عصاره آبالون (Abalone) Hde

Fire fly squid

Quillaja saponin (soap tree)

عصاره سیر Garlic extract

ادجوان ناقص فروند

افزودنی های غذایی

ویتامین C و ویتامین E

برخی مواد معدنی

هورمونها، سایتوکاین ها و مواد دیگر

هورمون رشد، لاکتوفرین، پرولاکتین

اینترفرون ها

مواد محرک ایمنی مقاومت در برابر بیماریهای عفونی را با تقویت سیستم ایمنی غیر اختصاصی ماهی افزایش می‌دهند. پس حافظه ایمنی در چنین مواردی بسیار کوتاه بوده و مدت کوتاهی بعد از قطع مصرف، اثر آن از بین می‌رود. تحقیقات در مورد محرکهای ایمنی ماهی در حال رشد روز افزون بوده و مواد بسیاری با این عنوان به صنعت آبزی پروری معرفی شده‌اند. استفاده از محرکهای ایمنی بعنوان جایگزین یا تقویت کننده داروهای شیمیائی و واکسنها شدیداً توسط آبزی پروران مورد توجه واقع شده است.
محرکهای ایمنی در تقویت ایمنی غیر اختصاصی بطور کلی نقش ایفا می‌نمایند. بدین معنی که بازوی غیر اختصاصی دفاع ایمنی در تمامی جهات از مرحله تشخیص و شناسایی آنتی ژن تا مراحل فاگوسیتوز و حذف آنتی ژن مورد نظر تقویت می‌گردد. اما این افزایش قدرت مقابله، اختصاص به آنتی ژن خاصی ندارد و حتی سیستم ایمنی در برابر شرایط نامساعد محیطی نیز تقویت می‌گردد. بطوریکه اثبات شده است که استفاده از محرک های ایمنی قدرت مقابله ماهی در برابر استرس های محیطی مانند دما، شوری، حمل ونقل، کمبود اکسیژن و استرس های تغذیه ای را نیز افزایش می‌دهد(Sakai, 1999).
در بین محرک های ایمنی انواع مشتق شده از گیاهان و حیوانات از نظر زیست محیطی جایگاه مناسب تری دارند. بخصوص اخیراً با پیشرفت در زمینه گیاهان دارویی بسیاری از گیاهان با اثرات درمانی به فارماکوپه کشورها معرفی شده اند. در کشور ما نیز اخیراً داروهای با منشاء گیاهی در درمان بیماریهای انسانی و دامی کاربرد یافته اند. از آنجا که صنعت آبزی پروری در کشور ما صنعتی جوان است، تا بحال بررسی در مورد نقش امکان استفاده از گیاهان دارویی در آبزیان خیلی مورد توجه واقع نشده است(Iwama et al., 1996; Sakai, 1999 ;علیشاهی، ۱۳۸۳).
۱-۴٫ عصاره های گیاهی
۱-۴-۱٫ گیاهان دارویی و ارزش آنها
طی سالیان متمادی داروهای طبیعی، خصوصاً گیاهان دارویی تنها طریق درمان محسوب می‌شد و در عین حال مواد اولیه موجود در آنها در صنعت داروسازی مورد استفاده قرار می‌گرفت. بهم خوردن توازن جمعیت و احتیاجات از یک طرف و نا هماهنگی عرضه، تقاضا و گرانی از طرف دیگر موجب شد که بشر به این فکر بیفتد که آیا می‌تواند ازمنشا دیگری دارو وترکیبات مورد نیاز خود را تهیه کند بر این اساس شروع به ساخت ترکیبات شیمیایی نمود. با گذشت زمان بر تعداد گیاهان دارویی شناخته شده افزوده شده و زمینه های کاربرد آنها نیز گسترده تر شد.کشف گیاهان جدید از بین نمونه های آورده شده از سرزمینهای دور، دستیابی به کاربرد های جدید بعنوان داروهای کمکی در درمانهای شیمیایی یا آنتی بیوتیکی، پی بردن به ارزش بهداشتی گیاهان و بالاخره کشف مواد جدیدی نظیر ویتامین ها، هورمونها، مواد ضد میکروبی، ضد ویروسی، ضد توموری در میان گیاهان شناخته شده و یا گیاهانی که به تازگی کشف شده اند، کمک شایانی در پیشرفت طب کردند(قاسمی دهکردی و طالب، ۱۳۸۰).
در چند دهه اخیر استفاده از گیاهان دارویی با توجه به مزیت های متعدد، ازجمله خطرات جانبی کمتر بر موجود زنده و محیط زیست، عدم ایجاد مقاومت دارویی، ارزان، پایدار و در دسترس بودن، توجهات زیادی را در سطح جهان بویژه کشورهای پیشرفته به خود جلب نموده است(رجحان، ۱۳۸۷)، از این رو در بین آنها، محرکهای ایمنی با منشاء گیاهی دارای ارجحیت می‌باشد.(Iwama et al., 1996)
۱-۴-۲٫ گیاهان مورد استفاده در تحقیق حاضر
۱-۴-۲-۱٫ مرزه خوزستان Satureja khuzestanica
یک گونه بومی بوده که به طور گسترده در جنوب ایران پراکنده شده است و استفاده های دارویی دارد. جنس Satureja به خانواده Lamiaceae، زیر خانواده Nepetoideae تعلق دارد. یکی از ویژگیهای زیر خانواده Nepetoideae آن است که نمونه های آن دارای بیش از ۵/۰% روغنهای ضروری می‌باشند. گزارش شده است که تفاوتهای مشخصی در بین زیر گونه های Satureja از لحاظ ترکیبات روغنهای ضروری وجود دارد. در طول سالهای اخیر اثرات ضد ویروسی، ضد التهاب، ضد باکتریایی، ضد قارچی، ضد تشنج، ضد اسهال و … برای زیر گونه های مختلف Satureja که در قسمتهای مختلف جهان می‌رویند گزارش شده است ولی مطالعات کمی در مورد روغنهای ضروری این گونهSKEO))^[11] انجام شده است(Haeri et al., 2006).

Oliveria decumbens vent1-4-2-2. لعل کوهستان
از جمله گیاهان بومی ایران، می‌توان به گیاه لعل کوهستان اشاره نمود که گیاهی بوته ای و متعلق به خانواده چتریان (Umbelliferae) می‌باشد. در ایران یک گونه به نام O.decumbens وجود دارد که به زبان محلی به آن “دن"، “دنک” و “موشکورک” می‌گویند و در مناطق گرمسیری استانهای خوزستان، ایلام و کرمانشاه می‌روید. مردم این مناطق به طور گسترده ای از قسمتهای هوایی این گیاه در درمان بیماریهای عفونی استفاده می‌کنند. این گیاه علاوه بر ایران در جنوب شرق ترکیه، سوریه و عراق نیز پراکنده است(مظفریان، ۱۳۸۲). مطالعات مختلفی روی ترکیب شیمیایی اسانس حاصل از گلهای این گیاه انجام گرفته است(Amin et al., 2005; Sajadi & Hosseini, 2002; نجف پور نوایی و میرزا، ۱۳۸۱).
تا کنون دو مطالعه روی خاصیت ضد میکروبی آن انجام شده است; Amin et al., 2005)محبوبی و همکاران، ۱۳۸۱). بازده اسانس استخراج شده از این گیاه در مناطق مختلف ایران متفاوت بوده بطوریکه در شیراز ۶% و در کرمانشاه ۱/۰% گزارش شده که شامل ترکیبات: تیمول، کارواکرول، گاما-تریپنن و پاراسیمن می‌باشد
(Sajadi & Hosseini, 2002; Amin et al, 2005).