«… تجار بزرگ و معتبر ایرانی که در شهرهای مهم، شعبات تجارتی دارند، در هر یک از آن شهرها خانه­ای هم خریده و زنانی را هم گرفته و در آن خانه­ها گذاشته اند که هر وقت برای کارهای تجارتی به آن شهر رفتند، به خانه خود رفته و با زن خود همبستر شوند. و به عبارت دیگر، علاوه بر تجارتخانه، خانه آنها هم در شهرها شعباتی دارد»

کارری درباره یکی از سنن عشاق زمان صفویه می­نویسد:
« مردان ایرانی در پاره­ای موارد، برای نشان دادن شدت علاقه خود به زنی، بازوی خود را با آهن تفته، داغ می­ کنند و می­خواهند بگویند که آتش عشق دلشان از آتشی که بازویشان را داغ می­ کند، سوزناک­تر است. یکی از بزرگ زادگان که با من دوستی نزدیک داشت، سوختگی­های متعددی را که در بازو و دیگر نقاط بدنش داشت، به من نشان می­داد و می­گفت: این کار را برای اظهار شدت علاقه­ام به یک زن صیغه­ای که همواره با زن اولم در جدال بود، کرده­ام.» (مهرآبادی،۱۳۷۹).
پولاک درباره رواج تعدد زوجات در دوره قاجار می­نویسد:
« فتحعلی شاه، چند صد زن داشت و چون همه برایش فرزندانی هم آورده­اند، تعداد عقبه و اولاد او در زمان حال، پس از هشتاد سال (در زمان ناصرالدین شاه) به پنچ هزار تن بالغ شده است. به همین دلیل هم به وی (آدم ثانی) لقب داده­اند. البته فقط معدودی از این شاهزادگان توانستند با پدر به همچشمی برخیزند. ولی به هر حال، بسیاری از آنان فقط حدود چهل زن داشتند. این را هم باید گفت که این مورد در شمار مستثنیات است.»
«در شهرها فقط خان­ها و مامورین دولت، سه تا چهار زن می­گیرند. اصناف پیشه­ور و بازرگان نمی ­توانند از عهده مخارج چند زن برآیند و از طرف دیگر چون از بی نظمی و ولخرجی بیزارند، به یک همسر اکتفا می­ کنند.
« در دشت­ها و همچنین نزد قبایل چادرنشین، رویه یک همسری رواج دارد؛ حداکثر آنکه یکی از روسا، دو تا سه زن بگیرد.»
« هرگاه خانی، شاهزاده خانمی را به زنی بگیرد یا اگر چنین زنی به وی تحمیل شود، رسم و نه شرع که هیچ تفاوت و تبعیضی را نمی­پذیرد چنین ایجاب می­ کند که وی دیگر سوای شاهزاده خانم، هیچ زنی نداشته باشد و حتی مجبور می­ شود که تمام زنان قبلی خود را مطلقه سازد یا اقلا آنها را از منزل اخراج کند و از هر آمیزشی با آنان بپرهیزد.»
خانم شیل می­نویسد: «به طوری که شنیده­ام، وضع زنان روستایی و عشایر به مراتب بهتر از زنان شهری است. چون اغلب خواسته­ های آنان به وسیله شوهرانشان اجابت می­ شود و طلاق در میانشان کمتر اتفاق می­افتد و مردها هم معمولا بیشتر از یک زن نمی­گیرند. ولی در شهرها موضوع به صورت دیگری است: در اینجا زن اگر جوان و قشنگ و یا از خانواده­های متشخصی باشد، مسئله زنان اضافه، کمتر به میان می ­آید. ولی اگر زنی پا به سن گذاشت و جذابیت خود را از دست داد، باید غرق در کارهای سخت و کمرشکن خانه شود و با حسرت به زن­های جدیدی که جایش را در دل شوهر گرفته­اند، بنگرد.»
