<p>(Fare R. Grosskopf.S Norris.M and Zhang.Z 1994)<br />پیلات (۱۹۹۵) طی تحقیقی به مقایسه سطوح بهره وری در صنایع کره جنوبی با صنایع مشابه آن در آمریکا و اروپا پرداخته است و به این نتیجه رسیده است که بهره وری کل در صنایع کره از ۹ درصد در سال ۱۹۶۷ به حدود ۲۶ درصد سطح بهره وری در صنایع آمریکا در ۱۹۸۷ رسیده است. همچنین سطح بهره وری برخی صنایع کره مثل صنایع چرم، فلزات و ماشین آلات در حد صنایع کارخانهای اروپا بوده است. به نظر ایشان عواملی نظیر شدت بکارگیری سرمایه، عوامل ساختاری، صرفه جویی ناشی از مقیاس تولید و سطح تحصیلات علل اساسی در تفاوت بهره وری صنایع کره جنوبی با آمریکا میباشد.<br />(Pilat, D. 1995,pp123-144)<br />براکت، کوپر، وانگ و چون شین (۱۹۹۸) کارایی در سه صنعت نساجی، مواد شیمیایی و استخراج معادن در کشور چین را مورد ارزیابی قرار دادهاند. در مورد صنعت نساجی با تأکید بر نیروی کار، صنعت شیمیایی با تأکید بر سرمایه و صنعت استخراج معادن با هر دو نهاده سرمایه و نیروی کار، کارایی را اندازه گیری کردهاند.دوره مورد بررسی ۱۹۹۸ـ۱۹۹۶ میباشد. در این مقاله بحث شده است که اگر افزایش در مقادیر نهاده توام با کاهش مقادیر محصول باشد، تراکم در اقتصاد رخ میدهد و بیشترین مقدار مازاد نهاده ها در سال ۱۹۸۷ رخ داده است. به دلیل مشکل تورم نیروی انسانی و مغایرت با برنامه های رفاهی برای این کشور در این مقاله پیشنهاد شده است

رابطه بین متغیرها:

در این تحقیق جهت به دست آوردن رابطه بین متغیرها از رابطه خطی مرکب زیر استفاده شده است:
+ + SGA=α +

اندازه‌گیری رابطه

به‌طوری‌که گفته شد در این تحقیق به‌منظور برآورد رابطه بین متغیرها از روش‌های اقتصادسنجی، رگرسیون خطی مرکب استفاده شده است. بر مبنای داده‌های عملکردی ۵ ساله در بازه زمانی بین ۹۲-۱۳۸۸و به عبارتی ۵ نمونه تصادفی وابسته مقادیر متغیرهای مستقل , و متغیر وابسته Yتعیین‌شده با بهره گرفتن از روش تحلیل داده‌های تابلویی یا Data Panelپارامترهای α وβ_۱ تا β_۶ بهره گرفته‌شده است.

نرم‌افزارها

با عنایت به استفاده از سری های زمانی داده‌ها و به عبارتی ۵ نمونه وابسته در گردآوری داده‌ها و لزوم به کارگیری تحلیل های تابلویی جهت انجام محاسبات و تحلیل های آماری از نرم‌افزار Eviews استفاده شده است. پیش از آن از نرم‌افزار Excel جهت پردازش اولیه داده‌ها و آماده‌سازی آن‌ها به‌عنوان متغیرهای تحقیق بهره گرفته‌شده است. بعلاوه از نرم‌افزار ره آورد نوین نیز برای استفاده از اطلاعات و داده‌های بورس مورداستفاده قرارگرفته است.

فصل چهارم:
یافته‌های تحقیق

مقدمه‏

در فصل سوم، روش کلی تحقیق، تعریف جامعه آماری، نحوه تعیین حجم نمونه و روش نمونه‌گیری، روش‌ها و ابزار گردآوری داده‌ها و نهایتاً روش‌ها و ابزار تجزیه‌وتحلیل داده‌ها موردبحث قرار گرفت. در این فصل داده‌های موردنیازی که جهت آزمون فرضیه‌های تحقیق جمع‌ آوری‌شده، به‌عنوان منبعی برای تجزیه‌وتحلیل استفاده شده است. برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات گردآوری‌شده از روش­های توصیفی و استقرایی آزمون فرضیه استفاده شده است. ساختار کلی فصل حاضر بر مبنای توصیف نمونه آماری، توصیف یافته‌ها، تحلیل پیش‌فرض‌ها، تحلیل روابط بین متغیرها و نهایتاً تعمیم‌یافته‌ها از نمونه تصادفی به جامعه آماری تنظیم شده است. پیش‌فرض‌های مورد ارزیابی به‌تبع تحقیقات مرتبط یا مشابه، بر مبنای استفاده از رگرسیون خطی مرکب به‌منظور تعیین رابطه بین متغیرها موردبررسی قرار گرفته‌اند.
