مقادیر ضریب همبستگی پیرسون بین ۱- و ۱+ در نوسان است که علامت آن نشانگر جهت رابطه (مثبت یا منفی) می باشد .
استفاده از آزمون رگرسیون چند متغیره
در حالی که ضریب همبستگی (r ) شدت رابطه بین دو متغیر را نشان می دهد، ولی به ما نمی گوید چه مقدار از واریانس موجود در متغیر وابسته را به هنگامی که چندین متغیر مستقل برای اثر گذاری همزمان بر آن دخالت دارند می توان تبیین کرد. برای مثال، وقتی انتظار می رود واریانس در یک متغیر وابسته x توسط ۴ متغیر مستقل A ، B ، C و D تبیین شود، باید توجه داشت که نه تنها ۴ متغیر مستقل، با درجات متفاوتی با متغیر وابسته همبستگی دارند، بلکه آن ها خود نیز با هم همبستگی دارند. وقتی که برای تبیین واریانس در متغیر A این متغیرها مشترکا در مقابل متغیر وابسته برگشت داده می شوند، هر یک از همبستگی ها در قالب یک ضریب ® یا همبستگی چندگانه مضمحل می شود. مجذور ضریب ® را R² یا مجذور R می نامند که میزان واریانس متغیر مستقل است و توسط پیش بینی کننده ها تبیین می شود. این تحلیل را که در آن بیشتر از یک پیش بینی کننده مشترکا در برابر متغیر ملاک برگشت می شود با نام تحلیل رگرسیون چند متغیری می شناسند. (آذر و مومنی ،۱۳۸۷،۲۵۵)

فصل چهارم
نتایج
۴-۱- مقدمه
تجزیه و تحلیل داده ها برای بررسی صحت و درستی فرضیات تحقیق از اهمیت خاصی برخوردار است. امروزه در بیشتر تحقیقاتی که متکی بر اطلاعات جمع آوری شده از موضوع مورد تحقیق می باشد، تجزیه و تحلیل اطلاعات از اصلی ترین و مهم ترین بخش های تحقیق محسوب می شود. بنابراین پس از معرفی روش تحقیق، لازم است با بهره گرفتن از داده ها و روش های آماری، به آزمون فرضیه های تحقیق پرداخته شود. در این فصل داده های جمع آوری شده برای تاثید یا رد فرضیه های تحقیق مورد استفاده قرار می گیرند. جهت تحلیل یافته ها ابتدا داده های پژوهش (که در عملیات میدانی از طریق پرسشنامه جمع آوری شده بودند)، استخراج شده اند. سپس کلیه داده ها با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهند گرفت. در بررسی توصیفی داده ها، شاخص های آماری مربوط به هر یک از متغیر های تحقیق محاسبه می گردند در بخش آمار استنباطی به ترتیب از آزمونهایk-s جهت بررسی نرمال بودن داده ها، دوربین واتسون جهت بررسی استقلال خطاها و ضریب همبستگی پیرسون برای بررسی رابطه معنی داری بین متغیرهای مورد پژوهش و از آزمون تحلیل رگرسیون چندگانه جهت شناسایی متغییرهای موثر بر متغییر وابسته مسئولیت پذیری استفاده گردیده است.
۴-۲- بخش اول: آمار توصیفی
۴-۲-۱- آمار توصیفی سوالات پرسشنامه
توصیف متغیرهای جمعیت شناختی:
در این مطالعه که به منظور بررسی تاثیر فرهنگ سازمانی بر مسئولیت پذیری اجتماعی طراحی گردیده است، اطلاعات مربوط به متغیرهای زیر جمع آوری شده است:
جنسیت
با توجه به نتایج جدول، از ۱۶۵ نفر شرکت کننده در مطالعه، ۱۳۷ نفر( ۸۳درصد) مرد، ۲۸ نفر (۱۷ درصد) زن هستند.
جدول (۴-۱): توزیع شرکت کنندگان بر حسب جنسیت

نمودار (۴-۱): توزیع شرکت کنندگان بر حسب جنسیت
تاهل

فردوسی در این جا می گوید که شهریار اگر دادگر باشد از او در جهان یادگار می ماند :
اگر دادگر باشدی شهریار از او ماند اندر جهان یادگار
ج۸ب۴۸۲۷
فردوسی در داستان بهرام گور می گوید :
بی آزاری و مردمی بایدت گذشته چو خواهی که نگزایدت
همی نو کنم بخشش و داد اوی مبادا که گیرم به بد یاد اوی !
ج۷ب۸۶۸۶-۸۶۸۵
فریدون در شاهنامه خود مظهر دادگری اسـت و اوسـت کـه بـر ضحّاک بیــدادگر پیروز می شود:
فریدون فرّخ فرشته نبود ز مشک و ز عنبر سرشته نبود
به داد و دهش یافت آن نیکویی تو داد و دهش کن فریدون تویی
ج۱ب۱۰۵۴-۱۰۵۳
فردوسی در پایان پادشاهی شاپور چنین می گوید :
میاز و مناز و متاز و مرنج چه یازی به کین و چه نازی به گنج ؟
که بهر تو این است این تیره گوی هنر جوی و راز جهان را مجوی
که گر باز یابی ، بپیچی به درد پـﮊوهش مکن ، گِرد رازش مگرد
ج۷ب۴۳۹۷-۴۳۹۵
فردوسی می گوید که بی آزاری و مردمی بهتر است :
بی آزاری و مردمیّ بهتر است که را کردگار جهان یاور است
۷ب۴۰۷۳
فردوسی دراینجا میگوید که هرکس بی آزاری زیردستان گزیند به او داد و آفرین میخوانند:
ز دانا سخن بشنو ای شهریار جهان را براین گونه آباد دار