«… زمانی که زن تازه­ای وارد خانه مرد می­ شود، معمولا پول تو جیبی و عیدی زن سابق کم می­ شود و هزینه خرید لباس و وسایل او نیز کاهش می­یابد. اگر بچه­ای داشته باشد، غالبا علاقه شوهرش از او هم بریده می­ شود و اگر بی فرزند باشد و رقیب تازه واردش برای شوهر او نوزادی بیاورد، سرنوشت مصیبت باری در انتظار او خواهد بود.» (مهرآبادی،۱۳۷۹).
« مطابق رسم و قاعده، زنی که با شوهر خویشاوندی دارد، مرتبه اول را احراز می­ کند. وی امور خانه را می­گرداند، سهم روزانه برنج، هیزم، نان و غیره را تقسیم می­ کند و حق همبستری را معلوم می­دارد و بر دیگر زنان، چنان اعمال نفوذ می­ کند که آنها در حضور وی، بدون اجازه، حق نشستن و قلیان کشیدن ندارند.»
« حال، هرگاه یکی از زنان، بچه­هایی آورد یا بخت با وی همراه بود که مرگ، آنان را در نرباید، دیگر می ­تواند به جای زنی که با شوهر قرابت دارد، زن سوگلی باشد.»
«همه زنان دیگر به زنی که از لحاظ نسب، شاهزاده خانم باشد، احترام می­گذارند و هرگاه در اندرون به آنها و بچه شان جای کوچکی واگذار شود، دیگر خود را خوشبخت می­شمارند.» (همان،۱۳۷۹).
۳-۱۴-۱- تعدد زوجات در زمان ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه قاجار
دالمانی می­نویسد:«سابق بر این تعدد زوجات در میان برزگان و ثروتمندان معمول بود. ولی مدتی است که این رسم تا اندازه­ای متروک شده است و قناعت کردن به یک زن تقریبا در تمام طبقات اجتماعی عمومیت پیدا کرده است. مردی که با دختر اصیل و نجیبی تزویج کرده است نمی­تواند زن دیگری را با او هم مقام نماید، زیرا در این صورت زن اولی موجبات بر هم زدن عیش او را فراهم می­سازد و درصدد قتل او بر می ­آید و او را مسموم می­ کند. در باختر از روی عدم بصیرت درباره حرم­های شرقیان قضاوت می­ کنند و مطابق داستان­ها و روایاتی که شنیده­اند به زبان و قلم می­آورند. تمام ایرانیان می­دانند که ناصرالدین شاه پس از مرگ ۵۰۰ زن بیوه بر جای گذاشت. علت آن این بود که او به دختران روستایی علاقه زیادی داشت و در مواقعی که به عزم شکار از شهر خارج می­شد و از دهکده­های مسیر خود عبور می­نمود از قبل چند نفر خواجه را می­فرستاد تا مردان را از مسیر او دور نمایند و بر عکس زنان و دوشیزگان زیباروی را وادار می­کردند که با قشنگترین لباس­ها در مسیر او حاضر شوند تا در موقع ورود شاه، صفی تشکیل دهند و از نظر اعلیحضرت بگذرند. شاه هم با دقت مثل اینکه از صفوف نظامیان سان می بیند، به تماشای آنها می­پرداخت و زیباترین آنها را که مورد پسند او واقع می­گردید، به عنوان یادگار این ناحیه به اندرون خود می­فرستاد و غالبا سواره از آنها سان می­دید و به کرشمه­ها و تبسمات تحریک کننده آنها نگاه می­کرد. زنان و دوشیزگان هم در حاضر شدن، ابا و امتناعی نداشتند، بلکه با کمال سرور و شعف به این کار تن در می دادند. زیرا همانطور که مردان آرزوی رسیدن به مقام صدرات و وزرات را دارند. زنان هم بیشتر از مردان آرزو دارند که صیغه شاه شوند و به حرمسرای سلطنتی وارد گردند و در ثروت و نعمت غرق شوند و اگر احیانا شاه تعلق خاطری به آنها پیدا می­کرد، بدون تردید والدین و اقوام و بستگان آنها نیز دارای مقام و منزلت رفیعی می شدند و تمکنی پیدا می­کردند.
