پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ نحوهی گردآوری داده ها میدانی، از جهت ابزار، پرسشنامهای و یک تحقیق توصیفی از نوع همبستگی است زیرا در آن به بررسی رابطه بین متغیرهای طراحی شغل و عملکرد شغلی کارکنان پرداخته شده است. تحقیقات همبستگی شامل کلیه تحقیقاتی است که در آنها سعی میشود رابطه بین متغیرهای مختلف با بهره گرفتن از ضریب همبستگی، کشف یا تعیین شود. هدف روش تحقیق همبستگی مطالعه حدود تغییرات یک یا چند متغیر با حدود تغییرات یک یا چند متغیر دیگر است. بنابراین تحقیق همبستگی روشی است که در آن پژوهشگر بدون دخل و تصرف در متغیرها، صرفا رابطه همزمان آنها را بررسی میکند. مزیت عمدهی این روش این است که به محقق اجازه میدهد متغیرهای زیادی را اندازه گیری کند و هم زمان همبستگی درونی بین آنها را محاسبه نماید (دلاور،۱۳۸۸).

۳-۳٫ جامعه‌ آماری
جامعه آماری به کل گروه افراد، وقایع ، یا چیزهائی اشاره دارد که محقق می خواهد درباره آنها به تحقیق بپردازد(سکاران ۱۳۸۲؛۲۹۴). جامعه آماری پژوهش حاضر را نیز، کلیه مدیران و کارشناسان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه تشکیل داده اند تعداد آنها طبق گزارش دانشگاه برابر با ۴۰۳ نفر می باشد.
۳-۴٫ نمونه و روش نمونه گیری
نمونه گروه کوچکتری از جامعه است که برای مشاهده و تجزیه و تحلیل انتخاب شده است.(جان بست ،۱۳۶۶؛۹۹). نمونه برداری فرایند انتخاب کردن تعداد کافی از میان اعضای جامعه آماری است به طوری که با مطالعه گروه نمونه و فهمیدن خصوصیات و ویژگیهای آزمودنی های گروه نمونه قادر خواهیم بود این خصوصیات یا ویژگیها را به اعضای جامعه آماری تعمیم دهیم (سکاران ۱۳۸۱،۲۹۶).
در پژوهش حاضر نیز با توجه به اینکه جامعه مورد نظر در یک طیف طبقه‌بندی شده ای قرار دارد نمونه ای به تعداد ۱۳۲ نفر بر حسب فرمول کوکران و به روش نمونه گیری تصادفی به شرح زیر انتخاب شد:

از بین این تعدا ۷ پرسشنامه به دلیل ناقص بودن حذف و نمونه نهایی به تعداد ۱۲۵ نفر گردید
۳-۵٫ ابزارهای گردآوری اطلاعات
در پژوهش حاضر جهت جمع آوری اطلاعات مورد نیاز، از دو پرسشنامه به شرح زیر استفاده شد:

1. 1. پرسشنامه عملکرد شغلی: این پرسشنامه که توسط صالحی(۱۳۸۲) طراحی شده است، شامل ۱۵ سوال با درجه بندی لیکرت از همیشه تا به ندرت می باشد. نمره گذاری گویه ها به گونه ای است که به گزینه به ندرت نمره ۱، گاهی، نمره ۲، اغلب، نمره ۳ و گزینه همیشه نمره ۴ تعلق می گیرد، بنابراین حداقل نمره آزمودنی ها در این پرسشنامه ۱۵ و حداکثر ۶۰ خواهد بود. نمره بالا در این پرسشنامه نشان دهنده عملکرد بالای شغلی افراد است.

1. 1. پرسشنامه طراحی شغل: این پرسشنامه توسط محقق و بر اساس مبانی نظری پژوهش تنظیم شده است. ۱۵ گویه پرسشنامه با درجه بندی ۵ درجه ای لیکرت در برگیرنده دو زیر مقیاس شرح شغل و شرایط احراز شغل می باشد، به طوری ۵ سوال پرسشنامه اطلاعات مربوط به شرح شغل و ۱۰ سوال نیز اطلاعات مربوط به شرایط احراز شغل را مورد ارزیابی قرار می دهد. برای نمره گذاری پرسشنامه، به گزینه خیلی کم، نمره ۱، کم، نمره ۲، متوسط، نمره ۳، زیاد، نمره ۴ و گزینه خیلی زیاد، نمره ۵ اختصاص داده می شود.

۳-۶٫ روایی و پایایی آزمون
۳-۶-۱٫ روائی: منظور از روایی آن است که آزمون در عمل تا چه اندازه صفاتی را که برای اندازه گیری آنها طرح ریزی شده است اندازه می گیرد یا بطور اخص به آن صفات مربوط می شود. روایی محتوایی نشان می دهد که نمونه هایی از مجموعه دانش ها, نگرش ها و مهارت هایی که انتظار می رود کارکنان بر آن تسلط داشته باشد، با چه دقتی در آزمون گنجانده شده است (جان بست, ترجمه پاشا شریفی و طالقانی، ۱۳۸۶، ص ۲۶۲) . روایی محنوایی و سازه ای هر دو پرسش نامه به تأیید متخصصین موضوعی رسید.
۳-۶-۲٫ پایائی: پایایی یک وسیله اندازه گیری، به دقت آن اشاره می کند. یک آزمون در صورتی دارای پایایی است که اگر آن را در یک فاصله زمانی کوتاه چندین بار به گروه واحدی از افراد بدهیم نتایج حاصل نزدیک به هم باشند (سیف،۱۳۸۷،ص ۴۰۹). پایایی پرسشنامه عملکرد شغلی توسطه صالحی(۱۳۸۲) با بهره گرفتن از روش دو نیمه کردن برابر با ۷۸/۰ برآورد شده است. در این پژوهش نیز پایایی پرسشامه عملکرد شغلی توسط ضریب آلفای کرونباخ برابر با ۸۷/۰ بدست آمد. هچنین جهت بررسی پایایی پرسشنامه طراحی شغل، بعد از تنظیم پرسشنامه و تائید اساتید راهنما و مشاور، روی ۳۰ نفر از افراد جامعه آماری اجرا، و داده های حاصل با بهره گرفتن از ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردید که این ضریب برای مولفه شرح شغل برابر با ۷۳/۰ و برای شرایط احراز شغل برابر با ۸۶/۰ برآورد گردید.
۳-۷٫ روش اجرای پژوهش
در پژوهش حاضر پس از اخذ مجوز جهت اجرای پرسشنامه ها و انتخاب گروه نمونه، پرسشنامه های طراحی شغل و عملکرد شغلی بر روی آزمودنی ها به اجرا در آمد. سپس پرسشنامه ها جمع آوری و مورد نمره گذاری قرار گرفت در نهایت داده ها با بهره گرفتن از نرم افزار spss شماره ۱۵ مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.
۳-۸٫ روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
تجزیه و تحلیل داده های با استفاده نرم افزار رایانه ای spss نسخه ی ۱۵ در دو بخش توصیفی و استنباطی انجام گرفته است در بخش توصیفی از روش های آماری توصیفی ( شاخص های مرکزی و پراکندگی و نمودارهاو در بخش استنباطی از مدلهای آماری همبستگی و رگرسیون چند متغیره استفاده شد.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل یافته ها
۴-۱٫ مقدمه
همان طور که در فصل سوم نیز بیان شد جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه مدیران و کارشناسان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه تشکیل می دهند که از این جامعه، نمونه ای ۱۳۲نفری انتخاب شده و داده های مورد نیاز پژوهش از طریق پرسشنامه های “عملکرد شغلی"و “طراحی شغل"،جمع آوری شد. اطلاعات، پس از جمع آوری با بهره گرفتن از آمار توصیفی(شامل شاخص های مرکزی، پراکندگی و نمودارها) و آمار استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره) با نرم افزار spss در سه بخش: ۱٫ توصیف ویژگی های جمعیت شناختی، ۲٫ توصیف متغیرهای پژوهش و ۳٫ تحلیل استنباطی مورد تجزیه و تحزیه و تحلیل قرار گرفت. لازم به ذکر است که تعداد ۷ پرسشنامه به دلیل ناقص بودن کنار گذاشته شده و عملیات آماری روی ۱۲۵ نفر از افراد گروه نمونه انجام پذیرفت
۴-۲٫ توصیف ویژگی های جمعیت شناختی
در این بخش اطلاعاتی جمعیت شناختی مانند جنس، وضعیت تاهل، سطح تحصیلات و سابقه خدمت ۱۲۵ نفر از آزمودنی ها توصیف می گردد
۴-۲-۱٫ جنس
جدول ۴-۱٫ توزیع فراوانی آزمودنی ها بر اساس جنس

