“
مصوبه همچنین کیفیت ظاهری کتاب را در بخش‌های مختلف تصاویر کتاب، طراحی، تکنیک، اجراء، انطباق با گروه سنی مخاطب، تناسب با شأن محتوایی اثر، طرح جلد و قطع کتاب بررسی کرده در مورد هر کدام الزاماتی را مقرر می‌دارد. درباره تصاویر کتاب کودک و نوجوان، مصوبه دو تذکر نیز دارد؛ اول اینکه گوشزد می‌کند مقررات مذکور راجع‌به ارتباط و تناسب بین تصویرسازی با موضوع محتوا و کاربرد اثر لازم‌الرعایه است و دوم اینکه استفاده نابجا و مونتاژ سودجویانه تصاویر کتاب‌های خارجی سبب جلوگیری از انتشار کتاب خواهد شد.
اما به هر حال، مقرره تصویب‌شده در سال ۱۳۷۳، با توجه به گذشت بیش‌از یک دهه از تصویب آن، برای نظارت بر نشر کتاب‌های کودکان و نوجوانان مناسب و مقتضی به نظر نمی‌رسید؛ هر چند، چنان‌که اشاره شد، نسبت به مصوبه فعلی برتری‌هایی نیز داشت. به هر حال، هیئت نظارت بر نشر کتاب کودک و نوجوان، در پنجم تیر ماه سال ١۳٨۴ آیین‌نامه‌ای را در ١۴ ماده، ۶٩ بند و ٨ تبصره تدوین کرد که به تصویب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی رسید و لازم‌الاجراء شد. این آیین‌نامه شامل شرایط، الزامات و محدودیت‌های نشر کتاب کودک و نوجوان، قواعد بازنویسی متون کهن، چگونگی درج آگهی در کتاب کودک و نوجوان، الزام به رعایت قواعد دستور زبان فارسی، چگونگی جایگزینی برابرهای مناسب فارسی برای واژه های خارجی و برخی مقررات دیگر می‌باشد.
۳- ۱- ۲- ۲- فیلمنامه و نمایشنامه
هر فیلمنامه پس از اینکه به رشته تحریر در می‌آید، باید مراحلی را برای اجرائی شدن طی کند. به‌عبارت دیگر، برای ساختن یک فیلم، نگاشتن یک فیلمنامه کافی نیست. بلکه باید آن فیلمنامه توسط مراجع قانونی بررسی شود.
در حقوق ایران، بررسی و نظارت بر فیلمنامهها و صدور مجوز برای ساخت فیلم بر اساس آیین‌نامه بررسی فیلمنامه و صدور پروانه فیلمسازی صورت می‌گیرد. این آیین‌نامه در جلسه مورخ ۱۴/۵/۱۳۶۸ هیئت‌وزیران و بنا به پیشنهاد شماره ۹۱۸/۸ مورخ ۱۴/۷/۱۳۶۶ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در اجرای بند (۲۳) ماده (۲) قانون اهداف و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مصوب ۱۲/۱۲/۱۳۶۵مجلس شورای اسلامی، به تصویب رسیده است.
بر اساس ماده (۱) این آیین‌نامه: «ساختن هر گونه فیلم سینمایی ۳۵ میلی‌متری و ۱۶ میلی‌متری که در سینماها و سالن‌های عمومی به نمایش گذاشته می‌شود یا به هر نحوی در‌معرض استفاده عمومی قرار گیرد، اعم از فیلم‌هایی به متراژ کوتاه، متوسط، طولانی مستلزم تحصیل قبلی پروانه فیلمسازی از اداره‌کل نظارت و ارزشیابی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌باشد.»
ناگفته پیدا است، آنچه باید در واحدهای کارشناسی اداره‌کل نظارت و ارزشیابی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مورد ارزیابی قرار گیرد، فیلمنامه‌ای است که قرار است مبنا و اساس تولید یک فیلم سینمایی باشد. مطلبی که در ماده (۴) آیین‌نامه نیز مورد تصریح و تأکید قرار گرفته است: «صدور پروانه فیلمسازی منوط به بررسی فیلمنامه توسط شورای بررسی فیلمنامه و تأیید آن می‌باشد، به استثنای مواردی که توسط معاونت امور سینمایی و سمعی و بصری اعلام می‌گردد.»