« علاوه بر این لعبتان که ناصرالدین آنها را بشخصه انتخاب می­کرد،گاهی هم حکام ایالات برای خوش آمد او و ترقی مقام خود بهترین و قشنگ ترین دوشیزه ها را به عنوان پیشکش برای او می­فرستادند.»
« اما حرم سلطنتی و اطرفیان او را نباید اساس تعدد زوجات قرار داد. ایرانی عموما به یک زن تنها قناعت می­ کند و آن هم زنی است که والدین برای او انتخاب می­نمایند و اگر دارای ثروتی شد و خواست زندگانی یکنواخت خود را تغییر دهد و تفریحی بکند، زن جوان قشنگی را به عنوان کنیزی خریداری کرده، به خانه می ­آورد. ولی این تازه وارد هرگز به مقام زن اولی نخواهد رسید و مرد مجبور است که همیشه مطیع زن نخستین باشد. به هر حال، ایرانی خوب می داند که تعدد زوجات باعث خصومت و نفاق و نقار و مخصوصا موجب پریشانی احوال او می­گردد و اولین کسی که در این صحنه حزن انگیز حسادت و رقابت قربانی می­ شود، همان مردی است که مبادرت به چنین عملی کرده و نزاع و نفاق دائمی را در کانون خانوادگی راه داده است.» (بیشوب،۱۳۷۵).
۳-۱۴-۲- تعدد زوجات در میان برخی از اقوام ایرانی
ایزابلا بیشوپ در مورد تعدد زوجات در میان بختیاریها، در زمان ناصرالدین شاه قاجار­می­نویسد:«معمولا روسای طوایف (بختیاری) با زنان متعددی ازدواج می­ کنند و تا آنجایی که استطاعت مالیشان اجازه دهد، تعدادی همسر در خانه نگهداری می­ کنند. شنیدم بعضی از مردان، دو، سه و حتی چهار همسر اختیار کرده ­اند. تعداد زوجات خان هر چه بیشتر باشد، به قدر اعتبارش می­افزاید. چرا که با داشتن همسر بیشتر، طبعا پسران و دختران زیادتری خواهد داشت. هر زن و شوهر، صاحب شش فرزند هستند و در اثر مرگ و میر زیاد، عده­ای از کودکان تلف می­شوند…» (بیشوب،۱۳۷۵).
لرد کرزن نیز آورده:« تعدد زوجات (در میان بختیاری­ها) تقریبا عمومیت دارد. حتی افراد فقیر هم بیش از یک زن دارند. از طرف دیگر، زنا بسیار نادر است و سعادت خانوادگی نیک تامین است.»
کلنل ییت که در اواخر زمان ناصرالدین شاه قاجار به میان کردان نواحی خراسان رفته بود، می­نویسد:«تعداد بچه­های این کردها واقعا زیاد بود. وقتی به آنها از این بابت تبریک گفتم، همگی خندیدند و گفتند که متاسف هستند که زنانشان بیش از یک بار در سال نمی ­توانند بچه بیاورند.» (مهرآبادی،۱۳۷۹).
ویشارد می­نویسد:« تعدد زوجات که قبلا امری عادی و عمومی بود، تا حد قابل ملاحظه­ای در میان طبقات مرفه، منسوخ شده است و زن­ها و دختران از حرمت و آزادی بیشتری برخوردار هستند. این وضع، مخصوصا در شهرهای بزرگ، کاملا مشهود است و صاحب نظران معتقدند که رهایی زن از شرایط سخت زندگی در اندرون و حرمسرا، به تدریج، ایران را فرا خواهد گرفت. منتها سرعت آن بستگی به آمادگی و پذیرفتن خود زنان دارد.