چو خواهی که آزاد باشی ز رنج بی آزار و آگنده بی رنج گنج
بی آزاری زیردستان گزین که یابی زهر کس ، به داد ، آفرین
ج ۷ب۳۱۰۸-۳۱۰۶
و فریدون چون دادگر بود بعد از مرگ جایگاه او در جهان حفظ شد :
نگه کن کجا آفریدون گُرد که از تخم ضحّاک شاهی ببرد
ببد در جهان پنجصد سال شاه به آخر بشد ماند از و جایگاه
چنین ایم یکسر که ومه همه تو خواهی شبان باش خواهی رمه
ج۱ب۱۰۶۳-۱۰۶۰
فردوسی در پادشاهی قباد پیروز می گوید که اگر پادشاه دادگر باشد خودش می میرد اما نامش به یادگار در جهان می ماند :
اگر دادگر باشدی شهریار نمانیّ و نامت بود یادگار
تن خویش را شاه بیدادگر جز از گور و نفرین نیارد به سر
اگر پیشه دارد دلت راستی چنان دان که گیتی تو آراستی
چو خواهی ستایش پس از مرگ تو خرد باید ، ای تاجور ! ترگ تو
چنان کز پس از مرگ نوشین روان به گفتار من داد او شد جوان
ج۸ب۲۴۵۶-۲۴۵۱
در جایی دیگر در وصف پادشاه دادگر می گوید :
کجا پادشا دادگر بود و بس نیازش نیاید به فریاد کس
بدین داستان ، گفتم آن کم شنود کنون رزم رستم بباید سرود
ج۲ب۲۱۶۹-۲۱۶۸
فردوسی به بی آزاری زیردستان توصیه می کند :
ز دانا سخن بشنو ای شهریار ! جهان را ، بر این گونه ، آباد دار
چو خواهی که آزاد باشی ز رنج بی آزار و آگنده بی رنج گنج
بی آزاریِ زیر دستان گزین که یابی ز هرکس ، به داد ، آفرین
ج۷ب۳۱۰۸-۳۱۰۶
جـلـوه هـای نـیـکی و بـدی
آرمان مبارزه ی دائم نیکی و بدی بزرگترین مبحث حکمت آمیز در سرتاسر شاهنامه بخصوص قسمت اساطیری و پهلوانی آن است . « البته در قسمت اساطیری چنین مبارزه ای براساس اعتقادات باستانی طراحی شده است و دخالت نبوغ فردوسی در این قسمت ناگزیر بسیار محدود بوده است ولی در بخشش پهلوانی ، که داستان های حماسی منبع بوده است ، ضمن حفظ طرح کلی داستان ها دست فردوسی در پرداختن عالی ترین صورت حماسه و نمایش آن آرمان در والاترین صورت ممکن باز بوده است ، این را هم نباید فراموش کرد که اگرچه در قسمت پهلوانی نیز عناصر اساطیری ابتدایی با عناصر داستانی آمیختگی دارد ، ولی پهلوانان این بخش شاید در تمام آثار حماسی جهان از نظر « نمودار کوشش و مبارزه و توانایی اخلاقی بودن » بی نظیر می باشند . » ( مرتضوی ،۱۳۶۹ : ۵۶ – ۴۵ )
کاملاً‌ طبیعی است که فردوسی متوجّه اصول عقاید آیین زردشتی بوده است و فکر اساسی مبارزه ی بین دو مبدأ نیکی و بدی با یزدان و اهریمن را اساس کار خود قرار داده است .
فردوسی تاریخ ایران را به شکل همین مبارزه ی دیرین به خواننده نشان می دهد . « آیین زردشتی مبتنی بر دو گوهر دو گانه است . اهورا مزدا و اهریمن یا روشنایی و تاریکی ، نیکی و بدی پیوسته با هم در نبردند . بنابراین مرد زردشتی باید بکوشد تا نیکی بر بدی پیروز گردد. بنابراین کوشش ، اساس دین زردشتی قرار می گیرد ، کوشش در راه پیروز کردن نیکی بر بدی و نبرد با اهریمن .
به عقیده ی زنر ، استاد دانشگاه آکسفورد که تحقیق مفصّلی درباره ی زروانیان کرده ، آیین زروانی شعبه ای از دین زردشتی بوده است و برای آن پدید آمده تا به نبرد پایان ناپذیر اهورا مزدا و اهریمن خاتمه دهد . زروانیان چنین ادعّا می کردند که نیکی و بدی ( اهورا مزدا و اهریمن ) دو گوهر تومأن اند . زروان یا زمان نامتناهی پدر آن هاست . بدین گونه به جای گوهر دو گانه که خاص آیین زردشتی بود گوهر سه گانه عنوان شد یعنی خوبی ( اورمزد ) بدی ( اهریمن ) داور ( زروان ) . زنر بی میل نیست که شاهنامه را آیینه ی عقاید زروانیان بداند و البته این نظر مبالغه آمیز است . بی تردید ، تقدیر و سپهر در سیر زندگی پهلوانان شاهنامه تاثیر کلی دارند ، لیکن نظر شاهنامه نه درباره این جهان و نه درباره ی جهان دیگر به صورتی که زنر پنداشته است ، سرد و تیره و مادی مآبانه نیست . در شاهنامه به نظر من دو جریان فکری زروانی و مزدایی به هم آمیخته شده اند . اعتقاد به نبرد بین نیکی و بدی ، به عقاب و ثواب و سرای دیگر « مینو » رنگ کیش مزدایی دارد .(ندوشن ،۱۳۶۹ : ۹۱ – ۸۸)
« خدای اوستا مانند خدای تورات یا انجیل خدای قدرت یا عشق نیست ، خدای مبارز نیکی است . گوهر انسان خدایی است پس در ذات خود نیک است و برای نابودی بدی به جهان آمده است . ( مسکوب، ۱۳۵۴ : ۱۸۷ )
تمام صفات اوستا نمودار جنگهای بین خوبی و بدی است . اوصاف پسندیده چون راستی ، درستی ، دلیری ، رادمردی ، دادگری و کوشش در مقابل دروغ ، فریب ، ترس ، شرک و ستم صف کشیده اند . تا جهان پایدار است این ستیزه برقرار است و خدای برای پیروزی بندگان در این میدان کارزار پیغمبر و تعلیماتی فرو فرستاد .
« آنان دو گوهر همزادی که در آغاز در عالم تصور ظهور نمودند یکی از آن ها نیکی است در اندیشه و گفتار و کردار و دیگری از آن بدی ( اندیشه و گفتار و کردار ) از میان این دو ، مرد دانا باید نیک را برگزیند نه زشت را » ( پورداوود،۱۳۷۸ : ۱۷ )
علاوه بر این که فردوسی در نگرش به مسأله ی نیک و بد که سراسر شاهنامه را فراگرفته است و آرمان بزرگ فردوسی در دفاع از نیکی است ، تحت تأثیر آیین زردشتی بوده است . امّا به طور مسلّم به آیات قرآن و گفتار بزرگان اشاره شده است . از جمله آیه ی شریفه ۹۰ از سوره ی نحل : « ان الله یامر بالعدل و الاحسان و ایتاء ذی القربی » ( همانا خداوند فرمان به عدل و احسان می دهد و بذل و عطا بر خویشاوندان )
نیز آیه ی هفتم از سوره ی مبارکه ی اسراء : « ان احسنتم احسنتم لأنفسکم و ان اسأتم فلها» ( شما بنی اسرائیل اگر نیکی و احسان کردید به خود کردید و اگر بدی و ستم کردید باز به خود کرده اید . )
از کلام امیر المومنین علی (ع) است : « عاتب اخاک بالاحسان الیه و اردد سره بالانعام علیه » (سیدرضی،۱۳۷۱: ۳۹۱) ( برادرت را با نیکویی بدو سرزنش و گزدند وی را با بخشش بدو و به وی بازگردان . )
حافظ می گوید :

بنابراین این اصل که برخی از افراد واجد خصال ذاتی و یا صفات ویژه‌ای برای حکومتند و از حق حکومت کردن برخوردارند، ادعایی بیش نیست. همه‌ی افراد به صرف انسان بودن از حقوقی که مهم‌ترین آنها حق حیات، حق مالکیت و حق آزادی است برخوردارند. این برابری هم در مقابل قانون و هم در قانون است.

