امام صادق علیه السلام می فرماید :
کار خیر و خدمت به ضعفا با سه چیز تکمیل می گردد.
اول اینکه از طرف انجام دهنده کوچک وناچیز بحساب آید .
دوم اینکه مخفی و نهایی باشد .
سوم اینکه در انجام آن عجله و سرعت بعمل آید .
پس زمانی که آن را کوچک شمردی پیش کسی که آن کار را برای او انجام می دهی آن را بزرگ شمرده ای و وقتی آن را مخفی و نهایی انجام دادی آن عمل نیک و انفاق را تمام و تکمیل کرده ایی و زمانی که در انجام آن سرعت و شتاب کردی آن را برگیرنده گوارا نموده ای واگر چنانچه آن کار خیر و انفاق را بدون این شرایط انجام دهی .در حقیقت آن را از بین برده ونابود ساخته ایی « و لا تمنن تستکسشر».[۳۲] به هنگام انفاق منت مگذار و آن را بزرگ مشمر .
با ارزش باشد .
صدقه دهنده و انفاق کننده از بهترین بخش مال خود را باید بخشش کند و به تعبیری چیزی که بعنوان صدقه به نیازمند یا جاهای دیگر که در انجام امور خیر شریک هستند داده می شود ارزشمند و خوب باشد .
«یا ایها الذین امنو انفقو من طیبات ما کسبتم و مما اخرجنالکم من الارض و لاقیمموا الخبیث منه تنفقون وستم باخذیه الا ان تغمضو افیه و اعلموان الله غنی حمید »[۳۳]
هان ای کسانی که ایمان آورده اید و از آنچه از زمین برای شما رویانده ایم وروی نیاوردید به پست ( بی ارزش وازدیده )تا از آن بدهید یا آنکه خود ستاننده آن نیستند مگر با چشم پوشی در آن و بدانید خدا بی نساز و ستوده است.
« حب الدنیا راس کل خطیه »[۳۴]
دوستی و عشق بدنیا سرمایه و اساس هر گناهی است .
ایثار
یکی از ویژگی های انفاق این است که انفاق کننده به آن نیازمند ومحتاج باشد که در اینجا نهایت ایثار واز خود گذشتگی منفق می رساند ،واما بشنویم از کلام وحی :
« ویو ثرون علی انفسهم ولو کان بهم خصاصه »[۳۵]
آنها دیگران را برخود مقدم می داند هر چند خود ،به آنچه می دهند نیازمند باشند .
در روایات این انفاق از بهترین انفاقها ذکر شده است .
از رسول اکرم سوال شد : چه صدقه ای بهتر است آن حضرت فرمود :
« جهد من مقل یسیر الی فقیر »[۳۶]
صدقه شخص پریشانی که اندکی داشته باشد و‌آن را ایثار کند و دیگری را برخود مقدم دارد.
« سئل رسول الله (ص)انی الصدقه افضل ؟قال :
ان تصدق وانت صحیح شحیح تامیل البقا و تخاف الفقر و لاتمهل حتی اذا بلغت الحقوم » [۳۷]
از پیغمبر اکرم پرسیدند :کدام صدقه بهتر است ؟
فرمودند :صدقه ای که شخص سالم و حریص بدهد که آرزومند زندگی جاوید است و از تهیدستی می ترسد و نگذار که روح به گودی گردنش برسد ( و آنگاه از روی در ماندگی انفاق کند .)
کسانی هستند که با دادن وسایل و لوازم و اجناس فرسوده وظیفه انسانی خود را تمام شده می دانند و شاید و به گمان خودش خیلی فرد خیر و نیکو کار است در صورتیکه این کار نه ارزشمند است و خوب بلکه نهایت سستی ایمان و اعتقاد آنان را می رساند و از سویی این گونه اعمال شاید به پای مسایل اسلامی نهاده شود و بعضی افراد ناآگاه از مسایل اسلامی ضعف و سستی در مبانی اعتقادی اسلامی می دانند .
« و یجعلون لله مایکرهون »[۳۸]
آنچه را خود نمی پسندند به تهیدستان می دهند
امام خمینی (ره) می فرماید :
باید دانست که انسان با علاقمندی و محبت به مال منال و زخاف دنیویه بزرگ شده است و ترتیب گردیده و این علاقه در اعماق قلب او جایگزین گردیده و منشا بیشتر مفاسد اخلاقی و اعمالی ، بلکه مفاسد دینی ، همین علاقه است چنانچه در احادیث کثیره وارد است و ما در شرح بعضی احادیث به آن اشاره کردیم .