«ابتدا باید در زمینه تعلیم و تربیت و بالا بردن سطح فرهنگ اجتماعی آنان برنامه های فشرده، سنگین و وسیعی اجرا شود تا خود بتوانند فرق میان آزادی و سوء استفاده از آزادی و هرزگی را تشخیص بدهند.»
« اخیرا یک زن با شهامت، از آنان که طرفدار و مدعی حقوق زنان هستند، مقاله تندی در یکی از روزنامه­های ایران نوشته و در آن خواستار رسیدگی به وضع اسفبار زنان شده است. این اقدام، نشانه امید بخشی است که زنی با جرات بسیار، قدم به میدان می­ گذارد و مدعی معمولی ترین حقوقی در جامعه اش می­ شود که سال­ها از آن محرومش کرده ­اند.»
بلوشر در مورد تعدد زوجات در اوایل زمان رضاه شاه می­نویسد:« فتحعلی شاه دو هزار همسر برای خود اختیار کرد و از ناصرالدین شاه نیز به ما خبر رسیده که در ییلاق­ها حدود سی زن با خود همراه می­برده است. اما رضاه شاه به دو زن بسنده کرد، یکی زنی سالخورده از خانواده­ای فرودست که مادر ولیعهد و جانشین او بود و دیگری زنی جوان از خانواده­ای نام آور.
«چون شایسته نبود که زنان بسیاری را در یک حرمسرا در کنار هم نگاه دارند، بلکه برای هر زنی خانه­ای جداگانه ترتیب می­دادند، ناگزیر به دلایل اقتصادی، تعداد زنان کاهش یافت. بر طبق آنچه از منابع موثق شنیدم، در تهران با جمعیتی در حدود دویست و پنچاه هزار نفر، فقط هزار مرد بودند که دو زن داشتند و شمار مردانی که سه زنه بودند به کمی بیش از یک صد تن می رسید و البته تعداد مردان دارای چهار زن و بیشتر، از این هم کمتر بود. حد نصاب با مردی بود که هجده زن داشت.
اولئاریوس درباره ماجراهایی که از اختلافات میان زنان متعدد یک مرد در زمان صفویه پیش می­آمد، می­نویسد:« این تعدد زوجات و حرمسرایی که ایرانی­ها برای خود تشکیل می­ دهند، ضررها و ناراحتی­هایی هم دارد که مردان به ناچار باید تحمل کنند. در این قبیل ازدوج­ها طبعا عشق و علاقه و اعتماد متقابل وجود ندارد. زیرا مردان نمی ­توانند همه زنان خود را یک اندازه دوست داشته باشند و بین آنها فرقی نگذارند؛ و بعلاوه عشق و علاقه و تمایلات جنسی یک مرد، وقتی میان چند زن تقسیم شود، طبعا ضعیف می­گردد و به قدرت تمایلات مردی که فقط یک زن دارد، نیست. در این وضع، اگر زنی در حرمسرا مشاهده کنند که شوهرش به زن دیگر خود، توجه بیشتری داشته و شب­ها بیشتر سراغ او می­رود، دچار حسادت، خصومت و تنفر نسبت به آن زن در عین حال شوهر خود می­گردد و در نتیجه، آرامش خانه، به هم خورده و بین زنان، دعوا و نزاع و کتک کاری شروع می­ شود که به نتایج ناگوارتری ممکن است ختم گردد و مرد خانه هم دچار دردسر بزرگی می شود. به همین جهت، ترک­ها ضرب المثلی دارند که می­گویند:
« ایکی ایشک، بیر کاروان ایکی آروات، بیر دیوان»
معنای تحت الفظی این شعر، آن است که: دو خر، یک کاروان. دو زن، یک دیوان. و منظور آن است که راندن دو الاغ تنبل در حکم حرکت دادن یک کاروان است و به اندازه اداره یک کاروان، زحمت دارد. و اداره کردن دو زن هم به اندازه اداره کردن یک ایوان و موسسه، کوشش و فعالیت می­خواهد.