۴-۲-۳- دولت خادم شهروندان است، نه مخدوم آنان: لاک بر این نظر است که چون مردم به سهولت می‌توانند بدون دولت به سر برند و چون انسان از آنرو به ایجاد دولت دست می‌یازد که پاره‌ای آسایشها را از آن انتظار دارد نه از آن رو که وجود دولت برایش امری ضروری باشد، دولت جز در صورتی که بتواند نتایجی را که مردم پیش از ایجادش انتظار داشته‌اند بر آورده نماید، به دلیل دیگری نمی‌تواند پایدار بماند. تنها راهی که ممکن است شخصی به موجب آن خود را از آزادی طبیعی محروم سازد و به زیر یوغ اجتماع مدنی آید این است که با افرادی دیگر برای تشکیل یک جامعه توافق کند، تا به وسیله‌ی آن، آسودگی و تندرستی وزندگی صلح‌آمیزی برایشان میسر گردد و با امنیت خاطر بیشتری از دارایی خود بهره‌ور شوند و در برابر کسانی که عضو آن جامعه نیستند ایمنی بیشتری داشته باشند.^[۱۴]
لذا هدف اساسی از تشکیل جامعه سیاسی تأمین امنیت، آسایش، رفاه و سعادت افراد انسانی است و دولت نیز ابزاری برای تحقق این اهداف است. برنامه‌ی اصلی دولت باید خدمت به شهروندان باشد و البته شهروندان نیز باید به قوانین عادلانه‌ی حکومت احترام بگذارند.
سایر ویژگی‌هایی که می‌توان تحت عنوان ویژگی‌های ماهوی دولت مدرن ذکر کرد عبارتند از:
«رشد علائق عقلانی و بوروکراتیک، گسترش قانون به جای روابط سنتی و شخصی، پیدایش
مکانیسم‌های ارتباطی نیرومند میان قدرت سیاسی و جامعه مدنی، وجود مکانیسم‌های ثابت و مستمر برای حل منازعات سیاسی و به ویژه انتقال قدرت سیاسی، پیدایش مبانی جدید مشروعیت سیاسی و …»^[۱۵]
گفتار دوم: مراحل تکوین دولت مدرن
دولت مدرن ابتدا در اروپا و بر بقایا و ویرانه‌های دولت مطلقه بنیان نهاده شد. پیدایش چنین ساختاری از قدرت سیاسی محصول علل و عوامل متعدد فکری، اقتصادی، اجتماعی و مذهبی بود.منظور دقیق از واژه‌ی دولت مطلقه و سلطنت مطلقه که در میانه‌ی سده‌ی نوزدهم در اروپا رایج شد نوعی حکومت بود که در انتقال جامعه از فئودالیته به سرمایه‌داری اولیه نقش اساسی داشت و به این منظور اصلاحات اقتصادی، اداری، دیوانی و مالی قابل ملاحظه‌ای انجام داد و تمرکزی در منابع قدرت سیاسی و اداری ایجاد کرد.^[۱۶]
البته خود دولت مطلقه نیز، پس از گذر دولت از مراحل تاریخی مختلفی همچون امپراطوری ها و فئودالیسم^[۱۷]، شکل گرفت که در اینجا برای پرهیز از اطناب کلام تنها به توضیح درباره ی دولت مطلقه به عنوان مرحله ی ماقبل و زمینه ساز اصلی ایجاد دولت مدرن اکتفاء مینمائیم.
۱- دولت‌های مطلقه
سابقه‌ی پیدایش واژه‌ی دولت مطلقه در واژگان سیاسی اروپا چندان دراز نیست. به یک معنا می‌توان گفت کاربرد این واژه از اوایل قرن هجدهم برای داوری درباره گذشته متداول شد. هرچند تا پیش از ربع آخر قرن شانزدهم دولت مطلقه هم در نظر وهم در عمل به ویژه در فرانسه توسعه یافته بود. نظریه‌ی دولت مطلقه اصطلاحات مورد نیاز خود را از تئوری حاکمیت و به ویژه از بحث “ژان بدن” درباره قدرت مطلقه گرفت. گرچه نظریه‌ی حاکمیت احتمالاً مهم‌ترین عنصر نظریه دولت مطلقه است اما همانطور که وینسنت به درستی اشاره کرده تنها عنصر موجود در آن نیست. به علاوه باید توجه داشت که این نظریه، نظریه‌ای ذاتاً مذهبی نیست، هرچند عناصر مذهبی نیرومندی می‌توان در آن یافت.^[۱۸] به اعتقاد “پوجی” حکومت مطلقه را می‌توان روایت‌‌گر شکل گیری نوعی دولت مبتنی بر پایه های زیر دانست :
جذب واحد های سیاسی کوچک تروضعیف‌تردرساختارهای سیاسی بزرگ‌تروقوی‌تر،تحکیم توانایی فرمانروایی بریک قلمروسرزمینی متحد،‌استقرارنظام منسجمی ازنظم وقانون درسراسر یک قلمرو، پیاده کردن حکومتی با یگانگی،پیوستگی وکارآمدی بیشترتوسط یک رهبر واحد حکومتی و تکوین شمار نسبتاً معدودی ازدولت ‌ها که به مبارزه‌ی قدرت پایان ‌ناپذیر، رقابتی و مخاطره آمیز مشغول بودند.^[۱۹]
همچنین دکتر بشیریه از ویژگی‌های زیر به عنوان مهم‌ترین ویژگی‌های دولت مطلقه اروپا یاد می‌کند: تمرکز و انحصار در منابع و ابزارهای قدرت دولتی، تمرکز وسایل اداره‌ی جامعه در دست
دولت متمرکز ملی، پیدایش ارتش جدید، ناسیونالیسم و تأکید بر مصلحت دولت ملی.^[۲۰]
در رابطه با پیدایش و شتاب‌ گرفتن دولت مطلقه توجه به ریشه‌های فکری و علل و عوامل تجربی
ضروری است . ریشه‌های فکری نظریه‌ی دولت مطلقه پیچیده است. این نظریه در وهله‌ی اول به عنوان جزئی از نقد فئودالیسم توسعه یافت. فئودالیسم مبین چیزی بود که اولمان* آنرا نظریه حرکت صعودی حکومت و جامعه خوانده است به این معنی که اقتدار و قدرت از پائین به بالا در حال حرکت بود، در مقابل دولت مطلقه نمونه‌ی بارز نظریه حرکت نزولی بود که براساس آن احکام از بالا به پائین حرکت می‌کنند.
“وینسنت” در ریشه‌یابی این نظریه به برخی آرمانهای حقوق رومی از جمله نظریاتی مانند «نظریه‌ی قدرت کامله» و «قدرت قانونگذاری حکام» اشاره می‌کند که موجب تمرکز قدرت و اقتدار و قانون در دست شخص حاکم می‌شدند. در ابتدا حقوقدانان کلیسا مجذوب کاربرد این نظریات برای توصیف حکومت پاپ شدند.
در طی قرن شانزده مباحث مذهبی درباره‌ی حاکمیت پاپ و نقش حقوقی کلیسا به تدریج رنگی غیردینی یافتند انتقال صفات و ویژگی‌های کلیسای قرون وسطی و دستگاه پاپ به پادشاهان غیردینی به نحوی کامل در دوران جنبش اصلاح دین توسط کسانی چون “لوتر"،” زوینگلی” و” کالون” صورت گرفت. فیگیس** گفته است: «لوتر …. نیای روحانی نظریه اصلی دولت است»^[۲۱]. جنبش اصلاح دین به چند دلیل در ایجاد زمینه‌ی پیدایش دولت مطلقه‌ی غیردینی موثر بوده است؛ نخست اینکه آن جنبش، استقلال کلیسا به عنوان اجتماع مؤسسان را درهم شکست. اقتدار اجبارآمیز به پادشاهان و حکام محدود گردید. “لوتر"همچنین مدافع انفعال و عدم مقاومت در برابر حکام غیر دینی بود. وی همچون ماکیاولی و نویسندگان اواخر دوران رنسانس به تدریج حکومت غیردینی را به عنوان خیرعمده‌ی جامعه بشری تلقی می‌کرد. در رابطه با علل و عوامل تجربی شتاب ‌بخش به تمرکز قدرت در طی قرن شانزده در وهله‌ی اول باید به جنگ و بی‌نظمی و گسترش علاقه به حکومت مرکزی نیرومند و تضعیف قدرتهای محلی اشاره نمود . همچنین احساس نیاز به گردآوری منظم درآمدها و مالیات‌بندی به منظور تأمین هزینه‌ی جنگ که به نوبه‌ی خود به برقراری نظم و قانون و وجود لشکریان منضبط نیازمند بوداز دیگر عوامل تسریع کننده بود. ارتش‌های دائمی نیازمند هزینه‌های عمومی بیشتر از جانب حکومت مرکزی بودند و تأمین این هزینه‌ها نیز مستلزم اخذ مالیات به صورت منظم‌تری بود چنین نیازی به نوبه‌ی خود به پیدایش و گسترش صاحب‌منصبان و کارمندان حقوق‌بگیر حکومت مرکزی انجامید که به پادشاه و شورای سلطنتی وابسته بودند و در برابر آنها پاسخگو محسوب می‌شدند.^[۲۲]
گسترش دستگاه اداری دولت تا حدود زیادی ناشی از گسترش ظرفیت دولت در امر نظارت بر اتباع خود و به عبارت دیگر جمع‌ آوری و ذخیره‌سازی اطلاعات درباره اعضای جامعه و به تبع آن نظارت به اتباع بود.^[۲۳] شاه مطلقه مدعی بود که او منشاء غایی قانون بشری است هرچند بنا به فهم عمومی این دعوی او از قانون خداوند نشأت می‌گرفت. مشروعیت شاه بر حق الهی استوار بود در این مفهوم کاملاً خاص، قدرت‌مندان سیاسی به اندازه‌ی هر نهاد صنفی دیگری زیر سیطره‌ی قانون قرار داشتند.^[۲۴] بنابراین دولت مطلقه علی‌رغم صفت مطلقی که به آن داده شده هرگز دولتی مطلق نبوده است. به عبارت دیگر در عالم عمل اقتدار پادشاه به حدومرزهایی چون عرف و عادت و سنت‌های حاکم بر جامعه یا گروه های صاحب نفوذ برخورد می‌کرده است. پادشاهان قرون شانزدهم و هفدهم اروپا در مقابل گروههایی نظیر آریستوکراسی، ردا و شمشیر مجبور بوده‌اند که میزانی از خودکامگی خویش بکاهند.^[۲۵]