مطابق ماده (۵) آیین‌نامه، شورای صدور پروانه فیلمسازی متشکل از ۵ نفر افراد آگاه به سیاست‌های فرهنگی و هنری و دارای تخصص‌های لازم در امر فیلمنامه‌نویسی می‌باشد که توسط اداره‌کل نظارت و ارزشیابی و با نظر معاونت امور سینمایی و سمعی و بصری و موافقت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تعیین‌می‌گردند. لازم به توضیح است که این شورا با شورای صدور پروانه فیلمسازی که در ماده (۲) آیین‌نامه ذکر شده و مسئولیت نهایی صدور پروانه فیلمسازی را بر عهده دارد، متفاوت است.
در مورد چگونگی بررسی فیلمنامهها، ماده (۴) اصلاحی آیین‌نامه مقرر می‌دارد: «صدور پروانه فیلمسازی و چگونگی بررسی فیلمنامه بر اساس دستورالعملی که به تصویب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌رسد، خواهد بود…».
اما جالب توجه این است که در مقررات و دستورالعمل‌های مربوطه، اشاره‌ای به لزوم رعایت حقوق کودکان در نوشتن فیلمنامه نشده است. همین‌جا باید اشاره کرد که لزوم رعایت حقوق کودکان اختصاص به فیلم‌هایی ندارد که برای کودکان ساخته می‌شود. چرا که هر کودک ممکن است به همراه والدین خود یا به تنهایی به سینما برود یا پای تلویزیون بنشیند و مشغول تماشای فیلم‌های سینمایی شود که مخصوص بزرگسالان ساخته شده‌اند. در اینجا پرسش اساسی این است که آیا نویسندگان فیلمنامه و سازندگان فیلم هیچ الزامی برای رعایت حداقل ملاحظات برای تأمین سلامت روانی کودکان ندارند؟ حال آنکه می‌دانیم یکی از مصادیق حق سلامت برای کودکان، حق سلامت روانی است که باید به طور همه‌جانبه تأمین گردد.
به هر حال، ما به جز مقررات عام که آن هم در حوزه نمایش و نه نظارت بر فیلمنامه می‌توانیم به آن ها تمسک جوییم، دستاویز دیگری برای حمایت از حقوق کودکان در مرحله صدور پروانه ساخت برای فیلم‌های عمومی نداریم.
اما اوضاع کمی در نظارت بر ساخت فیلم‌های مخصوص کودکان بهتر است؛ چرا که نظارت بر ساخت فیلم‌های مخصوص کودکان به طور کلی در انحصار کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان قرار دارد. اساسنامه این کانون در جلسه مورخ ۳۱/۲/۱۳۵۹ شورای انقلاب به تصویب رسیده است. تاریخ تصویب اساسنامه کانون نشان از اهتمام ویژه نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران به مسأله تربیت و پرورش فکری و معنوی کودکان دارد.
مطابق ماده (۱) اساسنامه: «کانون پرورش فکری کودکان نوجوانان به صورت شرکت دولتی وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی تشکیل و طبق مقررات این اساسنامه و مقررات مربوط به شرکت‌های
دولتی اداره خواهد شد.» البته لازم به توضیح است که به موجب تصویب‌نامه مورخ ۸/۱۲/۱۳۶۰هیأت وزیران، کانون از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتزع و به وزارت آموزش و پرورش ملحق گردیده است.
ماده (۷) اساسنامه به بیان اهداف تشکیل کانون می‌پردازد: «هدف شرکت عبارت است از ایجاد امکانات لازم جهت رشد و پرورش فکری و ذوقی کودکان و نوجوانان و کمک به شکوفایی استعدادهای ایشان بر اساس ارزش‌ها و نظام تعلیم و تربیت اسلامی.» چنان که مشاهده می‌شود، اساس سیاست‌های مقنن در حوزه تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان بر لزوم تحقق این امر بر اساس آموزه‌های دین مبین اسلام مبتنی است.
اما از بین مواد اساسنامه، آنچه بیش‌از دیگر مواد به بحث حاضر مربوط می‌شود، ماده (۸) آن است؛ ماده‌ای که در آن وظایف کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تبیین شده است:
« وظایف کلی شرکت عبارت است از:
الف- تأسیس مراکز عرضه کتاب و آموزش‌های فرهنگی و هنری مخصوص کودکان و نوجوانان در نقاط مختلف کشور
ب- کمک به توسعه و تکمیل کتابخانه‌های مساجد، مدارس، کتابخانه‌های عمومی و سایر مؤسسات برای ایجاد بخش‌های مخصوص کودکان و نوجوانان
پ- تهیه و استفاده از وسایل سمعی و بصری، تدارک وسایل آموزشی، تولید، خرید، توزیع و نمایش و فروش فیلم‌های سینمایی مخصوص کودکان و نوجوانان…»
“
