شاید یکی از اقدامات ضروری در راستای طراحی نظام فوق الذکر، استفاده از تجارب سایر کشورها وتدوین آنها به شکلی است که کلیه نکات برجسته این تجارب ونیز ناکامیها وعدم موفقیتهای آنها رادربرداشته باشد. راه اندازی یک گارگاه با شرکت متخصصان کشورهای دست اندر کار ونیزصاحب نظران کشورهای سرشناس که در این اقدام پیشرو بوده اند، می تواند یکی از راهکارهای استفاده از تجارب دیگران باشد.
نکته مهم دیگر در ایجاد این نظام، توجه به فرهنگ مدیریتی کشور است. برپایی یک نظام تضمین کیفیت وقتی موفق خواهد بود که اولا هدف(اهداف)از انجام این نظام برای مسوولان کاملا مشخص باشد واین افراد به تبع اطلاعات پژوهشی به دست آمده از نظام آموزشی در جریان نیازها وخواسته های جامعه خود قرار گیرند. به علاوه، توجه به وجود امکانات مورد نظر، تخصصهای ضروری ونیز مدیریت کارآمد برای اجرای این برنامه ها ضروری است. (منفرد، ۱۳۶۹)
ضروری است که راه اندازی وایجاد نظام تضمین کیفیت از طریق طرح در برنامه های توسعه وتصویب در مجلس شورای اسلامی به عنوان یک سیاستگذاری ملی با هدف بهبود استانداردهای آموزشی وبا توجه به پاسخگویی به نیازهای دانش آموزان ونیز کارفرمایان، شکل قانونی به خود بگیرد.
شورای عالی آموزش وپرورش و وزراتخانه نیز وظیفه راه اندازی نظام تضمین کیفیت وسازوکارهای لازم برای ایجاد و تداوم تشکیلاتی رابه این منظور به عهده بگیرند. بدیهی است که انجام وظیفه نظارت کیفیت کنترل آموزش وکنترل آن، مستلزم تشکیل کمیته های کوچکتری است. که وظیفه راهنمایی، تدوین استانداردها، مدیریت، اعتبار بخشی وغیره را به عهده داشته وهمگان در راستای اهداف تعیین شده با یکدیگر به همکاری بپردازند. استفاده از ارزشیابیهای درونی وبیرونی به منظور اطمینان یافتن ازکیفیت.
آموزش از ضروریات است. بدیهی است که ارزشیابی درونی به وسیله خود مدارس یا مناطق وبا توجه به اهداف آموزش صورت خواهد گرفت، حال آنکه ارزشیابی بیرونی به وسیله افرادی از خارج از مدرسه وبا توجه به استانداردهای تعیین به وسیله عمل خواهد آمد. (منفرد، ۱۳۶۹)
۲-۱۴-۳- رویکردهای عمده درتضمین کیفیت
همانطور که گفته شد،به دلیل ناکافی بودن کنترلهای قبلی، لازم است تضمینهای روشن تری درباره کیفیت آموزش ارئه شود. بنابراین، امروزه سوال اکثر کشورها این نیست که آیا به اشکال جدیدی از تضمین کیفیت نیاز هست یا نه،بلکه مساله این است که رویکرد موثرتر در تضمین کیفیت کدام است.