به طور کلی برای دولت مطلقه دوکارویژه‌اساسی را می‌توان برشمرد: نخست یکپارچه ساختن پیرامون اجتماعی وفرهنگی درحوزه سرزمینی خود ودیگری دایرساختن یک دستگاه دیوانی غیرشخصی وغیروابسته که عملکرد خودرا به گونه‌ای فزاینده بر پایه منطق ومصلحت دولت به سوی عقلانیت، پیچیدگی وتخصص به پیش می‌برد.^[۲۶] دولت مطلقه دارای دستاورهایی بود که همگی شرایط لازم برای انباشت اولیه‌ی سرمایه وگذار به دولت مدرن را فراهم کردند؛ ازآن جمله مقابله با تجزیه‌ طلبی اشرافیت وگروههای قدیمی قدرت ، ایجاد دستگاه اداری ومالی ونظامی متمرکز، نوسازی مالی، ایجاد تمرکز و وحدت اقتصادی تشویق سرمایه‌گذاری خصوصی وحمایت گمرکی را می‌توان نام برد.^[۲۷] در غرب دولت‌های مطلقه سرانجام در نتیجه‌ی انقلابهای بورژوایی فروپاشیدند. عصر دولت مطلقه انگلستان در ۱۶۸۸ (انقلاب شکوهمند) به سرآمد، حال آنکه دولت مطلقه در فرانسه در زمان لویی شانزدهم به اوج خود رسید. در سرزمینهای آلمانی نخستین جلوه‌های دولت مطلقه پس از پیمان وستفالی پیدا شد و تا ۱۸۴۸ ادامه یافت، و دولت مطلقه روسیه تا انقلاب نافرجام ۱۹۰۰ (۱۹۰۵) دست نخورده ماند.
علی‌رغم تنوع بسیار زیاد در شرایط پیدایش،‌ دوران استمرار و دلایل فروپاشی دولت مطلقه در کشورهای مختلف،‌ می‌توان گفت پیدایش دولت مطلقه در همه جا موجب انقیاد گروه های قدرت و شئون سیاسی گردید و به پیدایش نظام اداری، مالی و ارتش متمرکزی در تحت قدرت پادشاه انجامید.^[۲۸]
۲- دولت‌های مدرن
گفتیم که قبل از پیدایش دولتهای مدرن به صورتی که هم‌اکنون در اروپا و آمریکا شاهد آن هستیم ساختار ویژه‌ای از قدرت سیاسی و دولت تحت عنوان دولت مطلقه در اروپا شکل گرفت که در حقیقت پیشقراول دولت مدرن محسوب می‌شود. بنابراین نزدیک‌ترین منشاء دولت مدرن ، دولت مطلقه است که با فشرده و متمرکز کردن قدرت سیاسی راه را برای نظام دنیوی و ملی قدرت هموار کرد.
گرچه گذار از دولت مطلقه به دولت مدرن با رویدادها و فرآیندهای چشمگیری از قبیل انقلاب‌های انگلستان (۱۶۴۰- ۱۶۸۸) و فرانسه (۱۷۸۹) همراه بود، تأکید انحصاری بر این رویدادها، مانع از درک این نکته می‌شود که خود دولت مطلقه در تکوین حاکمیت سیاسی مدرن نقش عمده‌ایی داشته است. هم‌آمیزی تحولات درونی دولت‌های اروپایی، با چرخش مناسبات و نیروهای ژئوپولتیک یکی از عوامل عمده‌ی شکل‌گیری دولت مدرن بود.^[۲۹] در جریان تکوین دولت،‌ دولت مطلقه مرحله‌ای گذرا بود. نیروهای مخالف فئودالیسم که برای زمانی از پادشاهی استبدادی پشتیبانی می‌کردند، سرانجام به موضع خود آن یورش آوردند. در طول زمان این نیروها وضعی کاملتر و فعالتر را خواستار شدند. طبقه‌ی متوسط در حال پیدایش خواهان حقوق سیاسی بود و این خواست اغلب به کشاکشهای طولانی میان طبقه‌ی متوسط و پادشاه منجر شد.^[۳۰] به گفته‌ی “مک آیور” «همان نیروهایی که شاه را بالا کشید،‌ پس از گسترش او را پائین آورد و در حد پادشاه مشروط قرار داد»^[۳۱]
بطور کلی “دیوید هلد"، نوآوری‌های زیر را به عنوان صفات مشخصه‌ی دولت‌های مدرن حائز اهمیت می‌داند:
۱- سرزمینی بودن؛ گرچه همه‌ی دولتها مدعی حاکمیت بر سرزمینی هستند، اما تنها با نظام دولتهای مدرن است که مرزهای دقیق تثبیت می‌شوند.
۲- کنترل ابزار قهر؛ این ادعا (ادعای در اختیار داشتن انحصاری قوه قهریه) تنها با آرام کردن مردم و درهم شکستن مراکز قدرت و اقتدار رقیب در دولتهای ملی میسر شد.
۳- ساختار غیرشخصی قدرت؛ فکر تشکیل یک نظام سیاسی غیرشخصی و حاکم- یعنی نوعی
ساختار قانونی محدود شده‌ی قدرت همراه با اختیارات قانونی عالی بر یک قلمرو تنها در دولتهای مدرن می‌توانست غلبه پیدا کند. این مسئله حتی در قرنهای هجدهم و نوزدهم نیز مورد مناقشه بود.
۴- مشروعیت؛ انسانها به مثابه «افراد» و«مردم» پس از به چالش کشیده شدن ادعاهایی چون «حق الهی» و «حق دولت» این امکان را یافتند که به شهروندان فعالی در نظم جدید تبدیل شوند ووفاداری شهروندان چیزی شد که دولتهای مدرن باید آنرا کسب می‌کردند. ادعای مشروعیت دولت در این وضعیت مطرح شد.^[۳۲]
در نهایت اگر بخواهیم تعریفی از دولتهای مدرن ارائه دهیم می‌توانیم دولتهای مدرن را «دستگاه های سیاسی متمایز از حکومت‌گر و حکومت شونده،‌ با قدرت قانونی عالی بر یک ناحیه‌ی سرزمینی مشخص و پشتوانه‌ی دعوی انحصاری بر قوه‌ی قهریه و برخوردار از حداقل حمایت یا وفاداری شهروندان»^[۳۳] بدانیم.
این دولتها از آغاز تا به امروز اشکال متنوعی به خود گرفته‌اند. این اشکال عبارتند از:
۱- دولتهای مشروطه؛ واژه Constitutionalism که در زبان انگلیسی و فرانسه برای تعریف دولتهای مشروط به کار می‌رود به معنای تأسیس و همچنین قانون اساسی است. دولت مشروطه به محدودیتهای پنهان یا آشکاری اشاره دارد که تصمیم‌گیری سیاسی یا دولتی را محدود می‌کنند، محدودیتهایی که می‌تواند ناظر بر روش حکومت کردن یا محتوای آن باشد. این دولت نتیجه مبارزات مردم در راه به دست آوردن آزادی و حق نظارت بر اعمال دولت است. در این نگرش دولت وجود دارد تا حقوق و آزادیهای شهروندان را تضمین کند و شهروندان در نهایت بهترین داوران منافع خویش‌اند. بنابراین دامنه‌ی اختیارات و کنش‌های دولت باید به گونه‌ای محدود شود که حداکثر آزادی ممکن شهروندان تضمین گردد. مبارزات مردم در راه ایجاد دولتهای مشروط از قرن هجدهم شروع شد ولی نتایج آن بیشتر در قرن نوزدهم آشکار گردید. قوانین اساسی بلژیک،‌ فرانسه و اسپانیا در نیمه اول قرن نوزدهم مؤید توسعه‌ی جنبش مشروطیت در اروپا بود.^[۳۴]
۲- دولتهای لیبرال؛ مقصود از دولت لیبرال، دولتی است که بر پایه‌ی لیبرالیسم اقتصادی و سیاسی سعی دارد تا حد ممکن در امور اقتصادی و جریانهای سیاسی مداخله نکند.^[۳۵] دولت لیبرال اصالتاً بدین منظور بنیان‌گذاری شده بود که از طریق عمل حکومت،‌ سلطه‌ی طبقاتی بورژوازی را بر کل جامعه تأیید و تداوم بخشد. نهایتاً به منظور نیل به این هدف به تمامی اصول نهادی دولت جهت داده می‌شد و تضاد آنها با جامعه نیز از همین علت برمی‌خاست.^[۳۶] بنابراین هرچند لیبرالیسم از حقوق افراد برای «زندگی، آزادی و مالکیت» دفاع می‌کرد باید به این نکته توجه داشت که از همان ابتدا فرد مالک مذکر در کانون توجه قرار داشت و آزادی‌های جدید در وهله‌ی اول به مردان بورژوازی یا طبقات متوسط جدید تعلق داشت. به عنوان ارکان اصلی دولت لیبرال می‌توان به قانون اساسی، مالکیت خصوصی اقتصاد رقابتی بازار و خانواده‌ی مشخصاً پدرسالار اشاره کرد.^[۳۷] از نظر زمانی در نیمه دوم قرن نوزدهم تمایل دولتها و مردم به کاهش هرچه بیشتر مداخله‌ی دولت‌ها در امور اقتصادی و اجتماعی تبدیل به گرایش اساسی شد.^[۳۸]
۳- دولتهای رفاهی؛ اندیشه‌ی دولت رفاه این است که سنگ پایه‌ی بنای دولت، رفاه فرد است و دولت رفاه برای توسعه‌ی هماهنگ او طرح‌ریزی شده است. بنابراین هدف دولت رفاه تأمین حد اعلای پیشرفت و راحتی فرد است.^[۳۹] این دولتها در سالهای پس از جنگ جهانی دوم در غرب شکل گرفت و هدف آن برنامه‌ریزی برای فراهم کردن زمینه‌های رفاه همه جانبه‌ی مردم و جلوگیری از تمرکز سرمایه در مراکز و مؤسسات خصوصی (در صورت منافات داشتن این تمرکز با سعادت و رفاه مردم) بود.^[۴۰]
دولت رفاه، مفهوم دولت فردگرا را که هدف آن حمایت بود، نه پیشرفت محکوم کرد، مفهوم دولت کمونیستی را هم که طبق آن رفاه همه به بهانه‌ی ازدست رفتن آزادیهای اساسی مردم به دست می‌آمد، دور کرد. “هابمن” دولت رفاه را نتیجه‌ی وصلت فردگرایی سده‌ی نوزدهم با سوسیالیسم سده‌ی بیستم توصیف کرد.^[۴۱] به طور کلی برای دولت رفاه می‌توان خصوصیات زیر را برشمرد:^[۴۲]
