۲) دشت ماهیدشت
۳– ۱۲ – ۲ – ۱ - ماهیدشت
این دشت را ارتفاعات نعل‌شکن در شرق و ارتفاعات حسن‌آباد چهار زبر در غرب احاطه کرده است. عرض آن ۲۵ کیلومتر می‌باشد و ازدو طرف کاملاً باز است. این دشت از مناطق عمده زراعی استان کرمانشاه محسوب می‌شود.
۳– ۱۲ – ۲ – ۲ - بیستون
دشت بیستون با مساحتی بالغ بر ۳۵ هزار هکتار در شرق استان کرمانشاه قرار دارد. این دشت از شمال به کوه هَجر، از غرب به کوه‌های نُجوبَران و کَمرزرد، از جنوب به کوه شیرِز و از شرق به روستاهای محمودآباد و گاوکُل علیا محدود می‌گردد. به لحاظ تقسیمات سیاسی این محدوده بخش‌هایی از شهرستان‌های کرمانشاه، هرسین و صحنه را شامل می‌شود. دشت بیستون از رسوبات کواترنری پوشیده شده است که همین امر باعث وجود خاک حاصلخیز و کشاورزی و پوشش گیاهی مناسب در منطقه شده است. این دشت قابلیت جذب گردشگران در زمینه ژئوتوریسم را دارد. همچنین روستاهای زیادی در داخل این دشت قرار دارند که می­توانند باعث جذب گردشگران روستایی گردد (انتظاری و آقایی‌پور، ۱۳۹۳: ۸۰).
۳– ۱۲ – ۳ - غارها
یکی از کهن­ترین سکونتگاه­های بشر در استان کرمانشاه غارها بوده است که مناظری زیبا و بکر را در منطقه بوجود آورده است و همواره می‌تواند گردشگران منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای بسیاری جذب نماید از جمله مهمترین غارهای شهر کرمانشاه عبارتند از غار پراو، مرخل، شکارچیان، مر تاریک، دوآشکفت، مرآفتاب می‌باشند که در اینجا به معرفی برخی از آنان پرداخته می­ شود.
۳– ۱۲ – ۳ – ۱ - مرخل
مَرخَرل یا غار خرل در مرز سنقرآباد و بیستون، بر دامنه شرقی کوه پراو به سوی پل آجری شاه عباسی، قرار دارد. این غار با طول ۲۷ متر بر دشت بیستون مشرف است. غار خرل در سال ۱۹۶۵ میلادی توسط فیلیپ اسمیت مورد حفاری قرار گرفت که در این حفاری چند تیغه سنگی که از آن‌ها به عنوان ابزار استفاده می‌شد، به دست آمد. این اشیا مربوط به انسان‌های دوره پالئولیتیک است. از ۵۶ نمونه استخوان حیوان به دست آمده از این غار، ۲۴۰ عدد متعلق به بز و گوسفند بود که این امر نشان می‌دهد زاگرس مرکزی یکی از مراکز اولیه اهلی شدن این دو حیوان بوده است. جدیدترین آثار مکشوفه از غار خرل متعلق به دوره ساسانی است.
۳– ۱۲ – ۳ – ۲ - شکارچیان
غار شکارچیان بر دامنه کوه بیستون در ۲۰۰ متری نقش تاریخی داریوش هخامنشی، بالای سر مجسمه هرکول واقع است. چشمه‌های گوارایی که از پای کوه تاریخی بیستون می‌جوشند در زیر آن قرار دارند. غار از لحاظ نور و روشنایی در حدّ مطلوبی می‌باشد و دسترسی به آن آسان است.
۳– ۱۲ – ۳ – ۳ - مر تاریک
مَر (غار) تاریک در دامنه کوه بیستون و در قسمت شمال‌غربی غار خرل قرار دارد. این غار ۲۵ متر عمق و در حدود ۸۰ متر مربع مساحت دارد. این غار به صورت دالان دراز و کم عرضی است که در انتها به محوطه‌ای نسبتاً بازتر منتهی می‌شود. دهانه غار به سمت جنوب‌شرقی است. اشیای شناسایی شده از این غار که بیشتر در قسمت انتهایی غار به دست آمده‌اند، مصنوعات سنگی مربوط به دوره موسترین و شامل سنگ‌های مادر، خراشنده‌ها، سوراخ کننده، اسکنه، ابزارهای کنگره‌دار و دندانه‌دار است.
۳– ۱۲ – ۳ – ۴ - مرآفتاب
این غار در دامنه کوه بیستون و در حدّفاصل غارهای تاریک و دودر قرار دارد. غار آفتاب ۲۶ متر طول دارد و دهانه آن به سمت شمال‌شرقی است. مساحت غار ۱۶۰ متر و دهانه آن حدود ۶ متر ارتفاع دارد و به تدریج از ارتفاع آن کاسته می‌شود. سنگ‌های شناسایی شده از این غار بیشتر به صورت تراش‌های ساده، تراش‌های وازده و سنگ مادر دیده می‌شود. ابزارهای سنگی ساخته شده، شامل خراشنده‌ها و سوراخ کننده‌ها است. علاوه بر مصنوعات سنگی، در کف غار نیز ابزاری از جنس استخوان به دست آمده که به شکل مثلث است. در بخش تحتانی این ابزار سه سوراخ وجود دارد. یکی از این سوراخ‌ها بر لبه جانبی ابزار است که متأسفانه کاربرد این قطعه استخوان مشخص نیست. ابزارهای سنگی شناسایی شده از این غار نیز متعلق به دوره موسترین است (معاونت پژوهشی میراث فرهنگی:۱۳۸۲).
۳– ۱۳ - سراب­ها و چشمه ها
سراب‌ها، چشمه‌های گرد آمده هستند که منطقه‌ی وسیعی را در برمی‌گیرد، این واژه بیشتر در منطقه غرب کشور استفاده می‌شود و در سایر نقاط ایران با این مضمون خوانده نمی‌شود (مهدی آبادی، ۱۳۸۳).
۳ – ۱۳ – ۱ - قابلیت‌های اکوتوریسمی سرابهای شهر کرمانشاه:

• • برخورداری از موقعیت اقلیمی مناسب

• • برخورداری از پهنه آبی مناسب انواع فعالیتهای فراغتی- گردشگری

• • وجود گونه گیاهی آبی وجانوری منحصر به فرد در این سرابها

• • توان بهره‌برداری ازانواع ورزشهای آبی متناسب با این پهنه‌ها

• • • لزوم بهره‌گیری از فضای ساحلی برای ایجاد و راه‌اندازی انواع تفریحات سالم

  

• • قرارگیری در محدوده توزیع فضایی جاذبه‌های گردشگری شهر کرمانشاه

• • بهره‌برداری جهت ایجاد ورزشهای آبی چون شنا، قایق‌سواری، اسکی روی آب، غواصی

• • قرارگیری جاذبهای سرابها در کنار جاذبه های تاریخی –فرهنگی

مجموعه قابلیت‌ها و توانمندی‌های فوق در چند سال اخیر موجبات توجه به مناطق نمونه گردشگری مورد نظر را به عنوان پر کردن اوقات فراغت و تعطیلات پایان هفته بازدید کنندگان بومی و غیر بومی را فراهم ساخته است. آب زلال، تمیز و عمق بالای برخی از این سرابها به گفته شاهدان محلی با مناظر زیبا و منحصر بفرد زیر آب جهت غواصی نیز مناسب است مانند سراب نیلوفر و… با توجه به پتانسیل‌های باالقوه بسیار در مجموعه سراب‌های شهر کرمانشاه این توانایی وجود دارد که به عنوان منابع تجدید‌پذیر جهت توسعه فعالیتهای گردشگری مورد نظر قرار بگیرند. سراب­های شهر کرمانشاه عبارتند از یاوری، سراب نیلوفر، سراب بیستون، سراب طاق بستان، در اینجا به معرفی برخی از سرابهای شهر کرمانشاه می‌پردازیم (نوری و تقی زاده،۱۳۹۰: ۱۰)
۳ – ۱۳ – ۲ - سراب قنبر
در جنوب شهرستان کرمانشاه در دامنه کوه سفید قراردارد و آب مصرفی قسمتی از شهر را تامین می‌کند و در فصل بهار و تابستان به دلیل نزدیکی به شهر کرمانشاه پذیرای گردشگران می­باشد.
۳ – ۱۳ – ۳ - سراب طاقبستان
در شمال شهرستان کرمانشاه در کنار کتبه‌های ونقش برجسته‌های طاق‌بستان قرار دارد. و در اطراف آن مجموعه‌های تفریحی و اقامتی ایجاد شده است (نوری و تقی زاده، ۱۳۹۰: ۷).
۳ – ۱۳ – ۴ - سراب نیلوفر
سراب نیلوفر از جمله سرابهای زیبای شهر کرمانشاه می‌باشد که در ۲۴ کیلومتری شمال‌غرب شهرستان کرمانشاه واقع شده است. ارتفاع آن از سطح دریا ۱۳۱۵ متر و عمق تقریبی آن در برخی جاها به ۳۲ متر می‌رسد. سراب نیلوفر در عرض جغرافیایی ۳۴ درجه و ۲۴ دقیقه و ۴۹ ثانیه و طول ۴۶ درجه و ۵۱ دقیقه و ۳۲ ثانیه قرار دارد وسعت سراب نیلوفر تقریبا ۲۵ هکتار است. علت نام‌گذاری این مکان حضور گل نیلوفر در سطح آب این سراب است که زیبایی‌های ویژه‌ای از لحاظ اکوتوریسم و طبیعت‌گردی به این سراب داده است. سراب نیلوفر از نظر گردشگری بعد از سراب طاقبستان، سراب بیستون، غار شکارچیان و فراتاش در رتبه ۵ از لحاظ جذب گردشگر قرار دارد که این نشان از قابلیت‌های بالای سراب نیلوفر می‌باشد. وجود گونه گیاهی نیلوفر که از جمله گونه­ های نادر می‌باشد و بعد از تالاب انزلی در سراب نیلوفر رشد دارد هرساله باعث جذب گردشگران منطقه‌ای و فرامنطقه­ای شده است به عبارتی