بر اساس اطلاعات جدول بالا، ۲/۷۵ درصد از افراد گروه نمونه را “مدیران و کارشناسان مرد” تشکیل می دهند. این رقم در مورد آزمودنی های زن به ۸/۲۴ درصد کاهش یافته است. این نتایج را می توان در نمودار ستونی زیر نیز مشاهده کرد

۲-۷-۵ لیچینگ همزمان منگنز (IV) و کانی­های سولفیدی……………………………………………………………………….۳۹
۲-۷-۶ لیچینگ با هیدروژن پراکسید…………………………………………………………………………………………………………….۴۰
۲-۷-۷ لیچینگ در محلول اسید هیدروکلریک……………………………………………………………………………………………..۴۲
۲-۷-۸ لیچینگ با نیتروژن دی­اکسید و محلول نیتریک اسید……………………………………………………………………….۴۳
۲-۸ استحصال منگنز از محلول های لیچینگ…………………………………………………………………………………………………..۴۵
۲-۸-۱ بازیابی منگنز به روش استخراج حلالی……………………….. …………………………………………………………………۴۶
۲-۸-۲ بازیابی منگنز به روش رسوب شیمیایی…………………………………………………………………………………………..۴۶
۲-۸-۳ بازیابی منگنز به روش تبادل یونی………………………………………………………………………………………………….. ۴۷
۲-۸-۴ مطالعه انجام شده برای بازیابی منگنز……………………………………………………………………………………………….۴۷

۲-۸-۴-۱ ترسیب منگنز و آهن…………………………………………………………………………………………………………………..۴۸
۲-۹ تولید منگنز الکترولیتی…………………………………………………………………………………………………………………………….۴۹
۲-۱۰ تولید منگنزدی اکسید الکترولیتی ……………………………………………………………………………………………………….۵۰
۲-۱۱ تولید منگنز دی اکسید شیمیایی…………………………………………………………………………………………………………..۵۰
فصل سوم…………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………..۵۱
معرفی مواد،روش ها و تجهیزات
۳-۱ مقدمه………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………۵۲
۳-۲ تهیه نمونه………………………………………………………………………………………………………… …………………………….. …….. ۵۲
۳-۳ شناسایی نمونه………………………………………………………………………………………………………… ……………………………… ۵۲
۳-۳-۱ تجزیه شیمیایی نمونه…………………………… …………………………… ………………………….. ………………………….. ۵۲
۳-۳-۲ مطالعات پراش پرتو ایکس(XRD) ……………………………………………………………………………………………..53
۳-۳-۳ مطالعات میکروسکوپی………………………………………………………………………………………………………………….۵۳
۳-۳-۴ تجزیه سرندی و تعیین دانه بندی و عیار کانسنگ منگنز…………………………………………………………….۵۵
۳-۳-۵ مطالعات درجه آزادی…………………………………………………………………………………………………………………………۵۷
۳-۴ پرعیارسازی منگنز……………………………………………………………………………………………………………………………………..۵۸
۳-۴-۱ آزمایش پرعیارسازی با جیگ………………………………………………………………………………………………………….۵۸
۳-۴-۲ آزمایش های پرعیارسازی با میزلرزان……………………………………………………………………………………………..۵۹
۳-۴-۳ آزمایش های پرعیارسازی به روش مغناطیسی………………………………………………………………………………۵۹
۳-۴-۴ انجام آزمایش های پرعیارسازی به روش فلوتاسیون………………………………………………………………………۶۰
۳-۴-۵ روش آزمایش های پرعیارسازی به روش لیچینگ…………………………………………………………………………۶۰
۳-۴-۵-۱ تئوری سینتیک لیچینگ……………………………………………………………………………………………………..۶۱
الف- نفوذ از لایه مایع…………………………………………………………………………………………………………………….۶۳
ب-نفوذ از میان خاکستر………………………………………………………………………………………………………………..۶۴
ج- واکنش شیمیایی……………………………………………………………………………………………………………………….۶۴
۳-۴-۶ روش انجام آزمایش های سینتیک………………………………………………………………………………………………………۶۶
۳-۴-۷ نرم افزار طراحی آزمایش……………………………………………………………………………………………………………………. ۶۶
۳-۴-۸ روش انجام آزمایش­ها ……………………………………………………………………………………………………………………….۶۹
فصل چهارم……………………………………………………………………………………………………………………………………………………۷۰
بحث و نتایج
۴-۱ مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۷۱
۴-۲ آزمایش های جیگ……………………………………………………………………………………………………………………………………..۷۱
۴-۳ نتایج آزمایش های میزلرزان………………………………………………………………………………………………………………………۷۲
۴-۴ نتایج آزمایش های پرعیار سازی به روش مغناطیسی……………………………………………………………………………….۷۷
۴-۵ نتایج آزمایش های پرعیار سازی به روش فلوتاسیون………………………………………………………………………………..۸۰
۴-۶ نتایج آزمایش های پرعیار سازی به روش لیچینگ………………………………………………………………………………….۸۲
الف) تعیین ماده کاهنده………………………………………………………………………………………………………………………………..۸۲
ب) تعیین عامل کنترل لیچینگ…………………………………………………………………………………………………………………..۸۳
۴-۶-۱ طراحی آزمایش………………………………………………………………………… …………………………………………………..۸۶
۴-۶-۱-۱ آنالیز واریانس مدل­ها………………………………………………………………………………………………………………۸۸
۴-۷ بررسی اثر پارامترهای عملیاتی…………………………………………………………………………………………………………….۹۱
۴-۷-۱ بررسی اثر پارامترهای عملیاتی بر بازیابی منگنز…………………………………………………………………………….۹۱
۴-۷-۲ بررسی اثر پارامترهای عملیاتی بر بازیابی آهن…………………………………………………………………………………۹۶
۴-۷-۳ بررسی اثر پارامترهای عملیاتی بر بازیابی سیلیس………………………………………………………………………….۹۹
۴-۸ بهینه سازی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….۹۹
فصل پنجم………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………..۱۰۲
نتایح و پیشنهادات
۵-۱ مقدمه………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………….۱۰۳
۵-۲ نتایج و پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………………………………..۱۰۳

