بطور کلی می توان گفت که هر قدر نسبت جاری بزرگتر باشد بستانگاران تأمین بیشتری خواهند داشت ولی باید توجه داشت که استدلال فوق در همه حالات صادق نیست .
چنانچه نسبت جاری پایین باشد نشانگر این است که یک شرکت ممکن است نتواند تعهداتش را به موقع پرداخت نماید و شرکت بامشکل مواجه شود از طرفی نسبت جاری بالا ممکن است نشانگر این باشد که دارایی های جاری زیاد می باشند و مدیریت بطور مناسب از منابع شرکت استفاده نمی کند .
تجزیه و تحلیل نقدینگی :نقدینگی کوتاه مدت ،توانایی شرکت را در باز پرداخت تعهداتش در زمان سر رسید نشان می دهد،منظور از نقدینگی ،توانایی تبدیل دارایی ها به وجه نقد یا تحصیل وجه نقد می باشد.منظور از کوتاه مدت یکسال یا گردش عملیات عادی فعالیت تجاری هر کدام طولانی تر باشد اطلاق می گردد درارزیابی نقدینگی ،تحلیل گران به اطلاعاتی راجع به مبلغ زمان واطمینان از جریانات نقدی آتی شرکت علاقه مند می باشند .نقدینگی یک شرکت به وضعیت سرمایه در گردش شرکت وابسته است تغییرات سرمایه در گردش از دوره ای به دوره دیگر شاخص مهمی برای توانایی یک شرکت در باز پرداخت دیونش در زمان سررسید می باشد .
-
- نسبت دارائی های سریع به بدهی های جاری ( نسبت آنی )
نسبت آنی یا سریع رابطه دارائی آنی ( وجه نقد اوراق بهادار قابل فروش و حسابهای دریافتی )با بدهی های جاری می باشد این نسبت توان واحد تجاری را برای انجام تعهدات کوتاه مدت خود از محل دارائی های آنی نقدی اندازه گیری میکند. موجودی کالا و پیش پرداخت هزینه دارائی های آنی تلقی نمی شوند زیرا آنها ممکن است به آسانی قابل تبدیل به وجه نقد نباشند . نسبت آنی در مقایسه با نسبتهای جاری دریک بررسی دقیق تر توانایی کوتاه مدت شرکت جهت بازپرداخت بدهی ها می باشد این نسبت با توجه به نوع فعالیت صنعت و شرایط عملیاتی خاص فرق می کند و پایین بودن این نسبت نشان دهنده مشکلات شرکت است .
-
- نسبت دارائی های سریع به متوسط هزینهای جاری روزانه
این نسبت نشان دهنده قدرت و توانایی شرکت از نظر پوشش هزینه های جاری روزانه است . بنحویکه شرکتهای فاقد این توانایی به دلیل عدم پرداخت وجه تأمین مواد اولیه وپرداخت حقوق کارگران عمدتاً با مشکلات تولیدوتأمین مواد اولیه و بحران های کارگری مواجه خواهند بود و شرکت به طرف ورشکستگی سوق داده خواهد شد .
-
- نسبت سود خالص به فروش
این نسبت حاکی از اثر کنترل بهای تمام شده کالای فروش رفته و روش قیمت گذاری کالا برای فروش و کنترل هزینه های عملیاتی و غیر عملیاتی است و شرکتهایی که نسبت سود آنها بالاباشد وضعیت شرکت مناسب است اگراین نسبت پایین باشد و یا سود نزولی داشته باشند تداوم فعالیت شرکت زیر سوال رفته و احتمال ورشکستگی برای شرکت وجود دارد .
-
- نسبت سود خالص به کل دارایی ها
این نسبت حاکی از توانایی واحد تجاری در کاربرد تمام منابعی است که دراختیار آن قراردارد . به عبارت دیگر این نسبت عملکرد مدیریت را در بکارگیری دارایی های شرکت جهت ایجاد درآمد نشان می دهد .