در این تحقیق به‌منظور داده‌پردازی اولیه از نرم‌افزار اکسل و در راستای توصیف یا تحلیل یافته‌ها از نرم‌افزار آماری EVIEWS بهره گرفته شده است. در این فصل ابتدا جدول آمار توصیفی متغیرهای تحقیق ارائه گردیده و پس‌ازآن آزمون فرضیات تحقیق ارائه گردیده است.

توصیف جامعه آماری

جامعه آماری مربوط به این تحقیق شامل شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار بوده است که شرایط زیر را دارا باشند:
۱) سهام شرکت از سال ۸۸ تا ۹۲ در بورس اوراق بهادار تهران معامله‌شده باشد.
۲) نماد معاملاتی شرکت به تابلوی غیررسمی منتقل نشده باشد.
۳) نماد معاملاتی شرکت فعال و برای حداقل یک‌بار در سال معامله‌شده باشد.
۴) سال مالی شرکت به پایان اسفندماه ختم شود و در دوره مورد مطالعه تغییر سال مالی نداده باشد.
۵) اطلاعات مالی شرکت در دوره مورد مطالعه در دسترس باشد.
۶) شرکت باید در گروه شرکت‌های واسطه‌گری مالی نباشد.
بر مبنای اطلاعات به‌دست‌آمده جامعه آماری تعریف‌شده محدود به مرزهای تعریف‌شده در بند قبل ۱۵۰ شرکت با توزیع مندرج در جدول شماره ۴-۱ می‌باشد:

جدول (۴-۱): توزیع جامعه آماری

استخدام نیروی کار کاهش یابد.( ترجمه عبدا… پور ، ۱۳۸۲)<br /><a href="https://nefo.ir/"><img class="alignnone wp-image-71″ src="https://ziso.ir/wp-content/uploads/2021/10/THESIS-PAPER-5.png” alt="دانلود پایان نامه - مقاله - پروژه” width="365″ height="125″ /></a><br />در سال ۲۰۰۳ چن طی پژوهشی تغییرات بهره وری سه صنعت مهم چین شامل صنایع نساجی، شیمیایی و فلزی را محاسبه کرده است. این محاسبات برای دوره های چهار ـ پنج ساله انجام شده است . این پژوهش اطلاعات را در مورد نتایج برنامههای توسعه اقتصادی و بهبود برنامه اقتصادی در سطوح مختلف اداری چین ارائه میدهد. همچنین نشان میدهد چنانچه تغییرات کارایی و تکنولوژی طی دوره پنج ساله مورد بررسی با ثبات نباشد، مرز تولید تجربی یا تابع تولید مرزی به سمت مطلوب حرکت نخواهد کرد.( Chen. Yao.2003,pp27-35)<br />کاشانی (۲۰۰۵) در پژوهشی به بررسی ناکارایی صنایع نفت بریتانیای کبیر (UK) می پردازد. صنایع نفت بریتانیا از قوانین مداخله گرایانه و حمایتگرانه دولت مثل خودکفایی، تضمین عرضه و گسترش عرضه صنایع استخراج از دریا برخوردار میباشد. این پژوهش نشان میدهد که تا چه حد قوانین مرتبط با صنایع استخراج نفت بریتانیا سبب ناکارایی شده است. نتایج حاصل از تحقیق این بینش را ایجاد میکند که تکنیکهای تولید بریتانیا و در حالت عمومی تر توانایی های دولت از طریق قوانین و قراردادها در رفتار بخش خصوصی مؤثر است .(Kashani Hossein A.2005,pp912-925)<br />شایانگ سو و کوشانگ جو (۲۰۰۵) به محاسبه بهره وری صنعت کاغذ و خمیر کاغذ در کشورهای OECD برای دوره ۲۰۰۰ـ ۱۹۹۱ پرداختهاند. آنها تغییرات بهره وری را به وسیله دو جزء تغییرات تکنیکی و تغییرات کارایی محاسبه نمودند. نتایج تجربی تحقیق نشان میدهد که ژاپن و سوئیس در بین کشورهای OECD به ترتیب با تغییرات بهره وری ۴/۲ و ۹/۰- درصد رتبه اول و آخر را طی دوره زمانی مورد بررسی به خود اختصاص دادهاند. کشورهای اسکاندیناوی( فنلاند، نروژ و سوئد) بین ۲/۱ تا ۵/۱ درصد در عملکردشان بهبود حاصل شده است. همچنین بهره وری صنایع کاغذسازی کانادا ۲% افزایش داشته در حالی که بهره وری آمریکا تنها ۸/۰% افزایش را نشان میدهد. همچنین نتایج این پژوهش نشان میدهد که در دهه های اخیر رشد بهره وری ناشی از تغییرات تکنولوژیکی بوده است تا تغییرات کارایی.