عاشق حقیقی زنده است و جاوید، او به عشق زنده است و به اراده دوست نه می‌ترسد و نه امید دارد سعی او در تسلیم محض در برابر رضای معشوق است بهشت و دوزخ برایش یکسان است و در دیده او هیچ فرقی آن دو ندارند.

از بزرگان مکتب عشق حلاج را می‌توان ذکر کرد و نیز اسوه والای آن روزبهان بقلی است وحدت سه گانه عشق، عاشق، معشوق رمزی از توحید باطنی است.
احمد غزالی می‌دانست که اگر عاشق خود را در معشوق مشاهده می‌کند در عوض معشوق بر خود و جمال خود را فقط در نگاه عاشقی می‌بیند که او را نظاره می‌کند.
در نظریه‌ی عشق ناب احمد غزالی عاشق و معشوق در وحدت جوهرناب عشق استحاله پیدا می‌کنند.
به اعتقاد احمد غزالی عشق انسان به انسان نیز مقتبس از عشق حقیقی و الهی است و می‌توان گفت ذاتاً همان عشق است. خواجه احمد از بکار بردن لفظ مجازی در مورد عشق نیز خودداری می‌کند، عشق از نظر او عشق است، خواه عشق و معشوق خلق باشند یا حق.
از نظر غزالی عشق یک حقیقت واحد و اختلاف عشق انسان با عشق حق و هم چنین عشق انسان با انسان و عشق او با حق همه در شدت و ضعف است. احمد غزالی در سوانح خود چنین آورده
عشق جبری است که در او هیچ کس را راه نیست به هیچ سبیل، لاجرم احکام او نیز است
و این همه جبر است، اختیار از او و از ولایت او معزول است و مرغ اختیار در ولایت او نپرد.
عبارت که عشق به حقیقت بلاست و انس و راحت در او غریب و عاریت است در افکار و بینش عرفا و صوفیه که از هجران و وصال وجود دارد به صورت کاملاً غیبی متجلی است.
۳-۶-۱. عرفان غزالی
بزرگان مکتب جمال با زیبایی پرستی که احمد غزالی هم مکتب و هم مرام آنها بوده است پیام عشق ورزی به هستی و همه زیبایی‌های عالم وجود را به بهترین شیوه معرفی نموده اند. پیام آنها گسترش عشق و زیبایی در تمامی عرصه‌های زندگی انسان و درمان تمامی دردهای بشری از طریق این دو کیمیای هستی می‌باشد و هر آنچه که به زیبایی‌های ظاهری و یا عشق‌های مجازی تعلق دارد همگی در مرتبه‌ای از عشق و زیبایی و جمال حقیقی آن جمیل مطلق دارند زیرا همه‌ی زیبایی‌های خلقت ذر‌های از زیبایی حضرت حق است.
عرفان ایرانی سراسر آکنده به رموز و تمثیلات عشق الهی است چنانکه گویی بیان درد و شکنجه، احساس و ادراک زیبایی و طلب وجد و سکر و جذبه و رفتن در حال از طریق مشاهده تجلی اله است، در حسن جمال انسان خصیصه روح ایرانی و محور تفکرات فلسفی ایرانی است احمد غزّالی از جمله عارفان عاشقی است که سخن از عشق ناب به میان آورده که عاشق به دیدن جمال معشوق آرام می‌گیرد، مذهب و مکتب وی مبتنی بر مذهب تجلی است و عشق به عالم طبیعت و جمال ظاهر نیز متفرع است بر مذهب تجلی. عارفانی چون احمد غزّالی خدا را در همه چیز جلوه‌گر می‌بینند و معتقدند که جهان مرآت حسن شاهد است. بارگاه جمال دیده عاشق است.
عاشق آن جمال باید بود یا عاشق محبوبش و این سرّی عظیم است. ایشان محل نظر و اثر و جمال و محل محبت او بینند و دانند و خواند بیرون آن چیزی دیگر کرا نکنند او بود که عاشق آن نداند و لکن دلش محل یا در جای دیگر احمد غزّالی چنین می‌گوید: هیچ لذت در آن نرسد که عاشق معشوق را بیند معشوق خزانه عشق است و جمال او ذخیره اوست.عشق عجب آینه ایست هم عاشق را، هم معشوق را، هم در خود دیدن و هم در معشوق دیدن و هم در اغیار دیدن، اگر غیر عشق دست دهد، تاخیری ننگرد، هرگز جمال مشعوق به کمال جز در آئینه عشق نتوان دیدن و همچنین کمال نیاز عشق و جمله صفا نقصان و کمال از هر دو جانب از نظر احمد غزّالی جهان آینه جمال جانان است و زیبایی‌های که در آن مشحون است جلوه و مظاهر حسن معشوق ازلی‌اند بنابراین بهترین جلوه‌های جمال حق را در آن زیباترین دیده حسن از جمال خود بر دوخته است که کمال حسن خود.
مظاهر ظاهری می‌توان جست را در نتواند یافت الا در آینه عشق عاشق. لاجرم از این روی جمال را عاشق در باید تا معشوق از حسن خود در آیینه عشق و طلب عاشق قوت تواند خورد. این سری عظیم است و مفتاح بسیار اسرار است (دشتی، ۱۳۸۸: ۹۴).
یا در جای دیگر احمد غزّالی، عاشق را به زیبایی معشوق از خود معشوق نزدیک‌تر می‌پندارد آن جا که می‌گوید:
عاشق به حسن معشوق از معشوق نزدیک‌تر است کی معشوق به واسطه او قوت می‌خورد از حسن و جمال خود
حسن نشان صنع است و سرو روی آن روی است که روی درو دارد تا آن سرو روی نبیند هرگز آیتی و حسن و صنع نبیند آن روی جمال
جمال پرستان از صوفیه می‌گویند ما مظاهر ظاهری را می‌پرستیم زیرا جمال معنوی و جمال حق را در آن جلوه‌گر می‌بینیم و لطیف‌ترین عشق ظاهری که رهبر عاشق حقیقت بین به عشق معنوی و جمال مستور جانان است عشق به جمال صورت می‌باشد. از نظر بزرگان مکتب عاشقانه چون احمد غزّالی، عشق صادقانه خواه از این سر باشد خواه از آن سرخواه مستقیماً متوجه جمال حقیقی باشد و خواه متوجه ظاهر خاکی، آن جمال عاقبت ما را به سوی معشوق حقیقی رهبر است و شرط آن داشتن اخلاص و صداقت و عشق پاک و ناب است و گر نه عشقی که بر اساس امیال حیوانی و نفسانی استوار باشد عشق نیست مایه ننگ و ذلت است. چرا که عشق امانت آسمانی و ودیعه الهی است و می‌بایست از امانت خوب محافظت شود.