۱-۳ -در دولت رفاه،‌ فرد موقعیت محوری دارد.
۲- ۳-حداقل سطح زندگی و فرصت را برای شهروندان بی‌توجه به نژاد، عقیده یا رنگ تضمین می‌کند.
۳-۳- رشته‌ گسترده‌ای از خدمات اجتماعی را برای شهروندان فراهم می‌آورد.
۴- ۳-توزیع متناسب درآمد را برای همه‌ی شهروندان تضمین می‌کند.
۴- دولتهای نولیبرال؛ این دولتها محصول بحرانهای اقتصادی دهه‌ های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ هستند این بحرانها که دامنگیر کشورهای صنعتی شده بود رقابت در عرصه‌ی بین‌المللی را ضروری می‌ساخت و برای این کار لازم بود مؤسسالت خصوصی به نوسازی صنایع خود اقدام کنند. در واقع دولتهای نولیبرال نقطه‌ی مقابل دولتهای رفاهی بودند.^[۴۳]
۵- دولتهای لیبرال دموکراسی؛ دموکراسی لیبرال یا دموکراسی نمایندگی* نظامی از حکومت شامل «مقامات» منتخب است که در چارچوب «حاکمیت قانون» منافع یا دیدگاه های شهروندان را نمایندگی می‌کند. دموکراسی نمایندگی به این معنی است که تصمیم‌های موثر بر یک جامعه توسط زیرگروهی از نمایندگان گرفته می‌شود که از طرف مردم برای انجام این منظور برگزیده شده‌اند.^[۴۴] شایان ذکر است که در دموکراسی نمایندگی احزاب نقش حیاتی دارند زیرا اراده‌ی مردم را سازمان می‌دهند و در میان حکومت کنندگان و حکومت شوندگان به صورت مجرایی ارتباطی عمل می‌کند بنابراین به اعتقاد برخی صاحب‌نظران، دموکراسی نمایندگی و احزاب سیاسی دوقلو هستند.^[۴۵] این شکل از حکومت در حال حاضر در نظامهای حکومتی بسیار دور از یکدیگر از قبیل ایالات متحده، بریتانیا، آلمان، ژاپن، استرالیا و زلاندنو رواج دارد.
گفتار سوم: ویژگی‌های خاص دولت مدرن در اروپا
در این گفتار کانون تأکید ما بر دولتهای مدرن اروپایی و ویژگی‌های خاص آنان است. برای انتخاب این محدوده‌ی جغرافیایی دلایل مهمی وجود دارد. نخست اینکه داستان شکل‌گیری دولت مدرن تا اندازه‌ایی داستان شکل‌گیری اروپا و برعکس است. به علاوه نظام دولتهای اروپایی در دنیای فراسوی اروپا تأثیری به سزا داشته‌اند. همچنین مباحث مربوط به ماهیت دولت مدرن به طور کلی تا حدود زیادی از سنت‌های فکری اروپا به خصوص روشن‌گری سرچشمه گرفته است.^[۴۶] بنابراین می‌توان گفت که دولت قبل از هرچیز محصول یک تاریخ یعنی تاریخ اروپای غربی و محصول یک عصر یعنی دوره‌ی رنسانس است. این شاهد تاریخی نشان می‌دهد که پدیده‌ی دولت قبل از هر چیز راه‌حل یک بحران در مکان و زمان خاص تلقی شده و می‌توان آنرا در قالب نوع آرمانی یا راه‌حلی در نظر آورد که جوامع اروپایی که در روند تمایزگذاری ساختارهای درونی خود با مشکلاتی روبرو بوده‌اند به آن توسل جسته‌اند. در این شرایط ظهور دولت در اروپا جز بر پایه‌ی تحلیل دقیق شرایطی که شاخص ساخت یک مرکز تازه در درون جوامع کهن ، و داده‌های خاصی که با روند تقسیم کار در آنجا همراه بوده، قابل درک نیست. جامعه‌شناسی سیاسی به محض برخورد با تاریخ یا داده‌های تجربی باید قبول کند که شیوه‌ی تمرکزگرایی در کشورهای اروپایی کاملاً متنوع بوده و به گونه‌ای بارز تابع فرهنگها و مؤلفه‌های دیگر قرار می‌گیرد.^[۴۷] ما این موضوع را در پژوهش حاضر مبنای کار خود قرار داده‌ایم یعنی بر این اعتقادیم که دولتهای مختلف در مسیر گذار به دولت مدرن و در جریان عبور از بحرانها و مراحل خاص در این مسیر، استراتژیها و جهت‌گیریهای مختلفی را در پیش گرفته‌اند که این استراتژیها ، داغ خود را بر پیشانی این دولتها حک کرده و موجد ویژگیهای خاصی برای دولتها شده‌اند. بنابراین تفاوت دولتهای مدرن معاصر ناشی از استراتژی‌های متفاوت در پیش گرفته شده و ویژگی‌های خاص برجا مانده از این استراتژیهاست. در این رابطه باید به سه دوره ی پی در پی در تاریخ اروپای غربی اشاره کرد که موجد تفاوت هایی شد که هنوز هم نظام های سیاسی آنرا از هم متمایز میسازد. نخستین دوره مربوط به شکل گیری دولت – ملت است که در ابعاد مختلف و گونه های متفاوت صورت پذیرفت ؛ دوره ی دوم مربوط به ظهور رژیم های سیاسی مردمی بود که منشأ تفاوت های تازه ایی شد و بالاخره شکل گیری نظام های حزبی که به هریک از این جوامع شکل خاصی بخشید. این دوره ها و کشمکش ها مسلماً به هم وابسته و گاه از نظر زمانی متداخل بودند. در این گفتار ما به طور خاص قصد داریم به بررسی این دوره ها و کشمکش ها و تأثیر آنها در ایجاد ویژگی های خاص دولت های مدرن غربی بپردازیم.
۱- شکل‌گیری دولت- ملت اروپایی
پاسخ به پرسش‌هایی از این دست که چگونه دولت- ملت در کشورهای مختلف اروپا به ظهور رسید؟ با چه انگیزه‌ای؟ در چه شکلی؟ می‌تواند مبین نخستین تفاوتهایی باشد که امروزه نشانگر نظامهای سیاسی معاصر است. برتران بدیع* در رابطه با این موضوع به دو نوع تحلیل به کار گرفته شده اشاره می‌کند. تحلیل اول که به تاریخ نگاری مارکسیستی نزدیک است ، بر عوامل تعیین کننده‌ی اجتماعی- اقتصادی تأکید دارد و اینکه این عوامل از یک نقطه‌ی جغرافیایی به نقطه‌ی دیگر تفاوت می‌کند، تحلیل دوم بیشتر حالت ترکیبی داشته و مجموعه‌ای از متغیرهای سیاسی‌تر و مرتبط با فرهنگ مردم مورد نظر را به تبیین اول اضافه می‌کند.^[۴۸]
۱-۱- تحلیل اول: الگوهای جغرافیایی- اقتصادی
۱-۱-۱- توسعه اقتصادی نابرابر در زمان رنسانس: الگوی ایمانوئل والراشتاین
به اعتقاد “والراشتاین” ریشه‌های دولت- ملت با تغییرات عمیق اقتصادی که از اواسط قرن پانزدهم تا آخر قرن هفدهم اتفاق افتاده درهم آمیخته است. وی در تعیین این دگرگونیهای اقتصادی به عنوان اولین علت توسعه‌ی دولت تردیدی نمی‌کند و نشان می‌دهد که چگونه گشایش اقیانوسها و ظهور سرمایه‌داری تجاری که به دنبال آن پدید آمد علت شکل‌گیری نظام اقتصادی بین‌المللی‌ای بود که از مرزهای اروپایی خود فراتررفت ومرکز آن به زودی در شمال غرب اروپا تثبیت گردید و به نظارت و
آماده‌سازی پیرامونی، پرداخت که مرزهای شرقی و جنوبی قاره قدیم را هم دربرمی‌گرفت.^[۴۹]
وی معتقد است چنین تحولات مهمی که با توسعه‌ی فنی ارتباط نزدیک دارد موجد یک تقسیم کار واقعی بین نواحی مختلف جغرافیایی جهان شده و سرچشمه‌ی تفاوتها و نابرابری‌هایی است که بعداً بین نظامهای سیاسی اروپایی پدید آمده است. به نظر والراشتاین حوزه‌ی پیرامونی اقیانوس اطلس توانست با تسلط بر مبادلات تجاری و احراز انحصار رفت و آمد دریایی و گسترش به سوی ماوراء بحار از این تحولات بهره بگیرد و برعکس نواحی مرکزی و شرقی قاره‌ی قدیم که در این کشمکش از موقعیت خوبی برخوردار نبود متحمل عقب‌گرد اقتصادی شد و به تمرکز در حوزه‌ی فعالیت‌های کشاورزی بسنده کرد. در بیان دیگر جوامع حاشیه‌ی غربی اروپا که مستقیماً تحت تأثیر زیربنای جدید اقتصادی قرار داشتند، توانستند آسانتر در قالب دولت- ملت قد علم کنند. سیل منابع اقتصادی و پولی نیز امکان جهش سریع دستگاه دیوانی و حمایت سیاسی از فعالیت‌های صنعتی و تجاری نخبگان اقتصادی را فراهم می‌ساخت. ولی جوامع کشاورزی اروپای مرکزی و شرقی مدت زمان زیادی به تمرکز سیاسی ضعیفی بسنده کردند که خود محیط مناسبی برای اشرافیت مسلط زمیندار فراهم می‌آورد. بنابراین از بدو رنسانس و طی نزاع شرق و غرب اروپا، عوامل اقتصادی بین‌المللی زمینه‌ی نخستین رویارویی را در توسعه سیاسی اروپا به وجود آورده‌اند.^[۵۰] وی در واقع می‌خواهد نشان دهد که «سطح نظام اقتصاد بین‌الملل» در شرایط اجتماعی متفاوتی خود را تحمیل می‌کند که فارغ از روابط وابستگی یا عدم مساوات در توسعه، بر ساخت دولت به عنوان پاسخی سیاسی به توزیع نقشها در درون جامعه کمک می‌کند و ویژگی‌های خاصی به آن می‌بخشد.^[۵۱]