<br />(Shayang Hseu Jiing &amp; Kou Shang.Jui 2005,pp 411-422)<br /><strong>مطالعات داخلی</strong><strong>:</strong><br />پایان نامه با عنوان &quot;بررسی بهره وری نیروی کار در صنایع نساجی استان اصفهان&quot; توسط بیگدلی (۱۳۷۵) ضمن محاسبه بهره وری متوسط نیروی کار صنایع نساجی استان اصفهان در تخمین تابع تولید نتیجه این شده است که کشش نیروی کار بیشتر از کشش سرمایه میباشد و همچنین بازدهی به مقیاس در صنایع نساجی استان ثابت میباشد. در این پژوهش ثابت شده است که تغییر تولید منجر به تغییر بهره وری نیروی کار و از طرف دیگر تغییر بهره وری نیروی کار نیز تغییر در سطح تولید را به همراه خواهد داشت. همچنین سهم کارگران تولیدی از کل نیروی کار با توجه به ساختار نیروی انسانی و برخورداری از تحصیلات و تخصص پایین یک رابطه منفی با سطح بهره وری را نشان میدهد. همچنین یک همبستگی مثبت بین شدت سرمایه و بهره وری نیروی کار دیده می شود. با توجه به تکنولوژی فرسوده و پایین صنایع نساجی استان افزایش سرمایه به نحو بارزی می تواند بر بهره وری نیروی کار مؤثر باشد و بالاخره سهم دستمزد در ارزش افزوده با توجه به مدل تخمینی ارتباط چندانی با بهره وری نداشته است.<br />علیرضا امینی طی پژوهشی به اندازه گیری و تحلیل عوامل مؤثر بر بهره وری در بخشهای غیرنفتی اقتصاد ایران پرداخته است. در این مطالعه، ابتدا شاخصهای بهره وری نیروی کار، سرمایه و کل عوامل محاسبه و پس از تحلیل روند گذشته به بررسی عوامل مؤثر بر بهره وری نیروی کار و سرمایه در کل بخش غیر نفتی و به تفکیک بخشهای اقتصادی پرداخته است. دوره مورد بررسی ۱۳۷۸ـ۱۳۴۵ میباشد. در مورد بخشهای غیرنفتی، جهت تحلیل موثر بر بهره وری نیروی کار از متغیرهای سرمایه سرانه، فاصله تولید بالفعل از تولید بالقوه و متغیر روند زمانی ( به عنوان پیشرفت فنی) استفاده شده است. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که تأثیر سرمایه سرانه در روند زمانی بر بهره وری نیروی کار مثبت و تأثیر فاصله تولید بالفعل از تولید بالقوه منفی می باشد. در مورد بهره وری سرمایه، فاصله تولید بالفعل از تولید بالقوه و سرمایه سرانه اثر منفی دارند و اثر پیشرفت تکنولوژی با توجه به علامت ضریب متغیر روند زمانی میتواند مثبت یا منفی باشد. بطور کلی بخشهای تولیدی از بهره وری بالایی در استفاده از منابع برخوردار بودهاند. در مقابل بخشهای خدماتی در استفاده بهینه از عوامل تولید موفق نبودهاند یا موفقیت آنها ناچیز بوده است. همچنین در دوره مورد بررسی، سهم بهره وری از رشد تولید در کل بخش غیرنفتی حدود۸/۱۳ درصد بوده است.