جمال مجازی همان جمال حقیقی است که در صورت مجازی نمود دارد. جمال در هر مرتبه که باشد محبوب لذاته است چه حق اوست که به چشم مجنون نظر به جمال خود می‌کند در حسن لیلی و بد و خوب را دوست می‌دارد.
ذوق یکی از اصطلاحات کلیدی تصوف است «همان اوایل در تاریخ تصوف به اصطلاح ذوق بر می‌خوریم که به معنای عرفانی مشابی از آن استنباط می‌شود. یکی از قدیمی‌ترین موارد حضور این اصطلاح در کتاب عبدالرحمن سلمی (د:۴۱۹ ق) است بعدها در نوشته‌ی قشیری(د:۴۶۵ ق) می‌خوانیم: ذوق، درک مستقیم معانی» (ذوق المعانی) ابو حامد غزالی اهمیت خاصی برای ذوق قائل است و آن را در کتاب المنقذ من الضلال خویش اینگونه وصف می‌کند: «خاص‌ترین صفت اکابر عرفانی صوفی و چیزی که منحصر به آنان است، این صفت را فقط از راه چشیدن، می‌توان حاصل کرد نه از طریق یادگیری…[ذوق] همچون رؤیت چیزی به چشم خود و گرفتن چیزی به دست‌های خود است.
بنابراین «ذوق شهودی روحانی است که بدون آن درک شعر صوفیانه ناممکن است این مفهوم از لحاظ روانشناسی پیچیده‌تر و پیشرفته‌تر از شمّ خلاق یا ذوق هنری صرف است». فریدون سپهسالار نیز در ابن باره آورده است: «این معانی تطویل دارد تا طالب بدان مقام نرسد کیفیت مزه و لطف آن حال را به مقام نتواند تصویرکردن…من لم یذق لم یعرف».
۳-۶-۲. عشق از منظر غزالی (سوانح العشاق)
اولین اثر مابعدالطبیعی در تصوّف شعر فارسی
سوانح العشاق احمد غزالی کتابی مختصر و موجز است که با همه کتاب‌هایی که سابقاً در تصوّف نوشته شده فرق دارد. سوانح برای تعلیم آداب تصوّف به متبدیان با متوسطان نوشته نشده است. مسائل این کتاب اساساً مسائل علمی تصوف و اخلاق نیست. این کتاب بیان مبانی عرفانی و تصوّف نظری است. در سوانح نه مسائل تاریخی تصوّف مطرح شده است، نه به سرگذشت مشایخ سلف اشاره شده و نه دستورات اخلاقی داده شده و نه حتی اصطلاحات صوفیّه تعریف شده است.
حتی مسائل نظری کتاب‌های صوفیّه، از قبیل بحث درباره توحید و علم و معرفت و صفات و افعال الهی در این کتاب دیده نمی‌شود، و اگر اشاراتی به این مسائل شده باشد به گونه‌ای دیگر است. اساساً این کتاب متعلق به یک ساحت دیگر است و مطالب آن اصالتاً ناظر به احوال و اوقات روح عاشق و صفات معشوق است. موضوع این اثر، که یک اثر ما بعدالطبیعی محض است، عشق است. اما عشق در این کتاب به عنوان یک پدیدار روانشناسی در نظر گرفته شده است. عشق در سوانح یک حقیقت وجودی است و بلکه بالاترین حقایق است. مسائل کتاب نیز در اطراف همین حقیقت مطرح می‌شود و بر روی هم یک نظام عرفانی را که می‌توان ما بعدالطبیعه عشق نامید تشکیل می‌دهد. پاره‌ای از آراء غزالی را که از سوانح بیان شده است جسته و گریخته می‌توان در سخنان مشایح پیشین مشاهده کرد ولی نکته اینجاست که مصنف این مطالب را به گونه‌ای سیستماتیک و برای بیان یک نظام خاص مطرح کرده است. این نظام خاص مکتبی است که شالوده تصوّف شعر فارسی را تشکیل می‌دهد. ادبیات فارسی بخصوص شعر در اواخر قرن پنجم تحوّلی را که تدریجاً آغاز شده بود به کمال رسانید و در اوائل قرن ششم دو شخصیت مهم که از اساطین تصوّف زبان فارسی هستند ظهور کردند، یکی سنایی و دیگری احمد غزالی، سنایی در حوزه ادبی میوه رسیده این درخت را چید و ادبیات منظوم صوفیانه را پایه‌گذاری کرد. اولی این ادبیات از لحاظ مابعدالطبیعی محتاج به تبیین بود و کسی که این وظیفه را به نحو شایسته انجام داد احمد غزالی بود. قدمی که احمد غزالی با خلق اثر فلسفی و شاعرانه خود برداشت نه تنها در تاریخ تصوّف و ادبیات صوفیانه زبان فارسی بی‌سابقه بود، بلکه بعد از او نیز هیچ‌کس نتوانست به مرتبه‌ای که او رسیده بود برسد. اگرچه سوانح با همه اهمیتی که در تاریخ تصوّف و ادبیات فارسی داشته همواره مورد غفلت قرار گرفته و حق آن ادا نشده است.
۳-۷. بررسی جلوه‌های عرفانی شعر حافظ
زبان شعر حافظ
از آنجا، که حافظ در طول عمر خویش با طبقات مختلفی محشور و همنشین بوده است تحت تاثیر همه آنها قرار داشته است به این معنی که از طرفی تحت تاثیر زبان رسمی درباریان است و از طرف دیگر الفاظ عامیانه مردم کوچه و بازار و اصطلاحات اهل مدرسه در شعر او دیده می‌شود و همین بهره گیری از زبانها و لهجــه‌های مختلف است که غزلیاتش را فراگیر و همه پسند کرده است حافظ زبان زمان خود را، بکار برده است و از کلمه‌های غریب و منسوخ کمتر بهره گرفته است و یکی از اسرار جاودانگی شعر او همین امر است یعنی استعمال لغات رایج وپرهیز از بکار گیری کلمات منسوخ.

