۲-۱۷-۱-۵ ماموریت
پارک علم و فناوری دانشگاه تهران، به منظور تبدیل دانش به ثروت، تجاری سازی دستاوردهای پژوهشی و ایجاد شبکه فناوری بین صنعت و دانشگاه از طریق ارائه خدمات متناسب در هر حوزه ایجاد شده است. این مهم با تکیه بر ظرفیت ها و توانمندی های دانشگاه تهران و پارک و در راستای انتقال و آفرینش فناوری، ارتقاء فرهنگ نوآوری در کشور و ارتقاء تعاملات بین صنعت و دانشگاه از طریق ماموریت های ذیل در یک محیط مدیریتی یکپارچه صورت می پذیرد:
ماموریت بخش عمومی پارک علم و فناوری دانشگاه تهران، تجاری سازی فناوری و کمک به ایجاد و توسعه کسب و کارهای نوپا و دانش محور از طریق ارائه خدمات عمومی و تخصصی با ارزش افزوده بالا در داخل کشور می باشد.
ماموریت بخش ویژه پارک علم و فناوری دانشگاه تهران، تبدیل دستاوردهای پژوهشی در دانشگاه به فناوری و کسب منفعت حاصل از آن از طریق ایجاد شرکت های دانشگاهی و ویژه سازی خدمات تخصصی و عمومی و ارائه خدمات به اساتید دانشگاه و دانشجویان تحصیلات تکمیلی، در سطح دانشگاه تهران می باشد (دانشگاه تهران, ۱۳۸۴) .
۲-۱۷-۲ مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه تهران
مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه تهران با کسب مجوز از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سال ۱۳۸۲ تأسیس شد و با شروع فعالیت رسمی خود در سال ۱۳۸۳، به پذیرش واحدهای فناور مبتنی بر اقتصاد دانش محور اقدام کرد.مرکز رشد واحدهای فناور، نوعی خاص از مراکز رشد است که با تکیه بر دانش و فناوری می کوشد تا با تأمین زیرساخت های حمایتی به شرکت های کوچک، نوپا، فعال در زمینه فناوری های نو و کارآفرینان دارای ایده های دانش محور کمک کند. این مرکز نیز با تکیه بر پتانسیل دانشگاه تهران در حمایت از پرورش و رشد کسب و کارهای کارآفرینان نوپا، به عنوان یکی از موفق ترین الگوهای مرکز رشد دانشگاهی، که دانش و فناوری را محور کار خود قرار داده، در سطح کشور شناخته شده است (دانشگاه تهران, ۱۳۸۳).
۲-۱۷-۲-۱ ماموریت
مرکز رشد واحدهای فناوری پارک علم و فناوری دانشگاه تهران به عنوان یک مؤسسه حمایتی به منظورکمک به شرکتهای کوچک، نوپا و کارآفرین از طریق ارائه خدمات مالی، مشاورهای و آموزشی است. این مرکز علاوه بر فراهم کردن موجبات رشد و دوام متقاضیان استقرار موجب می شود تا تجربه و مهارت لازم را در زمینه شروع فعالیت اقتصادی و ادامه موفقیت آمیز آن به دست آورند و با ارائه خدماتی مانند آموزش، مشاوره، تسهیل دسترسی به سرمایه و سهولت دسترسی به بازارهای داخلی و خارجی، کارآفرینان دارای ایده های دانش محور را در تبدیل نوآوریهای فناورانه به محصولات قابل عرضه در بازار و ایجاد کسب و کارهای تجاری موفق و مستقل یاری می دهد.از آنجا که مرکز رشد توانست در طی این مدت بدون بهره گیری از منابع مالی چشم گیر، تعداد شرکت های مستقر خود را از ۷ شرکت در سال ۸۴ به ۲۰ شرکت در سال ۸۵، ۲۲ شرکت در سال ۸۶ و ۳۵ شرکت در سال ۸۷ برساند و ۱۳ شرکت موفق را فارغ التحصیل کند، امید آن می رود تا آخر سال ۱۳۸۸ تعداد شرکت های خود را به عدد ۱۳۰برساند. این در حالی است که، تعداد شرکت های مستقر در این مرکز و شعبه های مربوط در چشم انداز ۵ ساله بالغ بر ۳۰۰ واحد فناور خواهد شد، که نشان از کوشش مجدانه ستاد این مرکز برای نیل به رسالت خود است. امید می رود تا بتوان با دستیابی به تسهیلات مالی و رفع مشکلات اداری و همچنین برطرف کردن کاستیها و نقاط ضعف و تلاش در تقویت نقاط قوت در جهت رشد واحدهای فناور تسریع کرد (دانشگاه تهران, ۱۳۸۸).