« حسادت و خصومت زنان حرمسرا و دسیسه­ها و نیرنگ­های آنها غالبا مصیبت­ها و گرفتاری­هایی برای شوهرانشان به بار می آورد که غیر قابل جبران بوده و ممکن است به قیمت جان آنها تمام شود. در این مورد، حکایات و ماجراهای زیادی را برای ما نقل کرده اند که ماجرایی را که مربوط به زمان شاه عباس است، در اینجا بازگو می­کنم:
« در شماخی، خانی بود محترم و سرشناس که در تمام ایران به دلاوری، شهرت داشت. نام او ذوالفقار خان بود و خواهر سلطان خدابنده(پدرشاه عباس) را به همسری اختیار کرده بود. همسر خان وقتی مطلع شد شوهرش زن دیگری گرفته و به او عشق و علاقه زیادی می­ورزد، دچار حسادت و خشم زیادی شد که چگونه ذوالفقار خان، ملاحظه او را که دختر یک پادشاه است، نکرده و سرش هوو آورده است. از فرط عصابنیت و ناراحتی، در نامه­ای به شاه عباس نوشت که شوهر او نسبت به شاه، خیانت می­خواهد بکند و قصد کشتن شاه و قیام را دارد. شاه عباس که مردی بدگمان بود و بدون جهت به اشخاص، سوء ظن می برد، دروغ زن را باور کرد و بدون آنکه تحقیقی در این باره بنماید، خان مشهد، یعنی قراچقای خان را که در آن موقع در اردبیل، نزد خودش بود مامور کرد به شماخی رفته و سر ذوالفقار خان را برای او بیاورد. قراچقای خان بلافاصله برای اجرای فرمان شاه، روانه شیروان شد و در دامنه کوهستان­های نزدیک شماخی، چادر زد و کسانی را فرستاد و به ذوالفقار خان پیغام داد که به آنجا بیاید (اولئاریوس،۱۳۶۹).
« ذوالفقار خان که سوابق دوستی طولانی با قراچقای خان داشت و بعلاوه از فرمان شاه، بدون اطلاع بود، نسبت به این دعوت دوست دیرین خود، بدگمان نشد و بلافاصله حرکت کرد و شب، دیر وقت به آن محل رسیده و در نزدیکی چادرهای قراچقای خان، چادرهای خود را بر پا کرده و تا روز بعد به استراحت پرداخت. اما قراچقای خان، فردای آن روز، صبح خیلی زود از خواب برخاست و با عده ای از نوکران و ملازمان خود به چادر ذوالفقار خان رفت و او را دید که بیدار شده، ولی هنوز از بستر بیرون نیامده است. با مهربانی و روی خوش به ذوالفقار خان سلام گفته و تکلیف کرد بلند شود، لباس بپوشد تا قدری قدم بزنند و راجع به مسائلی گفتگو نمایند. ذوالفقار خان بلند شد و لباس پوشید تا نماز بخواند و در همین موقع، قراچقای خان به نوکران خود اشاره­ای کرد و آن­ها طبق قراری که قبلا داشتند، بر سر ذوالفقار خان ریخته و او را به ضرب شمشیر کشتند و سرش را بریدند. قراچقای، سر بریده را برداشت و نزد شاه عباس برد که به او ارائه دهد (شاردن،۱۳۷۲).
پولاک درباره دردسر هوو در زمان ناصرالدین شاه بیان می­ کند: «سوزنده­ترین دردی که آتش به جان زن ایرانی می­زند، زن جدید گرفتن شوهرش یا مهر ورزیدن بیشتر به هووی دیگری است. و همچنین بیان می­ کند: « هیچ زنی، نه برای خود و نه برای فرزندش، هرگز از غذا و دست پخت هوویش استفاده نمی­کند. زیرا همواره از سوء نیت آنها در هراس است» (پولاک،۱۳۶۱).