خرم آن روز که چون گل به چمن بازآئی
گلبن عیش من آن روز شگفتن گیرد

یا به بستان به در حجره من باز آئی
که تو چون سرو خرامان به چمن باز آئی

حافظ در برابر کینه و دشمنی عشق را پیش می‌کشدو طبیب عشق را مشفق و مسیحا دم می‌داند واین آموزه‌ای است بزرگ او با بدبینی ودروغ گوئی وستم ودوری جستناز کارها و زیبائیهای جهان مخالف است و زندگانی را در نظر انسان خوش و زیبا می‌آراید.
حافظ هم می‌خواهد آخرتش آراسته باشدو هم دنیایش، این را حق مسلم خود می‌داند فردا شراب کوثر وحور از برای ماست وامروز نیز ساقی مسروی وجام می.(زرین کوب، ۱۳۶۸: ۱۵۴)
وسیله مقام اول عشق به خداست و رستاخیز مقام دوم عشق به آدمی، در اینجا باید اضافه کرد که انقلاب حافظ در تصوف متضمن دو چیز است، نشانیدن امید به جای ترس وتوصیه عیش به جای ترک ورهبانیت و این هر دو با هم ملازمه داردیکی از حافظ شناسان این انقلاب در عرفان را در حساسیت بیمارگون به خوشی و تمتع از حیات می‌نامد.
۳-۷-۱. عرفان حافظ
مسئله عرفان حافظ نیز برای خوانندگان حافظ و حافظ شناسان مسأله‌ای بسیار بغرنج و کلاف سر در گم است.
سخنی که مخالفان می‌گویند این است که چگونه مردی را که سخن از مطرب وی به میان می‌آورد در باده نوشی با یار زیرک به جای پیاله، قدح دو منی می‌طلبد، می‌توان عارف نامید.
او به حکمت و فلسفه و منطق و دیانت رو می‌آورد و نتیجه‌ای که به دست می‌آورد حیرت در حیرت است پس بهتر می‌بیند که همه را رها کرده ودر عالم بی خبری به سر برد، در کارخانه‌ای که ره عقل و علم نیست فهم ضعیف رای فضولی چرا کند؟
از همه اینها گذشته مدعیان می‌گویند قسمت شاهد وشاهد بازی را که پی در پی به آن پرداخته چه باید کرد؟

(دیوان /۶۲۳)
سعدی کلام او را اینگونه تکرار می‌کند :
عاقلی را پرسیدند که نیک بخت کیست؟و بدبخت چیست؟، گفت: نیک بخت آنکه خورد و کشت و بدبخت آنکه مرد و هشت. (گلستان / ۱۷۷)
نظامی در شرفنامه می‌گوید:
دلا تا بزرگی نیاری بدست به جای بزرگان نباید نشست
(ساقی نامه / ۷-۳)
حافظ نیز می‌گوید:
تکیه بر جای بزرگان نتوان زد به گزاف مگر اسباب بزرگی ،همه امّاده کنی
(۴۸۱-۴)
ابن یمین قطعه ای سروده که حافظ مضمون آن را در یک بیت بیان نموده است:
ابن یمین :
دیدم بر این رواق ز بر جد کتابتی کو بر لوح لاجورد نوشته به زرّ ناب
هر خانه ای که داخل این طاق ازرق است گر صد هزار سال بپاید شود خراب
بیرون از این رواق بنا کن تو خانه ای کو آفت خراب نیابد به هیچ باب
(قطعه ۳۹)
حافظ :
بدین رواق ز برجد نوشته‌اند به زر که جز نکویی اهل کرم نخواهد ماند
(۱۷۹-۸)
ابن یمین مضمونی را در یک بیت آورده حافظ آن را در سه بیت سروده است.
ابن یمین :
تو باز سدره نشینی فلک نشیمن تست چرا چو بوف کنی آشیانه به ویرانه
(۷۵۴-۳)
حافظ :
چه گویمت که به میخانه دوش مست وخراب سروش عالم غیبم چه مژده‌ها دادست
که ای بلند نظر شاه باز سدره نشین نشیمن تو نه این کنج محنت آباد ست
تو را ز کنگرۀ عرش می‌زنند صفیر ندانمت که در این دامگه چه افتاد ست
(۳۷-۳و۴و۵)
محوی نیز همچون دیگر شاعران، با عنایت به اصل تأثیر و تأثّر در ادبیّات از این ظرفیّت زبانی بهره می‌گیرد :
حافظ در دو بیت جداگانه ازدو غزل مختلف معشوق خود را توصیف می‌کند، محوی با توجّه به زیبایی کلام حافظ واژه و معنی را از او می‌گیرد و خود نیز به عنوان شاعری نو اندیش آن را به گونه ای دیگر در یک بیت بیان می‌کند.
حافظ :
ای که بر مه کشی از عنبر سارا چوگان مضطرب حال مگردان من سرگردان را
(۹-۴)
دهان شهد تو داده رواج آب خضر لب چو قند تو برد از نبات مصر رواج
(۹۷-۴)
محوی :
عه نبه ری ساراوتم زولَفی، نه باتی میصری لیَو زولَفی ئالَوزا، وتی لیَوی که ناوی من نه بات (۵۹-۱)

