۱۳
۱۸٫۳
جمع
۷۱
۱۰۰
به گفته پروفسور لئوته، استاد حقوق جزای فرانسه، تقریباً در تمامی قوانین اروپای غربی، در حقوق عمومی، در زمان صلح، مجازات اعدام را لغو کرده اند ولی خارج از اروپای غربی وضعیت فرق میکند و برحسب درجه رشد و آداب و رسوم و سایر فروض ملی مسأله به شیوه‌های مختلف مطرح می‌شود. معهذا اینکه به تدریج طی دو قرن گذشته و در حال حاضر تقلیل عمده ای در مجازات اعدام به وجود آمده است، تردیدی نیست. کاهش میزان اعمال این کیفر به اشکال و طرق مختلف تحقق پذیرفته است.
ب) علل لغو مجازات اعدام در کشورهایی که آن را لغو کرده اند
دانستن علل لغو مجازات اعدام در کشورهایی که به این کار دست زده اند موضوعی جالب است؛ اما تحقیق در آن گاهی دشوار مینماید. به طور کلی مهمترین دلایلی که موجب شده این کشورها مبادرت به حذف مجازات اعدام از قوانین خود بکنند و به طور رسمی اعلام کرده اند؛ در بسیاری از موارد به شرح زیر است:[۴۲]
الف)عبرت انگیز بودن مجازات اعدام مسلم نیست، یا اینکه محل بحث و تأمل است.
ب)بسیاری از جرایم مستوجب اعدام عملاً توسط کسانی صورت میگیرد که فاقد تعادل قوای روانی هستند و بیشترشان بدین سبب محکوم به مرگ نمیشوند.
ج)در مورد مجازات اعدام نابرابری‌های زننده ای به چشم می‌خورد. این امر به سبب سخت گیری‌های گوناگون دادگاه هاست، یا به سبب موجبات اقتصادی و اجتماعی، به همین جهات مجازات مرگ ممکن است بیشتر دامان متهمانی را بگیرد که به علت ضعف قوه مالی قادر به دفاع از خود نیستند.
د)مجازات مرگ روال عادی عدالت جزایی را به خطر می‌افکند. خواه به سبب عدم مساواتهایی که به آنها اشاره شد، خواه بدین سبب که دادگاه‌ها در مقابل مجازات‌های سنگین دچار تردید می‌شوند.
ه)با همه دقت‌ها و احتیاط‌ها باز هم امکان غیر قابل انکار اشتباه قضایی باقیست و بعضی از کشورها به سبب تردید درباره مجرمیت اشخاص اعدام شده این مجازات را لغو کرده اند.
ز)هیجان حاصل از اعدام، هم در موقع صدور حکم و هم در حین اجرای آن، وضع سلامت زدایی ایجاد میکند تا بدانجا که عده ای با قطع و یقین عقیده دارند که خود اعدام زمینه ای برای وقوع جرم ایجاد میکند.
ح)آنجا که در فواید مجازات اعدام سخن از حمایت مؤثر جامعه در برابر وقوع جرایم است، ملاحظه می‌شود که حبس دائم برای تأمین این منظور کافی است. این اندیشه مخصوصاً در کشورهای امریکای لاتین که مجازات اعدام را لغو کرده اند مورد نظر بوده است.
ط)کوشش‌های کسانی که منفرداً در این راه کوشیده اند و همچنین جمعیت‌ها و مجامعی که به منظور لغو اعدام تشکیل گردیده در حذف مجازات مرگ مؤثر بوده است.
ی)رشد افکار عمومی در پاره ای از کشورها موجب شده است که اعدام مجازاتی بیهوده و ناپسند تلقی گردد. در این باره عدم مساوات در این امر اعدام را به صورت قماری شوم در می‌آورد در صورتی که در قانون مجازات، اعدام یک ضمانت اجرای مطلق تعریف می‌شود.
ک) در بعضی از کشورهایی که مجازات اعدام لغو شده، به این نتیجه رسیده اند که هیچ مجرمی حتی مرتکب جنایات مهم را نیز نمیتوان غیر قابل اصلاح دانست.
ل)کم بودن شمار اعدام‌ها نیز غالباً قانونگذاران را به لغو این مجازات وادار کرده است. مثال این امر پرتغال و امریکای لاتین است. همین که اعدام عملاً امری استثنایی شد، دیگر هم جنبه تهدیدی خود را از دست می‌دهد و هم تساوی در برابر اجرای مجازات‌ها را متزلزل میکند.
م)ترس از اینکه مبادا اعدام به منظورهای سیاسی به کار رود نیز یکی دیگر از موجباتی بوده که قانونگذاران را مخصوصاً در امریکای لاتین به لغو این مجازات واداشته است.
ن)افراط در مجازات اعدام، چه از نظر کثرت اعدام‌های اجرا شده، چه از نظر زیادی جرایمی که مجازات مرگ دارد نیز از مواردی است که جزو دلایل لغو این مجازات ذکر شده، چنانکه به سال ۱۹۵۹ در جمهوری متحد آلمان، اعدام بدین سبب لغو گردیده است.