پولاک می­نویسد:« هرگاه زنی در یابد که شوهرش خیال گرفتن زن جدیدی دارد، دیگر می­ کوشد با تهدیدها، التماس­ها و گریه­ها وی را از آن باز دارد و اگر در چنین کاری توفیق نیابد، آن وقت می­ کوشد زن مورد نظر او را از چشم بیندازد و متهم کند. اما سرانجام، رضا به داده می­دهد و با هووی خود آشتی می­ کند. نوعی سازش و حتی رقابت بین آنها برقرار می­گردد و هر دو با توسل به خیانت، از شوهر خود انتقام می­کشند (همان،۱۳۶۱).
خانم کارلا سرنا در توصیف یکی از صحنه­های مختلفی که از زندگی اجتماعی مردم در بازارهای زمان ناصرالدین شاه قاجار مشاهده می شده، می­نویسد:
« چند قدم آن طرف­تر، پیرزنی زنگی، که کنیز یکی از خانواده­های بسیار متمول است، آمده است برای رنگ کردن ناخنهای خانم خود، حنا و برای آرایش مژگانش، سرمه بخرد. در حالی که عطار، حنا و سرمه را در کاغذ ضخیم خاکستری رنگی می­پیچد، آنچنان با تآنی، نخ کلفت سفیدی را دور کاغذ می­بندد که معلوم است می­خواهد مجال کافی برای شنیدن صحبت­های جالب پیرزن داشته باشد. صحبت­هایی که همه مربوط به اندورن است.
« کنیز پیر، ماجرای حسادت خانم خود را نسبت به یکی از کنیزهای خانه که جوانتر و زیباتر از خودش است با طول و تفصیل تمام به عطار تعریف می­ کند. گویا آقا برای آن کلفت هدیه­ای خریده بود که بدجوری کشف شده و موجب گردیده است آتش خشم خانم، شعله ورتر گردد و دختر بیگناه را متهم کرده است که می­خواسته او را مسموم کند. روزی که آقا به حمام رفته بوده، خانم در غیاب وی دستور می دهد کنیز جوان را لخت کنند و او را بعد از چند بار در حوض حیاط اندرون فرو بردن، تا آنجا که کلفت­های دیگر، توان در بازو داشته اند کتکش بزنند. مجازات ظالمانه­ای که خود ناقل داستان نیز مجبور بوده است در اجرای آن شرکت کند؛ با آنکه می­دانست در مورد تهمت سم خوراندن، آن بیچاره کاملا بیگناه است. پیرزن، بقیه داستان را چنین ادامه می دهد: خانم در کنار پنچره­ای که به حیاط باز می­ شود، راحت روی مسند خود نشسته بود و به مخده­های کشمیری زردوزی شده­ای هم تکیه داده و صحنه اجرای مجازات را تماشا می­کرد. هراز گاهی نیز برای بقیه را بیشتر تهییج کند، داد می زد: بزنید، محکمتر بزنید (مهرآبادی،۱۳۷۹).
۳-۱۴-۳- عوامل تعدد زوجات در گذشته
با مطالعه منابعی متعدد که اکثرا به طور غیر مستقیم به زنان پرداخته است، چنین بر می ­آید که در گذشته عوامل مختلفی در تعدد زوجات نقش داشته است که می­توان به موارد زیر اشاره نمود:
۱- پیری و از دست دادن زیبایی و جوانی زنان. این امر موجب می گردید که مرد به سراغ زنی جوان تر و زیباتر برود. یحی دولت آبادی در نوشته­ های خود به زنان ملا عباس مکتب­دار اشاره می­ کند که یکی پیر و دیگری جوان بود که هر روز بین آن ها نزاع و کشمکش وجود داشت. چون مرد در خانه بود، زن پیر مشغول خدمت و زن جوان با معلم می­زیست؛ و چون بیرون می رفت، پیرزن شروع به فریاد و بدگویی از زن جوان می کرد و زن جوان هم نظر به اطمینانی که از محبت شوهر نسبت به خود داشت، از جواب دادن به او عاجز نمی­ماند. زن اگر پا به سن می گذاشت و جذابیت خود را از دست می داد، باید غرق در کارهای سخت و کمرشکن خانه می­شد و با حسرت به زن های جدید که جای او را در دل شوهر می گرفتند، می­نگریست.