ترجمه:
« زلف او را به عنبر سارا و لبش را به نبات مصری تشبیه کردم، زلف او از خشم پریشان شد و لبش پیغام فرستاد که اسمی از من به میان نیاورد.»
محوی در این بیت آرایه‌های تشبیه،تشخیص وجناس تام رابه زیبایی به کاربرده است.(نه بات در مصراع اوّل یعنی نبات و در مصراع دوم به معنی نَبَرد)
با عنایت به موارد مذکور در رسالۀ حاضر، اشعار حافظ و محوی را در سه سطح زبانی، ادبی و فکری به شیوۀ‌ سبک شناسانه مورد مقایسه و بررسی قرار داده ام، “بسامد “‌ را به عنوان یک اصل مهم در پژوهش مورد نظر داشته و از بحث‌های غیر مرتبط خودداری نموده ام. در سطح فکری از طرح مسائل تخصصی کلام پرهیز نموده و تنها دیدگاه های عرفانی و تفاوت آن ها را بررسی کرده ام.
روش کاربه طورکلی به این صورت است که: ابتدا شواهد شعری حافظ را آورده‌ام، سپس از دیوان محوی نمونه‌هایی را ذکر کرده ام ،در مرحله بعد بسامدها ،همانندی‌ها ،و تفاوت‌های هر بخش را نشان داده ام ودر پایان هر مبحث به طور مختصر نتیجه گیری کرده‌ام.
منابع اصلی و پایه پژوهش:
۱- دیوان حافظ به تصحیح قزوینی و غنی، با مجموعۀ تعلیقات وحواشی علامه محمّد قزوینی به اهتمام ع- جربزه دار، چاپ سوم، تابستان ۱۳۷۰.
۲- دیوان محوی به تصحیح ملا عبدالکریم مدّرس،چاپ اول،انتشارات کردستان،اسفند ماه ۸۱.
از سایر منابع مرتبط با موضوع رساله با توجّه به درجه اعتباراستفاده شده است .
نقل شواهد :
در دیوان حافظ به ترتیب شمارۀ غزل،شمارۀ بیت
در دیوان محوی به ترتیب شمارۀ صفحه ،شمارۀ بیت
کمبود منابع در مورد محوی ،عدم شیوه ای واحد و هماهنگ برا ی آوانگاری لاتین ابیات کردی از جمله مشکلاتی بود که در حین پژوهش با آن روبرو شدم ،امّا راهنمایی‌های مدبّرانۀ استاد ارجمند جناب آقای دکتر عبّاس اطمینانی و مشاورت عالمانۀ استاد گران مایه جناب آقای دکتر نجم الدّین جبّاری، پیمودن راه را براین جانب آسان نمود تلاششان ‌را ارج می‌نهم، ازعنایت شان سپاسگزارم، بهروزی و کامیابی ایشان را از حضرت حق خواستارم .

۱- ۱) بیان مسأله
چون هدف این پژوهش مقایسۀ شعر حافظ ومحوی است، نظر به تقدّم زمانی وتقدّم فضل ،حافظ را به عنوان
” تأثیر گذار ” ومحوی‌راهم به عنوان ” تأثیر پذیر ” در نظر داشته و کوشیده ام شباهت‌ها و تفاوت‌ها را در این پژوهش در معرض دید خواننده قرار دهم، و در پایان به نتایج تحقیق برسم.

احمد چایچی معتقد است : “این قبرستان متعلق به قرن سوم تا قرن اول میلادی است و احتمالا مربوط به قبور بزرگسالان است.” (چایچی امیرخیز، ۱۳۸۴: ۸۰) از لحاظ شکل ظاهری این ظروف با ظروف تدفین گورستان شغاب بوشهر قابل مقایسه اند.
۲-۴-۴ قبرستان با ظروف تدفین
بارزترین نمونه این تدفین در گورستان شغاب بوشهر است. (تصویر۲-۵) این سفالینه های چرخساز با رنگ نخودی بدون لعاب و استوانه ای هستند که در نهایت سادگی دارای درپوش و تزئینات شیاری بر روی بدنه هستند. سطح این سفالینه های استوانه ای پایه بلند با کاردک صاف و همواری شده و تقریباً تمامی سفالینه ها از درون اندودی از قیر طبیعی دارند. در بین سفال ها، سفال ساسانی، با پوشش لعابدار یکدست آبی فیروزه ای یا سبز دیده می شود. اشکال آنها به شکل کوزه های کوچک با بدنه کروی شکل است و قسمت تحتانی آنها گرد و بدون دسته و چرخساز است. (یغمایی، ۱۳۶۲: ۱۷) شاید بتوان گفت پوشش سطح داخلی این ظروف و غیرقابل نفوذ ساختن آن کوشش همه جانبه در جهت جلوگیری از آلودگی عناصر مقدس به شمار می آید. در موزه ملی ایران یک نمونه ظرف تدفین با اندود قیر و یک نمونه با نشانه های قیر روی سطح بیرونی وجود دارد. (تصویر۲-۶ و ۲-۷) بر اساس تحقیقات آقای مهدی رهبر این گورستان متعلق به دوره ساسانی است. (Rahbar,199: 93)
(تصویر۲-۶)ظرف تدفین با اندود قیر در داخل،از موزه ایران باستان (چایچی امیرخیز،۱۱۲:۱۳۸۴)

(تصویر۲-۷)ظرف تدفین با نشانه های قیر در موزه ایران باستان (چایچی امیرخیز ،۱۱۱:۱۳۸۴)

۲-۴-۵ خاکستردان
احتمالاً در روزگار باستان شیوه سوزاندن اجساد رواج داشته است. “در حفاری های حاجی فیروز نمونه هایی از استخوان های سوخته شده انسانی به دست آمده است که حفار آن را احتمالاً نوعی سنت جسد سوزی عنوان کرده است.” (چایچی امیرخیز، ۱۳۸۴: ۸۶) همچنین “در قره تپه شهریار در نزدیکی شهریار در ۴۰ کیلومتری جنوب غرب تهران بقایای اسکلت سوخته به دست آمده که به نظر حفار این سوختگی را می توان دلیل بر امکان وجود سنت جسدسوزی در میان روستاییان قره تپه تصور کرد.” (چایچی امیرخیز، ۱۳۸۴: ۸۶) “یک نمونه در هفتوان تپه در ۸ کیلومتری سلماس یافت شده به این صورت که خاکستر مرده در داخل خمره همراه با اشیاء تدفینی به دست آمده است.” (خطیب شهیدی، ۱۳۸۳: ۳۶۸) در چغازنبیل نیز گزارشاتی از سوزاندن جسد دیده شده است. “مهمترین مدارک گزارش شده مربوط به وجود خاکستردان ها در ایران مربوط به عصر مفرغ تا عصر آهن، دینخان تپه آذربایجان غربی است.” (ماسکارلا، ۱۳۸۳: ۶۶) با تمام این اوصاف به علت عدم مطالعات آزمایشگاهی در ایران وجود خاکستردان در هاله ای از ابهام قرار دارد که امید می رود در آینده زوایای آن برای پژوهشگران آشکار شود.