(۷نسبت زیان انباشته به سرمایه :
این نسبت درمورد شرکتهایی کاربرد دارد که دارای زیان سنواتی باشند که نشان دهنده این است که زیان سوابق چند درصد ازسرمایه شرکت است که مطابق قانون تجارت ایران در صورتی که زیان انباشته بیشتر از ۵۰% درصد سرمایه شرکت شود هیأت مدیره مکلف است بلافاصله مجمع عمومی فوق العاده را دعوت نماید تا موضوع انحلال یا بقاء شرکت مورد شور و رأی قرار گیرد هر گاه مجمع مزبور رای به انحلال شرکت ندهد باید درهمان جلسه و با رعایت مقررات ماده ۶ این قانون سرمایه شرکت را به مبلغ سرمایه موجود کاهش دهد .البته یک شرکت ممکن است سرمایه گذاری را انجام داده باشد که در ابتدا این سرمایه گذاری با زیان همراه باشد.که ممکن است در سالهای اول سرمایه گذاری دارای زیان انباشته بیشتر از ۵۰% باشد اما به تدریج وارد منطقه سودآوری شده و این زیان ها را جبران نماید در این حالت با توجه به میزان ریسک سود جذب میکند.به صورت نمودار زیر
نمودار نقطه سر به سر
۸)مشتریان یا فروشندگان عمده :
مشتریان یا فروشندگان عمده به افرادی اطلاق می گردد که بخش وسیعی از فروش محصولات یا بخش وسیعی از مواد اولیه مورد نیاز شرکت از طریق آنها فروش یا خریداری می گردد در صورت تغییر در فعالیتها و مدیریت و یا کارکنان آنها روی شرکت تأثیر خواهد داشت. مثلاً از دست دادن یکی از مدیران کلیدی می تواند موجب ورشکستگی مشتری عمده گردد که در این حالت ورشکستگی شرکت را بدنبال خواهد داشت . و یا درصورتی که محصولات تولیدی کارخانه بعنوان مواد اولیه توسط مشتری عمده که یک کالای انحصاری راتولید می کند مصرف شود درصورت ورشکستگی مشتری عمده ( در صورتی که امکان صادرات محصول شرکت وجود نداشته باشد ) شرکت ورشکست خواهد شد .
فصل سوم : روش و ساختار تحقیق
مقدمه
دامنه تحقیق
روش تحقیق
ابزار اندازه گیری
تهیه پرسش نامه و جمع آوری اطلاعات
پایانی ( قابلیت اطمینان) پرسشنامه
اعتبار ( روایی ) پر سشنامه
روش توزیع پرسش نامه
معایب پرسش نامه
۳-۱) مقدمه
به عقیده میلر در سال ۱۹۶۸ ، متأسفانه آنچه که در یک تحقیق علمی مورد توجه محقق قرار می گیرد موضوعی است که کشف شده، اما اغلب روش کشف که اصلی ترین نقش دریک پژوهش علمی را دارد، نادیده انگاشته می شود [۲۷]
هنگامی می توان در مورد روش انجام یک تحقیق تصمیم گرفت که ماهیت موضوع، هدف ها و نیز وسعت دامنه تحقیق مشخص باشد. به عبارت دیگر هدف از انتخاب روش تحقیق آن است که محقق مشخص نماید چه شیوه و روشی را اتخاذ کند تا او را هر چه دقیق تر ،آسانتر و ارزانتر در دستیابی به پاسخ پرسش های تحقیق یاری نماید بنابراین دراین فصل به معرفی مراحل انجام تحقیق و مجموعه فعالیتهای اجرایی انجام شده ،می پردازیم .
۳-۲) دامنه تحقیق
از آنجا که هدف تحقیق بررسی معیارهای مورد استفاده حسابرسان مستقل در اظهار نظر نسبت به تداوم فعالیت بنگاه های اقتصادی درایران می باشد، لذا محدوده جغرافیایی تحقیق ایران می باشد و با توجه به اینکه جامعه حسابداران رسمی ایران شکل گرفته است ، پرسشنامه تحقیق بین اعضای این جامعه و اساتید رشته حسابداری توزیع گردید .