موضوع این مطالعه : مدل های ارزیابی کیفیت خدمات می باشد و نتایج آن ارزیابی هفت مدل و توصیف جنبه های آن می باشد.
موضوع این مطالعه : مدیریت خدمات در خدمات آموزش عالی ونتیجه آن: کیفیت سیستم های آموزش عالی فقط منحصر به فرد دانشجویان نیست بلکه دولت و جامعه با اساتید دانشگاه ها و کارمندان بازنشسته یک فرایند آموزشی کیفیت را فراهم می کنند.
موضوع این مطالعه : بررسی اثرات شناخت ورضایت مشتری بر وفاداری مشتری و نتیجه گیری کردند که احساسات مثبت مشتری می تواند وفاداری را افزایش دهد.
به مقوله رضایت و نارضایتی مشتری در بانکداری و تاثیر آن بر عملکرد پرداختند.
موضوع: جذب ونگه داشت مشتری در بانک های انگلستان ، به این نتیجه رسیدند که چگونه می توان مشتری های سود آور بانک را به صورت همزمان جذب ونگه داشت.
در مطالعه خود پیرامون شکاف کیفیت خدمات آموزشی در دانشگاه علوم پزشکی زاهدان به این نتیجه رسیدند که بیشترین شکاف به زعم دانشجویان در بعد فیزیکی وملموسات است
موضوع: ساختار سلسله مراتبی از کیفیت خدمات؛ادغام کیفیت وظیفه ای یا کارکردی و فنی ونشان می دهد که مدل دو مفهومه کاربرد بیشتری نسبت به مدل وظیفه ای دارد.
۱
۲
۳
۴
۵
۶
۷
۸
Ravindran&Kalpan
توحیدی و جباری
Dragut
Yuksel et al
Arbore& Busacca
Farquhar et al
Kebrirei &Akbari
Gi-Du
۲۰۱۲
۲۰۱۱
۲۰۱۱
۲۰۱۰
۲۰۰۹
۲۰۰۸
۲۰۰۸
۲۰۰۶