۲-۴-۶ تدفین گورخمره ای
یکی دیگر از روش های تدفین در ایران باستان استفاده از خمره های کوچک و بزرگ است و بیشتر در دوره اشکانی دیده می شود. “سفالگران در دوره اشکانی برای اشخاص بالغ تابوت و برای کودکان خمره میت می ساختند و همچنین در کنار ساخت این آثار، ظروفی برای زندگی و یا نهادن در مقابر نیز ساخته می شد.” (سرافراز، ۱۳۸۵: ۲۲۷)
۲-۵ جمع بندی مطالب فصل دوم
در فصل دوم نگرش های اساطیری و تاریخی مرگ در ایران باستان موردبررسی قرار گرفت و در این راستا ابتدا اعتقادات و آیین ها در جوامع اولیه به اختصار بیان شد و اساطیر مؤثر بر امرتدفین در ایران باستان مورد کنکاش قرار گرفت. در پایان انواع شیوه های تدفینی که در ایران باستان مورد استفاده قرار می گرفت مورد بررسی قرار گرفت. می توان چنین استنتاج کرد که یکی از بهترین راه های شناخت اعتقادات یک جامعه باستانی مطالعه آیین های مرتبط با مرگ در آن جامعه است؛ زیرا تفکرات مذهبی و اعتقادات و رسومات بشر در امر تدفین تجلی یافته است. تدفین در هر دوره تابع تفکرات حاکم بر جامعه است. در ایران باستان رسم نیالودن عناصر اربعه موجب پیدایش انواع ظروف تدفین گردید؛ و با بهره گرفتن از گل سفالگری که در دسترس ترین ماده در ایران باستان بود به صورت انواع ظروف تدفین بالاخص گورخمره ها نمود پیدا کرد.
نظر به اینکه محور اصلی این پژوهش تنظیم و مشخص کردن ویژگی های تدفین خمره ای، اساطیر مؤثر برآن و استفاده از سفال در امر تدفین است، در فصل بعد به تفصیل به تشریح انواع تدفین خمره ای موضوع خواهیم پرداخت.
۳-۱ مقدمه
در فصل سوم منحصراً به دسته بندی تدفین های خمره ای می پردازیم. بدین منظور این فصل در دو بخش تدفین های خمره ای دوران پیش از تاریخ و دوران تاریخی تنظیم گردید؛ تا با بررسی سفالینه های تدفینی، ویژگی های تدفین خمره ای و اساطیر مؤثر برآن محرز گردد.
۳-۲ تدفین های خمره ای دوران پیش از تاریخ
چنان که اشاره شد استفاده از خمره های تدفینی از زمان نوسنگی آغاز شد و تا دوره اشکانی کمابیش مورد مصرف قرار گرفت. بر اساس مطالعات نگارنده قدیمی ترین آثار تدفین خمره ای از دوران پیش از تاریخ در تپه چغاگاوانه یافت شده و مربوط به هزاره نهم تا هفتم ق.م است. در این بخش اهتمام نگارنده بر این است تا تپه های باستانی از لحاظ زمانی به ترتیب از قدیمی ترین تا جدیدترین یافته ها چینش یابد.
۳-۲-۱ چغاگاوانه
تپه باستانی چغاگاوانه در مرکز شهر شاه آباد کرمانشاه قرار دارد. محمد کردوانی، طی حفاری هایی که در سال ۱۳۵۰ انجام داد قدمت تپه چغاگاوانه را بین هزاره ۹ تا ۷ ق.م تخمین زده است. (باستان شناسی و هنر ایران، ۱۳۵۰، ۴۶) “با حفاری مساحتی بالغ بر ۱۰۰۰۰ مترمربع تنها دو اسکلت انسان به دست آمد که یکی در خمره بود و به یک بچه تعلق داشت و دومی نیز اسکلت دفن شده بود، نه اینکه در جنگ کشته شده باشد."(کردوانی، ۱۳۵۰: ۴۹) (تصویر ۳-۱)
(تصویر ۳-۱) تدفین گورخمره ای از تپه چغاگاوانه (باستان شناسی و هنر ایران، ۱۳۵۰:بی جا)

۳-۲-۲ تپه حاجی فیروز
این تپه در شمال شرقی دره سلدوز در آذربایجان غربی و در حدود ۲ کیلومتری تپه حسنلو واقع است. اولین بار در سال ۱۹۵۸ گمانه کوچکی توسط چارلز برنی در سطح تپه حفر گردید و در فصول بعدی حفاری در این محل را دکتر کایلریانگ و دکتر مری ویت به سرپرستی دایسون ادامه دادند.
در طی حفاریهای حاجی فیروز بقایای معماری متعلق به هزاره ششم ق.م در حدود یک متری سطح تپه به دست آمد. در این حفاریها تنها یک مورد تدفین خمره ای وجود داشت که در آن استخوانهای دو خردسال را قرار داده بودند. استخوان ها در این تدفین در قسمت تحتانی یک خمره ذخیره قرار داده شده و کناره های شکسته آن به صورت لبه صاف و هموار پرداخت شده اند. یکی از این دو کودک دارای ۳ یا ۴ سال سن بر اساس بررسی دندانی است. محتویات آن به سبک منظمی سازمان داده شده بود. جمجمه ها تقریبا در نزدیکی لبه های شمالی و جنوبی خمره قرار داشتند. استخوان های طویل در ردیف شمال غربی، جنوب شرقی قرار گرفته و بقایای دیگر استخوان ها در پایین خمره پخش گردیده بود. (تصویر ۳-۲) (چایچی امیرخیز، ۱۳۸۴: ۳۵)
(تصویر ۳-۲) خمره تدفین در تپه حاجی فیروز(چایچی،۹۲:۱۳۸۴)
(تصویر۳-۳) خمره تدفین مکشوفه از قلعه گوشه(روستایی،۲۲:۱۳۸۵)
۳-۲-۳ قلعه گوشه
محوطه قلعه گوشه در حدود ۱۵ کیلومتری شمال شرقی اریسمان واقع شده است. در مهرماه ۱۳۸۳ چهارمین فصل پژوهشهای باستان شناختی هیئت مشترک ایران و آلمان آغاز و به مدت ۴۳ روز ادامه یافت. یکی از اهداف این کاوش های جدید انجام بررسی سیستماتیک در محوطه پارینه سنگی قلعه گوشه بود. در خلال این حفاری ها گورخمره ای متعلق به هزاره پنجم کشف شد که شامل یک خمره بزرگ سفالی از نوع سفال قرمز با دهانه گشاد، یک کاسه بزرگ سفالی سفید بدون پوشش به عنوان درپوش خمره، اسکلت نسبتا سالم یک نوجوان و شمار قابل ملاحظه ای مهره های مدور کوچک و شماری مهره هرمی و مکعب شکل با ۲، ۳ یا ۴ سوراخ از طرفین بود. (تصویر۳-۳) (روستایی، ۱۳۸۵: ۱۳)
درباره دفن مهره ها به همراه مردگان، جی سی کوپر معتقد است: “شکل مدور مهره ها مظهر تداوم، ابدیت و استمرار بی پایان است.” (کوپر، ۱۳۷۹: ۳۵۹) محتمل است بنابر همین اعتقاد در تدفین به شیوه خمره ای شاهد دفن مهره ها به همراه میت هستیم. “با حفاریهایی انجام شده در ترانشه ۲۵۵ بقایای دو ردیف خشت چینی موازی یافت شد. در این لایه در گوشه جنوبی اتاق خمره سفالی بزرگی آشنا شد. بخش میانی خمره دارای نقوش هندسی به رنگ قهوه ای تیره بود و در نزدیکی لبه تزئین برجسته ریسمانی شکل و چهار دسته تزئینی کوچک به چشم می خورد.” (تصویر۳-۴) (روستایی، ۱۳۸۵: ۱۳)
(تصویر۳-۴) خمره تدفین مکشوفه از قلعه گوشه (روستایی،۲۴:۱۳۸۵)
شاید بتوان گفت وجود چهار دسته تزئینی تأکید بر چهار عنصر اصلی، و تزئینی به شکل ریسمان (cord) به مفهوم تداوم و استمرار است. چنان چه کوپر نیز معتقد است : “ریسمان می تواند انسان را به بیرون هدایت کند یا به سر نوشتش گره بزند.”^[۳] (کوپر، ۱۳۷۹: ۱۷۷) این خمره دارای دهانه نسبتأ تنگ و در بخش میانی بدنه دارای زاویه است. رنگ خمره سفال، قرمز و دارای پوشش سفید رنگ در هر دو سطح بیرونی و درونی است. در داخل خمره اسکلت خرد شده یک کودک بادو حلقه مسی که در میان دو دست بود (تصویر ۳-۵) و نیز شماری مهره کوچک یافت شد که برخی از این مهره ها شبیه خمره پیشین هستند.

