انقلاب صنعتی و بعد از آن
انقلاب صنعتی که دورهای میان سالهای ۱۷۵۹ تا ۱۸۵۰ بود پایه و اساس گردش‌های دسته جمعی را بنیان نهاد (دیبایی، ۱۳۷۱: ۸۰). و باعث تغییرات عمیق اقتصادی و اجتماعی شد. با پدید آمدن ماشین‌ها، قطار و کشتی‌های که با نیروی بخار کار می‌کردند، تغییرات اجتماعی به تغییر مشاغل منجر شد که افزایش طبقات مرفه اجتماعی را به صورت نسبی به دنبال داشت و این طبقه توان بیشتری یافت تا بیشتر به تفریح و مسافرت برود.
در پنجاه سال اخیر، گردشگری به پدیده اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شگفتی تبدیل شده است. بزرگی این پدیده را می‌توان در نرخ رشد متوسط چهار و نیم درصد تعداد کل گردشگران بین‌المللی که بنابر آمار WTO از ۷۵۰ میلیون نفر در سال ۱۹۹۵ به ۸۵۰ میلیون نفر در سال ۲۰۰۶ رسیده است، دریافت. بنابر پیش‌بینی سازمان جهانی گردشگری این تعداد تا سال ۲۰۱۰ به بیش از ۹۳۷ میلیون نفر خواهد رسید و ده برابر این تعداد هم از مزایای گردشگری در کشورهایشان بهره خواهند برد.(سازمان جهانی گردشگری (wto)).
گردشگری در آینده در دو بعد ملی و بین‌المللی ادامه خواهد یافت. اهمیت گردشگری برای کشورها نقشی حیاتی ایفا می‌کند و از این به بعد هم، بیشتر نمود پیدا خواهد کرد. کشورها به خاطر اقتصاد و برای ارز خارجی و سرمایه گذاری خارجی و اشتغال به گردشگری اهمیت می‌دهند. گردشگری رتبه اول صنعت در «توافق کلی در تجارت و خدمات» خواهد بود..
سازمان جهانی گردشگری پیش‌بینی می کند تا ۲۰۲۰ میزان گردشگران بین‌المللی در دنیا به رقم ۶/۱ میلیارد نفر برسد. چیزی که باید مورد اهمیت و دقت نظر واقع شود، عدم توسعه گردشگری در ایران، با وجود پتانسیل‌های قوی طبیعی و فرهنگی و باستان‌شناختی است. در حال حاضر تحرک و پویایی خاصی در گردشگری ایران بچشم نمی‌خورد، همچنین استراتژی و هدف مشخصی هم برای آینده دیده نمی‌شود. به عقیده صاحب نظران این حوزه، گردشگری به تنهایی نمی‌تواند راه مطمئن خروج ایران اسلامی از بن‌بست‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی باشد. بر اساس مطالعات نظری و میدانی و مصاحبه با گردشگران خارجی که در سال ۱۳۸۰ صورت گرفته، به عوامل موثر در توسعه گردشگری در دنیا و موانع توسعه گردشگری در ایران، از نگاه گردشگران می‌پردازیم.(همان)
پیشینه گردشگری در ایران
مردمان پیش از تاریخ به دنبال یافتن غذا، پناهگاه‌ها و سکونت‌گاه‌های امن، همیشه در حال مسافرت بودند. در دوره‌های متاخرتر تبادلات تجاری که حاصل مسافرت به نقاط دور دست بوده، امری اثبات شده است و در محوطه‌های باستان‌شناختی پیش از تاریخ نمونه‌های فراوانی از آثار بسیاری دیده شده که بومی محل نبوده و از مکان‌های دیگر تجارت شده است. در گنج تپه در لایه D که مربوط به هزاره هشتم قبل از میلاد است، صدف مربوط به شکم پای[۱] که از خلیج فارس یا اقیانوس هند وارد شده بدست آمده است. در تپه علی کش دهلران که مربوط به هزاره هفتم قبل از میلاد است وجود مهره‌های مس نشان می‌دهد که از منطقه انارک یزد تجارت می‌شده است.