۵-۳- پرسشنامه
دادهها را میتوان به شیوههای مختلف، در مکانهای مختلف و از منابع مختلف گردآوری کرد. شیوههای گردآوری دادهها عبارتند از: پرسشنامه که ممکن است به صورت شخصی، ارسال از طریق پست و یا الکترونیک باشد، مصاحبه که شامل مصاحبه رودررو، تلفنی، و با بهره گرفتن از رایانه است، روش مشاهده و آزمون فرافکنی(داناییفرد و همکاران، ۲۶۶:۱۳۸۷). روش مورد استفاده در این تحقیق از نوع پرسشنامه است. لذا به توضیح مختصر انواع پرسشنامه میپردازیم:
پرسشنامه اشاره به مجموعه سوالهای از قبل تدوین شده دارد که پاسخدهندگان، پاسخ خود را درون دامنهای از گزینههای معین انتخاب میکنند.وقتی پژوهشگر واقعا میداند چه اطلاعاتی نیاز دارد و نحوه اندازهگیری متغیرها را نیز میداند، پرسشنامه ابزار کارآمد و مفیدی برای گردآوری دادهها است. انواع پرسشنامههای مورد استفاده در تحقیقات عبارت اند از (داناییفرد و همکاران، ۱۳۸۷،۲۷۶):
(۱) پرسشنامه حضوری، (۲) پرسشنامه پستی و (۳) پرسشنامه تلفنی
در این تحقیق، از پرسشنامه حضوری استفاده شده است، به این دلیل که این امکان وجود داشته باشد تا محقق در هنگام پاسخگویی پاسخدهندگان در محل حضور داشته باشد و بتواند موارد مبهم را برای آنها روشن نماید.
اکثر سوالات پرسشنامه عینا از مقالات انگلیسی اقتباس شده است و برخی از سوالات هم با توجه به ویژگیهای خاص متغیرهای مورد آزمایشبر اساس نظر محقق طراحی شده است.
۱-۵-۳- روایی پرسشنامه
ابزار سنجش باید از روایی و پایایی لازم برخوردار باشد تا محقق بتواند دادههای متناسب با تحقیق را گردآوری نماید و از طریق این دادهها و تجزیهوتحلیل آنها، فرضیههای مورد نظر را بیازماید و به سوال تحقیق پاسخ دهد.ًًًٍٍُِِِ
منظور از روایی این است که مقیاس و محتوای ابزار یا سوالات مندرج در ابزار گردآوری اطلاعات دقیقا متغیرها و موضوع مورد مطالعه را بسنجد، یعنی این که عین واقعیت را به خوبی نشان دهد. طبعا به کارگیری ابزار ناروا باعث گردآوری اطلاعات نامربوط و بهم خوردن انضباط و نظم مراحل تحقیق و تجزیهوتحلیل دادهها میشود (حافظنیا، ۱۸۴:۱۳۸۹). به طور کلی میتوان آزمونهای روایی را تحت سه عنوان کلی گروهبندی کرد: روایی محتوا، روایی معیار، و روایی سازه (داناییفرد و همکاران، ۲۴۵:۱۳۸۷).
در این پژوهش برای تعیین روایی سازه از تحلیل عاملی تاییدی استفاده شده است. نتایج تحلیل عاملی تاییدی با احتمال ۹۵ درصد مورد تایید قرار گرفت. نحوه تعیین روایی سازه به طور مشروح در فصل چهار توضیح داده شده است.
در جدول ۲-۳ در ارتباط با انواع روایی و چگونگی تعیین آن توضیحاتی آورده شده است:
جدول ۲-۳- انواع روایی
نوع روایی | قصد و منظور | چگونگی تعیین روایی |
محتوا | تعیین این که تا چه حد سوالهای یک آزمون معرف محتوایی هستند که برای سنجش آن تهیه شدهاند. | از راه تعیین میزان مطابقت بین سوالهای آزمون و محتوای مورد نظر |
پیش بینی ملاکی همزمان |
تعیین این که تا چه حد سوالهای یک آزمون تا چه اندازه نمرات آزمون دیگری را که آزمون ملاک نام دارد، پیشبینی میکنند. تعیین این موضوع که یک آزمون یا وسیله اندازهگیری جانشین مناسبی برای آزمون یا وسیله اندازهگیری هست یا خیر؟ |
ضریب همبستگی بین نمرات آزمونی که تعیین روایی آن مورد نظر است و نمرات ملاک که بعد از گذشت مدتی از اجرای آزمون، پیشبینی به دست میآیند. ضریب همبستگی بین نمرات آزمودنی که تعیین روایی آن مورد نظر است و نمرات ملاک که همزمان به دست میآیند. |
سازه | تعیین تعداد ماهیت ویژگیها یا سازههایی که زیربنای نمره آزمون یا حوزه آزمون را تشکیل میدهند. | تعیین همبستگی آزمون با سایر آزمونهای روا. همچنین تمایز سنی و تحلیل عوامل و همسانی درونی |
(داناییفرد و همکاران، ۱۳۸۷)
۲-۵-۳-تعیین پایایی
پایایی یک سنجه، ثبات و هماهنگی منطقی پاسخها در ابزار اندازهگیری را نشان میدهد و به ارزیابی درستی و خوببودن یک سنجه کمک میکند(داناییفرد و همکاران، ۲۵۰:۱۳۸۷). برای تعیین پایایی روشهای گوناگونی وجود دارد، روشهایی همچون ثبات سنجهها، پایایی بین ارزیابان و سازگاری منطقی درون سنجهها. محقق در این پژوهش اقدام به بررسی سازگاری منطقی درون سنجهها میپردازد.
سازگاری منطقی درونی سنجهها شاخصی است از تجانس بندها در سنجه که مفهوم را انعکاس میدهند. به عبارت دیگر، بندها باید با همدیگر به عنوان یک مجموعه عمل کنند. هماهنگی منطقی را میتوان از طریق پایایی دونیمهکردن مجموعه سوالهای پرسشنامه یا سنجه و پایایی هماهنگی منطقی بین خود سوال ها یا طبقات آزمون کرد(داناییفرد و همکاران، ۲۵۰:۱۳۸۷).
-
- پایایی سازگاری منطقی بین سوالها
این پایایی، نوعی آزمون از سازگاری منطقی پاسخهای پاسخدهندگان به همه سوالها در یک سنجه یا پرسشنامه است. معمولیترین آزمون پایایی هماهنگی منطقی درونی، ضریب آلفای کرونباخ است، که برای سوالهای چندگزینهای استفاده می شود(داناییفرد و همکاران، ۲۵۰:۱۳۸۷).
-
- پایایی دو نیمهکردن سوالها یا بندهای پرسشنامه