موضوع ونتایج
سال
نویسنده
ردیف
موضوع : کیفیت خدمات بانکی، به مطالعه تجربی کیفیت خدمات ونقش آن در رضایت مشتری درمیان مشتریان بانک های خصوصش یونان و بلغارستان پرداختند
نتایج این مطالعه با عنوان ارزیابی دانشجویان دانشگاه زاهدان از کیفیت خدمات آموزشی ، نشان داد که ۶/۱۷ درصد کیفیت خدمات را خوب و ۲/۴۸ درصد آن را متوسط و ۲/۳۴ درصد آن را بد توصیف کردند.
به ارزیابی کیفیت خدمات از دیدگاه دانشجویان ،اعضای هیئت علمی و مدیران پرداخت و بیان نمود که اختلاف معنا داری بین دیدگاه های دانشجویان و اعضای هیئت علمی و مدیران وجود دارد.
این مطالعه بر روی المان های متمایز خدمات بانکی می باشد که کدامیک از المان ها برای گروه های جمعیتی مشتریان مهمتر می باشد

این تحقیق تلاش می کند که ابعاد خدمات وام دانشجویان را مشخص نماید و در نهایت حیطه هایی که بانک ها برای بهبود روابط با دانشجویان باید مد نظر قرار دهند را مشخص می نماید .
این تحقیق به مطالعه مشکلات اندازه گیری کیفیت خدمات می پردازد و شاخص هایی را برای اندازه گیری ادراکات ،انتظارات و نیز رضایت کلی مشتریان ارائه می دهد
نتیجه این مطالعه تحت عنوان ارزشیابی کیفیت خدمات مراکز آموزشی دانشگاههای پیام نور استان های آذربایجان شرقی و غربی نشان داد که دانشجویان از کیفیت خدمات آموزشی دانشگاه راضی نیستند .
۲۰۰۷
۲۰۰۵
۱۹۹۸