باز وجود سنگ ابسیدین در علی کش در هزاره هفتم قبل از میلاد نشان می‌دهد که احتمالاً از حوالی دریاچه وان از آناطولی وارد شده است. گردشگری برای ارتباط تجاری یا به هر مقصود دیگر همواره وجود داشته است و برای دوره آغاز تاریخی [۲] نیز می‌توان شاهد آورد از جمله در تپه گارای بین‌النهرین وجود سنگ لاجورد نشان می‌دهد که از بدخشان ایران به آنجا برده شده است. (مجید زاده، ۱۳۶۶). در دوره‌های تاریخی نیز گردشگری همواره مورد توجه بوده، حکومت‌ها نیز از طریق ایجاد و احداث راه‌ها و کاروانسرها به تسهیل آن کمک می‌کردند، نمونه‌های چون جاده شاهی و ابریشم در دوره‌های مختلف تاریخی و احداث چاپارخانه‌ها از این موارد هستند، در دوره ساسانیان در دو نقش برجسته طاق بستان یک نوع گردشگری تفریحی و شکار وجود دارد.در دوران بعد از اسلام نخستین کسی از مغرب زمین به ایران سفر کرد و شرح مسافرت‌های خود را در سفرنامه‌ای به رشته تحریر درآورد «بنیامین تودولایی» اسپانیایی است، سپس مارکوپولو و ادریکس و جوزافا بار بارو به ترتیب در قرون سیزدهم، و چهاردهم و پانزدهم به ایران سفر کردند. از مشرق زمین «ابوالقاسم محمد بن حوقل بغدادی» و سپس «ابن بطوطه» به ایران آمدند و در سفرنامه‌های خود از دیدنی‌های ایران یاد کردند. در بین سالهای (۸۸- ۱۸۸۴) مادام دیولافوا و سایر باستان‌شناسان به ایران آمدند و در مورد آثار باستانی و تاریخی و سبک‌های معماری کتاب‌هایی نوشتند (دیبایی، ۱۳۷۱: ۸۰).
بررسی اسناد نشان دهنده این هستند که از (۱۳۵۷- ۱۳۰۱) به گردشگری در ایران توجه شده است. و در این مدت همچنین امکانات رفاهی و امنیتی تأسیس شده است. حتی وضعیت آب آشامیدنی مناطق و شهرها، راه‌ها و میهمان خانه‌ها مورد بررسی قرار گرفته است. از جمله طرح‌ها و پیشنهادات ارائه شده در این اسناد، می‌توان طرح تأسیس سازمان راهنمای جهانگردان، اجرای طرح کاخ گلستان برای بازدید جهانگردان، طرح منطقه‌ای کرانه‌های دریای خزر، تأسیس سازمان توسعه جهانگردی، ایجاد دریاچه مصنوعی بین سی‌وسه پل و پل خواجوی اصفهان، اجرای طرح «ایرانوراما» برای ساخت ماکت آثار تاریخی در یکی از پارک‌های تهران و احداث تأسیسات پذیرایی در ارتفاعات شمال تهران اشاره کرد.(همان)
تعریف و مفاهیم گردشگری
۱-۳-۱- تعریف گردشگری
در فرهنگ وبستر گردشگری به سفری اطلاق می‌گردد که در آن مسافرتی به مقصدی انجام می‌گیرد. سپس بازگشت به محل سکونت را دربردارد (وبستر، ۱۹۸۸: ۱۲۱۸). فرهنگ لانگمن گردشگری را به عنوان مسافرت و تفریح برای سرگرمی‌معنا کرده است (لانگمن، ۱۹۸۸: ۱۷۱۲). در فرهنگ لاروس نیز گردشگری به معنای مسافرت برای تفریح آمده است (لاروس، ۱۹۹۱: ۳۰۴۷).