۲-۱۷-۲-۲ اهداف
کمک به شرکتهای تازه تأسیس به منظور تجاری سازی نتایج تحقیقات و دانش کاربردی؛
کارآفرینی؛
توسعه اقتصاد دانش بنیان؛
کمک به رشد و کسب تجربه و مهارتهای لازم برای شروع فعالیت اقتصادی شرکتهای نوپا با استقرار در مراکز و همچنین ادامه فعالیتهای موفق آنها در جامعه؛
حمایت از توسعه شرکتهای کوچک و متوسط فناور و نوآور با هدف توسعه صنایع نوین و کارآفرینی؛
هدایت نظام یافته تحقیقات پژوهشی به سمت کاربردی و تجاری کردن آنها و تکمیل چرخه دانش تا تولید ثروت؛
ایجاد زمینه برای ارتباط نزدیک بین تولیدکنندگان دانش با بازارهای هدف و واحدهای صنعتی و معدنی؛
فراهم کردن زمینه رشد آن دسته از تحقیقات علمی و دانشگاهی که توانایی توسعه به مراحل بعدی نوآوری یا کاربردی شدن را داشته باشند؛
حمایت از نمونه سازی تحقیقاتی برای ارائه به بازار یا مصرف کنندگان نهایی؛
کمک به ایجاد فرصت های شغلی مناسب و اشتغال زایی پایدار برای دانش آموختگان دانشگاهی، مخترعین وصاحبان طرح های فناورانه؛
تحقق ارتباط صنعت و دانشگاه به منظور ارتقای سطح فناوری و بهره گیری از پتانسیلهای موجود در دانشگاهها (دانشگاه تهران, ۱۳۸۸)
۲-۱۷-۲-۳ مرکز مالکیت فکری و تجاری سازی
با توجه به اهمیت روز افزون حمایت از حقوق مالکیت معنوی در یک اقتصاد دانایی محور و دانش بنیان و مدیریت تجاری سازی این محصولات و به منظور حفظ و صیانت از دستاورد های علمی و پژوهشی اساتید، مخترعین و مبتکران و همچنین قرار دادن دستاورد های پژوهشی حاصله در مسیر تجاری سازی و تولید ثروت، مرکز مالکیت فکری و تجاری سازی در بهار ۱۳۸۷ در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران فعالیت خود را آغاز نمود.در فرآیندهای این مرکز در مواجهه با ایده ها سه اصل اساسی خلاقیت، حفاظت و صیانت و تجاریسازی مد نظر قرار خواهد گرفت و تکمیل مسیر تجاری سازی ایدهها با برگزاری فن بازار تحقق خواهد یافت در ادامه به اجمال به بررسی برنامه ها و عملکرد گروههای این مرکز پرداخته شده است.