( امینی،۱۳۷۹،ص ۷۵-۳۹)<br />اکبر توکلی و دیگران در پژوهشی شاخصهای بهره وری جزیی و بهره وری کل را برای صنایع مختلف بر اساس طبقهبندی بین المللی فعالیتهای صنعتی طی دوره ۱۳۷۲ ـ۱۳۵۱ محاسبه کردند. نتایج آنها حاکی از آن بود که بهره وری نیروی کار در همه صنایع بجز صنایع غذایی و صنایع کاغذ و مقوا، در بقیه صنایع رو به افزایش بوده است . ولی بهره وری سرمایه فقط در صنایع محصولات کانی غیر فلزی، فلزات اساسی و صنایع متفرقه افزایش داشته است. همچنین روند تغییرات شاخصهای بهره وری کل عوامل تولید حاکی از آن بود بجز صنایع متفرقه که دارای روند صعودی بوده و همچنین صنایع نساجی و پوشاک که ابتدا روندی صعودی و سپس نزولی داشته، در سایر گروه های صنایع بر اساس شاخصهای محاسبه شده، روند مشخصی نداشته است و بدین روی نمیتوان در مورد آنها بطور قاطع اظهار نظر نمود. (توکلی،۱۳۷۹،ص ۱۲۶-۸۵)<br />علی رحمانی به محاسبه بهره وری کل عوامل تولید صنایع بزرگ طی سالهای ۱۳۷۶ـ۱۳۵۰ پرداخته و به این نتیجه رسیده است که بهره وری کل عوامل تولید صنایع بزرگ طی سالهای مورد مطالعه، در اغلب سالها مثبت بوده است. همچنین ایشان بهره وری کل عوامل تولید گروه های مختلف صنایع بزرگ را محاسبه و با یکدیگر مقایسه کرده و به این نتیجه میرسد که طی سالهای مورد مطالعه، بیشترین نرخ رشد در زیرگروه صنایع بزرگ کشور متعلق به صنایع ماشین آلات و تجهیزات است و پس از آن صنایع فلزات اساسی و کاغذ و مقوا در رتبه های بعدی قرار دارند. ضمناَ کمترین رقم توسط نرخ رشد بهره وری متعلق به صنایع شیمیایی میباشد.( رحمانی،۱۳۸۰،ص ۱۲۷-۸۳)<br />بهاره انتظاری در پژوهشی تحت عنوان &quot;اندازه گیری بهره وری کل عوامل تولید در صنعت قطعه سازی و مقایسه آن در سطح بین المللی &quot; تغییرات بهره وری کل صنعت قطعهسازی( خودرو) را طی دوره ۱۳۷۸ـ ۱۳۶۸ محاسبه نموده است. همچنین تغییرات بهره وری کل به تفکیک تغییر کارایی، تغییر کارایی تکنولوژی، تغییر کارایی مدیریتی و تغییرات کارایی مقیاس صنعت قطعهسازی برای سه کشور صنعتی ژاپن، انگلستان و فرانسه و کشورهای در حال توسعه مالزی، اندونزی و کره جنوبی ارائه گردیده است. پس از تفکیک و طبقهبندی نتایج برای هرکدام از کشورها و همچنین ایران، به این نتیجه رسیده است که هیچگونه روند مشخصی را نمیتوان برای تغییرات بهره وری کل عوامل تولید در سطح کشور و همچنین کشورهای مورد مطالعه در نظر گرفت. در بعضی از سالها تغییرات مثبت و در برخی دیگر روند منفی داشته است. همچنین عامل اصلی رشد مثبت بهره وری کل عوامل تولید در ایران و سایر کشورها تغییرات مثبت کارایی تکنولوژی بوده است. ( انتظاری،۱۳۸۱،)<br />دکتر مجتبی مجاوریان کارایی فنی و تغییرات فناوری در محصولات راهبردی کشاورزی را اندازه گیری کرده است. دوره مورد بررسی ۱۳۷۸ـ ۱۳۶۹ و محصولات مورد مطالعه گندم، جو، پنبه، برنج و چغندر قند بوده است. نتایج تحقیق نشان داده است که بهره وری در تولیدات آبی( بجز جو) افزایش یافته و در مورد تمام محصولاتی که رشد بهره وری در آنها تحقق یافته، فناوری پیشرفت کرده است. همچنین در اغلب محصولات نوع تغییرات کارایی و فناوری عکس یکدیگر بوده است. بنابراین ایشان نتیجهگیری کرده است که کارایی فنی تولیدکنندگان در فناوری جدیدتر کمتر از فناوری قدیمیتر است. بنابراین پیشنهاد نموده است که سازمانهای متولی روی تحقیق، نوآوری، ترویج فناوری دید در آموزش بهرهگیری از این فناوری سرمایهگذاری کنند.