۳-۳) روش تحقیق
تحقیق حاضر از لحاظ دسته بندی برمبنای هدف تحقیق در زمره تحقیقات کاربردی و براساس چگونگی به دست آوردن داده های مورد نیاز درقلمرو تحقیقات توصیفی قرار می گیرد .
تحقیق توصیفی ( غیر آزمایشی ) شامل مجموعه روش هایی با هدف توصیف شرایط یا پدیده های مورد بررسی است . اجرای تحقیق توصیفی می تواند صرفاً برای شناخت بیشتر شرایط موجود یاری دادن به فرایند تصمیم گیری باشد .تحقیق توصیفی به پنج دسته تقسیم می شود که یکی از آنها تحقیق پیمایشی [۲۸]است. برای بررسی توزیع ویژگی های یک جامعه آماری روش تحقیق پیمایشی به کار می‌رود[۲۹]دراین روش پرسشنامه ابزار جمع آوری اطلاعات است. [۳۰]
درنهایت با بهره گرفتن از اطلاعات بدست آمده و با صلاحدید اساتید محترم راهنما و مشاور ، معیارهای مورد استفاده حسابرسان در اظهار نظر درمورد تداوم فعالیت واحد تجاری تعیین گردید .
۳_۴) ابزار اندازه گیری
فرضیه ها بعنوان گمانها ، حدس ها ، راه حل ها و پاسخ های احتمالی پیرامون مسئله تحقیق مطرح می شوند . پژوهش گر باید با ابزارهایی داده های لازم را از جامعه ( نمونه آماری)جمع آوری نماید و با تحلیل ، پرداختن و تبدیل آنها به اطلاعات به آزمون فرضیه ها بپردازد . برای جمع آوری داده ها به ابزارهای گوناگون نیاز است نوع این ابزارها تابع عوامل مختلف از جمله ماهیت و روش تحقیق می باشد . این ابزارها مزایا ومعایبی دارند که هنگام بکارگیری آنها باید به این مزایا و معایب و تأثیر آنها بر هدف تحقیق توجه کرد و با رعایت نکات لازم زمینه های افزایش اعتبار تحقیق را فراهم آورد. درتحقیق حاضر از پر سش نامه برای اندازه گیری متغیرهای تحقیق و آزمون فرضیه ها استفاده شده است .
پرسشنامه به عنوان یکی از متداول ترین ابزار جمع آوری در تحقیقا ت پیمایشی، عبارتست از مجموعه ای از پرسش های هدف مدار که با بهره گیری از مقیاس های گوناگون، نظر، دیدگاه و بینش فرد پاسخگو را مورد سنجش قرار می دهد . بر این اساس هر گاه پر سش نامه بی عیب و نقص تنظیم و اجرا شود به عنوان مناسبترین و مفید ترین وسیله جمع آوری داده ها در یک پژوهش محسوب می گردد. لذا مدیران حسابرسی و حسابرسان ارشد به وسیله پرسشنامه بسته مورد سوال قرار گرفتند که تعداد پاسخهای واصله و مشروح سوالهای مطرح شده در فصل ۴ عنوان خواهد شد . برای اندازه گیری پاسخ های دریافتی از مقیاس لیکرت استفاده شده است . در مقیاس مزبور از پاسخگو تقاضا نمی شود تاصرفاً موافقت یا مخالفت خود را با ماده‌ای ابراز دارد بلکه خواسته میشود تا میان چند دسته پاسخ به انتخاب بپردازد و شدت موافقت یا مخالفت خود را نمایان سازد [۳۱]
۳-۵) تهیه پرسشنامه و جمع آوری اطلاعات
در فرایند تهیه پرسش نامه ابتدا متون و ادبیات مرتبط با حسابداری درخصوص شاخص های ورشکستگی مورد مطالعه قرار گرفت و مهمترین مؤلفه ها، عوامل و متغیرهای ورشکستگی در شرکتها مورد شناسایی قرار گرفت و سپس به منظور جمع آوری عوامل ورشکستگی در شرکتهای ایران ، فرایند تهیه پرسشنامه شکل گرفت. پرسشنامه پژوهش متشکل از دو بخش است : بخش اول شامل اطلاعات عمومی ( اطلاعات جمعیت شناسی ) است که در نتیجه گیری از تحقیق مورد استفاده قرار گرفت . بخش دوم پرسش نام متشکل از ۸ سوال است .