• • سیالات غیر نیوتنی مستقل از زمان

• • سیالات غیر نیوتنی وابسته به زمان

• • سیالات ویسکوالاستیک

در ادامه هر یک از این خانواده­ها معرفی‌شده و در مورد خواص این سیالات بحث می­ شود.
۱-۵-۱-۱ سیالات غیر نیوتنی مستقل از زمان
سیالات غیر نیوتنی مستقل از زمان سیالاتی هستند که در آن‌ها تنش برشی فقط تابعی غیرخطی از نرخ برش است. به‌عبارت‌دیگر در این سیالات لزجت تابعی از نرخ برش است. مطابق شکل ۱-۱ این سیالات به دو دسته کلی سیالاتی دارا و فاقد تنش تسلیم تقسیم می­شوند. در موادی که دارای تنش تسلیم هستند شرط جریان ماده، رسیدن تنش به حد مشخصی برای شروع سیلان آن است. برای مثال خمیردندان مثال بسیار مناسبی برای این مواد است به‌نحوی‌که تا زمانی که میزان فشردگی پوسته آن به حد مشخصی نرسد، خمیردندان از آن خارج نمی­ شود. علت این رفتار فیزیکی معمولا به ساختمان سه بعدی ماده نسبت داده می­ شود. ساختمان این مواد قادر است که تنش برشی کمتر از حد تسلیم را بدون ایجاد جریان تحمل نماید ولی پس از آن، ساختمان داخلی شکسته شده و ماده اجازه حرکت برشی را پیدا می­ کند. تصور می­ شود که ساختمان داخلی ماده پس از کاهش تنش به مقدار کمتر از تسلیم دوباره ترمیم می­ شود. معروف‌ترین این دسته از مواد، پلاستیک بینگهام است. در واقع پلاستیک بینگهام یک سیال نیوتنی دارای تنش تسلیم است (لزجت آن ثابت است). نمونه­هایی از سیالات دارای تنش تسلیم عبارت‌اند از: برخی پلاستیک­های مذاب، گل حفاری چاه نفت، مخلوط آب و شن، دوغاب­های گچ و ماسه، شکلات مایع، کرم­های طبی، خمیردندان، بتن تازه، مارگارین و گریس­ها.

سیالاتی که فاقد تنش تسلیم هستند، به دو دسته سیالات شبه پلاستیک^[۳۷] و سیالات دایلاتنت^[۳۸] تقسیم می­شوند. این سیالات به‌صورت سیالات نیوتنی تعمیم‌یافته^[۳۹] نیز نامیده می­شوند. تاکنون مدل­های متعددی به‌عنوان قانون پایه برای این مواد ارائه‌شده است، اما پرکاربردترین و ساده­ترین مدل حاکم بر آن‌ها مدل پاورلا^[۴۰] (قاعده توانی) است که در آن تنش برشی تابعی از توان n ام نرخ برش است. یکی از اشکالات این مدل، پیش ­بینی لزجت صفر در نرخ برش بی­نهایت برای سیالات شبه پلاستیک است. ازجمله مدل­هایی که این مشکل مدل پاورلا را برطرف می­نمایند به مدل کراس^[۴۱]، مدل کاریو-یاسودا^[۴۲] و راینر-فیلیپوف^[۴۳] می­توان اشاره کرد. شایان ذکر است که با ازدیاد ثابت­های این مدل­ها رفتار وابستگی تنش به نرخ برش بهتر مدل می­ شود. در سیالات شبه پلاستیک، لزجت در نرخ­های برش کوچک و بسیار زیاد تقریبا خطی است. شیب منحنی تنش در برابر نرخ کرنش در شدت­های برش زیاد، به لزجت در برش بینهایت (_∞) و در شدت­های برش کم به لزجت در برش صفر (_۰) موسوم است. در این مواد، نرخ افزایش تنش در برابر شدت برش، مقداری منفی است (لزجت تابعی نزولی از شدت برش است). به‌عبارت‌دیگر چنانچه از مدل پاورلا به‌عنوان قانون پایه برای مواد شبه پلاستیک استفاده شود، در این صورت n مقداری کوچک‌تر از یک خواهد بود.
سیالات شبه پلاستیک عموما در بین مواد زیر یافت می­شوند: بسیاری از مواد با وزن ملکولی بالا، بسیاری از سوسپانسیون­های دارای غلظت متوسط، محلول­های لاستیک طبیعی و مصنوعی، چسب­ها، سوسپانسیون­های آهار، استات سلولز، محلول­های مورد استفاده برای ساخت رایون، مایونز، بعضی مرکب­های چاپ و رنگ­ها.
در سیالات دایلاتنت با افزایش شدت برش، لزجت سیال افزایش می­یابد و چنانچه از مدل پاورلا به‌عنوان قانون پایه برای آن‌ها استفاده شود، در این صورت n مقداری بزرگ‌تر از یک خواهد بود. در بین مواد زیر رفتار سیال دایلاتنت مشاهده‌شده است: برخی سوسپانسیون­های آبی اکسید تیتانیوم، برخی محلول­های پودر ذرت-شکر، برخی محلول­های بوراکس-صمغ عربی، نشاسته، سیلیکات پتاسیم، شن مرطوب ساحل و بعضی رنگ­ها.

۱-۵-۱-۲ مدل قاعده توانی^[۴۴]

کاربردی‌ترین شکل معادله مربوط به سیالات غیر نیوتنی، مدل پاورلا یا قاعده توانی است. مدل قاعده توانی یک‌بعدی حاصل از برش ساده به صورت زیر است.

که در آن _xy تنش برشی، K ثابت پایداری، نرخ برش و n اندیس قاعده توانی است. همچنین لزجت مؤثر برای مدل قاعده توانی به شکل زیر تعیین می­ شود،

این معادلات به دلیل سادگی آن‌ها، بسیار حائز اهمیت و شناخته‌شده هستند؛ اما مشکل اصلی مدل قاعده توانی، عدم پیش‌بینی صحیح مقادیر لزجت صفر و بی‌نهایت است. بر اساس اندازه شاخص توانی، n، سیالات به سه دسته زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:
- سیالات کاهنده برش (n<1)
- سیالات نیوتنی (n=1)
- سیالات افزاینده برش (n>1)

۱-۵-۱-۳ مدل کراس^[۴۵]

به‌منظور دستیابی به ناحیه نیوتنی مورداحتیاج در نرخ‌های بالا و پائین، کراس مدل زیر را پیشنهاد کرد،

که در آن _ و _∞ به ترتیب لزجت­های صفر و بی‌نهایت، K ثابت پایداری و نرخ برش است. همان‌طور که دیده می‌شود برای مقادیر پائین، مقدار  به _ میل می‌کند و برای مقادیر متوسط مدل کراس به ناحیه قاعده توانی ساده می­ شود،