۱-۳-۲- اهمیت گردشگری
مسافرت عامل ارتباط و انتقال آگاهی و در نتیجه موجب ارتقاء آگاهی و بینش عمومی است و در غنی‌سازی فرهنگی ملت‌ها تاثیر زیادی دارد، و در رشد جهان بینی آنها نقش مستقیم دارد. توجه به تمام ادیان الهی به ویژه دین مبین اسلام به موضوع سفر و سیاحت اهمیت موضوع را نشان می‌دهد و آیات و احادیث بی‌شماری آن را مورد توجه قرار داده‌اند که از آن جمله است:
سیروا فی‌الارض فانظروا کیف بدأ الخلق (سوره عنکبوت- قسمتی از آیه ۲۰)
انسان‌های آگاه، فرهیخته که در طول زمان‌های گذشته سفر کرده‌اند، سفرنامه‌هایی را به یادگار گذاشته‌اند که امروزه این سفرنامه‌ها منابع اصلی و معتبر در شناخت و ترسیم واقعی چهره، زمان های گذشته محسوب می‌شوند. که از آن جمله می‌توان مارکوپولو را نام برد که ماجراهایش را در زمان سلطنت قوبیلای خان گزارش و مکتوب کرد (Encyclopedia Americana 1998, vol 126 p 87). کتشافات جغرافیایی اغلب حاصل سیر و سفر بوده است، برای مثال: قاره آمریکا توسط دریانورد پرتقالی کریستف کلمب کشف شد.
ارزیابی تاثیر گردشگری در زمینه‌های فرهنگی- اجتماعی و اقتصادی و سیاسی از جمله مواردی است که مورد بحث جدی قرار می‌گیرد. امروزه گردشگری به لحاظ اقتصادی خیلی مورد توجه است و اغلب صادرات نامریی نامیده می‌شود، زیرا که بسیاری از ملل به وسیله تیلیغ و تشویق موفق و تشویق بازدید کنندگان خارجی جهت مسافرت به داخل کشورشان مبالغ زیادی ارز ذخیره می‌کنند Encyclope dia Ameri can).(1998, vol 26. p. 877 که به عنوان یک عامل بسیار مهم در تراز صادرات و واردات تجاری غیر محسوس میان کشورهاست (Caxton Encyclopedia 1969, vo 8.p. 5738). و باعث رونق صنایع دستی، ایجاد اشتغال و امکان تاسیس امکانات زیر بنایی می‌شوند.
۱-۳-۳- تعریف گردشگر
در سال ۱۹۲۷ سازمان ملل گردشگر خارجی را به صورت یک فرد دیدار کننده از کشوری به غیر از کشور ساکن در آن، برای دورهای بیش از ۲۴ ساعت تعریف نمود. این تعریف در سال ۱۹۳۳ به وسیله کمیسیون آمار سازمان ملل و بنابر توصیه سازمان جهانی گردشگری پذیرفته شد. بازدیده کننده اصطلاحی است که معمولاً در آمارهای گردشگری استفاده می‌شود و شامل تمام انواع مسافران گردشگری است.(همان)
سازمان جهانی گردشگری (WTO)
WTO سازمان بین‌المللی گردشگری، یک سازمان جهانی راهنما در زمینه گردشگری است، WTO به عنوان تشکلی از متخصصان، در سیاست گذاری گردشگری و منبع عملی اطلاعات گردشگری در موضوعات خاص و طبقه‌بندی شده، فعالیت می‌کند و اعضاء آن ۱۳۸ کشور و منطقه و بیش از ۳۵۰ عضو اتحادیه تجاری WTO، مقامات محلی، مؤسسات گردشگری و مؤسسات آموزشی و شرکت‌های خصوصی شامل خطوط هوایی، گروه‌های هتل‌دار و گروه‌های تورگردان هستند، WTO تشکیلاتی است که زیر نظر سازمان ملل به ارتقاء و توسعه گردشگری می‌پردازد. گردشگری و اهداف آن جهت رشد اقتصادی و فراهم ساختن اشتغال و ایجاد زمینه‌ای برای حفاظت از محیط زیست و میراث و ارتقاء صلح و درک و شناخت تمامی ملل جهان است. WTO به عنوان اتحادیه بین‌المللی ادارات گردشگری در ۱۹۲۵، در هیگ آغاز به کار کرد. نام آن بعد از جنگ جهانی دوم به اتحادیه بین‌المللی سازمان‌های اداری گردشگری (IUOTO) (مقدمه: ۲۰۰۰، (Encyclopedia of Tourism , jafar Jafary تغییر یافت و مقر آن به ژنو منتقل شد و در ۱۹۶۷ اعضاء آن تصمیم گرفتند با توسعه گردشگری به همه نقاط جهان و همکاری‌های مشترک سازمان یافته تحت نظر سازمان ملل، زمینه‌های سازمان جهانی گردشگری را پدید آورند، در دسامبر ۱۹۶۹ مجمع سازمان ملل به عنوان مرکز فعالیت‌های اتحادیه بین‌المللی به رسمیت شناخته شد و نقش محوری خود را ایفا کرد و بدین ترتیب پس از نشست دسامبر ۱۹۶۹، WTO بنیان نهاده شد. و اولین نشست WTO در مادرید در می ۱۹۷۵ تشکیل شد. مقر اصلی WTO در مادرید است که در هر سال نشستی را برگزار می‌کند. مجمع عمومی WTO به عنوان نهاد ناظر با رأی گیری از میان اعضاء دایم و موقت انتخاب می‌شود. اعضاء اصلی و دیگر فعالانی که در سازمان‌های بین‌المللی مشارکت دارند، در چهارچوب فعالیت‌های WTO فعالیت می‌کنند.
