بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۶۶
نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۶۷
پیشنهادهایی مبتی بر نتایج تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..۶۸
منابع وپیوست ها………………………………………………………………………………………………………………………………………..۷۴-۶۹
فهرست جداول
جدول ۴- ۱: یافته های توصیفی سن پاسخگویان در نمونه تحت بررسی…………………………………………………………. ۵۱
جدول۴-۲: یافته های توصیفی سن پاسخگویان در نمونه تحت بررسی……………………………………………………………..۵۲
جدول ۴-۳: توصیف داده های، ۱۶جلسه آب درمانی بر استقامت عضلات تنه مردان سالمند مبتلا به کمر درد مزمن در گروه آزمایش و کنترل…………………………………………………………………………………………………………………………..۵۴
جدول۴-۴: آزمون مقایسه tی مستقل مقایسه استقامت عضلات تنه مردان سالمند مبتلا به کمر درد مزمن در پیش آزمون گروه آزمایش و کنترل………………………………………………………………………………………………………………………۵۵
جدول ۴-۵: نتیجه آزمونtی مستقل برای مقایسه تفاضل پیش آزمون و پس آزمون استقامت عضلات تنه مردان سالمند مبتلا به کمر درد مزمن در دو گروه آزمایش و کنترل………………………………………………………………………….. ۵۶

جدول ۴-۶: توصیف داده های، ۱۶جلسه آب درمانی بر قدرت عضلات تنه مردان سالمند مبتلا به کمر درد مزمن در گروه آزمایش و کنترل……………………………………………………………………………………………………………………………۵۷
جدول ۴-۷: آزمون مقایسه tی مستقل مقایسه قدرت عضلات تنه مردان سالمند مبتلا به کمر درد مزمن در گروه آزمایش و کنترل…………………………………………………………………………………………………………………………………………..۵۸
جدول ۴-۸: نتیجه آزمونtی مستقل برای مقایسه تفاضل پیش آزمون و پس آزمون قدرت عضلات پشت و شکم مردان سالمند مبتلا به کمر درد مزمن در دو گروه آزمایش و کنترل…………………………………………………………………۵۹
جدول ۴-۹: توصیف داده های، ۱۶جلسه آب درمانی بر میزان و شدت درد مردان سالمند مبتلا به کمر درد مزمن در گروه آزمایش و کنترل……………………………………………………………………………………………………………………………۶۰
جدول۴-۱۰: آزمون مقایسه tی مستقل مقایسه میزان و شدت درد سالمند مبتلا به کمر درد مزمن در گروه آزمایش و کنترل……………………………………………………………………………………………………………………………………………………۶۱
جدول ۴-۱۱: نتیجه آزمونtی مستقل برای مقایسه تفاضل پیش آزمون و پس آزمون میزان و شدت درد مردان سالمند مبتلا به کمر درد مزمن در دو گروه آزمایش و کنترل…………………………………………………………………………….۶۲
فهرست تصاویر
تصویر ۲-۱ عضلات پشتی تنه………………………………………………………………………………………………………………………………۱۳
تصویر ۲-۲ عضلات راست کننده ستون فقرات……………………………………………………………………………………………………۱۵
تصویر ۳-۲ عضلات خلفی و عمقی ستون فقرات…………………………………………………………………………………………………۱۷
تصویر ۴-۲ عضله راست شکمی……………………………………………………………………………………………………………………………۱۸
فصل اول
طرح تحقیق
مقدمه
اگر قرن اخیر را دوران پیشرفت های خارق العاده بدانیم ، نکته گزافی نیست . بشر در این دوران با اختراعات و ابتکارات دریچه ای نو به سوی خود گشوده است . به یقین توسعه آگاهی های انسان به مدد علم و پژوهش آغاز شده است. امروزه تربیت بدنی و ورزش با بهره مندی از علوم مختلف قادر گشته تحولات اساسی شده و در حال حاضر دنیایی از معارف در این رشته علمی پیش روی بشر قرار گرفته است. ورزش و تربیت بدنی بعنوان یک پدیده فرهنگی اجتماعی در زندگی انسان ها از چنان اهمیتی برخوردار است که اکثر کشورهای جهان آن را لازمه حیات می دانند. از زمانی که تربیت بدنی و ورزش در علوم مختلف استقلال خود را به دست آورد، به عنوان یک علمم مورد پژوهش قرار گرفت و نقش خود را در مسائل اساسی جامعه مانند تعلیم و تربیت ، پزشکی، مسائل فرهنگی و غیره ایفا نمود(۱۱).