ارزش سراب نیلوفر به نیلوفرهای آبی است که در آن می‌روید که لزوم توجه بیش از پیش برای حفظ و جلوگیری از تخریب و انقراض این پدیده نادر و با ارزش را می‌رساند. نیلوفرهای آبی در سراب نیلوفر به رنگ زرد و سفید رشد می‌کنند فصل گل‌دهی این نیلوفرها بهار و اوایل تابستان می‌باشد. منابع آبی سراب نیلوفر بخش عمده‌ای از نیازهای آبی را تأمین می‌کند به طوری که جهت مصارف کشاورزی، پرورش ماهی و ورزش‌های آبی چون شنا، قایق سواری، اسکیت سواری و تفرجگاهی و گردشگری مناسب می‌باشد (نوری و تقی زاده،۱۳۹۱: ۴۲-۴۳).
۳ – ۱۳ – ۵ - بیستون
این سراب در ۳۰ کیلومتری شمال‌شرقی شهر کرمانشاه و در دامنه کوه بیستون در ارتفاع ۱۳۲۰ متری از سطح دریا واقع شده است. این سراب مزارع بیستون و بلوردی را مشروب می­ کند. سراب بیستون یک چشمه کارستی است و یکی از مهم­ترین جاذبه­های اکوتوریسمی و ژئوتوریسمی محسوب می­گردد.
۳– ۱۴ - رودخانه­ها
وجود کوه­های بلند و وزش بادهای مرطوبی که از طرف مدیترانه و اقیانوس اطلس می‌وزد و همچنین نزول برف و باران نسبتاً قابل ملاحظه باعث ذخیره آبهای زیرزمینی و همچنین جریان یافتن رودهای متعددی در نواحی مختلف این شهر گردیده است. مشهورترین این رودخانه‌ها عبارتند از : قره سو، چشم بشیر و آبشوران می‌باشد که در اینجا به معرفی قره‌سو به عنوان مهمترین رودخانه می­پردازیم.
۳– ۱۴ – ۱ - قره سو
سرچشمه اصلی این رودخانه سراب روانسر واقع در ۵۰ کیلومتری شمال‌غرب کرمانشاه می‌باشد. این رودخانه با جهت شمال‌غربی به جنوب‌شرقی جریان پیدا می‌کند و در ۱۵ کیلومتری کرمانشاه رودخانه رازآور و شاخه‌های فرعی آن به قره‌سو می‌پیوندد و با مسیر پر پیچ‌و‌خم‌دار در سطح دشت جریان یافته و در نزدیکی روستای قزانچی رودخانه مرگ به آن متصل می‌شود. این رودخانه با یک شیب آرام از داخل شهر کرمانشاه عبور کرده و در نزدیکی فرامان به رودخانه گاماسیاب می‌پیوندد. در بسیاری از نقاط حاشیه این روخانه گیاهان مختلفی رشد کرده که به زیبائی آن جلوه خاصی داده است. این رودخانه می ­تواند زمینه ­های مهمی را برای سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری از جمله کمپ گردشگری ورزشی، اکوتوریسم، گردشگری سلامت، ورزش‌های آبی و برگزاری تورها را فراهم کند (سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان، فرصت‌های سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری، ۱۳۹۰).
۳ – ۱۵ - نتیجه گیری
از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر برنامه‌ریزی صحیح و علمی یک منطقه، شناخت درست آن است. شناخت ویژگی­های طبیعی اعم از موقعیت جغرافیایی، زمین‌شناسی، توپوگرافی، ژئومورفولوژی، خاک، لرزه خیزی و ویژگی­های اقلیمی، و منابع آب و پوشش گیاهی و غیره اط سویی و آگاهی از ویژگی­های انسانی شامل جمعیت، ساختار سن و سواد، فعالیت­های کشاورزی و دامپروری، دسترسی­ها و غیره از