تغییر در کاربری اراضی باعث مختل شدن چرخه آبی منطقه در پاسخ به تخریب اکوسیستم حساس گیاهی از طریق بر هم زدن تعادل بین بارش، تبخیر و رواناب سطحی می گردد. تخریب پوشش گیاهی در مناطق نیمه گرمسیری با اکوسیستم حساس کاهش تبخیر را به همراه خواهد داشت و سیستمی را با باز خورد منفی که حاصل آن بارندگی کمتر است باعث می شود. در عوض، تغییر در ترکیب سطح زمین همراه با شهرنشینی، موجب طیف وسیعی از تغییرات می شود که می تواند افزایش حجم سیل و افزایش مقدار پیک جریان و کاهش جریان حداقل و حتی تشدید طوفان های محلی را به دنبال داشته باشد. تاثیر جنگل و جنگل زدایی بر بارندگی و رواناب سطحی ناشی از آن، سیل و چگونگی ارتباط آن یا رواناب سطحی و ظرفیت حمل سیستم زهکشی حوضه آبریز از مسائل مورد توجه هستند. افزایش رواناب سطحی به دلیل جنگل زدایی های بی رویه چنانچه از ظرفیت حمل سیستم زهکشی حوضه آبریز بیشتر باشد موجب بروز سیل و خسارات جانی و مالی می گردد (امیری، ۱۳۸۳)
.
۴-۸-۱۹٫ نحوه استفاده از اراضی و پوشش گیاهی منطقه
پوشش گیاهی از راه های زیر، در تبدیل بارندگی به رواناب نقش فراوانی دارد:
- انترسپشن یا برگاب یا مقدار بارشی که توسط اندام هوایی گیاهان گرفته می شود.
- مصرف آب توسط گیاه و تاثیر روی خشک کردن خاک و افزایش شدت نفوذپذیری آن
- جلوگیری از برخورد مستقیم قطرات باران با سطح خاک و متلاشی شدن خاکدانه ها که مانع کور شدن منافذ خاک و در نتیجه افزایش نفوذ آب می گردند.
- ایجاد مقاومت مکانیکی در مقابل جریان رواناب
- تشدید نفوذپذیری ناشی از افزایش هوموس و ریشه های گیاهان.
بنابراین بررسی نقشه پوشش گیاهی می تواند کمک خوبی در تعیین وضعیت هر زآب سطحی در حوضه آبخیز باشد. همچنین تغییر بهره وری از زمین، روی شکل هیدروگراف سیلاب اثر می گذارد.
۴-۸-۲۰٫ عوامل زمین شناسی
در حوضه ذیلکی رود اختلاف ارتفاع شدید و شیب تند در بستر رودخانه ها می باشد. این امر باعث کوتاه شدن طول رودخانه و افزایش استعداد سیل خیزی در منطقه گردیده است. عوامل زمین شناسی بصورت دیگری نیز در بروز شدت سیل موثرند بسته به نوع سازه های زمین شناسی و جنس زمین، تراکم آبراهه در واحد سطح متفاوت خواهد بود
۴-۸-۲۱٫ بر آورد دبی حداکثر دبی لحظه ای (دبی پیک)
دبی لحظه ای عبارت است از بیشترین حجم جریان مشاهده شده در طی سال البته هر چند که دبی لحظه ای پدیده ای موقت و گذرا است ولی به دلیل حادثه ساز بودن آن، دانستن اینکه مقادیر مختلف دبی لحظه ای هر چند وقت یکبار و با چه میزان احتمالی رخ می دهد از اهمیت فراوانی برخوردار است.
جدول شماره ۴- حداکثر دبی آبدهی اوج حوضه آبریز ذیلکی رود را نشان می دهد.
جدول ۴-۳۴ دبی پیک ایستگاه سیاه جعفر لیسار در دوره اماری مشترک (۱۳۷۴-۱۳۸۸)
(متر مکعب بر ثانیه)
سال | دبی پیک |
۵۷-۵۸ | ۶۴ |
۵۸-۵۹ | ۸۶ |
۵۹-۶۰ | ۷۵ |
۶۰-۶۱ | ۱۰۰ |
۶۱-۶۲ | ۸۹ |
۶۲-۶۳ |