۵٫میرقاسمی،اثرات تربیتی حج ازدید حضرات معصومین،دانشگاه آزاد اسلامی،۱۳۸۴٫
این محقق،علاوه برمعرفی عمل بزرگ عبادی – سیاسی حج به جستجوی اثرات تربیتی آن ازدید حضرات معصومین پرداخته وحج را به عنوان یکی ازشاخص ترین برنامه های جهانی اسلام یادآورمی گردد. سپس نتیجه گیری می کندکه اگرحج گزاران به ابعاد مختلف فردی ،اجتماعی وفرهنگی حج توجه کنند، به یقین دستآوردهای فراوانی برای آنها در برخواهد داشت.روش مورد استفاده در این اثر از نوع کتابخانه ای است.
از دستاورد های این پایان نامه در زمینه ی پاسخگویی به سؤال چهارم خود که عبارت است از: «آثار تربیتی مطلوب حج از منظر قرآن و روایات» به خصوص در زمینه ی بهره گیری از روایات حضرات معصومین(ع)، بهره بردیم.
۶٫هادی بگلو،فلسفه وآداب حج ازدیدگاه قرآن وسنت،دانشگاه آزاد اسلامی،۱۳۸۲٫
این محقق،با بهره گرفتن از روش کتابخانه ای، به تبیین فلسفه وماهیت حج واهداف ومنافع آن پرداخته وفلسفه واسرار هریک ازمناسک حج رابیان کرده است ودرپایان نتیجه می گیرد که هرعبادتی لازم است تا فلسفه اش شناخته شود تا آن عبادت لذت بخش شود وفرد رابه برکات وکمالات باطنیه وسعادت ابدیه برساند.
در پاسخگویی به سؤال سوم تحقیق که عبارت است از: «اسرار تشریع حج از منظر قرآن و روایات» ازین پژوهش تا حدودی بهره بردیم.
۲-۳-۲- مقاله ها
۱٫احمدی،جایگاه حج درتربیت دینی،میقات حج،۱۳۸۸٫
به بررسی نقش حج درمناسک آن درتربیت دینی با استفاده ازروش توصیفی - تحلیلی پرداخته است. اودر این مقاله به این مسأله اشاره کرده است که حج به عنوان یکی ازارکان دین حکایت گرکلّیت آن ،نقش مهمی درفرآیند پرورش اموری مانند شناخت خداوند، احساس تعلق ومحبت به او وتعبد دربرابر او درانسان ایفا می کند. نویسنده با مروری به منابع دینی ودانش روان شناسی ،به نقش مناسک حج درتربیت دینی حج گزار پرداخته وبه این نتیجه می رسد که حج ومناسک آن می تواند دربازشناسی حقایق ومعارف اسلام،رهایی ازوابستگی ها ،قطع تعلقات، تقویت هویت دینی وهویت تمدنی، کاهش رفتارهای نا بهنجار وانحرافی وارتقای دلبستگی به خدامؤثرباشد.
از این مقاله در زمینه ی نقش مناسک حج در تربیتی دینی حج گزار بهره بردیم و در کل به یکی از اهداف ما که استخراج آثار تربیتی حج و نقش آن در رشد معنوی حج گزار است بسیار نزدیک است.
۲٫شکریان،ابعادحج با بیان ابعاد سیاسی ،اجتماعی ،معنوی وفرهنگی حج درقرآن،میقات حج، ۱۳۸۵٫
به حج و ابعاد سیاسی،اجتماعی،معنوی آن در قرآن،با بهره گرفتن از روش کتابخانه ای پرداخته است و به این نتیجه رسیده است که حج یک امرصرفاً عبادی نیست وهمان گونه که دین اسلام دین جامعی است وباید همه ابعاد آن موردتوجه قرارگیرد ،حج نیز که یکی ازارکان اسلام است باید همه جانبه مورد بررسی قرار گیرد.
از این مقاله در قسمتی که به مسائل اجتماعی و معنوی حج پرداخته است،در پایان نامه ی خود بهره بردیم اما در کل، در پاسخگویی به سؤالات ما چندان مورد استفاده قرار نگرفت.
۳٫فعالی، حج انفسی،میقات حج،۱۳۸۴٫
به این مطلب پرداخته است که جهان ،انسان وقرآن دارای ظاهری است وباطنی واین ازمعارف عمیق دینی وبرخی روایات برداشت واستفاده می شود. تمام اعمال انسان غیراز پوسته ظاهری دارای عمق وباطن اند که باطن آن طریقت وحقیقت است. دربخش دوم این نوشتار به تبیین باطن تمامی منازل ومراحل حج پرداخته واسرار احرام ،طواف ،نمازطواف، سعی، عرفات، مشعرومنی درادامه آمده است. درپایان نیز به این نتیجه رسیده است که حج ظاهری دارد وباطنی .کسی که به باطن حج نائل نشود ،ازانجام حج حقیقی محروم مانده است.حج انفسی نیل به اسرار حج است وسرّ حج چیزی جزتوحید نیست.
از این مقاله در زمینه ی پاسخگویی به سؤال سوم که عبارت است از:«اسرار تشریع حج از منظر قران و روایات» و نیز سؤال پنجم که عبارت است از:«علل عدم تحقق آثار تربیتی حج از منظر قرآن و روایات» بهره بردیم.