(تصویر ۳-۵) حلقه مسی مکشوفه از گورخمره در قلعه گوشه (روستایی،۱۴:۱۳۸۵)
با ادامه کاوش ها خمره کوچک تری نیز یافت شد که دارای درپوشی از کاسه سفالی بود. نکته جالب توجه اینکه از داخل فضای این خمره کوچک فقط جمجمه یک کودک به دست آمد. (تصویر ۳-۶) (روستایی، ۱۳۸۳: ۱۲) به عقیده کوپر “حلقه (Ring) به مفهوم تداوم و زمان دورانی است.” (کوپر، ۱۳۷۹: ۱۲۱) بعید نیست منظور از قرار دادن حلقه در دو دست میت همان تسلسل، تداوم و ورود به زندگی جدید است.

(تصویر ۳-۶) گورخمره حاوی جمجمه کودک مکشوفه از قلعه گوشه(روستایی،۱۴:۱۳۸۵)
در ادامه کاوش ها خمره سفالی بزرگی با درپوش سفالی که در آن بقایای یک بچه بود آشکار گردید. (تصویر ۳-۷) در این خمره یک ظرف سفالی و شماری مهره به دست آمد. مهره های مکشوفه از خمره های پیشین قابل مقایسه اند.
(تصویر ۳-۷) گورخمره مکشوفه از قلعه گوشه(روستایی،۱۳:۱۳۸۵)

نکته قابل توجه در مورد این خمره تدفینی کشف آثاری از فلزکاری کهن از این دوره از جمله بوته، سرباره و یک قالب بزرگ بود. بوته و قالب (تصویر ۳-۸) را که در دوره قدیمی تری استفاده شده بود برای ثابت نگه داشتن خمره در چاله قرار داده بودند. (روستایی، ۱۳۸۴: ۱۲)
(تصویر ۳-۸) بوته فلزی مکشوفه از قلعه گوشه(روستایی،۱۴:۱۳۸۵)

(تصویر ۳-۹) خمره تدفینی از لایه چهارم سیلک(چایچی،۹۹:۱۳۸۴)

۳-۲-۴ اریسمان
محوطه باستانی اریسمان در ۱۰ کیلومتری نطنز و در کنار جاده آسفالته کاشان به نظنز قرار گرفته است. به نقل از چایچی بر اساس گزارش گمانه زنی در محوطه باستانی اریسمان که در سال ۱۳۷۷ توسط سیدمحمود میراسکندری تدوین گردیده و منتشر نشده است، در بهار ۱۳۷۱ تلی از سرباره های مس و مقداری سفال در منطقه ای در نزدیکی اریسمان یافتد شد. پس از بررسی و مطالعه توسط موسسه باستانشناسی دانشگاه تهران این منطقه به عنوان قدیمی ترین شهر صنعتی با قدمت ۵۰۰۰ ساله معرفی گردید. در سال ۱۳۷۶ طی گمانه زنی در این منطقه تدفین های خمره ای کشف شد که در جدیدترین لایه سیلک IV آشکار گردید. (تصویر ۳-۹) (چایچی امیرخیز، ۱۳۸۴: ۴۹و۴۸) همچنین باستان شناسان ایرانی و آلمانی^[۴] در پنجمین فصل کاوش های خود در مهرماه ۱۳۸۳ در این محوطه باستانی به کشف یک مهر استوانه ای سنگی، یک شاخ گوزن و تدفین به شیوه گور خمره ای دست یافتند. اظهارات حمید فهیمی سرپرست ایرانی هیئت باستان شناسی حاکی از این است که مهر باستانی متعلق به ۳۲۰۰ سال قبل از میلاد است و دومین مهر کشف شده در این منطقه است. علت اهمیت زیاد این مهر نقش روی آن است. مهر سنگی دارای نقش یک گوزن تیر خورده و یک رشته کوه است. (www.chn.ir) شاید بتوان گفت نقش کوه همان رشته کوهی باشد که در نزدیکی اریسمان واقع است و همچنین می توان چنین فرض نمود که در هزاره سوم قبل از میلاد در آن منطقه شکار گوزن صورت می گرفته است. کشف شاخ در این محوطه که هم اکنون کویری است شاید باستان شناسان را به درک وضعیت اکوسیستم منطقه در گذشته کمک کند.
بررسی های اولیه روی شاخ ۱۵ سانتی نشان می دهد که ممکن است در هزاره های قبل از این شاخ به عنوان یک ابزار استفاده می شده است. همچنین در هنگام کاوش خمره دهان گشادی یافت شد که دهانه آن با کاسه ای سفالین پوشیده شده بود. خمره حاوی بقایای جسد ۵۲۰۰ ساله یک نوجوان بود که یک رشته گردن بند با بیش از ۵۰ مهره گرد و مربعی در گردن داشت. با ادامه کاوش های باستان شناسی سه تدفین خمره ای دیگر متعلق به ۳۳۰۰ سال ق.م کشف شد که مانند نمونه قبل از کاسه سفالی به عنوان درپوش استفاده شده است. در داخل یکی از خمره های مکشوفه که روی آن تزئیناتی به صورت نقوش شطرنجی، دو حلقه مسی به شکل دستبند و نزدیک به ۲۰ مهره مربع شکل که احتمالا دانه های یک گردن بند است کشف شد. اجساد دچار در هم ریختگی شده و بخشی از آنها مفقود شده اند. به عنوان مثال در یکی از خمره ها تنها جمجمه یک کودک دیده می شود. بخش هایی از اجساد به علت وجود نمک بسیار زیاد در این منطقه، طی سالیان دراز فاسد شده و از بین رفته اند. (تصویر ۳- ۱۰) (www.chn.ir)