هر دو سال یکبار، بودجه و برنامه کاری و موضوعات مورد بحث در زمینه توسعه گردشگری جهانی در مجمع عمومی مورد بحث و بررسی گذاشته می‌شود و هر چهار سال یکبار اعضاء مجمع دبیرخانه انتخاب می‌شوند و مجمع اجزایی نیز کمیته اداری WTO است و جلسه این کمیته دو سال یکبار تشکیل می‌شود و مرکب از ۲۶ عضو منتخب مجمع عمومی است که به ازاء هر پنج عضو یک نفر به نمایندگی انتخاب می‌شود. اعضاء اصلی و فرعی مجمع اجرایی همانند مورد بالا تشکیل جلسه می‌دهند. WTO شش کمیسیون منطقه‌ای در آفریقا، امریکا، آسیای شرقی و اقیانوسیه و اروپا و خاورمیانه و جنوب آسیا دارد. کمیسیون‌ها حداقل سالی یکبار تشکیل جلسه می‌دهند و مرکب از تمامی اعضاء دائم و فرعی آن منطقه هستند. اتحادیه تجاری اعضاء منطقه نیز مشارکت دارد و کمیته‌های تخصصی اعضاء WTO درباره‌ی مدیریت و مواد برنامه ریزی، برنامه‌های مشاوره برگزار می‌کنند.. این کمیته‌های تخصصی شامل کمیته برنامه‌ریزی، کمیته بودجه و اعتبارات، کمیته آمار، کمیته محیط زیست، کمیته پشتیبانی کیفی، شبکه مراکز آموزشی و مجمع مشورتی هستند. دبیر خانه WTO از سوی مجمع عالی اداره می‌شود که بر ستاد عالی نظارت دارد. این ادارات مسوول اجرای برنامه WTO در زمینه اعضاء هستند. دفتر حمایت منطقه‌ای آسیا- اقیانوسیه در ازاکای ژاپن تحت نظارت این دبیرخانه قرار دارد. و اتحادیه تجاری WTO تحت نظارت دفتر اجرای عالی تمام وقت WTO در مادرید است. و اعضاء رهبریت اتحادیه تجاری، سالی یکبار برنامه‌های خود را به دبیر خانه عرضه می‌کنند.
