگاه می توان آن را استانداردهای کیفیت زندگی نامید. کیفیت زندگی در واقع مفهومی چند بعدی و پیچیده است که از سوی متفکران علوم شهری و سایر اندیشمندان علوم مختلف مطرح و مورد پژوهش قرار گرفته است . برای سنجش کیفیت زندگی از روش های مختلفی در سطوح جغرافیایی مختلفی استفاده میکنند که یکی از این روشها روش موریس است. در این مقاله، هدف بررسی نواحی مختلف شهری ایران بر اساس شاخصهای تعریف شده در ر ابطه با کیفیت زندگی است. روش این تحقیق، از انواع روش های توصیفی-تحلیلی و روش گردآوری داده ها به صورت اسنادی است. حجم نمونه مورد مطالعه دراین پژوهش شامل ۲۵۳ ناحیه شهری است. برای بررسی و تحلیل ابعاد کیفیت زندگی از آمارها و اطلاعات موجود در مرکز آمار ایران استفاده شده است.
واژه های کلیدی: کیفیت زندگی، الگوی موریس، محرومیت، برخورداری، نواحی شهری ایران
(فرجی ملائی و همکاران ۱۳۸۹ )
۲-۱-۲- بررسی موانع اجتماعی – فرهنگی استفاده شهروندان تهرانی از خدمات ارتباطی پست