( مجاوریان،۱۳۸۲،ص ۱۶۱-۱۴۳)<br />دکتر نصرت ا… نفر مطالعه ای در مورد کارایی فنی مؤسسات نساجی دولتی و خصوصی ایران انجام دادهاند. در این پژوهش دو مدل در نظر گرفته شده است. در مدل اول فرض می شود که مشخصات بنگاه مستقیماَ بر کارایی فنی اثر میگذارد و سهم بنگاهها از سطح تکنولوژی برابر است که با مرز تولید نشان داده میشود و مشخصات بنگاه اثر خود را تنها در فاصله بنگاه از نقطه بهترین عملکرد تولید نشان میدهد. در مدل دوم فرض میشود که مشخصات بنگاه مستقیماَ بر ساختار تولید اثر میگذارد. این مدل مبتنی بر این فرض است که هر بنگاه با تولید مرزی متفاوتی مواجه است. در این مدل نهاده سرمایه بطور تئوریکی، ارزش خدمات کالاهای سرمایه است ولی چون این اطلاعات در دسترس نمیباشد، ارزش دارایی ثابت به عنوان نمایندهای از سرمایه مورد استفاده قرار گرفته است. این مطالعه به این نتیجه رسیده است که در هر دو مدل، بنگاههای دولتی ناکاراتر از بنگاههای خصوصی عمل میکنند و نیز بنگاههایی با اندازه کوچک که ظرفیت کمتری در تولید صنعت نساجی دارند کاراتر از سایر بنگاهها عمل میکنند. بالاخره اینکه رابطه میان کارایی فنی و تعداد کارکنان منفی است. یعنی بنگاههایی که تعداد کارکنان بیشتری دارند ناکاراتر عمل میکنند.( یداللهی، ۱۳۸۲)<br />حکیمه عبدا… پور در پژوهشی کارایی و تغییرات بهره وری را برای صنعت ریسندگی و بافندگی طی سالهای ۱۳۷۹-۱۳۷۶ محاسبه نموده است. نتایج حاکی از آن است که در صنعت ریسندگی و بافندگی اکثر استانها دارای بازده کاهنده نسبت به مقیاس میباشد. همچنین میانگین بهره وری طی دوره افزایش غیر محسوسی داشته است و بیشترین افزایش بهره وری در استان خراسان بوده است و علت این افزایش بهره وری طی دوره، مربوط به افزایش کارایی تکنولوژی بوده است. در این تحقیق برای محاسبات کارایی و تغییرات بهره وری فقط عوامل تولید سرمایه و نیروی کار استفاده شده است.( عبدا… پور،۱۳۸۲)<br />ابراهیم هادیان طی مطالعهای به بررسی کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی بانکها در اقتصاد ایران پرداخته است. در این مطالعه وضعیت کارایی ۱۰ بانک کشور برای دوره زمانی ۱۳۷۸ـ ۱۳۷۶ مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بدست آمده نشان میدهد که در ۳ سال مذکور با فرض بازدهی متغیر نسبت به مقیاس، سه بانک ملی، کشاورزی و صنعت و معدن از لحاظ فنی، تخصیصی و اقتصادی کارا و بانک توسعه صادرات تنها از نظر فنی کارا بوده است. همچنین در طی سالهای مذکور میزان کارایی بانکهای تخصصی نسبت به بانکهای تجاری بالاتر بوده است.( هادیان،۱۳۸۲،ص ۲۵-۱)<br />معماریان در تحقیقی پیرامون صنایع غذایی کشور، به بررسی و محاسبه کارایی و بهره وری پرداخته است. در این مطالعه ۲۷ استان کشور طی سالهای ۱۳۸۰ـ۱۳۷۱ مورد ارزیابی قرار گرفته است. با توجه به نتایج این تحقیق بجز یک سال، در تمامی سالها بطور متوسط استانهای کشور با افزایش بهره وری کل مواجه بوده اند.( معماریان، ۱۳۸۳)<br />دکتر محمد مولایی در پژوهشی بهره وری کل، متوسط و نهایی فعالیتهای مختلف صنعتی کوچک و بزرگ ایران که بر حسب طبقه بندی بین المللی (ISIC , REV2) به ۹ گروه صنعتی تقسیم شدهاند، طی دوره زمانی ۱۳۸۰ـ ۱۳۶۶ محاسبه و مورد مقایسه قرار میدهد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بهره وری کل، متوسط و نهایی کل صنایع کوچک کمتر از کل صنایع بزرگ میباشد و اما برخی از گروه های صنعتی کوچک نسبت به صنایع بزرگ دارای بهره وری بیشتری هستند.