WTO تلاش دارد به همه کشورها در زمینه افزایش تاثیرات مثبت گردشگری، هم چون اشتغالزایی، تأسیس زیر ساختارهای جدید و عواید ارزی خارجی و در همان حال کاهش اثرات منفی زیست محیطی یا تبعات اجتماعی فرهنگی گردشگری یاری رساند. توسعه منابع انسانی WTO به آموزش و تعلیم نیازهای آینده گردشگری به شاغلان و متخصصان کارآمد بستگی دارد. در همکاری با شبکه ۱۹ گانه مراکز تعلیم و تربیتی WTO در جهان، این بخش از WTO استانداردهایی جهانی را برای آموزش تورگردانی تدوین کرده است. روش‌شناسی (کیفیت آموزش گردشگری) به دولت‌های اعضاء WTO کمک می‌کند و با برنامه‌ریزی آموزشی نیاز به حفظ رشد صنعت گردشگری را برآورده می‌سازد. سنجش پیشرفت گردشگری عمومی (GTAT) وسیله‌ای برای تشویق به استاندارد شدن و کیفی سازی آموزش و یادگیری در گردشگری از لحاظ بین‌المللی است. این بخش تعلیم مربیان در گردشگری، سیاست گذاری، ارتقاء کیفی زیست محیطی گردشگری و دیگر سمینارها را در سطح منطقه برگزار می‌کند و دوره‌های ثابت را برای مقامات اداری و متخصصان گردشگری و دوره‌های عملی را در دفترهای مرکزی برای مقامات اداری و متخصصان گردشگری و دوره‌های عملی را در دفترهای مرکزی برای مقامات اداری کشورهای منتخب عضو برگزار می‌کنند. این دفتر کتاب و سایر بوروشورهای آموزشی را منتشر و شمار محدودی از تحقیقات تحصیلات تکمیلی را مدیریت می‌کند. بخش تحقیقات آمار، آنالیز اقتصادی و بازار آمار گردشگری جهانی را تدوین می‌کند که اعضاء دولتی و بخش خصوصی و شرکت‌ها و دانشگاه‌ها و رسانه‌های گروهی از این آمار و اطلاعات درباره گردشگری استفاده می‌کنند. WTO استانداردهای بین‌المللی را برای سنجش گردشگری و گزارش آن تدوین کرده است. استانداردهای آماری گردشگری در ۱۹۹۳ توسط سازمان ملل تدوین شده، و در سراسر جهان اجراء می‌شود و در نتیجه یک زبان آماری مشترک وجود دارد که اجازه می‌دهد موفقیت‌ها و رقابت‌ها ارزیابی شوند. دفتر محیط زیست برنامه ریزی و اعتبارات با اعضاء و سازمان‌های بین‌المللی جهت تضمین توسعه سالم گردشگری و برنامه ریزی مدیریتی آن، همکاری نزدیکی دارد و از محیط‌های طبیعی و فرهنگی حمایت می‌کند. شعار آن، توسعه گردشگری کم ولی کنترل شده به جای گردشگری انبوه ولی کنترل نشده و مخرب است که در سالهای اخیر کشورهای عضو بدان عمل می‌کند (نیازی، ۱۳۸۹: ۸۳). اهداف بخش، کیفیت توسعه گردشگری و کمک به ارتقاء کیفی راهبردهای اعضاء WTO جهت رقابتی شدن و در عین حال تضمین توسعه پایدار است. یک رقابت جهانی در گردشگری وجود دارد که عوامل کیفی در ایجاد تفاوت میان این رقابت‌ها موثر است. اجزاء اصلی کیفیت شامل آزادی رقابت تجاری در زمینه گردشگری و دسترسی آسان به آن و اطمینان و ایمنی و بهداشت و استانداردهای فنی لازم است. مشارکت در دپارتمان توسعه کمک می‌کند که با انتقال گردشگری، کشورها توسعه یابند و این یکی از وظایف اصلی این سازمان بین‌المللی است، چنان که آژانس اجرایی برنامه توسعه سازمان ملل جهت تجارت گردشگری در امر توسعه پایدار که هدف تمامی کشورهای جهان است، سازمان جهانی گردشگری را به یاری طلبیده است. این دفتر در زمینه میزان تقاضای اعضاء، تأمین اعتبارات مالی و تجارب و انجام انواع پروژه‌های توسعه گردشگری در مقیاس‌های بزرگ و کوچک فعالیت می‌کند.
در دوره اجرایی ۱۹۹۷- ۱۹۹۶ سازمان، فعالیت‌های توسعه‌ای را در ۴۲ کشور انجام داد. بخش ارتباطات و اسناد، میزان آگاهی درباره اهمیت صنعت گردشگری سازمان یافته را افزایش می‌دهد، این بخش به عنوان یک دفتر انتشاراتی هم عمل می‌کند و هر ساله ۲۰ تا ۳۰ عنوان اثر منتشر می‌کند.