سوالات مزبور همان شاخص های مالی و عملیاتی است که در رابطه با پیش بینی ورشکستگی شرکت ها در ایران شناسایی شده است .
۳-۶) پایای ( قابلیت اطمینان ) پرسشنامه
یکی از ویژگیهای لازم ابزاراندازه گیری تحقیق قابلیت اطمینان یا پایایی است . بدیهی است فقدان پایایی ابزار تحقیق، منجر به نتایج مخدوش خواهد گردید . قابلیت اطمینان یا پایایی ناظر بر آن است که ابزار اندازه گیری درشرایط یکسان منجر به نتایج یکسان گردد. به عبارت دیگر پایایی با این امر سر و کار دارد که اگر ابزار اندازه گیری در موقعیت های کاملاً یکسان و در فواصل زمانی کوتاه بکار برده شود، نتیجه بدست آمده تقریباً یکسان وبا ثبات خواهد بود . به منظور احراز (تأیید ) قابلیت اطمینان ابزار اندازه گیری ،شیوه ها وتکنیکهای مختلف به کار برده می شود. روش دونیم کردن ( تنصیف) اجرای دوباره (بازآزمایی)، روش موازی ( همتا) روش کودر- ریچاروسون ، روش آلفای کرونباخ ازجمله روش های محاسبه مزیت قابلیت اعتماد ابزار اندازی گیری می باشد .در این تحقیق هشت شاخص ور شکستگی به منظور ارزیابی میزان قابلیت اطمینان پایانی که مقیاس پنچ رتبه ای لیکرت شامل خیلی موافقم ، موافقم ، بی نظرم ،مخالفم ، خیلی مخالفم بکار گرفته شده بود از ضریب آلفا ی کرونباخ استفاده شد .
۳ -۷ ) اعتبار ( روایی ) پرسشنامه
از دیگرموضوعات اصلی روش تحقیق ، بررسی اعتبار یا روایی ابزار اندازه گیری است .اعتبار ابزاراندازه گیری به معنای آن است که ابزار تاچه اندازه خصوصیت مورد نظر را اندازه گیری می کند . نوعاً یک ابزار اندازه گیری باید از سه اعتبار محتوایی ، ساختاری و همزمان برخوردار باشد .
۳-۸) روش توزیع پرسش نامه
چون احتمال می رفت پرسش شوند گان ،بدلیل مشغله زیا د به پرسش نامه پاسخ ندهند و از آنجائیکه قلمرو تحقیق شهر تهران بود، پژوهشگر سوالات پرسش نامه را به همراه نامه ای که از طرف استاد محترم راهنما تأیید شده شخصاً بین پرسش شوندگان توزیع کرد همچنین در پرسش نامه اطلاعاتی نظیرنام ،نام خانوادگی ،آدرس و …….که منجر به شناسایی پاسخ دهنده شود در خواست شده بود و مخفی نگهداشتن هویت پاسخ دهندگان یکی از روش های مؤثر افزایش درصد استرداد پرسش نامه می باشد .دراین تحقیق جامعه آماری متشکل از ۸۰ نفر بوده و با قرار دادن این تعداد در فرمول اماری تعداد(۴۵) نفر مورد نیاز می باشد . لذا ۴۵ پرسش نامه بین افراد جامعه توزیع شد که از این تعداد ۳۹ پرسش نامه دریافت و مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت ( جدول شماره یک )
اطلاعات مربوط به توزیع پرسش نامه تحقیق و پاسخ دریافت شده ( جدول شماره یک )