۲-۱۷-۳ مرکز تجاری سازی
در فضای کنونی و آینده اقتصاد جهانی همراه با الزامات رقابت جویی، بخش صنعت باید به ضرورتهای رقابت پذیری اقتصاد پاسخ گوید و این امر، تنها از راه ارتقاء توانمندی های فناوری و پژوهش و توسعه امکان پذیر خواهد بود. توسعه صنعتی در خلاء فناوری فراهم نمی شود. باید دست به یک تجدید نظر اساسی زد. صنعت باید این واقعیت را تشخیص دهد که نیازمند پژوهش و توسعه است و در مقابل، مجامع علمی و پژوهشی باید بر کاربردهای عملی منطبق با نیازهای صنعت، تاکید ورزند.پژوهش و توسعه در ایران، نیازمند یک جهت گیری مجدد و اساسی است تا کارآمد شود و با نیازهای صنعتی مرتبط گردد. بدون تردید، توسعه و پیشرفت جوامع بشری متکی به نتایج پژوهش ها است به ویژه در مورد صنعت کشور که عهده دار بیشترین سهم در توسعه اقتصادی است، پژوهش و توسعه نقش زیربنایی داشته و صنایع قدرت رقابت خود را مدیون پژوهش و توسعه هستند. یک صنعت پویا و زنده باید دایما در حال تلاش برای بهبود کیفیت، ارتقاء بهره وری و افزایش تعداد و تنوع تولیدات خود باشد و این ممکن نیست مگر از طریق سرمایه گذاری در پژوهش و توسعه. مراکز علمی و نهادهای پژوهش و توسعه، مهمترین بستر و گذرگاه ورود فناوری به صنعت هستند. مراکز علمی وظیفه تربیت نیروی انسانی ( کارگزاران توسعه) و خلق فضای دانایی را بر عهده دارند و کلید دروازه بالندگی کشور را تشکیل می دهند. بنابراین همواره باید در کانون توجه برنامه ریزی توسعه ملی قرار گیرند. سرمایه گذاری در پژوهش های نباید منحصر به فرایند پژوهش باشد، پژوهش تنها بخشی از فرایند توسعه فناوری است. گسترش مراکز پژوهش و توسعه در واحدهای تولیدی و صنعتی عامل اساسی استقلال صنعتی و زیربنای ایجاد تحولات در بخش صنعت خواهد بود. هدف از ایجاد این مراکز در بخش صنعت دستیابی به توانایی های به کارگیری نتایج پژوهش های در طراحی کارخانه ها، تولید انواع محصولات صنعتی با کیفیت بهتر و هزینه کمتر است. تاسیس چنین مراکزی در واحدهای بزرگ صنعتی و تعمیم یافتههای آنها در سطوح مختلف صنایع متوسط و کوچک با هدف تعیین فرایند صنعتی کردن کشور، باید مورد تاکید قرار گیرد. به ساز و کارهای روش های تجاریسازی فناوی (دستاوردهای پژوهش و توسعه) باید توجه خاصی مبذول گردد. در دنیای امروز تبدیل ایده های فناوری به پروژه ها، امور سودمند و مورد پسند بازار، دست کم به اندازه ایجاد دانش های نو اهمیت دارد. تجربه دیگر کشورها نیز حاکی از آن است که وجود یک رابط بین مراحل پژوهش و تولیدات مورد نیاز بازار، نقش مهمی در انتقال فناوری به عرصه بازار دارد.
وجود حلقه های مفقود در زنجیره ” پژوهش تا تولید “، به لحاظ ناکار آمدی نظام اقتصادی منجر به عدم استفاده از نتایج پژوهش های و ضعف تجاری سازی دستاوردهای پژوهش و توسعه گردیده است. ایجاد حلقه های واسط بین زنجیره پژوهش تا تولید به ویژه ایجاد و توسعه مراکز تجاری سازی دستاوردهای پژوهش و توسعه (دانشگاه تهران, ۱۳۸۸) .