WTO دارای یک مرکز اسناد است که قابل استفاده برای اعضاء است که شخصیت‌های حقوقی غیر عضو هم می‌توانند از آن استفاده کنند و هدف از آن ارائه اطلاعات صحیح درباره گردشگری بین‌المللی است. در این بخش ارتقاء و برآوردن انتظارات مصرف کنندگان، تفکیک تقاضا، روابط فرهنگی و زیست محیطی، تحول تکنولوژیکی و افزایش درصد رقابت، WTO را به ایفاء نقشی در مدیریت و سیاست گذاری جهانی با نظارت و توجه متخصصان گردشگری یاری می‌رساند. این هدف اغلب با مشارکت دولتمردان ملی، منطقه‌ای و محلی اجرا شده، دیگر سازمان‌های بین‌المللی و بخش خصوصی و NGOها نیز در اجرای آن مشارکت دارند. (سازمان جهانی گردشگری (Wto).
منابع آماری سازمان جهانی گردشگری (WTO)
تعداد مسافران بین المللی در سال ۱۹۵۰ بیست میلیون نفر و در سال ۲۰۰۴ ، ۷۶۰ میلیون نفر بوده و انتظار می رود تا سال ۲۰۲۰ این تعداد از یک میلیارد ۶۰۰ میلیون نفر در سال فراتر رود .
مدیریت گردشگری
تعریف مدیریت گردشگری بر مبنای سیاست گذاری‌ها، تحقیقات مجله‌ای منتشر شده، تحلیل گزارش‌ها و اطلاعات بر مبنای برنامه ریزی و مدیریت تمام جنبه‌های گردشگری شکل می‌گیرد. مدیریت گردشگری رهیافتی چند بخشی و چند رشته‌ای شامل؛ جغرافی، اقتصاد، حمل و نقل، هتل‌ها و رستوران داری، جامعه‌شناسی، بازاریابی و مطالعات توسعه می‌باشد.(Rene Barelte, 2000, p:586).توسعه و عملکرد مدیریت کارآمد گردشگری، نیازمند عنصر نهادی معینی است که عبارتند از:
ساختارهای سازمانی، به ویژه دفاتر گردشگری دولتی و اتحادیه‌های گردشگری بخش خصوصی مانند اتحادیه هتل‌ها.
قوانین و مقررات مربوط به گردشگری، از قبیل تعیین استانداردها و صدور مجوز برای هتل‌ها و آژانس‌های مسافرتی و سیاحتی.
برنامه‌های آموزشی و کارآموزی و مؤسسات آموزشی برای آماده سازی افراد جهت کار موثر در امور گردشگری
فراهم نمودن سرمایه مالی به منظور توسعه جاذبه‌ها، تسهیلات، خدمات و تأسیسات زیر بنایی گردشگری و ایجاد ساز و کارهایی برای جلب سرمایه گذاری.
تدوین برنامه‌های بازاریابی و تبلیغاتی جهت شناسایی کشور و منطقه به گردشگران و ترغیب آنها به بازدید از منطقه و ایجاد تسهیلات و خدمات اطلاع رسانی گردشگری در مناطق مقصد گردشگران.
ایجاد تسهیلات مسافرتی (شامل اخذ ویزا)، گمرک و ارائه دیگر خدمات و امکانات در مبادی ورودی و خروجی گردشگران (عبداالله زاده، ۱۳۷۹: ۱۶-۱۵).
در تعیین اولویت‌ها و تنظیم سیاست‌ها و راهبردها، رهبران و مدیران ارشد بیشترین نقش را دارا هستند. بدون شک اگر حمایت‌های رهبران وجود نداشته باشد هیچ نوع پیشرفتی در گردشگری اتفاق نمی‌افتد، برای مثال فیدل کاسترو گردشگری را در کشورش مستقیماً حمایت می‌کند.از مدیریت به عنوان ضرورت کارکردی هر نوع سازمان گردشگری یاد می‌شود و موفقیت یا شکست هر سیستمی به چگونگی مدیریت آن وابسته است. رابطه اساسی هر سازمان در جذب، آموزش و حفظ مردمی که باید تحت تأثیر قرار داده شوند با رهبری است، یک تحقیق نشان داده است که چگونگی مدیریت به اخلاق جمعی و خلاقیت بستگی دارد. پرسش اصلی که درباره‌ی مدیریت، طرح آن ضروری است،کیفیت خوب رهبری در یک چشم انداز اصلی در طرح سئوالات محوری، درباره نقش رهبری و هنجار نقش مدیریتی در رهبری است که ارزشمند و ملموس می‌باشد.