درمورد استفاده از رویکردهای مختلف در کیفیت، تفاوت عمده ای بین کشورها موجود است. در بعضی از این کشورها، دولتها، گامهای اولیه در جهت تقویت کیفیت رابا وضع مقرارت جدید در باره گزارش موسسات آموزشی یا سایر سازوکارهای کنترل مدیریتی برداشته اند(آرژانتین، هند ومالزی). در اسایر کشورها با ایجاد نظامهای اعتبار بخشی به این امر اقدام کرده اند وعده ای از کشورها نیز با برپایی کمیته ها یا مراکز آموزشی از بیرون را انجام می دهند. در رومانی، شورای ملی اعتبار بخش وارزشیابی علمی ایجاد شده است تا از کیفیت آموزش وارتقای آن حمایت کند.عده ای از کشورها نیز با ایجاد یک نظام ارزشیابی و وضع قوانین جدید در حمایت مالی از مراکز آموزش بهتر به این مهم اقدام کرده اند. در پاره ای از کشورها نیز سازمانهای مستقلی برای تضمین کیفیت ایجاد شده است، که به صورت واحد ویا درون چندین تشکیلات(باتوجه به مناطق یا اهداف) به ارتقای کیفیت می پردازند. (جوادی، ۱۳۸۱)
مضامین مورد توجه در کیفیت نیز ازکشوری به کشور دیگر متفوت است. چنانکه در انگلیس واسکاتلند به کارآمدی تدریس (آموزش) توجه می شود در هنگ کنگ، فرایند کیفی مدیریت مورد نظر قرار دارد وگاهی نیز به انجام تحقیق در این راستا پاداش داده می شود. تضمین کیفیت همچنین می تواند در بر گیرنده کل فعالیتهای آموزش مدرسه ای باشد، یا اینکه هر درس یا هر رشته به طور جداگانه مورد توجه قرارگیرد. دانمارک، هلند وپرتقال در دسته دوم قرار دارند وفرانسه در گروه اول.
درباره نوع داده های کمی در امر نظارت ومیزان آن نیز بحث وجود دارد. به نظر می رسد که ابداع چند شاخص به منظور مقایسه موسسات با یکدیگر وبا خود موسسه در طول زمان، مورد قبول اکثر کشورهاست.
در مجموع می توان گفت که با توجه به اهمیت « یادگیری » در قرن بیست ویکم، به نظر می رسد که تضمین کیفیت به تدریج در جهت « یادگیری » دانش آموزان طراحی واجرا خواهد شد. به عبارت دیگر، آموزش وپرورش باید به دنبال روشهایی باشد که به ارزشیابی یادگیری در موقعیت های طبیعی بپردازند نه موقعیتی که درآن یادگیری در کلاس درس صورت می گیرد. به علاوه ضروری است استانداردهایی ملی، منطقه ای واستانی برای پیشرفت شاگردان در هر رشته یا شاخه طراحی شود وخلاصه اینکه، تضمین کیفیت باید به مرور خود را با نحوه ارائه جدید آموزش (اینترنت، کامپیوتر وغیره) انطباق داده در مورد این روشها (ارائه الکترونیکی) به شاخص سازی بپردازد. این شاخصها عمدتا عملکردی بوده وانتقال یادگیری از موقعیتهای کلاس به موقعیتهای واقعی مشابه یا متفاوت را مورد توجه قرار می دهند وسرانجام اینکه، در یک بررسی از ساختار تعیین کیفیت در چند کشور پیشرفته در این امر مشخص شد که اکثر این نظام در ویژگیهای زیر اشتراک نظر دارند: (جوادی، ۱۳۸۱)
وجود سازمانها یا مراکزی نیمه مستقل برای انجام نظارت وتعیین کیفیت.
داشتن استانداردهایی مشخص وانتظاراتی روشن از موسسات آموزشی
تقاضا از خود موسسه آموزشی برای بررسی وکنترل وضیعت آموزشی خویش در درجه اول
ارزشیابی از بیرون توسط کارشناسان ومتخصصان تضمین به منظور کسب اطمینان از کیفیت مورد نظر
ارائه توصیه هایی کتبی به موسسه مربوط جهت بهبود امر کیفیت در آموزش
گزارش به عامه مردم درباره وضیعت کیفی موسسه
۲-۱۴-۴- ویژگیهای مشترک نظامهای تعیین کیفیت از بعد ساختاری
تشکیل مرکز، شورا یا هیات امنایی در مورد تضمین کیفیت که به وسیله قانون به وجود آمده باشد. این مرکز یا نظام، وظیفه تضمین کیفیت در آموزش را به عهده دارد وبرای این منظور به ایجاد تشکیلاتی مناسب در درون نظام آموزش وپرورش، یا بیرون ازآن (یا هردو)اقدام خواهد کرد.
تعیین ملاکهای ضروری به منظور اندازه گیری ودستیابی به کیفیت مورد نظر.