ازدواج زنان کم سن با مردان میان سال و یا بالاتر. زیرا ممکن بود مرد خیلی زودتر از زن خود بمیرد و زن جوان را تنها بگذارد و به دلیل عدم حمایت های قانونی و خانوادگی، زن مجبور می شد که به همسری مردی که زنان متعدد داشت درآید. منابع بر این مسئله تاکید می کنند و می نویسند دختری که در سن دوازده سالگی با مردی در حد سنی پدربزرگش ازدواج می­کرد، باعث به وجود آمدن بیوه های زیادی می شد، زیرا بسیاری از این زنان بعد از مرگ همسرانشان بدون پشتوانه و عایدات رها می شدند و ناچار برای ادامه زندگی به همسری چندم مردان در می آمدند.
۳- زنان بی­پشتوانه و بی­درآمد مالی که همسرانشان مرده بودند. این زنان به دلیل عدم حمایت اجتماعی مجبور می­شدند که به سهولت به ازدواج موقت مردان درآیند. دخترانی که بیوه می­شدند، چون درآمدی نداشتند، تعدادی صیغه می­کردند و طلاق می دادند. در این باره کرزن به زنانی اشاره می­ کند که در مشهد به صیغه موقت زوار در می­آمدند و این امر خود نوعی اشتغال برای آنان محسوب می­شد.
گزارش­های نظمیه نیز به مواردی که زنان بی سرپرست به راحتی صیغه می­شدند، اشاره دارد. از جمله گزارش می­ دهند که “میرزا محمد علی پسر معتمدالسلطنه” ضعیفه­ای را برای خودش به ماهی ده تومان صیغه کرده است. هم چنین، به اجزای پلیس اطلاع دادند که کربلایی حسن نوکر حاجی محمد حسین امین دارالضرب ضعیفه فاحشه ای را در خانه اش نگاه داشته که پس از تحقیقات معلوم شد او پنهان از چشم زنش این زن را صیغه کرده.
۴- تعدد فرزندان. در میان طوایف و ایالات، کثرت فرزندان مایه احترام و کسب اعتبار بیش تر بود. بیشوب در این باره می­نویسد که روسای طوایف بختیاری با زنان متعدد ازدواج می­کردند و تا آن جایی که استطاعت شان اجازه می­داد، همسرانی در خانه نگهداری می­کردند. تعدد زوجات خان هر چه بیش تر بود، به قدر و اعتبار او می­افزود، زیرا با داشتن همسر بیش تر طبعا پسران و دختران زیادتری خواهد داشت.
زنان عشایر آرزوی فرزندان بیش تری داشتند تا به شوهرانشان تقدیم کنند. لایارد گزارش می دهد که وقتی به قلعه لردگان رفته بود، بیش تر زنان از او طلسم و افسون به منظور تولید فرزند بیش تر و داوری مهر و محبت درخواست می­کردند تا شوهر آن ها را دوست داشته باشد.
۵- استفاده از نیروی زنان. در میان بختیاری ها تعدد زوجات به منظور استفاده از نیروی زنان بود، زیرا در ایل بختیاری استخدام زن معمول نبود و مرد می­توانست به اندازه توانایی خود با چند زن ازدواج کند تا کارهای زراعتی و خانه­داری و احشام و اغنام را رسیدگی کنند و در موقع بی کاری هم فرش ببافند؛ بنابراین، زنان در ایل احترام زیادی داشتند و اگر مردی احترام آن ها را رعایت نمی کرد، مورد ملامت قرار می گرفت.