مینتز برگ در ۱۹۷۳ طیفی از نقش‌های متفاوت رهبری را فهرست کرد که نوعاً مدیران در حوزه مدیریتی سازمان خود اعمال می‌کنند او خاطر نشان کرد که نقش‌ها در ابتدا پیرامون نقش مدیران در گروه و روابط میان پرسنلی‌اش با دیگران شکل می‌گیرد و نقش ریاستی اولین این‌ها است و مدیر در مرحله اول ماهیتی نمادین و عقلانی دارد. دومین نقش میان پرسنلی در روابط کاری است و مدیر به عنوان فردی که روابط کاری را کنترل می‌کند عمل می‌کند. مینتز برگ پیشنهاد می‌کند که مدیران شبکه اولیه‌ای از برخوردهای میان فرد و گروه را آفریده و حفظ می‌کنند، چون که این روابط به عنوان اساس مجموعه‌ای عمل می‌کنند که دارای دیگر نقش‌هایی است که مدیر به عمل و انجام آن متعهد است.
اهمیت برنامه ریزی در گردشگری
روشی منظم برای اطمینان یافتن از اینکه در زمان مناسب افرادی مناسب در پست‌های مناسب قرار بگیرند (چاک، ۱۳۷۷: ۴۶). تجربیات در مورد گردشگری نشان داده است که گردشگری برای هر جامعه‌ای اساساً مفید است. و عدم تعادل‌های اقتصادی و اجتماعی ناشی از توسعه گردشگری، بدون اینکه ارتباطی به ماهیت ذاتی این فعالیت داشته باشد، به دلیل فقدان برنامه ریزی‌های لازم است (دیبائی، ۱۳۷۱: ۵۵). برای دستیابی به موفقیت در مدیریت و توسعه گردشگری، برنامه ریزی گردشگری در تمام سطوح ضروری است. تجربه بسیاری از مناطق دنیا در دراز مدت نشان داده است که روش برنامه ریزی شده برای توسعه گردشگری می‌تواند بدون ایجاد مشکلاتی مهم فوایدی را به همراه آورد و بازارهای گردشگری رضایت بخشی را حفظ کند. گردشگری فعالیت نسبتاً پیچیده‌ای است که چندین بخش از جامعه را در برمی‌گیرد. این امر، بدون برنامه ریزی ممکن است باعث ایجاد صدمات ناخواسته و غیر منتظره‌ای شود که در این صورت جبران آن ممکن نخواهد بود. در امر گردشگری باید استراتژی‌ها و برنامه‌های از پیش تعیین شده و مشخصی داشته باشیم.
فواید برنامه‌ریزی گردشگری ملی و منطقه‌ای
تعیین سیاست‌ها و اهداف کلی توسعه گردشگری؛ گردشگری درصدد انجام چه چیزی هست و چگونه می‌توان این اهداف را بدست آورد.
توسعه گردشگری به شکلی صورت بگیرد که منابع فرهنگی و طبیعی آن برای مدتی نامحدود نگهداری و برای استفاده حال و آینده حفظ شوند.
ادغام گردشگری با سیاست‌های توسعه کلان و الگوهای کشور با منطقه و ایجاد پیوندهای نزدیک میان گردشگری و دیگر بخش‌های اقتصاد.
فراهم کردن زمینه‌های مناسب برای تصمیم گیری بخش‌های دولتی و خصوصی درباره‌ی توسعه گردشگری.
ممکن ساختن توسعه هماهنگ بسیاری از عناصر بخش گردشگری، به عبارت دیگر مرتبط ساختن جاذبه‌ها، فعالیت‌ها، تسهیلات و خدمات گردشگری با بخش‌های گوناگون و فزاینده بازارهای گردشگری مختلف.
مطلوب‌سازی و تعدیل منافع اقتصادی، محیطی و اجتماعی گردشگری با تقسیم صحیح این منافع و کاهش مشکلات اجتماعی گردشگری.
فراهم آوردن یک ساختار مادی که موقعیت، انواع و گستره توسعه گردشگری، جاذبه‌ها، تسهیلات و خدمات و زیر ساخت‌ها را هدایت کند.
