دیابتیک نبودند.
نهایتا ۱۴بیمار از بین بیمارانی که توسط پزشک، برای شرکت در برنامه تمرینی مورد تأیید بودند انتخاب و یک جلسه توجیهی برای آن­ها برگزار شد. در این جلسه، روز­های تمرین و ساعت تمرین آزمودنی­ها مشخص شد. همه آزمودنی­ها نسبت به نوع تمرین، برنامه تمرینی، مراحل اندازه ­گیری فشارخون در هر جلسه و سونوگرافی داپلر و نتایجی که ممکن است از این پژوهش به‌دست آید، توجیه شدند. در این جلسه هم­چنین آزمودنی­ها با روش استفاده از دستگاه دینامومتر هندگریپ در این پژوهش نیز آشنا شدند.

۳-۴- متغیرهای پژوهش
۳-۴-۱- متغیر مستقل
۴هفته تمرینات ایزومتریک هندگریپ با دستگاه دینامومتر دستی
۳-۴-۲- متغیرهای وابسته
تغییرات اتساع عروقی وابسته به جریان خون (FMD)
تغییرات فشارخون سیستولیک و دیاستولیک (SBP,DBP)
۳-۴-۳- محدودیت‌های غیر قابل کنترل
تغذیه آزمودنی­ها
فعالیت­های روزمره خارج از برنامه ورزشی آزمودنی­ها
استرس روانی هنگام تمرین
۳-۴-۴- متغیرهای قابل کنترل
جنسیت: همه آزمودنی­ها زن بودند.
سن آزمودنی­ها: آزمودنی­ها در دامنه سنی ۳۰ تا ۵۵ سال انتخاب شدند.
سابقه بیماری: حداقل دو سال سابقه بیماری افراد، هم­چنین افراد غیر دیابتی و بدون سابقه جراحی قلب بودند.
دارو: داروی مصرفی بیماران از دسته داروهای مهارکننده ACE بودند.
استعمال دخانیات: سابقه مصرف دخانیات نداشتند و ندارند.
سابقه فعالیت ورزشی: ۶ ماه قبل تا کنون هیچگونه فعالیت ورزشی نداشتند.
۳ -۵ تعریف عملیاتی متغیر­ها
۳ -۵ -۱ فعالیت ایزومتریک هندگریپ
فعالیت ایزومتریک هندگریپ^[۸۶]، فعالیتی است که با در دست گرفتن دستگاه دینامومتر هندگریپ و ایجاد فشار و اعمال نیرو به آن، در مدت زمانی خاص و تداوم آن تا رسیدن به مرحله خستگی انجام می‌شود.
۳ -۵ -۲ زنان غیرورزشکار
زنانی که حداقل به مدت ۶ ماه قبل از شروع تمرینات، فعالیت خاصی انجام نداده بودند و تنها فعالیت‌های روزمره داشتند.
۳ -۵ -۳ بیماری پرفشارخونی
در این پژوهش به افرادی اطلاق می­ شود که حداقل به مدت دو سال مبتلا به پرفشارخونی باشند.
۳-۶- ابزار و وسایل اندازه ­گیری پژوهش
ترازو ساخت شرکت بیور^[۸۷] کشور آلمان برای اندازه ­گیری وزن آزمودنی­ها
متر دیواری ساخت شرکت سکا^[۸۸] کشور آلمان برای اندازه ­گیری قد آزمودنی­ها
دینامومتر هندگریپ مدل saehan corporation shs000-3 ساخت کره
دستگاه سونوگرافی داپلر (Voluson 730 expert) مدل GET، ساخت آمریکا.
دستگاه دیجیتال ساخت شرکت میکرولایف^[۸۹] کشور آلمان برای اندازه ­گیری فشارخون و ضربان قلب
۳-۷- روش اجرا
قبل از انجام فعالیت ورزشی، در ابتدا همه افراد، زیر نظر متخصص مربوطه، سونوگرافی داپلر از شریان بازویی دست راست را در کلینیک رادیولوژی و سونوگرافی فراپرتو انجام دادند. لازم به ذکر است که قبل از انجام سونوگرافی باید شرایط خاص مربوط به آن رعایت شود. طبق موارد گفته شده در دستورالعمل انجمن قلب آمریکا برای ارزیابیFMD از شریان بازویی، فاکتورهای متعددی بر واکنش اتساع عروقی ناشی از جریان خون تاثیر می‌گذارند، همانند دما، تغذیه، داروها و محرک‌های سمپاتیکی. بنابراین، افراد مورد مطالعه باید حداقل ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از مطالعه ناشتا باشند و در اتاقی آرام با دمای کنترل شده (°۲۴-°۲۲) قرار بگیرند. تمام داروهای وازواکتیو باید برای حداقل ۴ ساعت در صورت امکان قطع شود. به علاوه نباید کافئین، غذای پرچرب و ویتامین C قبل از مطالعه مصرف شود. محقق باید از مرحله سیکل قاعدگی افراد مورد مطالعه با خبر باشد زیرا چنانچه فرد در این مرحله باشد، این امر تاثیر زیادی بر FMD خواهد داشت. تمام این فاکتورها باید در آماده کردن افراد مورد مطالعه در نظر گرفته شد (کارتی و همکاران^[۹۰]،۲۰۰۲).
