۳۲
کشاورزی منطقه:
آب کشاورزی شهرستان اسلامآباد غرب از رودها و چاه‌ها فراهم می‌شود و گوناگونی محصولاتی چون گندم، جو، بنشن، گیاهان علوفه‌ای، تره‌بار، سیب، گلابی، به، انار، انجیر، انگور، زردآلو، و بادام نشان از رونق کشاورزی در منطقه دارد. کشاورزی در شهرستان اسلامآباد سنتی و نوع کشتی آبی و دیمی است. باغداری نیز رواج زیادی داشته و محصولات آن ازجمله صادرات این شهرستان محسوب می‌شود. دامداری با شیوه سنتی در این شهرستان رواج دارد و شامل پرورش بیش ازنیم میلیون رأس دام و فرآورده‌های آن به مقدار قابل‌ملاحظهای صادر می‌شود. پرورش طیور به دو روش صنعتی به میزان ۷۰ درصد و سنتی به میزان ۳۰ درصد صورت می‌گیرد که بیشتر به مصارف داخلی می‌رسد. صادرات اسلامآباد غرب شامل محصولاتی چون گندم، جو، بنشن، تره‌بار، گردو، بادام و فرآورده‌های دامی و قالی می‌شود.
بخش حُمیل نیز شرایطی مشابه شرایط شهرستان اسلامآباد دارد و اکثر محصولات کشت‌شده در این بخش گندم، جو، نخود، چغندر و ذرت است.که این محصولات در ۲۳۲۵ هکتار زمین دیم و ۴۳۲۲ هکتار زمین آبی کشت می شود. بر اساس آمار سازمان جهاد کشاورزی بخش حُمیل میزان اراضی آبی این بخش در پنج سال گذشته ۲۳۸۴ هکتار کاهش‌یافته است که نشان‌دهنده بحران آبی در منطقه و کاهش منابع آبی کشاورزی است و از آن میتوان به‌عنوان بزرگ‌ترین معضل بخش حُمیل یادکرد.
زمین شناسی منطقه:
از نگاه ریخت‌شناسی، دو پیکره شمال خاوری و جنوب باختری استان کرمانشاه مورفولوژی برابر ندارند. ارتفاعات شمال سیمای خشن دارند و مورفولوژی آن بیشتر حاصل عملکرد گسلهای راندگی است که به فراوانی در ناحیه حضور دارند. درحالی‌که، در سایر نواحی فیزیوگرافی ناحیه مدیون تکاپوهای زمین‌ساختی از نوع چین‌خوردگی است و لذا ریختار آن به شکل طاقدیس‌ها و ناودیس‌های موازی با روند شمال باختری است. که بخش حُمیل در ناودیس قرارگرفته است و اکثر روستاهای منطقه در دشت اسلامآباد قرارگرفته است و از توپوگرافی خشنی برخوردار نیست.
داده‌های زمین‌شناسی سراسری و منطقه‌ای نشان میدهد که بخش بیشتر استان کرمانشاه از آن حوضه رسوبی ـ ساختاری زاگرس است مع‌هذا گوشه شمال خاوری آن ویژگی‌های زمین‌شناسی زون سنندج ـ سیرجان را دارد. و لذات گستره استان را میتوان به دو زیر پهنه جدا تقسیم کرد که مرز بین آن‌ها با گسلهای جوان و لرزه‌زای مروارید - صحنه مشخص می‌شود. و این بخش حُمیل در فاصله بیست کیلومتری از یکی از شاخه های گسل مروارید- صحنه قرار دارد. در نقشه(۳-۳) گسلهای فعال و غیرفعال موجود در بخش حُمیل نمایش داده‌شده است. همان‌طور که مشخص است در محدوده تقسیمات سیاسی این بخش گسل فعالی وجود ندارد. و نزدیکترین گسل فعال در فاصله ۲۰ کیلومتری از شمال شرق بخش حُمیل قرار دارد.
نقشه۳-۳: نقشه گسل محدوده موردمطالعه
ارتفاع:
بخش حُمیل در دشت اسلامآباد قرارگرفته است، این دشت از طرف غرب به‌وسیله ارتفاعات دالاهو محدود گردیده است. دامنه‌های اطراف این دشت مشجر است. دشت اسلامآباد در حدود ۴۶۰ کیلومترمربع وسعت دارد. اکثر روستاهای بخش حُمیل در این دشت قرارگرفته است. میانگین ارتفاعی دشت اسلامآباد ۱۴۰۰ متر میباشد.مرتفعترین و کمراتفاعترین سکونتگاه روستایی منطقه، به ترتیب روستای کمالگیر با ۱۷۱۲ متر و روستای سرخ خانی با ۱۱۹۶ متر میباشد.
شکل زمین و ارتفاع آن در عملکرد محصولات کشاورزی مؤثر است، طبق قاعدهی کلی با افزایش ارتفاع، بارندگی نیز افزایش مییابد (صادقی، ۱۳۹۱: ۱۸). رسولی و همکاران، در مطالعه ای با عنوان«نقش بارش و ارتفاع»، به تعیین مناطق مساعد برای کشت گندم با بهره گرفتن از GIS در اردبیل مبادرت ورزیده و به این نتیجه رسیده اند، که سطوح ارتفاعی ۰ تا ۱۰۰۰ برای کشت محصولات دیم بخصوص گندم مناسب است و سطوح ارتفاعی بیشتر از ۲۵۰۰ هم برای این امر نامناسب است.با بهره گرفتن از نقشه رقومی توپوگرافی با مقیاس ۲۵۰۰۰۰/۱ بخش حُمیل در محیط GIS و با بهره گیری از روش درونیابی شبکه مثلثهای نامنظم [۲۱](TIN) عوارض ارتفاعی منطقه موردنظر تهیه شد که بر اساس آن، ارتفاع متوسط بخش حُمیل ۱۴۰۰ متر است و دامنه تغییرات ارتفاع در آن ۵۰۸ متر است و سطوح ارتفاعی آن در نقشه(۴-۳) نمایش داده‌شده است. همان‌طور که از نقشه(۴-۳) مشخص است اکثر نقاط روستایی در ارتفاع ۱۴۰۰-۱۳۰۰ قرار گرفته‌اند. استعداد اراضی این ارتفاع بر اساس مطالعات مخدوم (مخدوم، ۱۳۷۲: ۲۵۹-۲۶۶) مناسب تشخیص داده‌شده است.
نقشه۳-۴: نقشه سطوح ارتفاعی بخش حُمیل
شیب:
یکی از مهم‌ترین عوامل فیزیکی که تأثیر زیادی بر نوع کشت محصولات کشاورزی و حرکت روان آب‌ها دارد، شیب زمین است. شیبهای کمتر برای محصول دیم مناسبتر است، زیرا شیب کم باعث می شود آبهای ناشی از بارندگی در زمین نفوذ کرده و ذخیره رطوبتی خاک افزایش یابد. از طرف دیگر دامنه تغییرات حرارتی درشیب کم، کمتر از شیب زیاد بوده و این نیز یک عامل مثبت برای رشد گیاهان محسوب می شود. شیب زیاد تأثیر منفی در رشد تکاملی گیاه دارد، زیرا با شروع بارندگی نه‌تنها آب کمی در زمین نفوذ می کند، بلکه آبهای جاری مواد غذایی زمین را شسته و از منطقه خارج می کند (آرخی، ۱۳۸۸: ۷). نقشه درصد شیب منطقه(۵-۳) با بهره گرفتن از DEM 90 متری بخش حُمیل تهیه و به‌صورت هشت طبقه نمایش داده‌شده است. شیب ۱ تا ۱۰ درصد مناسبترین شیب برای کشت محصولات دیم مخصوصاً گندم است (صادقی، ۱۳۹۱: ۴۰). با توجه به نقشه(۵-۳) میتوان گفت بیشتر سطح بخش حُمیل درشیب ۱ تا ۱۰ درصد قرار دارد.
نقشه۳-۵: شیب بخش حُمیل
اقلیم منطقه:
استان کرمانشاه ناحیه‌ای کوهستانی است که مابین فلات ایران و جلگه بین‌‌النهرین قرارگرفته و سراسر آن را قلل و ارتفاعات سلسله جبال زاگرس پوشانیده است. سلسله جبال زاگرس در محدوده این استان به‌صورت مجموعه‌‌ای از رشته‌کوه‌های موازی پدیدار گشته که دشت‌های مرتفع کوهستانی در بینابین آن‌ها شکل‌گرفته و بستر گذرگاه‌های مهم زاگرس را به وجود آورده است.
استان کرمانشاه در معرض جبهه‌های مرطوب مدیترانهای قرار دارد که در برخورد با ارتفاعات زاگرس،موجبات ریزش برف و باران را فراهم می‌سازد. در استان کرمانشاه چهار اقلیم متفاوت قابل‌تشخیص است:
اول «زمستان ملایم و تابستان گرم و خشک» که شهرستان‌های قصر شیرین، سرپل ذهاب و اسلامآباد غرب و دهستان ازگله در جنوب غربی شهرستان جوانرود را شامل می‌شود. دوم «زمستان و تابستان خنک» که شهرستان‌های پاوه و جوانرود (به‌جز دهستان ازگله) و بخش کرند از توابع شهرستان اسلامآباد غرب را در برمی‌گیرد. سوم اقلیم «نیمه خشک و استپی خنک» که شهرستان‌های سنقر و دهستان پشت دربند از توابع شهرستان کرمانشاه را در برمی‌گیرد. چهارم اقلیم «نیمه خشک و استپی گرم» که شهرستان‌های کنگاور، صحنه و هرسین را شامل می‌شود. به‌طورکلی استان کرمانشاه ازنظر آب و هوایی به دو منطقه گرمسیر (غرب) و سردسیر در سایر نواحی تقسیم می‌شود. همان‌طور که ذکر شد بر اساس تقسیم‌بندی کوپن اسلامآباد غرب دارای اقلیم «زمستان ملایم و تابستان گرم و خشک» میباشد. بخش حُمیل هم در مابین دو اقلیم خشک و مدیترانه قرار دارد به‌طوری‌که قسمت شرقی این بخش از اقلیم نیمه خشک و قسمت غربی آن از اقلیم مدیترانهای برخوردار است(نقشه ۶-۳).
نقشه۳-۶: نقشه تقسیم بندی اقلیم بخش حُمیل
بارندگی:
با توجه به آمار ایستگاه باران‌سنجی شهرستان اسلامآباد غرب برای یک دوره ۸ ساله میتوان گفت میانگین بارش منطقه ۴۰۰ میلی‌متر میباشد. آبان با مجموع ۸۲۴ میلی‌متر، پربارانترین و مرداد با مجموع ۳.۱ فیلمی‌تر، کم بارانترین ماه در طول سال است. بیشترین فراوانی بارشهای سنگین در زمستان اتفاق میافتد، چون در این فصل مسیر اصلی سیکلونهای مدیترانه از زاگرس میگذرد و با خود عامل صعود و رطبت فراوان را همراه دارد. جدول(۲-۳) نشان میدهد که مجموع بارش سال ۱۳۸۵ با ۴۹۴.۴ میلی‌متر پربارانترین سال در طول ۸ سال گذشته است. در نمودار(۱-۳) میتوان روند بارش را به‌صورت ماهانه در طول ۸ گذشته مشاهده کرد و به این نتیجه رسید که میزان بارندگی تا سال ۱۳۹۰ افزایش‌یافته است و بعدازاین سال روند بارندگی رو به کاهش بوده است و در سال ۹۳ به ۳۱۱ فیلمی‌تر رسیده است. همچنین با توجه به روند بارندگیها اختلاف بارش سالانه از سال ۱۳۸۵ الی سال ۱۳۹۳ برابر با ۸۳ میلی‌متر است.
جدول ۳-۴: متوسط بارندگی ماهانه اسلام¬آباد غرب در دوره زمانی(۱۳۸۵-۱۳۹۳)
نمودار ۳-۱: میانگین بارش ماهانه شهرستان اسلامآباد غرب در دوره زمانی(۱۳۸۵-۱۳۹۳)
دما :
با توجه به طبقه بندی اقلیمی کوپن در نقشه(۵-۳) که بخش حُمیل به دو اقلیم نیمه خشک و مدیترانهای تقسیم‌شده میتوان نتیجه گرفت که دمای بخش حُمیل در بخش شرقی و غربی می تواند متفاوت باشد. اما به دلیل نبود ایستگاه سینوپتیک در بخش حُمیل امکان بررسی این تفاوت نیست و به آمار نزدیکترین ایستگاه به این بخش، یعنی ایستگاه سینوپتیک اسلامآباد غرب استناد شده است. بر اساس جدول(۳-۳) میانگین دمای سالانه منطقه ۱۴.۲ درجه سانتی گراد است که میانگین سالانه دمای سال ۱۳۹۱ با ۱۴.۹ درجه سانتی گراد، گرمترین سال در طول بازده زمانی مطرح‌شده میباشد. تیرماه با میانگین دمای ۳۰.۹ درجه سانتی گراد به‌عنوان گرمترین ماه سال و دی‌ماه با میانگین ۱.۳ درجه، سردترین ماه سال است.
جدول ۳-۵: میانگین دمای ماهانه شهرستان اسلامآباد غرب در دوره زمانی(۱۳۸۵-۱۳۹۳)
نمودار ۳-۲: میانگین ماهانه دمای شهرستان اسلامآباد غرب در دوره زمانی(۱۳۸۵-۱۳۹۳)
ابزار و روش گردآوری داده ها:
در این پژوهش از نقشه تقسیمات سیاسی با مقیاس ۱:۲۵۰۰۰، شیپ فایل شیب، شیپ فایل ارتفاع، شیپ فیل بارندگی، شیپ فایل دما، شیپ فایل تبخیر و شیب فایل گسل برای شناسایی موقعیت و وضع موجود منطقه موردمطالعه استفاده‌شده است. همچنین از طریق پرسشنامه و توزیع آن در میان دهیاران و شوراهای اسلامی ۶۵ روستای بخش حُمیل، داده ها و اطلاعات موردنیاز جهت اندازه گیری شاخص ها و معرفهای توسعه پایدار جمعآوری شد.
جدول ۳-۶: نحوه جمعآوری داده برای معرفها
آمار
نحوه جمعآوری اطلاعات
جمعیت، سطح سواد، اشتغال، تعداد مراکز بهداشت و…
سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ و ۱۳۸۵
کشاورزی
جهاد کشاورزی بخش حُمیل
تعداد بیمهشدگان و اسامی دهیاران و شوراها
بخشداری حُمیل
تعداد مرگ‌ومیر و تولد و سایر اطلاعات بهداشتی
مرکز بهداشت اسلامآباد غرب و بخش حُمیل
تعداد اعضای تعاونیها