پس اگر انسان بواسطه صدقات و ایثار برنفس ، این علاقه را بتواند سلب کند . البته قطع ماده فساد وجرثومه قبایح را کرده وطریقه نیل به حصول معارف و انقطاع به عالم غیب و ملکوت و حصول ملکات فاضله و اخلاق کامله را ، برای خود مفتوح نموده و این از نکات بزرگ انفاقات مالیه واجبه و مستحبه است و در مستحبات این نکته کامل تر است چنانچه واضح است .[۳۹]
(( یکی از آموزش های اسلام در این باره است که قصد امداد کننده و پرورش دهنده که همان نیت وتوجه به خداست قطع نشود و بخود بینی و ریا برنگرد ))[۴۰]
کسی که چیزی به دیگری می دهد و منتهی بر او می گذارد و یا با آزار خود او را شکسته دل می سازد در حقیقت چیزی به او نداده است زیرا اگر سرمایه ای به او داده سرمایه ایی هم از او گرفته است و چه بسا آن تحقیر و شکستهای روحی به مراتب بیش از مالی باشد که به او بخشیده است.[۴۱]
چرا منت و اذیت صدقه را باطل می کند ؟
این بدان جهت است که با صدقه بار زندگی را سبک می کنیم و با منت و اذیت ، فشار بر او وارد می کنیم که در نتیجه این فشار آن سبکی را از بین می برد .[۴۲]
خدای متعال در قرآن مجید می فرماید :
(( یا ایها الذین امنو لا تطلوا صدقاتکم بالمن و الادی کالذی ینفق ما له رئا الناس و لا یومن بالله و الوم الاخر فمثله کمثل صفوان علیه تراب فاصابه و ابل فترکه صلوالا یقدرون علی شی مما کسبو و الله لا یهدی القوم الکافرین ))[۴۳]
ای اهل ایمان ! صدقات خود را به سبب منت و آزار تباه نسازید مانند آن که مال خود را از روی ریا انفاق کند ( تا خود نمایی وجلب توجه مردم نماید ) و ایمان بخدا و روز قیامت نیاورده مثل چنین مرد ریاکار ، بدان ماند که بجای آنکه در زمین قابلی دانه بذر را افشاند ، دانه را بر روی سنگ سخت ، ریزد و تند بارانی غبار آن را نیز بشوید که نتوانند از او هیچ حاصلی بدست آرد و خدا کافران را هدایت نمی کند .
قرآن ، در مورد کسانی که صدقه خود را با منت و اذیت همراه می سازند .
مثال می زند :
قطعه سنگ محکمی را در نظر بگیرید که قشر نازکی از خاک روی آنرا پوشانده باشد بذرهای متعددی در این خاک افشانده شود و در معرض هوای آزاد و تابش آفتاب قرار گیرند و سپس باران پر برکت دانه درشتی برآن ببارد ، مسلم است که این باران ، کاری جز این نمی کند که آن قشر نازک را همراه بذرهای می شوید و پراکنده می سازد و سنگ سخت غیر قابل نفوذ که هیچ گیاهی در آن نمی روید، با قیافه خشونت بار خود آشکار می گردد آن بخاطر این نیست که تابش آفتاب و هوای آزاد و نزول باران اثر بدی داشته است ، بلکه بخاطر این است که محل بذرها نامناسب بوده ظاهری آراسته ، اما درونی خشن و غیر قابل نفوذ داشته است و تنها لایه نازکی از خاک روی آنرا گرفته بود در حالی که پرورش گیاه و درخت نیاز به این دارد که علاوه بر روی زمین ، اعماق آن هم ذآماده برای پذیرش ریشه ها و تغذیه آن باشد ، قرآن اعمال ریا کارانه و انفاقهای آمیخته با منت وآزار را که از دلها قساوتمند سرچشمه می گیرد تشنه به آن لایه خاک می کند که روی سنگ سختی را پوشانده و هیچ گونه بهرهای از آن نمی توان برد، بلکه باغبان و بزرگ را برباد می دهد.
-پنهانی ودور از چشم مردم باشد :
« عن انس قال : قال رسول الله ( ص)اکثر من صدقه السرفانها تطفی غضب الرب جل جلاله » [۴۴]
رسول خدا می فرماید : پنهانی دادن صدقه را زیاد کن زیرا صدقه مخفی و پنهان خشم و غضب خداوند بزرگ را فرو می نشاند .
از مال حلال باشد :
«لایقبد الله صدقه من علول »[۴۵]
خداوند هیچگاه صدقه ایی را که از طریق خیانت و غش کاری بدست آمده باشد نمی پذیرد .
خود را مالک ندانستن :
دانلود پروژه های پژوهشی در رابطه با بررسی مشارکت اهل سنت منطقه جنوب غرب هرمزگان درامرصدقه ...