درمان کمر درد توان بخشی آن در کوتاه ترین زمان ممکن ، یک آرزوی بزرگ و قدیمی است ، اما هنوز اقبال خوبی برای دست اندرکاران بهداشت و سلامت حاصل نشده ، به طوری که از کمر درد به عنوان فاجعه بهداشتی قرن ۲۱ یاد شده است. همچنین ۸۰ درصد افراد در طول زندگی خود کمر درد را تجربه می کنند و در حدود ۸۰ درصد مشکلات وابسته به ستون فقرات ، در ناحیه کمر رخ می دهد ، در این میان دردهای مزمن به عنوان یکی از مهمترین معضلات پزشکی در سراسر جهان مطرح هستند که بطور جدی بر کیفیت زندگی افراد تاثیر می گذارد(۲۶).
در قرن حاضر ، گرچه بشر توانسته است با پیشرفت علوم مختلف از جمله صنعت دارو سازی و اختراع انواع واکسن ها ، بر بسیاری از بیماریهای عفونی فائق آید ، اما تغییر شیوه زندگی و صنعتی شدن جوامع و در پی آن تبدیل کارهای بدنی به کارهای فکری و اداری ، افزایش ساعات اشتغال افراد ، وضعیت نامناسب فیزیکی در حین کار ، رژیم غذایی نامناسب ، عدم استراحت کافی ، افزایش استرس های روحی ، آلودگی محیط زیست و ….. سبب شده است تا بشر با مشکلات جدیدی مواجه گردد ؛ به طوریکه آمار بیماریهای قلبی عروقی ، روماتیسمی ، سرطان ، تصادفات و ….. در دنیا نسبت به گذشته ، افزایش چشمگیری داشته است.
در بین این بیماریها ، مشکلات ستون فقرات مخصوصا کمر درد مزمن ، بالاترین میزان را داراست که علت اصلی آن ، تغییر شیوه زندگی از پر تحرک و پرفعالیت به سمت کم تحرکی و پشت میز نشینی و عدم تطابق صحیح وضعیت بدن با این نوع حیات است(۱۲).
احساس درد و ناراحتی در ناحیه کمر ، علامت شایع بسیاری از بیماریهای اسکلتی و غیر اسکلتی است که در جوامعه شیوع بالایی دارد و همانطور که ذکر شد ، بین ۸۰درصد از جمعیت جهان را در بر می گیرد. اغلب بیماران با درد حاد کمر ، که یک اختلال عضلانی و اسکلتی دارند که طیی یک تا چهار هفته خود به خود بهبود می یابند و نیاز به درمان خاصی ندارند .ولی ارزیابی پزشکی برای یافتن مواردی که حائز اهمیت بوده یا نیاز به اقدام فوری پزشکی دارند، باید انجام شود .بسیاری از این دردها به علل مختلف ، مزمن شده و در بسیاری از مراحل زندگی همراه فرد می باشد(۱۲).
به علت شیوع بالای کمر درد در جامعه و هزینه های سنگین آن ، درمان های مختلفی برای آن ارائه شده است که در طیف گسترده ای از استراحت مطلق تا روش های مختلف جراحی قرار میگیرند(۲).
هر چند شیوه های توانبخشی و درمانی پیشرفت های زیادی داشته اما این برنامه ها هزینه و زمان زیادی دارند.در این میان آب درمانی جایگاه ویژه ای پیدا کرده است . با وجود تنوع زیاد شیوه های آب درمانی ، هنوز دلایل کافی در مورد برتری یک روش بر دیگری وجود ندارد(۱۲).
تمرینات آب درمانی برای چندین سال است که اساس درمان انواع مختلف مشکلات کمر بدون توجه به تشخیص یا شکایت اصلی بیمار انجام می شود. از آن جا که تمرینات آب درمانی دارای جایگاه خاصی در درمان بیماران با کمر درد مزمن است و از طرفی یکی از مهمترین اهداف پژوهشگران یافتن شیوه درمانی مناسب می باشد ، محقیق در نظر دارد با استفاده مطالعه در چگونگی آب درمانی های مختلف به پروتکل تمرینی خاص سالمندان بپردازد(۲۶).
بیان مسئله
کمر درد عمده ترین علت ناتوانی وغیبت از محل کار در سراسر جهان شناخته شده است.تقریبا ۶۰ درصد از این بیماری تا یک سال پس از اولین ابتلا مجددا مبتلا می شوند، و حدودا ۴۵درصد تا ۶۰درصد از این افراد برای بارهای متوالی کمر درد را تجربه می کنند.(۱۰).