سپس برای انجام سونوگرافی­، بیمار بر روی تخت دراز کشید و برای ایجاد یک محرک جریان خون در شریان بازویی دست راست، یک کاف فشارسنج در بالاتر از حفره آرنج بسته شد. کاف حداقل ۵۰ میلی متر جیوه بالاتر از فشار سیستولیک باد شد. این امر موجب ایجاد یک ایسکمی و نهایتا اتساع عروق پایین دست از طریق مکانیسم‌های خودتنظیمی می‌گردد. متناوبا کاف بعد از گذشت مدت زمان ۵ دقیقه از باد خالی شده و یک جریان خون بالایی در شریان بازویی ایجاد شد(پرخونی واکنشی). نتیجه این کار، افزایش در تنش برشی و متعاقبا اتساع شریان می‌باشد. تصاویر طولی از شریان به طور مداوم از ۳۰ ثانیه قبل از باد کردن کاف تا ۲ دقیقه بعد از خالی کردن باد کاف ضبط گردید. این تصاویر از شریان بازویی در مقطع طولی به طور مداوم در حین انجام سونو، در دستگاه، با بهره گرفتن از نرم افزار لبه تشخیص ضبط شد. و برای ارزیابی سرعت پرخونی، سیگنال داپلر پالس شریان بلافاصله پس از باز کردن کاف و نه دیرتر از ۱۵ ثانیه پس از باز کردن کاف به دست آمد.
این روش طبق دستورالعمل انجمن قلب آمریکا در سال ۲۰۰۲ در خصوص ارزیابی اتساع وابسته به جریان خون شریان بازویی و ارزیابی عملکرد اندوتلیال، با رعایت شرایط ویژه برای بیمار و محیط انجام دادن سونو، صورت گرفت. پس از آن، حداکثر انقباض ارادی^[۹۱] هر فرد مشخص شد. برای این موضوع از فرد خواسته شد که در حالت نشسته و زاویه عمود مفصل آرنج، دینامومتر را در دست راست خود گرفته و حداکثر نیرویی که می‌تواند را وارد نماید. سپس ۳۰ درصد مقدار نیروی وارد شده برای هر شخص با توجه به حداکثر نیرویی که هر شخص وارد می‌کرد محاسبه گردید. سپس برای اجرای تمرین از مراحل گرم کردن، استفاده شد. تمامی آزمودنی‌ها به مدت ۱۰ دقیقه گرم کردن را انجام می‌دادند. در گرم کردن از حرکات کششی و نرمشی استفاده شد. سپس از افراد درخواست می‌شد که بنشینند و دینامومتر را در دست راست خود در حالتی که مفصل آرنج عمود بود، بگیرند. آنگاه به مدت ۲ دقیقه از فرد درخواست می‌گردید با شدت ۳۰ درصد MVC، دستگاه دینامومتر هندگریپ را نگه دارد. بعد از ۲ دقیقه فرد به مدت ۱ دقیقه استراحت می­نمود و دوره دوم را مجددا با همان دست راست تکرار می‌کرد. به همین ترتیب ۴ دوره تمرین را تکمیل می­نمود. پس از آن ۵ دقیقه سرد کردن هم انجام می‌د‌اد. مرحله سرد کردن نیز همانند گرم کردن، شامل نرمش و کشش بود.
فرد این تمرین را به مدت ۴ هفته و هر هفته ۳ جلسه در مرکز ورزشی درمانی دانشگاه شیراز اجرا می‌کرد. شایان توجه است که در جلسه آخر بلافاصله پس از اتمام تمرین بیماران به کلینیک فراپرتو مراجعه و سونوگرافی داپلر از شریان بازویی دست راست را انجام دادند. لازم به ذکر است که کل مراحل این پروتکل تمرینی، شامل ۱۲ دقیقه فعالیت با شدت ۳۰ درصد حداکثر انقباض ارادی فرد و استراحت بین ست‌ها بود. در جدول ۳-۱ برنامه تمرینی نشان داده شده است.
۳-۸ روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
در این تحقیق جهت محاسبه میانگین و انحراف استاندارد از آمار توصیفی، برای تحلیل سوالات پژوهش از آزمون t وابسته استفاده گردید. جهت رسم نمودار­ها از نرم افزار Graph pad استفاده شد. تجزیه و تحلیل با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS.16 انجام گرفت. سطح معنی­داری تجزیه و تحلیل آماری تحقیق حاضر ۰۵/۰> α بود و مقادیر متغیر­ها به صورت M±SE بیان شد.
جدول ۳-۱: برنامه تمرینات ایزومتریک هندگریپ