فصل سوم
روش­شناسی پژوهش
۳-۱ مقدمه
هدف پژوهش بررسی تاثیر تکانه­های پولی و مالی بر متغیرهای کلان اقتصادی است. با توجه به عدم اتفاق مکاتب اقتصادی در مورد تاثیرگذاری سیاست­های پولی بر بخش حقیقی اقتصاد، تاثیر تکانه­های پولی، مالی، بهره­وری، مخارج دولت و نرخ ارز بر متغیرهای بخش حقیقی اقتصاد مانند سرمایه ­گذاری، مصرف، تورم، تولید، کسری بودجه، نقدینگی و صادرات غیر نفتی بررسی می­شوند. برای این­منظور از روش­شناسی الگوی تعادل عمومی تصادفی پویا استفاده می­ شود. الگوهای تعادل عمومی تصادفی پویا، شاخه‌ای از نظریه تعادل عمومی کاربردی­اند که در سال‌های اخیر در رشد و توسعه حوزه‌ کلان اقتصادی نقش برجسته­ای داشته اند. این الگوها تلاش دارند ارتباط بین تحولات اقتصاد کلان نظیر رشد اقتصادی، مصرف، سرمایه‌گذاری، ادوار تجاری و همچنین تاثیر سیاست‌های مختلف اقتصادی مانند سیاست­های پولی و مالی را بر متغیرهای اقتصاد کلان نشان دهند. نکته مهم در الگوهای تعادل عمومی تصادفی پویا ورود پایه­ های اقتصاد خرد در شکل­ گیری روابط و معادلات اقتصاد کلان است. ویژگی­هایی مانند پویایی متغیرهای اقتصادی، نااطمینانی و انتظارات در چارچوب معادلات الگوی تعادل عمومی تصادفی پویا در نظر گرفته می­شوند. به­همین علت، الگوهای تعادل عمومی تصادفی پویا بستر مناسبی برای ارزیابی و سنجش اثرات سیاست‌های اقتصادی بر انتخاب کارگزاران اقتصادی فرآهم می­ کنند. این ویژگی­ها باعث شده­است تا این الگوها در سال­های اخیر بیشتر مورد توجه اقتصاددانان قرار گیرند. از سوی دیگر، نقش الگوهای تعادل عمومی تصادفی پویا در پیش ­بینی آثار سیاست­های اقتصادی و کاربرد آن­ها در حالت نبود اطلاعات و داده ­های کافی برای متغیرهای اقتصادی، استفاده از این الگوها را بسط و گسترش داده­اند. بر این اساس، فصل حاضر به­تبیین الگوی پژوهش و معرفی داده ­های مورد استفاده می ­پردازد. با توجه به نقش دولت در اقتصاد ایران، برای طراحی الگو از آموزه کینزی جدید بهره برده می­ شود.

۳-۲ طراحی الگوی پژوهش
برای طراحی مناسب الگوی تعادل عمومی تصادفی پویا باید علاوه بر توجه به مسایلی مانند ترجیحات، تکنولوژی و انتظارات به ویژگی­های اقتصاد نیز توجه کرد. در نظرگرفتن ویژگی­ها و خصوصیات ساختاری اقتصاد توانایی الگو را در تبیین واقعیات تجربی افزایش می­ دهند. چسبندگی­های اسمی و حقیقی، عدم استقلال بانک مرکزی از دولت، نقش نفت در اقتصاد کشور، کسری بودجه دولت و تکانه ارزی از اهم این ویژگی­ها محسوب می­شوند. براین اساس تلاش می­ شود با توجه به چارچوب الگوی معرفی شده در فصل اول، الگویی متناسب با ساختار اقتصاد ایران طراحی شود.
۳-۲-۱ تصریح الگو
الگوی پژوهش شامل هفت بخش است که در جدول (۳-۱) معرفی می­شوند.
جدول (۳-۱) معرفی بخش­های مختلف الگو

منبع: روش پژوهش
در ادامه، به­تفصیل روابط بین متغیرها و معادلات به­کار رفته معرفی می­شوند.
۳-۲-۱-۱ خانوار
خانوارها تامین کننده­ نیروی کار هستند. در هر دوره خانوارها عوامل تولید مانند کار و سرمایه را به بنگاه­های تولید کننده کالاهای واسطه عرضه کرده و از این طریق عایدی بدست آورده، به­دولت مالیات می­ دهند. سپس، خانوارها بخشی از منابع خود را صرف خرید کالاهای نهایی کرده و به مصرف می­رسانند. آنچه در پایان دوره برای خانوار باقی می­ماند سرمایه ­گذاری می­ شود. در رابطه با خانوارها فروض زیر را اعمال می­کنیم. یک) عمر خانوارها نامحدود است. دو) خانوارها با توجه به قید محدودیت بودجه میان دوره­ای که با آن مواجهند مطلوبیت ناشی از مصرف و فراغت خود را بیشینه می­ کنند. سه) تعداد زیادی بنگاه وجود دارند که به تکنولوژی یکسانی دسترسی دارند. این بنگاه­ها در معرض انتقالات تصادفی برون­زا هستند. منظور از انتقالات تصادفی برون­زا، تغییرات ناشی از تکانه­های تصادفی و پیش ­بینی نشده برون­زا است که متفاوت از تغییرات فنی و تکنیکی است. هر چند انباشت درون­زای سرمایه به­عنوان یک مؤلفه اصلی نظریه ادوار تجاری حقیقی در نسخه­های متعارف الگوی کینزی­های جدید حضور ندارد، اما به سادگی می­توان آن را در این الگوها جای داد (اسمتز و وترز^[۴۰]، ۲۰۰۳). همچنین با توجه به نظریه­ ادوار تجاری حقیقی، یک وضعیت تعادلی، فرایند تصادفی برای تمام متغیرهای درون­زای اقتصاد است که با تصمیمات بهینه میان دوره­ای خانوارها و بنگاه­ها - با توجه به اهداف و محدودیت­هایی موجود - با تسویه تمامی بازارها ناسازگار نباشد. از تقسیم تعداد خانوارها بر متوسط بعد اقتصاد، فرد نوعی مشخص می­ شود. بر این اساس، فرض می­ شود L نیروی کار همگن در اقتصاد وجود دارند. خانوارها از مصرف و نگهداری مانده حقیقی پول مطلوبیت و از کار کردن مطلوبیت منفی بدست می­آورند. یعنی، برای معرفی تابع مطلوبیت خانوارها، از تابع MIU^[41] استفاده می­ شود.