کمردرد مزمن دومین عامل مراجعه بیماران به پزشک است. به طوری که حدود ۸۴% افراد در طول زندگی خود حداقل یک بار آن را تجربه می کنند و تقریباً یک درصد از جمعیت دنیا را در طول زندگی ناتوان ساخته است(۱۲). به همین منظور جامعه نیز هزینه های زیادی برای تشخیص و درمان آن صرف می کنند.
این بیماری یکی از شکایات شایع بیماران در پزشکی بالینی می باشد، که ناشی از کار و فعالیت روزمره بوجود می آید و به عنوان یکی از آسیب های ناتوان کننده ساختار بدنی محسوب می شود. (۱۴).
یکی از دلایل کمردرد آستانه پائین احساس درد به عنوان عامل زمینه ای در مزمن شدن آن است. در مطالعه ای که بر روی جمعیت سالمند آمریکا انجام گرفته تخمین زده شده است که ۲% از جمعیت آمریکا آسیب های شغلی را عامل بروز کمردرد خود دانسته اند. با توجه به اینکه یکی از مشکلات اساسی درد مزمن ستون فقرات می باشد (۱۰).
اگر چه شروع عارضه کمر درد معمولا با درد ملایم و محدود کننده از همراه است، اما به طور غیر محسوس برخی از افراد را به شدت گرفتار می کند. به طوری که حدود ۱۵درصد بیماران مبتلا به کمر درد برای همیشه ناتوان می شوند.ولی راه های بسیار متنوعی برای درمان آن وجود دارد(۱۲).
از دیگر علل شایع کمر درد تغییر انحنای ستون فقرات در ناحیه کمر می باشد .این ناراحتی بیش از همه در اثر ضعف عضلات در ناحیه کمر ایجاد می شود.با ضعیف شدن عضلات در این ناحیه ، ستون فقرات که توسط این عضلات نگهداری و حمایت می شوند تحت فشار قرار گرفته ، عوامل نگه دارنده قوس کمرتغییر می یابد(۱۱).در این زمینه گروه از محققین از جمله ویلیامز افزایش قوس کمر را عامل اصلی کمر درد دانسته و کاهش اندازه قوس کمر را برای درمان پیشنهاد کرده اند(ِ۱۴).
با توجه به این که شیوه های درمانی کمر درد به سرعت در حال متنوع شدن است ، در زمینه عارضه کمر درد مزمن یکی از اصلی ترین اهداف مورد نظر پژوهشگران ، یافتن شیوه درمانی مناسب برای هر یک از گروه های مبتلا به کمر درد است. در این میان به نقش آب درمانی^۱ به عنوان یکی از راه های موثر آن می توان اشاره کرد .
توجه به آب درمانی مسئله بسیار حائز اهمیتی است که در تمامی دنیا در قرن ۲۱ شدیداً مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است(۱۴).
در این راستا به نقش آب درمانی در بهبود عملکرد کمردردهای مزمن می توان اشاره کرد. با توجه به نقش انکارناپذیر تاثیر آب در بهبود دردهای مفصلی و عضلانی که بر سالمندان می توان اشاره کرد، در اینجا به تحقیقاتی که در دانشگاهی در برزیل انجام گرفته که شامل اثرات مطلوب آب درمانی بر کمردردهای مزمن بود می توان اشاره نمود. این نتایج این پژوهش نشان داد که که طی ۲۷ جلسه یک ساعته به صورت تمرین فیزیکی همراه با عکس برداری انجام شد، ارتباط معنی داری در بهبود و کم شدن درد سالمندان اتفاق افتاد(۲۳).
همچنین، هایدن^۲ و همکاران درباره تاثیر تمرین آب درمانی بر کمردرد معتقد است ،که انجام تمرینات بیشتر تاثیرگذارتر است و حتی آن را از هر درمان کننده دیگری موثرتر دانسته است. (۲۶).
همچنان ،که آنا و همکاران^۳ دریافتند ، محیط تمرین آب بر ویژگی های بیومکانیکی راه رفتن سالمندان بیش از محیط خشکی تاثیر دارد(۳۹). و نیز کاهش معنی داری در نوسانات قامتی و تعادل زنان سالمند بر اثر تمرین تعادلی در آب را نشان می دهد و به دلیل ویژگی های آب مانند ، فشار هیدرواستاتیکی و همچنین غوطه وری امکان بازخورد های حس عمقی را افزایش داده و حس پایداری قوی تری را ایجاد می کند.
دراین مبحث سئوالی که مطرح می گردد این است که آیا آب درمانی بر روی کمر درد های مزمن تا چه حد می تواند تاثیر گذار باشد مطرح می شود؟