۲-۱۷-۴ مرکز انتقال فناوری
جذب و انتقال فناوری مقوله پیچیده ای است که هم از نظر علمی و هم از جنبه ابعاد فرهنگی ، سیاسی و اقتصادی سالهاست نه فقط کشورهای در حال توسعه، بلکه بسیاری از مجامع پژوهشی غرب و سازمانهای بین المللی را به خود مشغول داشته است. با عنایت بر اینکه سطح تکنولوژی های کشورهای پیشرفته و جهان سوم فاصله محسوسی دارد و با توجه به چشم انداز بیست ساله کشور، کاستن فاصله تکنولوژی کشورهای پیشرفته و کمتر توسعه یافته و پیش بینی استقرار اقتصاد دانش محور، انتقال فناوری ضرورت اجتناب ناپذیر بنظر میرسد. لذا مرکز انتقال فناوری پارک علم و فناوری دانشگاه تهران” در راستای دستیابی به این اهداف و تسهیل مدیریت فناوری داخل و خارج کشور و کمک به بسط همکاری های بین المللی در زمینه فناوری فعالیت می نماید.
۲-۱۷-۴-۱ ماموریت
ایجاد جهش در فناوریهای وارداتی با تحقیق و توسعه به منظور صدور آن به خارج و تولید محصولات بهتر برای صدور و رفع نیازهای محلی
صدور فناوریهای داخلی به خارج از کشور
تطبیق فناوری وارداتی در محیط و فراهم ساختن امکان توسعه و پیاده کردن آن
ایجاد پیوند بین صنایع مختلف و فراهم ساختن امکان رفع مشکلات آنها به وسیله یکدیگر با کمک انتقال فناوری
کمک به ارتقاء سطح مشارکت دانشگاه تهران در تولید و انتشار فناوری و نوآوری از طریق ساماندهی و هدایت فعالیتهای مرتبط با بکارگیری و فراهم کردن تجاریسازی دستاوردهای پژوهشهای کاربردی و توسعهای دانشگاه و ایجاد زمینه بهرهبرداری از این دستاوردها در داخل و خارج کشور.
گسترش و ارتقاء صنعت کشور از طریق ایجاد و توسعه ارتباط منسجم و سازمان یافته بین صنایع، مراکز مصرف کننده، دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی فعال (دانشگاه تهران, ۱۳۸۸)
۲-۱۸ نتیجه گیری:
با توجه به ضرورت های توضیح داده شده برای تجاری سازی این الزام برای کشور ما نیز مطرح است که بدون اتلاف زمان ، موضوع تسهیل انتقال دانش و تکنولوژی از بخش دانشگاهی کشور مورد توجه شایسته تر قرار گیرد تا با توجه به پتانسیل ها و شایستگی های علمی بخش دانشگاهی کشور این بخش بتواند نقش موثر و کارامدتری را در نظام ملی نوآوری کشور ایفا نماید.
نگاه کلان و سیستمی به موضوع در سیاستگذاریها، برنامه ریزی ها و نهادسازی ها می تواند جامعیت اقدامات را به همراه داشته و منجر به کارایی بیشتری گردد. در حوزه خاص بخش دانشگاهی جهت امکان پذیری تسهیل انتقال دانش و تکنولوژی از این بخش ، اقدامات مختلفی در ابعاد گوناگون مورد نیاز می باشند که بطور اجمالی می توان به سه مورد از مهمترین آنها اشاره کرد: تامین چارچوب های قانونی ، منابع مالی و نهادهای اجرایی
به طور کلی در ادبیات موضوع تجاری سازی یافته های پژوهشی دانشگاهی و مراکز تحقیقاتی مطالعه ویژه ای که کلیه عوامل اصلی تسهیل کننده و بازدارنده در فرایند تجاری سازی را شناسایی کرده باشد با توجه به جستجوهای گسترده یافت نشده است اما در منابع مرتبط با این حوزه نظیر انتقال تکنولوژی، توسعه محصول جدید و یا بازاریابی تکنولوژی، برخی از عوامل کلیدی در تحقیقات گوناگون از قرار زیر است(جدول ۲-۷):
جدول ۲- ۷ : عوامل تاثیر گذار بر تجاری سازی یافته های پژوهشی
عامل | منبع |