( مولایی،۱۳۸۴،ص۱۷۶-۱۵۷)<br />پایان نامه با عنوان &quot; بررسی بهره وری صنایع نساجی (مطالعه موردی ایران)&quot; توسط شکروی (۱۳۸۴) به دنبال بررسی و اندازه گیری کارایی و تغییرات بهره وری این صنایع (نساجی) میباشد روند تغییرات بهره وری و عوامل مؤثر برآن تغییرات سؤال اصلی این پژوهش است. از این رو کارایی فنی و تغییرات بهره وری صنایع نساجی استانهای کشور طی دوره مورد بررسی (۸۱-۱۳۷۵) مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج محاسبات حاکی از آن است که به غیر از سالهای ۱۳۸۱، ۱۳۷۶ و ۱۳۷۷ در همه سالهای مورد بررسی متوسط ناکاریی مدیریتی استانها بیشتر از متوسط ناکارایی مقیاس بوده است و این فرضیه که ناکارایی مدیریتی استانها بیشتر از ناکارایی مقیاس است مورد تأیید قرار می گیرد. همچنین به جز دوره ۸۰-۱۳۷۹ در همه دوره ها تغییرات بهره وری استانها بیشتر ناشی از تغییرات تکنولوژیکی بوده است تا تغییرات کارایی. جهت تحلیل دقیقتر وضعیت صنایع در کشور تغییرات بهره وری این صنایع در مقایسه با صنایع دیگر کشور طی دوره ۸۱-۱۳۷۵ مورد بررسی قرار گرفته است. در این مقایسه مشخص میشود که در همه دوره ها بجز دوره ۸۱-۱۳۸۰ صنایع نساجی کشور با کاهش بهره وری مواجه بوده است و میتوان وضعیت این صنایع را در مقایسه با صنایع دیگر نگرانکننده توصیف کرد. همچنین در این پژوهش تغییرات بهره وری صنایع نساجی کشور با چهار کشور انگلستان، ژاپن، هند و ترکیه طی دوره ۲۰۰۰-۱۹۹۹ مورد مقایسه قرار گرفته است که از این بررسی مشخص میشود که ایران در مقایسه کشورهای پیشرفتهای مثل ژاپن و انگلستان دارای پتانسیل بالاتری جهت بهبود بهره وری ارتقای وضعیت صنایع نساجی خود میباشد.<br />فصل دوم:<br />تعاریف و مفاهیم بهره‌وری<br />تاریخچه اصطلاح بهره وری<br />مفهوم بهره وری از زمان های بسیار دور وجود داشته است اما در اینکه واژه بهره وری نخستین بار چگونه در ادبیات اقتصادی وارد شده است دیدگاه های مختلفی وجود دارد. ژان فوراستیه معتقد است اولین بار آگری کولا این واژه را در کتاب خود به نام &quot;متالیکا&quot; آورده است و سپس فرانسوا کنه در قرن هجدهم مفهوم &quot;قدرت تولید کردن &quot; را در تعریف این واژه به کار برده است اما سومانت در کتاب &quot;مدیریت و مهندسی بهره وری&quot; سیر تاریخی استفاده از این واژه را مطرح میسازد و اظهار میدارد که فرانسوا کنه ریاضیدان و اقتصاددان طرفدار مکتب فیزیوکراسی (حکومت عوامل طبیعی) در سال ۱۷۷۴م برای اولین بار این واژه را در کتاب خود ذیل عنوان &quot;دیدگاه تاریخی نظریههای اقتصادی&quot; به کار برده است. آدام اسمیت تحلیلگر رابطه بین انسان و تقسیم کار در سال ۱۷۷۶م در مورد بهره وری کار و طبقهبندی آن و تخصص برای افزایش سود مطالبی را بیان کرد. وی در ارتباط با مفهوم بهره وری به کارایی و تخصص اشاره کرد. اقتصاددانان کلاسیک همچون سینور بهره وری را بر حسب کیفیت جسمی، فکری، روحی و هوشی، مهارت و قدرت بدنی کارکنان تبیین میکردند. انقلاب در بهره وری توسط