سویی دیگر عواملی هستند که محقق و برنامه‌ریزان را در چگونگی برنامه­ ریزی اصولی برای دستیابی به اهداف مورد نظر نزدیک­تر می­ کند. شهر کرمانشاه با مساحت ۷۹۸۳ کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر ۱۰۳۰۹۷۸ نفر به عنوان مرکز استان، از اهمیت بالایی برخودار است. این شهر به دلیل موقعیت ارتباطی و قرار گرفتن در محورهای ارتباطی مهم هم چون همجواری با کشور عراق و واقع شدن بر سر راه کربلا و عتبات عالیات از اهمیت ویژه­ای برخودار است. از سویی دیگر به دلیل وجود پتانسیل­های طبیعی و انسانی که به تفصل توضیح داده شد و از سویی به دلیل وجود جاذبه­های گردشگری بالا (که در فصل چهارم به تفصیل خواهند آمد)، امکان برنامه‌ریزی و مدیریت را در سطوح مختلف، جهت رسیدن به توسعه پایدار در هر زمینه­ای خصوصاً بحث گردشگری و اکوتوریسم را امکان‌پذیر نموده است. امید است که مسئولین و برنامه‌ریزان در جهت شکوفایی شدن منطقه، بیش از پیش به بررسی و شناخت توان­ها پرداخته و زمینه بهره ­برداری بهینه را مهیا نمایند.
فصل چهارم
روش­شناسی پژوهش
۴ – ۱ - ابزار گردآوری اطلاعات
ابزار سنجش و اندازه‌گیری وسائلی هستند که محقق به کمک آنها می‌تواند اطلاعات مورد نیاز را برای تجزیه و تحلیل و بررسی پدیده مورد مطالعه و نهایتاً کشف حقیقت گردآوری نماید. این ابزار نقش ظرف‌هایی را بازی می‌کنند که بتواند اطلاعات مربوط به اندازه‌گیری و سنجش متغیرهای مورد مطالعه را به نحو مطلوب جمع‌ آوری نماید. در چنین صورتی است که محقق خواهد توانست اولاً، اطلاعات مرتبط با مسأله تحقیق را گردآوری کند، ثانیاً، این اطلاعات را به خوبی استخراج و طبقه‌بندی نماید و ثالثاً، تجزیه و تحلیل آنها را برای او مقدور نماید(حافظ‌نیا، ۱۳۸۷: ۱۴۶). روش گردآوری اطلاعات با توجه به ماهیت مطالعه حاضر به صورت کتابخانه‌ای و میدانی بوده و با توجه به ضرورت در هر یک از مراحل تحقیق، یکی از این دو روش مورد استفاده قرار گرفته است. بر این اساس ابتدا برای شناخت کامل موضوع تحقیق، کسب بینش نظری لازم و استخراج متغیرها و شاخص‌ها و بررسی روش‌های پهنه‌بندی صورت پذیرفت. در هر پژوهش علمی، گردآوری اطلاعات مورد نیاز تحقیق یکی از مراحل مهم و اساسی آن می­باشد. هر محقق با توجه به موضوع، اهداف و مکان مورد مطالعه از روش­های خاصی استفاده می­ کند. در برخی تحقیقات اطلاعاتی که باید به عنوان داده مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرند از پیش آماده هستند. بدین صورت که محقق به دنبال اطلاعات جدید نیست بلکه می‌تواند نسبت به جمع‌ آوری اطلاعاتی که از قبل تهیه شده‌اند اقدام کند و با توجه به داده‌‌های موجود، فرضیات خود را آزمون نماید لذا در این پژوهش برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز در جهت پاسخگویی به سؤالات تحقیق و هم­چنین تأیید یا رد فرضیات از روش‌های زیر استفاده شده است: