۱۶۰۰

۳۱۳۵۲

۲۷۰۹

۱۵۱۰۰

۸۶-۸۷

۳-۱-۵ آب و هوای استان اصفهان
الف) عرض جغرافیایی:
مطالعات اب و هوایی نشان می دهد که این استان بر روی کمربندی بیانانی نیمکره شمالی قرار گرفته است بطوری که نیمی از مساحت استان را بیابان تشکیل می دهد. از ویژگی های آن بارش کم و بالا بودن قدرت تبخیری است که زندگی و فعالیتهای اقتصادی را محدودتر کرده است .
قرار گیری استان در عرض جغرافیایی ۳۰ تا ۳۴ درجه شمالی در درون شرایط ماکرو کلیمایی ایران از آنچنان وضعیتی برخوردار نیست که برای تمام ایام سال تحت تاثیر شرایط همسانی از نظر توده های هوا قرار گیرد از این رو این ناحیه از نظر شرایط دینامیک و ژنتیک یک ناحیه انتقال محسوب می شود بطوری که از یک سو در حیطه اقلیم جنب مداری بوده و از نظر ژنتیک تحت تاثیر شرایط حاصله در سطح ماکرو کلیمایی ژنتیک و عوامل موثر در پیدایش آنها قرار گرفته است و از طرف دیگر در تابستانها توده های هوا با منشا حاره ای استان را تحت تاثیر قرار می دهد.

ب) درجه حرارت
درجه حرارت محیط با توجه به نقشی که در رشد و رسیدن محصولات کشاورزی و نباتات دارد، از مسائل بسیار مهم در بررسیهای اقلیمی است. رابطه بسیار مشخصی بین ارتفاع و درجه حرارت وجود دارد، بطوری که با افزایش ارتفاع، دما کاهش می یابد. با توجه به وجود ناهمواری های استان که در بخشهای غربی و جنوب غربی توزیع شده است، مسلماً این نواحی دارای دمای کمتر بوده در حالی که نواحی پست شرقی و شمال شرقی استان دارای درجه حرارت بالاتری می باشد. البته میزان کاهش دما به ازای ارتفاع تابع یک سلسله عوامل و فاکتورهای جغرافیایی است که از منطقه ای به منطقه دیگر فرق می کند. با توجه به معادله رگرسیونی (۳-۱) می توان دمای هوا را در این استان ارزیابی نمود.
(۳-۱) H 006/0 – ۰۲۶/۲۵ = T
در این معادله T درجه حرارت به سانتیگراد و H ارتفاع از سطح دریا به متر می باشد. این معادله نشان می دهد که در ارتفاع ۴۵۰۰ متری متوسط سالیانه دما ۲/۲- و در ارتفاع ۵۰۰ متری ۲۲ درجه سانتیگراد می باشد. با بهره گرفتن از این معادله می توان اطلاعات دمایی راجع به ارتفاعات مختلف و نواحی را که دارای اطلاعات هواشناسی نیست، محاسبه نمود. میانگین سالانه دما در سطح استان از حداقل ۱۰ درجه تا حداکثر ۱۹ درجه متغیر است. بخش های نسبتاً وسیعی از استان در شمال و شرق، دارای میانگین دمای بالاتری می باشند. آنچه مهم است، صرفنظر از اختلاف قابل توجه دما بین ایستگاههای غربی و شرقی استان, اختلاف دما در گرمترین و سردترین ماه سال در هر ایستگاه نیز قابل ملاحظه است که این امر معلول عوامل متعددی از جمله دوری از اثر کامل آبها، عرض جغرافیایی و به ویژه ارتفاع می باشد. معدل حداکثرها و حداقل های دما که در واقع بیان کننده دمای شب و روز می باشد در رابطه با کشاورزی و آسایش انسانی نقش مهمی دارد. باتوجه به اطلاعات آماری تحلیل شده ایستگاه حنا با ۸/۱ درجه سانتیگراد پایین ترین معدل یا حداقل دما و ایستگاه کاشان با ۶/۳۶ درجه سانتیگراد بالاترین معدل یا حداکثر دما را دارا می باشد. ایستگاه انارک در بخش بیابانی شرق استان دارای بالاترین دمای حداقل و ایستگاه دامنه فریدن دارای پایین ترین دمای حداکثر می باشد. در اکثر نقاط استان, معدل حداکثرها (در تابستان) به میزان زیادی می رسد و این امر حکایت از گرمای شدید در هنگام بعد از ظهرهای این استان در دوره گرم سال را دارد. در چنین حالتی که با قطع دوره بارندگی همراه است و تبخیر و تعرق به حداکثر خود می رسد، شرایط فیزیکی شدت یافته و نیاز آبی محیط فزونی می گیرد. از طرف دیگر در این دوره از سال به علت قطع منابع تزریق آب به منابع زیرزمینی، به تدریج سطح آبهای زیرزمینی نیز کاهش پیدا می کند. میانگین حداقل ها حکایت از این دارد که در اکثر ایستگاه ها حداقل در سه تا چهار ماه از دوره سرد سال حالت یخبندان شبانه وجود دارد. 
ج) بادهای استان اصفهان
بادهایی که در استان اصفهان می‌وزند عمدتاً بادهای غربی و جنوب غربی‌اند. وزش بادهای جنوب غربی زمان خاصی ندارد و این بادها در اغلب ایام سال می‌وزند. اما بادهای غربی معمولاً در دو موقع از سال یکی از نیمه اسفند تا نیمه اردیبهشت و دیگری از اوایل شهریور تا اواسط مهر می‌وزند.
روی هم رفته بادهای شدید فقط در نواحی بیابانی استان می‌وزند و سایر بادهای استان معمولاً به صورت نسیم و بادهای خفیف محلی‌اند.
د) روزهای یخبندان:
یخبندان یکی از مهمترین مشکلات ناشی از شرایط اقلیمی بر محصولات کشاورزی است. گیاهان که در معرض خطر سرما قرار گرفته باشند با اولین یخبندان از بین می روند. استان اصفهان و به ویزه حوزه آبیاری زاینده رود یکی از مناطق مهم کشاورزی کشور محسوب می شود. در این استان به واسطه موقعیت خاص جغرافیایی و برخورداری از اقلیم چهار فصل دارای زمستانهای سردی است. سرماهای طول سال قسمتی از محصولات کشاورزی و بخصوص سر درختی ها و حتی برخی از صیفی جات را از بین برده و خسارت عظیمی را به بخش کشاورزی وارد می سازد. بطور کلی در استان اصفهان دو نوع یخبندان قابل مشاهده است. اول یخبندان های تشعشعی و دوم یخبندان های انتقالی. مطالعه هر یک از این دو نوع یخبندان و اثرات آن برکشاورزی از جهت برنامه ریزی کشاورزی دارای نهایت اهمیت است.یخبندان های تشعشعی تحت تأثیر شرایط پایداری که بیشتر در اثر تشعشع بوده تا جابه جایی اجباری حاصل می شود. سطح خاک و گیاه در اثر تشعشع خالص و مدتی سردتر از هوا  می گردد. هوا در اثر برخورد با این سطوح، سردتر شده و در نتیجه با از دست دادن حرارت، سطوح سرد متراکم می شود. هوای متراکم در سطح زمین باقی می ماند و مراحل انتقال حرارت در هوا به سطوح سرد ادامه می یابد. حاصل این فرایند پدیده ای است به نام وارونگی حرارتی. در این شرایط، درجه حرارت هوا با ارتفاع زیاد می شود و به سطح می رسد هر چه تشعشع خالص شدیدتر باشد مدت زمان وارونگی بعد از غروب آفتاب بیشتر می شود. وارونگی در مناطق زیر کشت در مقایسه با زمینهای بایر بیشتر می باشد و بطور کلی ارتفاع این وارونگی در باغات ۸ تا ۱۵ متر می باشد.هرعاملی که باعث ازدیاد تشعشع ورودی و در نتیجه کاهش تشعشع خروجی در یک شب یخبندان تشعشعی شود از شدت یخبندان می کاهد و یک عامل عادی، ظاهر شدن ابرها در آسمان می باشد. مشاهدات باغداران نوار ساحلی دریای خزر، اصفهان، جهرم و داراب صحت این موضوع که ظهور ابر طی شبهای خطرناک، محصولات آنها را در امان نگاه داشته، تأیید می کند. یخبندان انتقالی نیز در اصفهان همانند سایر نقاط ایران قابل مشاهده است. این نوع یخبندان ها شامل عبور یک جبهه هوای سرد از بالای منطقه می باشد که با درجه حرارتی در حد یا زیر درجه حرارت بحرانی برای محصول خاص آن منطقه خطرناک است. یک علامت مهم یخبندان، وجود باد شدید است، لذا وزش باد شدید بر گیاهان، منجر به یخبندان انتقالی گردیده که در آن نباتات حرارت خود را به هوای سرد می دهند. در یخبندان های انتقالی افت درجه حرارت در گیاه خیلی سریع تر از حالت یخبندان تشعشعی است، آسمان ممکن است ابری و حتی برفی باشد. این شرایط همانند وجود باد شدید برای یخبندان انتقالی لازم نیست. با وزش باد از مراکز پر فشار اروپایی و سیبری در فصول سرد سال، احتمال وقوع چنین یخبندان هایی در سطح استان اصفهان بسیار زیاد می شود. خطرناکترین وضعیت در شرایطی ایجاد می شود که اثر یخبندان های انتقالی و تشعشعی به طور همزمان بر سطح زمین و باغات اثر می کند.
این مسأله به خصوص پس از ریزش برف و وزش بادهای سرد در پشت جبهه سرد بسیار رایج است، به نحوی که آلبدوی^[۱۳۳] بالای برف، باعث کاهش دریافت انرژی و در نتیجه یخبندان می گردد. در همین حال وزش بادهای سرد از منشاء قطبی یا جنب قطبی باعث کاهش شدید دما و پایین آمدن آن به آستانه خطرناک و بحرانی می گردد. پایین آمدن دما و بروز یخبندان در صورتی که برای مدت کوتاهی رخ دهد ممکن است مشکل عمده ای برای محصولات فراهم نیاورد ولی بیش از این زمان، خطر آسیب دیدن محصول افزایش می یابد.
۳-۱-۶ توپوگرافی استان اصفهان
یکی از فاکتورهای اقلیمی, توپوگرافی می باشد. استان اصفهان در مرکز فلات ایران قرار دارد که منطقه ای کوهستانی و ارتفاع متوسط آن ۱۵۰۰ متر و گاهی تا ۲۰۰۰ متر برآورد شده است. اغلب ارتفاعات دارای جهتی شمال غربی- جنوب شرقی است.
این استان به خاطر گستردگی آن،دارای ناهمواری های متفاوتی است. در غرب استان رشته کوههای زاگرس با جهت شمال غربی- جنوب شرقی از شمال گلپایگان تا ارتفاعات دنا در سمیرم کشیده شده و شامل رشته کوههای دالان کوه و دره بید با ارتفاعات ۳۹۱۵ و ۳۶۳۱ متر و دنباله ارتفاعات زرد کوه بختیاری به نام شاهان کوه با ارتفاع ۳۰۴۰ متر قرار دارد.ناحیه کوهستانی جنوب استان اصفهان شهرستان سمیرم و بخشی از غرب شهرستان شهرضا را فرا گرفته است، دنباله رشته کوه دنا با ارتفاع ۴۴۰۹ متر و منطقه آیین قری با کوه علی جوق به ارتفاع ۳۷۱۷ متر و همچنین ارتفاعات قمیشلو و دنباله های زردکوه قرار دارد. در ناحیه کوهستانی شمال استان، ارتفاعات کرکس با ۳۸۹۵ متر جلب توجه می کند که در ۵۰ کیلومتری شمال شهر اصفهان قرار دارد. ارتفاعات استان اغلب پوشیده از برف بوده و جزء کانونهای آبگیر دائمی ایران محسوب می‌گردند. نقش اساسی این ارتفاعات تخلیه رطوبت جریان‌های مرطوب است و به لحاظ اینکه عمود بر جریانهای مرطوب غربی قرار دارد مخصوصا در شمالغرب و غرب استان موجب تخلیه بار آنها شده و غالباً نوع بارش‌های پاییزه و زمستانه بصورت برف به ارتفاعات می‌نشینند این جریانات معمولاً جریانات مدیترانه‌ای هستند که رطوبت حاصل از دریای مدیترانه را با خود در منطقه مرکزی تخلیه می‌کنند.
اشکال ناهمواری‌های استان اصفهان
استان اصفهان میان کوههای مرکزی ایران و دامنه‌های شرق زاگرس واقع شده و از چند ناحیه کوهستانی و جلگه‌ای به شرح زیر تشکیل یافته است.
ناحیه کوهستانی مغرب که شهرستانهای فریدن و فریدونشهر را شامل می‌شود.
ناحیه کوهستانی شمال شرقی و شرق که شهر نطنز نیز در دامنه بلندترین قله کوه کرکس قرار دارد.
ناحیه کوهستانی اردستان که شهرستان اردستان را به وسیله دو رشته کوه در مغرب از حوزه زاینده رود و در شرق از کویر لوت جدا می‌سازد و این ناحیه کوهستانی به وسیله یک رشته از کوههای کم ارتفاع به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم می‌گردد.
قسمت شمالی شهرستان نایین، اردستان، کاشان و قسمت جنوبی شهرستان یزد را که در دامنه شیرکوه واقع شده در برمی گیرد.
قسمت جلگه‌ای این استان از آبرفتهای زاینده‌رود به وجود آمده و با شیب ملایمی به باتلاق گاوخونی در جنوب شرق اصفهان منتهی می‌گردد.
۳-۱-۷ آبهای سطحی استان اصفهان
الف) رودخانه های استان اصفهان
رودخانه زاینده رود مهمترین رودخانه استان اصفهان بوده و یکی از بزرگترین رودخانه های فلات مرکزی ایران نیز می­باشد که از ارتفاعات زردکوه بختیاری واقع در جنوب غربی اصفهان و از بخش شورآب تنگ گزی استان چهارمحال و بختیاری سرچشمه می گیرد و پس از طی بیش از ۳۶۰ کیلومتر از مغرب به مشرق دشت ها و زمین های زراعی اصفهان را آبیاری و در نهایت به باتلاق گاوخونی که در ۱۴۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر اصفهان واقع شده، ختم می گردد. وسعت حوضه آبگیر زاینده رود حدود ۲۷۵۷۰ کیلومتر مربع (۷/۱ درصد کل وسعت ایران) برآورد شده است. مرتفع ترین نقطه آبگیر زاینده رود در کوه کرپوش به ارتفاع ۴۳۰۰ متر و پایین ترین نقطه آن باتلاق گاوخونی است که ۱۴۵۰ مترازسطح عمومی دریاها ارتفاع دارد. جهت آن تقریباًًً غربی- شرقی و آب اولیه و اصلی آن از مجموع دو آب کوهرنگ و زاینده رود تشکیل شده است. حوضه آبگیر زاینده رود دارای چندین حوضه کوچکتر شامل: آباده، ابرقو، اسفنداران، ایزدخواست، اصفهان، باتلاق گاوخونی، ده شیر، سیرجان، شهربابک، شهرضا، مهیار، عربستان، دهق و علویجه، فریدن، قطرویه، کوهپایه، سگزی، لنجان، میمه، مروست و هرات می باشد که بعضی از این واحدها در استان فارس و کرمان قرار دارند. با مطالعاتی که در مورد میزان بارندگی استان اصفهان بعمل آمده، بارندگی بعضی از این حوضه ها که در استان اصفهان واقع اند حداقل ۴/۶۵ میلی متر (ورزنه) و حداکثر آن به ۴۳/۵۷۴ میلی متر (امام قیس) می رسد. برای زاینده رود نمی توان سرچشمه واحدی را قائل شد, زیرا این رودخانه در سرچشمه از پیوستن چشمه های متعدد تشکیل می گردد که معروف ترین آنها چشمه جانان، چهل چشمه و چشمه دیمه است. این چشمه ها اغلب در پای کوهستان زردکوه بختیاری که از آهک های زرد رنگ قابل نفوذ تشکیل گردیده است، قرار دارد. ارتفاعات مزبور جزو کوهستان های شرقی زاگرس می باشند اغلب چشمه های تشکیل دهنده زاینده رود در مرز طبقات آهکی (تریاس) و شیست های غیرقابل نفوذ لیاس قرار دارند. طبقات مزبور نقش مهمی در تقویت آب زاینده رود داشته، زیرا بعد از بارندگی و آبیاری مزارع آبها در زمین نفوذ کرده، عمیق ترین نقاطی را که همان بستر رودخانه است در پیش گرفته و بدین وسیله آب زاینده رود در پایین دست و قسمت وسطی بدون این که شاخه ای به آن بپیوندد، افزایش می یابد. این رودخانه آب آشامیدنی شهر یزد را نیز تأمین می‌‌نماید که در آینده با اتمام تونل سوم پیش بینی می‌شود استان کرمان را نیز سیراب نماید (شکل ۳-۴).
میانگین سالانه حجم آب سرشاخه اصلی زاینده‌رود، ۷۸۴ میلیون مترمکعب است که به میزان نیمی از این مقدار نیز از طریق تونل‌های اول، دوم و سوم (پس از بهره‌برداری) کوهرنگ، از آب‌های بخش غربی زاگرس، به آن اضافه می‌شود.
طبق طومار شیخ بهایی، آب زاینده‌رود به ۳۳ سهم تقسیم می‌شود که هر سهم به وسیله نهرهایی، به نام محلی «مادی»، از رود منشعب می‌شود و در مسیر مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.
شکل (۳-۴) نقشه موقعیت رودخانه­های استان اصفهان
رود مرغاب در ۶۰ کیلومتری غرب نجف آباد واقع بوده و از ارتفاعات دالان کوه، سرچشمه می‌گیرد. در حوالی شهرستان تیران و کرون سدی به نام سد خمیران بر روی رود مرغاب احداث شده است. دو رود زاینده‌رود و مرغاب از عمده آب‌های سطحی منطقه اصفهان محسوب می‌شوند. در شهرستان سمیرم نیز دو رود آب ونک و حنا نیز به رود خراسان می‌ریزند. رود دربند که از کوه‌های فریدون‌شهرسرچشمه می‌گیرد، گلپایگان را مشروب می‌سازد و رود زرچشمه نیز که از کوه‌های آیین‌قری سرچشمه می‌گیرد، پس از مشروب کردن اراضی اسفرجان، در جنوب شهرضا جریان می‌یابد. رود گلپایگان (اناربار) به دریاچه‌  مسیله در قم می‌ریزد.
ب) تالاب گاوخونی
باتلاق گاوخونی در جنوب شرقی اصفهان قرار گرفته و به معنی چاه بزرگ است. وسعت تالاب گاوخونی در حدود ۴۷۶ کیلومتر مربع است که در فاصله ۱۶۷ کیلومتری جنوب شرقی اصفهان قرار دارد (شکل ۳-۵). حداکثر عمق آن ۸۰ تا ۱۵۰ سانتی متر است و در ارتفاع ۱۴۷۰ متری از سطح دریا قرار گرفته است. این باتلاق به وسیله نیزارهایی احاطه شده که در حقیقت یک دریاچه از آب شور دائمی است که وجود آن مرهون زاینده رود می باشد. مرداب گاوخونی از تالاب های با ارزش و نادری است که در فلات مرکزی ایران و در آستانه ورودی کویر قرار دارد. تالاب گاوخونی فضاهای تفریحی مناسب دارد و دارای تولیدات و ذخایر بسیار بالای بیولوژیک است و زیستگاه بسیار مناسبی برای آبزیان، حیات وحش و پرندگان مهاجر و بومی محسوب می گردد.
شکل (۳-۵) نقشه موقعیت تالاب گاوخونی و شبکه ­های آبیاری استان اصفهان
۳-۱-۸ پوشش گیاهی استان اصفهان
گیاهان منطقه در حقیقت منعکس کننده اقلیم همان منطقه هستند مطالعه ای گذرا در اقلیم استان اصفهان, بیانگر این واقعیت است که قسمت اعظم استان اصفهان دارای اقلیم خشک و نیمه خشک می باشد. تغیرات درجه حرارت به ویژه حداقل و حداکثر و میزان بارندگی در رشد و نمو گیاهان بسیار موثر می باشد. و واقعیت اینست که فشارهای وارده بر پوشش گیاهی استان بسیار بالاست . این بدان معناست که گیاهان استان تغییرات حرارتی و بارندگی شدیدی را باید متحمل شوند که این فشار تاثیر اکولوژیکی شدیدی بر پوشش گیاهی استان می گذارد . گونه های گیاهی استان غالبا از نوع بیابانی می باشند . در منطقه شرق استان تاثیر باد مهم بوده زیرا میزان تبخیر را بالا برده و مانع رشد گیاه می شود.
۳-۱-۹ قلمرو بیابانی استان اصفهان
بر اساس بررسیهای به عمل آمده, مساحت قلمرو بیابان در استان اصفهان ۴۰۲۸۰۷۵ هکتار معادل ۸/۴۹ درصد سطح استان بوده, همچنین مساحت منطقه گذر از بیابان به غیر بیابان ۴۸۴۰۴۵۰ هکتار یعنی ۵/۴۵ درصد و منطقه غیر بیابان ۱۷۷۵۷۵۰ هکتار یعنی۷/۴ درصد می باشد [۲۴].
در استان اصفهان، به مناطقی بیابان گفته میشود که دارای بارندگی کمتر از ۱۰۰ میلیمتر، تبخیر بیش از ۲۸۰۰ میلیمتر، ضریب تغییرات بارندگی بیش از ۴۲ درصد، میانگین دمای سالانه بیش از ۱۶ درجه سانتیگراد، ضریب بی نظمی بارش بیش از ۱۷ درصد و شدت میانگین بارش روزانه کمتر از ۶ میلیمتر باشد [۲۴].
۳-۱-۱۰ مخاطرات اقلیمی
با بهره گرفتن از داده ­های بارش ماهانه ۱۵ ایستگاه سینوپتیک در محدوده استان اصفهان ، شاخص بارش استاندارد برای هر ایستگاه طی دوره ۱۹۷۰ تا ۲۰۰۸ میلادی (۱۳۴۹ تا ۱۳۸۷) و در سه مقیاس زمانی ۳، ۵ و ۸ ماهه محاسبه گردیده است . به منظور بررسی وضعیت خشکسالی در سطح استان اصفهان مناطق وسیعی از استان که مناطق پر بارش غرب و جنوب استان را نیز شامل می شود در شرایط خشکسالی بسیار شدید قرار دارند. شهرهای فریدن، فریدونشهر، خوانسار، چادگان، گلپایگان، سمیرم، حنا، شهرضا، اسفنداران و ورزنه در این محدوده واقع شده اند. بسیاری از این مناطق تاکنون خشکسالی بسیار شدید (SPI کوچکتر از ۲-) را تجربه نکرده ­اند. مناطق ابیانه، نطنز، اصفهان، نائین، جندق، خورو بیابانک و بیاضه در وضعیت خشکسالی شدید قرار گرفته­اند. سایر مناطق استان که شامل مناطق شمالی و بیابانی کاشان، آران، اردستان و انارک می­باشد، شرایط خشکسالی متوسطی را در بازه ۳ ماهه (۱۰ اسفند ماه تا ۱۰ خرداد ماه) پشت سر گذاشته­اند.
۳-۱-۱۱ خاک‌های استان اصفهان
خاک‌های استان اصفهان از نوع خاک‌هایی است که تغییر شکل زیادی پیدا نکرده و در بعضی نواحی زاینده رود از نوع رسی و آهکی است که برروی قشرهای ضخیمی از شن قرار گرفته‌اند. سفره های آبی در عمق ۱۵ تا ۲۰ متری از سطح زمین دیده می‌‌شود و میزان شوری آبها متغیر است و به طور کلی کمتر از یک گرم در لیتر می‌باشد. در نتیجه خاک اصفهان بیشتر قلیایی و شور است. عدم رعایت اصول صحیح بهره‌برداری از منابع خاک در بخش‌هایی از استان اراضی پرارزش و حاصلخیز را در معرض فرسایش قرار داده است. استفاده بی‌رویه از مراتع بدون توجه به ظرفیت تولید آنها، قطع بی‌رویه درختان و پوشش گیاهی، عدم رعایت اصول صحیح کشاورزی، تبدیل مراتع به دیم‌زارهای کم بازده و غیره سبب شستشو و تخریب خاک در مناطق مختلف استان گردیده است. به کارگیری شیوه‌های نادرست آبیاری، کاربرد کودهای شیمیایی و علف‌کشها و سموم دفع آفات نباتی از یک سو باعث تخریب بافت کلوئیدی خاک شده و از سویی عمل فرسایش خاک و تشدید آن گردیده است.
۳-۱-۱۲ تنوع زیستی استان اصفهان
تنوع زیستی از جمله ناشناخته‌ترین منابع محیطی است که در حیات طبیعت نقش ویژه‌ای دارد. در این ارتباط نتایج بررسی‌ها نشان‌ می‌دهد استان اصفهان به لحاظ موقعیت خاص جغرافیایی و طبیعی از جمله مناطقی است که ظرفیت ژنتیکی قابل توجهی را با توجه به زیست‌بومهای گوناگون داراست. متأسفانه فعالیت‌های کشاورزی صنعتی و ازدیاد روزافزون جمعیت، بهره‌برداریهای بی‌رویه از جنگل‌ها و مراتع و زیست‌بومهای گیاهی و جانوری و نیز به کارگیری مواد آلاینده به ویژه آلاینده‌های آب و خاک، اثرات نامطلوبی را بر تنوع مزبور گذاشته به گونه‌ای که سبب انقراض بسیاری از گونه‌ها گردیده است. در این ارتباط طی سالهای اخیر با اتخاذ سیاستهای حفاظتی، اقدامات مؤثری در جهت بهبود سطح ژن، گونه و وضعیت زیست‌بومهای طبیعی انجام گرفته است.