فردریک تیلور در سال ۱۸۸۱م آغاز شد که میتوان آن را تاریخ مطالعات رسمی و عملی مدیریت بهره وری دانست. بهره وری به معنای استعداد تولید در لغتنامههای لیتره به سال ۱۸۸۳ و در لاروس به سال ۱۹۴۶م تکرار شده است. کارل مارکس صاحب تئوری سوسیالیسم علمی با ارائه نظریه ارزش نیروی کار نیز در تعریف این واژه نقش بسزایی داشته است. (قاسمی، ۱۳۷۴، ص ۷)<br />مفهوم و تعاریف بهره‌وری:<br /><strong>معنای لغوی بهره وری</strong><strong>:&nbsp;</strong>&quot;واژه Productivity)) واژهای است به معنی قدرت تولید و بارآور و مولد بودن که در ایران مترادف بهره وری قرار گرفته، لغت بهره وری که از نظر ادبی حاصل مصدر است، از واژه بهرهور مشتق شده است و کلمه بهره وری به استناد فرهنگ فارسی به معنای بهرهبر، سود برنده و کامیاب است، در کارهای تحقیقاتی معنی راندمان، بازدهی تولید، مولودیت، باروری و … نیز به کار رفته است.&quot; (رحمانی و دیگران٬ ۱۳۷۷ ؛ص۵۳)<br />در گذشته بهره وری تنها در قلمرو اقتصاددانان بوده است اما امروزه مورد توجه همگان است؛ به طوری که سیاستگذاران، تاجران، کارگران و حتی مردم کوچه و بازار نیز در مورد بهره وری و اهمیت آن در سطح رفاه زندگی شان مطالبی شنیدهاند، &quot;تعریف فنی بهره وری ساده و صرفاً عبارت است از&nbsp;<strong>رابطه بین مقدار ستانده و مقدار نهاده بکاررفته برای تولید آن ستانده</strong>. بهره وری به ما میگوید که از یک واحد نهاده چند واحد ستانده میتوان بدست آورد.&quot;(ابطحی و دیگران٬ ۱۳۷۵؛ص۳۲)<br />درک درست رابطه بین نهاده و ستانده ما را از دو برداشت غلط در مورد بهره وری باز میدارد؛ یک: بهره وری معادل تولید نیست، «تولید» مربوط میشود به عملیات و فعالیتهای فیزیکی، ساختن کالاها و ایجاد و ارائه خدمات، حال آنکه بهره وری مربوط میشود به استفاده همراه با کارایی منابع (نهادهها) برای تولید کالاها و ارائه خدمات (بازده)، تولید یعنی کل ستانده بدست آمده در حالیکه بهره وری یعنی کل ستانده تولید شده به ازای هر واحد نهاده به کار رفته، افزایش تولید لزومأ به معنای افزایش بهره وری نیست.(قاسمی،۱۳۷۴؛ص ۵۸) مثال: شرکتی را در نظر بگیرید که گوشی موبایل تولید میکند این شرکت ۲۰۰۰۰ گوشی را با ۴۰ کارگر در ۵ روز کاری در ماه و ۱۰ ساعت کار در روز تولید میکند. حال تصور کنید این شرکت تولید را به ۲۵۰۰۰ گوشی در ازای بکارگیری ۱۰ کارگر اضافی با همان ۵ روز کاری و ۱۰ ساعت کار در روز افزایش دهد، اکنون به وضوح مشاهده میشود که میزان تولید گوشی ۲۵ درصد بالا رفته است ( از ۲۰۰۰۰ به ۲۵۰۰۰) لکن در بهره وری کار تغییری حاصل نشده است. با محاسبات به آسانی میتوان ثابت کرد که حتی با افزایش تولید، ممکن است بهره وری کار کاهش پیدا کند، یا برعکس بهره وری کار همراه با افزایش تولید بالا رود. به هر حال نکته مهم آن است که « تولید اضافی» الزاماً معنای افزایش بهره وری را نمیدهد و همراه با بالا رفتن قدرت تولیدی نیست، بهره وری تنها به معنی تلاش برای افزایش کارایی نیست.^[۱]<br />نسبت بازده واقعی بدست آمده به بازده استاندارد و تعیین شده (مورد انتظار) کارایی یا راندمان است یا در واقع مقدار کاری که انجام میشود به مقدار کاری که باید انجام شود.