ص)بعضی اوقات لغو اعدام (وگاهی متقابلاً بر قراری مجدد آن) به علت قدرت یافتن حزبیبوده که الغا یا بر عکس ابقای اعدام جزو برنامه آن قرار داشته است.
ع)همچنین در بعضی از کشورها و مخصوصاً در کشورهای مختلف امریکای لاتین قوانین عادی وگاهی قوانین اساسی، حیات بشری را مطلقاً تجاوز ناپذیر می‌دانند و با قبول این اصل، وجود اعدام تبعاً منتفی می‌گردد.
در ادامه باید گفته شود مذهب نقش مهمی را در دیدگاه دولت‌ها نسبت به مجازات مرگ دارد. هرچند در هریک از مذاهب اصلی جهان ابهاماتی در مورد اینکه حکم اعدام ممنوع یا مجاز باشد وجود دارد.
قوانین هندوی «مانو» (که در حدود ۵۰۰ سال قبل از میلاد، مدون گردید)، پادشاه را به عنوان مسئول سیستم قضائی کیفری قرار داده و به او اجازه می‌داد که برای جرایم خاصی مجازات مرگ را اجرا کند. با این حال هندوئیسم، هرگز با سیستم سیاسی دولت هند ادغام نشد.[۴۳] به علاوه تفکر هندو به مفهوم «کارما» از انگیزه مجازات ستمگران در این زندگی میکاهد. مفهوم اصلی بودیسم برای اولین بار توسط «سیزارتا گوتما»[۴۴] در سال ۵۰۰ پیش از میلاد (اینکه هیچ قتل عمدی توسط انسان با شعوری نباید صورت گیرد) مورد حمایت قرار گرفت. تایلند یک کشور عمدتاً بودایی است که از زمانیکه در سال ۲۰۰۷ قوانین جدید کشورش تصویب شد، هیچگونه اعدامی اعلام نشده و گزارش شده است که در راه لغو کامل مجازات اعدام، گام بر میدارد.[۴۵]در مقابل در سریلانکا (علی رغم اینکه اکثریت افراد جامعه بودایی هستند) ارتش، متهم به دست داشتندر قتل‌های غیر قانونی اعضای گروه شورشی «تامیل تایگرز»[۴۶] شد.[۴۷]
در اسلام نیز از آنجایی که اسلام سیستم حاکمیت و قانون را در احکام دینی خود فراهم میکند آموزه‌های اسلامی تاثیر بسیار زیادی در سیاست‌های دولت دارد. قوانین اسلامی مجازات اعدام را در مورد جرایم خاصی مانند زنا و ارتداد، اجباری می‌داند به علاوه قرآن اصل زندگی در برابر زندگی(قصاص) را بیان میکند در نتیجه بسیاری از مسلمانان بر این باورند که حکم اعدام را نباید لغو کنند. با اینحال بعضی از دولت‌های اسلامی از پیشگامان جنبش لغو مجازات اعدام بوده اند.[۴۸]برای مثال در ترکمنستان ۸۹% جمعیت مسلمان هستند و در اواسط دهه ۱۹۹۰ بیش از صد نفر در سال اعدام شدند که آن یکی از بالاترین ارقام اعدام در جهاناست با این حال در سال ۱۹۹۹ رئیس جمهورآن کشور، فرمان لغو کامل مجازات اعدام را صادر کرد. مشابه چنین تغییری در قرقیزستان جایی که مجازات اعدام در سال ۲۰۰۷ لغو شد نیز رخ داد.[۴۹]
از اوایل دهه ۱۸۰۰ میلادی نقش سیاست، عقاید مذهبی، باورها و نگرش فلسفی انگیزه ای برای اصلاح طلبان شد که برای لغو مجازات اعدام از قوانین ملی اقدام نمایند. اما طبق گفته فیلسوف و مورخ فرانسوی «میشل فوکو»، دولتهایی مثل فرانسه شروع به محدود کردن استفاده از مجازات اعدام نمودند، نه به دلیل نگرانی بشردوستانه برای افراد، بلکه به این دلیل که رهبرانشان متوجه شدند که دامنه اختیارات قضات باید محدود شود، در غیر این صورت شهروندان دیگر از آنها اطاعت نخواهند کرد. به علاوه اعدام در ملاءعام موجب همدردی برای مجرمین می‌شود و زمینه‌های شورش را فراهم میکند.[۵۰] طبق گفته فوکو قوانین کیفری به عنوان استراتژی باید برای بازیابی قدرت مجازات طبق روش هایی که آن را منظم تر، مؤثرتر و دائمی میکند، اصلاح شود[۵۱].
ج) کشورهایی که مجازات اعدام را اعمال میکنند
نام کشور
تعداد اعدامی‌ها در سال ۲۰۱۱
چین
۱۰۰۰
ایران
۳۶۰+