این ملاکها باید با توجه به عناصر زیر تنظیم وتدوین گردد:
رسالتها واهداف آموزش
منابع مالی وفیزیکی مورد استفاده در آموزش
منابع انسانی شامل کارکنان، دانش آموزان، معلمان وغیره
فعالیتهای فوق برنامه ومشاوره
مدیریت
پیشرفتهای آموزشی کسب شده
فرایند یاددهی- یادگیری
خدمات حمایتی
لازم به ذکر است که سنجشهای فوق توسط خود موسسه آموزشی، با توجه به ملاکها وشاخصهای تعیین شده وبا در نظر گرفتن اهداف موسسه صورت می گیرد.
مشخص کردن استانداردهایی جهت بازدید گروه همگنان از بیرون ونیز طراحی کمیته هایی برای انجام این سنجشها وبه رسمیت شناختن آنها. در این کمیته ها یک سرپرست، دو یا چند متخصص ویک منشی به انجام وظیفه می پردازند. نکات مورد توجه در این بازدیدها عبارت اند از:
مشخص کردن تفاوت موجود بین عملکرد مدرسه وآنچه قرار است بدان دست یافته شود.
مشخص کردن شکاف موجود بین این دو، دلایل وجودی این شکاف ونحوه کاهش یا ازبین بردن آن
مشخص کردن امکانات واستعداهای بالقوه موسسه برای دستیابی به شرایط مطلوب واینکه چگونه می توان این امکان بالقوه را بالفعل کرد. (مجیدی، ۱۳۶۴)
تهیه گزارش
تهیه گزارش از سنجش انجام گرفته (اعم از داخلی یا بیرونی) وارسال آن به مرکز یا شورای تضمین کیفیت، یکی از وظایف مهم این شوراست ودرآن میزان دستیابی به شرایط طبیعی با توجه به ملاکها واستانداردها مشخص می گردد. این گزارش با تعامل با موسسه مربوط وبا رعایت موازین علمی تهیه می گردد وهدف از آن، مشخص کردن پیشرفتهای به دست آمده وفاصله موجود با شرایط ایده ال ونیز فهرست اقداماتی است که باید صورت گیرد تابتوان در ارتقای کیفیت آموزش مطابق با انتظار اقدام کرد. بدیهی است که گزارشهای دریافت شده مورد شور یا مذاکره قرارگرفته وباانجام یک بررسی مجدد وحتی وزن دادن(ضریب دادن) به بعضی از موارد می توان به جمع بندی مناسبی دست یافت وموسسه مربوط را در جریان نقاط قوت وضعف خود تلاشهایی که باید صورت گیرد، قرارداد. بدون شک،این بررسی باحضور رئیس آموزشگاه یا مدرسه مربوط صورت می گیرد وفرصتی داده می شود تا وی بتواند در جهت شرایط مناسب ودستیابی به کیفیت مناسب اقدام کند. (مجیدی، ۱۳۶۴)
۲-۱۴-۵- نظام تعیین کیفییت با بهره گرفتن از آموزش ضمن خدمت .
-
- تشکیل کمیته ای از متخصصان وکارشناسان چند وزراتخانه در سازمان پژوهش وبرنامه ریزی آموزشی به منظور تدوین ومشخص کردن رسالتها، اهداف، ویژگیها وسایر خصوصیات مرتبط با تضمین کیفیت.
قانونمند کردن «نظام تضمین کیفیت » در مجلس شورای اسلامی به منظور تداوم بخشیدن به این فعالیت ودریافت بودجه مناسب.
استفاده از فرصت های موجود در گردهماییهای منطقه ای وبین المللی واعزام کارشناسان ومتخصصان به این اجتماعات.
با توجه به ورود فناوریهای اطلاعاتی به حوزه آموزش وپرورش کشور، ضرورت توجه به استاداردها، وشاخصها ونیز تعیین خط پایه در آموزش از هم اکنون باید دیده شود. (مبشر، ۱۳۷۶)
به جرات می توان از سه فقرآشکار در زندگی، ونیز در دنیای یاددهی- یادگیری یاد کرد: فقر، خوب دیدن ، فقر خوب شنیدن، فقر خوب عمل کردن