(ابطحی و دیگران،۱۳۷۵؛ص۳۴)<br />برای مثال اگر میزان بازده کارگری ۱۴۰ قطعه در ساعت باشد و میزان تولید تعیینشده پس از بررسیهای مهندسی روشها و کارسنجی ۲۰۰ قطعه در ساعت تعیین شده باشد، کارایی این کارگر ۷۰% است. نکته بسیار مهم آن است که طبق قوانین فیزیکی در ماشین (سیستمهای بسته و مکانیکی) کارایی و راندمان که خارج قسمت میباشد، تقریباً هرگز به یک نمیرسد و همواره کوچکتر از یک است لکن در مورد انسان(سیستم باز) بر اثرانگیزش و رهبری صحیح میتواند از یک بزرگتر شود.<br />یک تفسیر صرفاً ریاضی از معادله بهره وری نشان میدهد که بهره وری را میتوان با افزایش ستانده یا کاهش نهاده افزایش داد. چنین تفسیری از بهره وری به دلایل زیر خطرناک است:<br />اولاً ممکن است موجب شود تا مدیران کارگرانشان را به انجام کار شدیدتر وادار، یا اینکه برخی از آنان را به بهانه افزایش بهره وری از کار برکنار کنند، در این صورت چه بسا ارقام بهره وری بالا برود. اما این طریقه رشد بهره وری مورد نظر نیست. هدف از تلاش برای بهبود بهره وری، ایجاد تفرقه بین مدیریت و کارکنان نیست بلکه بالعکس هدف محکمتر کردن پیوند آنها برای بدست آوردن ستانده بیشتر&nbsp;<em>است</em><em>.</em>&nbsp;(ابطحی و دیگران، ۱۳۷۵؛ص۳۵)<br />سادهترین تعریف بهره وری عبارت است از نسبت خروجی به ورودی، معمولاً در برنامهها و تکنیکهای بهبود بهره وری برای افزایش بهره وری بیشتر به مخرج کسر توجه میکنند و بر استفاده بهتر از منابع مورد مصرف سازمان تأکید مینمایند. ولی کاملاً روشن است که برای افزایش بهره وری، یعنی افزایش مقدار این کسر، باید صورت یا مخرج و یا هر دوی آنها را تغییر داد، صاحبنظران و اندیشمندان هر کدام با استعانت از دیدگاه فکری خود به ارائه تعریفی در خصوص بهره وری پرداختهاند که در ذیل چند نمونه از این تعاریف ارائه میگردد.<br />ژورم^[۲]: بهره وری را به عنوان بازده حاصله در مقابل منابع بکاررفته تعریف میکند.( Jerome, H.1934, p85)<br />یانگ^[۳]&nbsp;: بهره وری را درجه به کاررفتن نیروها و عوامل تولیدکننده خدمات و کالا میداند.<br />بورش^[۴]: بهره وری را نرخ تبدیل کار و مواد خام به خدمات و کالاهای مفید تعریف میکند.<br />استیر فیلد^[۵]: بهره وری را نسبت بازده سیستم تولیدی به مقدار بکار گرفته شده از یک یا چند عامل تولید تعریف میکند.<br />استیوری^[۶]: بهره وری را معیار عملکرد و یا قدرت و امکانات موجود برای تولید کالا یا خدمات معین می‌داند.<br />سیگل^[۷]: بهره وری را نسبت میان بازده و نهاده مرتبط با عملیات تولیدی مشخص میداند. (قاسمی، ۱۳۷۴؛ ص ۴۴)<br />آژانس بهره وری اروپایی : بهره وری را درجه استفاده مؤثر از هر یک از عوامل تولید میداند.<br />سازمان بین المللی کار(ILO): بهره وری برابر است با خارج قسمت خروجی (میزان تولید) بر یکی از عوامل تولید^[۸].<br />منوچهر فرهنگ در فرهنگ علوم اقتصادی سه تعریف برای بهره وری ارائه نموده است:<br />۱ـ نسبت میان مقدار معینی از محصول و مقدار معین از یک یا چند عامل تولید<br />۲ـ مقداری که هر کارگر در یک زمان معین میتواند تولید کند.<br />۳ـ بهره وری میزان کارایی است که منابع تولیدی یعنی کار، سرمایه و زمین بدانگونه به کار رفته اند.</p>