-
- قزوینی، فلسفه آداب باطنی حج،میقات حج،۱۳۸۱٫
به ترجمه بخش (حج) کتاب « کشف الغطاء عن وجوه مراسم الاهتداء» اثرنفیس مولی محمد حسن قزوینی (۱۲۴م ) که حاوی فلسفه تشریع حج ومختصری ازآداب باطنی ومعنوی اعمال درمناسک حج پرداخته است.
از این مقاله در زمینه ی پاسخگویی به سؤال سوم تحقیق خود که عبارت است از:«اسرار تشریع حج از منظر قرآن و روایات» بهره بردیم.
۵ .کارگر،خودشناسی ومنزلت یابی درحج رحمانی،میقات حج،۱۳۸۷٫
به موضوع ( شناخت خویشتن ورسیدن به منزلت واقعی)،که یکی ازفلسفه ها واهداف والای حج است،با استفاده ازروش توصیفی - تحلیلی می پردازد. علاوه براین نویسنده به سیرخودشناسی ومنزلت یابی انسان درطول مناسک حج اشاره کرده است ودرپایان به این نتیجه رسیده است که مهم ترین چیزی که خداوند انسانها را به آن دعوت کرده است، اطاعت وعبودیت وتلاش برای رسیدن به قرب الهی است که درسایه معرفت وشناخت بشر و قرار گرفتن درمنزلت وجایگاه واقعی انسان به دست می آید.
از این مقاله در زمینه ی سؤال چهارم پژوهش که عبارت است از:«آثار تربیتی مطلوب حج از منظر قرآن و روایات» به خصوص در زمینه ی اثر تربیتی حج در ارتباط انسان با خود و به عبارتی خود شناسی بهره بردیم.
۶٫مسعودی،وظایف اخلاقی حاجیان ،میقات حج، ۱۳۷۷٫
با بهره گرفتن از روش کتابخانه ای ازآیات وروایاتی بهره می گیرد که وظایف سفرحج رابه حاجیان گوشزد می کند. وظایفی که درهنگام عزم وتصمیم وتهیه راه توشه تا اعمال ومناسک مکه ومدینه وحتی پس ازبازگشت متوجه یک زائر بیت الله است. ازجمله تقوا، اخلاص، پاک کردن دارایی، آگاه کردن دوستان، گشاده دستی، دوری ازتکبر، حسن خلق و… ودرپایان به این نتیجه می رسد که وظایف زائر درانجام اعمال وفرایض ومناسک خلاصه نمی گردد ،بلکه تحصیل آثارفراوان حج وقبولی این عبادات بزرگ درگرو رعایت دستورات اخلاقی این عبادت اجتماعی است.
با توجه به اینکه پژوهش حاضر در زمینه ی وظایف اخلاقی حاجیان بحث نموده است و اینکه تحصیل آثار فراوان حج در گرو عمل به این وظایف اخلاقی است،از این پژوهش در زمینه ی سؤال پنجم خود که عبارت است از:«علل عدم تحقق آثار تربیتی حج از منظر قران و روایات» بهره برده ایم.
جمع بندی و نتیجه گیری
در این قسمت چکیده ای ازمبانی نظری و پیشینه ی موضوع مورد تحقیق آورده شده است،که در واقع از این طریق اقدام به شناسایی منابعی نمودیم که اطلاعاتی در مورد تحقیقمان در آن وجود داشت.این اطلاعات در مورد کتب و مقالات بود که مطالعه و بررسی گردیدو به هرکدام به طور اجمالی پرداخته شد،با ملاحظه ای در این آثار به این نتیجه می رسیم که:
-
- تعدادی از آنها به بررسی اسرار حج از جنبه های مختلف پرداخته اند که از این میان پایان نامه ی آقایان«رمضانی»،«رحمتی» و«هادی بگلو»و مقاله ی«فعالی» نمونه ی بارز آن است که در واقع سؤال سوم ما را تا حدّی پوشش می دهد.
۲٫تعدادی دیگر به بررسی آثار حج پرداخته اند،که از این میان میتوان به مقالات«کارگر»،«احمدی»وپایان نامه ی «میر قاسمی»و«ابرار منش»اشاره کرد.البته آثار مورد نظر در سؤال چهارم تحقیق ما آثارمعنوی و اخلاقی بوده است که این پژوهش ها تنها تا حدودی توانسته اند که به این سؤال ما پاسخ دهند.
۳٫در رابطه با سؤال دوم و پنجم تحقیق میزان پاسخگویی تحقیقات معرفی شده در این بخش بسیار کم بوده و لذا در تحقیق حاضر به این سؤالات به طور مفصل خواهیم پرداخت.
فصل سوم
روش تحقیق
۳-۱- مقدمه
به منظور وصول به پاسخ های مناسب به سؤالات تحقیق نیازمند کسب آگاهی و شناخت کافی در خصوص نوع تحقیق و روشی که باید مورد استفاده قرار گیرد هستیم.در این فصل به روش شناسی می پردازیم و موضوعات زیر مورد بررسی قرار می گیرد:
الف)نوع تحقیق
ب)روش تحقیق
ج)روش گردآوری اطلاعات
د)روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
۳-۲- نوع تحقیق
تحقیق حاضر از نوع تحقیقات بنیادی_کاربردی است.لذا ابتدا به تعریفی از تحقیقات بنیادی و کاربردی به طور مستقل می پردازیم و سپس به این مسأله می پردازیم که چرا تحقیق حاضر از نوع تحقیقات بنیادی- کاربردی است.
۳-۲-۱- تحقیقات بنیادی
