امکان ارائه ی دستور پرداخت به مشتریان
امکان ارائه ی درخواست چک و یا پیش بینی نرخ بهره
برخی از سایر خدمات در شیوه ی بانکداری خانگی عبارتند از:
رسیدگی به حساب ها: کاربران بانکداری خانگی می توانند از طریق رایانه شخصی در منزل یا دفتر کار
خود، به صورت وضعیت حسابهای خود رسیدگی نمایند.
امکان بررسی چک های وصول شده و وصول نشده توسط کاربر ظرف حداکثر ۹۰ روز: در این خدمت مشتریان می توانند صورت وضعیت چک های وصولی خود را در دوره ی زمانی ۳ ماهه مشاهده کنند و تنها برای مشاهده ی دوره های طولانی نیاز به مراجعه به بانک وجود دارد.

امکان نقل و انتقال وجوه و انتقال آن به حساب خود و دیگران
امکان ارسال دستور توقف و ضبط چک، مشاهده ی اطلاعات مالیاتی، صورت وضعیت وامهای کاربران، امکان درخواست وام، امکان دریافت اسناد اعتباری و… (حسنی و همکاران، ۱۳۸۷).
۶٫۷٫۱٫۲- بانکداری اینترنتی^[۳۹]
این شیوه از سال ۱۹۷۰ که اینترنت به منظور کاربرد در بخش تجارت و بازرگانی مورد توجه متخصصین واقع شد، مدنظر قرار گرفته است. در سال ۱۹۹۳ محبوبیت اینترنت در عرصه ی خدمات، برای عموم و خصوصاً تاجرانی که امید به کاهش هزینه های مبادلاتی داشتند تثبیت شد. این موضوع به بانک ها نیز کشیده شد و آنها به کاوش برای یافتن راهی پرداختند تا از اینترنت به عنوان ابزاری در عرضه ی خدمات و محصولات خود استفاده کنند. گذر زمان اهمیت و نقش اینترنت را در بانکداری کاملاً روشن ساخت و در نهایت امروزه اکثر بانکهای دنیا نیاز به افتتاح شعبه ندارند و تنها با ثبت و گرفتن مجوز فعالیت بانک، خدمات خود را از طریق اینترنت به هزاران هزار کاربر در سرتاسر دنیا عرضه می کنند (عباس­نژاد، ۱۳۸۸، ص ۷۴)
در این شیوه بانک ها به مردم این امکان را می دهند که با ورود به سایت بانک فعالیت های مختلفی مانند بررسی وضعیت حساب، گرفتن صورت حساب، ارسال حواله های الکترونیکی و غیره را انجام دهند. در این فرایند مشتری بانک حتماً باید از گذر واژه ها و شناسه های مورد تأیید بانک استفاده کند. هم اکنون در اکثر کشورهای پیشرفته بانک ها خدمات آنلاین بانکی را برای مشتریان خود از طریق اینترنت فراهم آورده اند و مشتریان از طریق اینترنت و بدون نیاز به حضور در بانک، کارهای بانکی خود را انجام می دهند (حسنی و همکاران، ۱۳۸۷، ص ۱۹).
۷٫۷٫۱٫۲- مزایای بانکداری الکترونیک
به طور کلی با انجام فعالیت های بانکی بصورت الکترونیکی بسیاری از کار ها را می توان به شیوه های جدید و بهتری انجام داد. در مجموع، مزایای بانکداری الکترونیک را می توان به صورت زیر برشمرد:
دسترسی فارغ از زمان و مکان به خدمات ارائه شده بانک ها
یکی از مشکلات اساسی بانکداری سنتی محدودیت زمان انجام فعالیت های بانکی در بانک ها و متعاقباً محدود شدن مشتریان به دریافت خدمات بانکی در چهارچوب زمان کوتاه فعالیت بانکها بود. برای مثال بانک های سنتی در طول شبانه روز تنها ۸ ساعت خدمات بانکی ارائه می دهند. یکی دیگر از این محدودیت ها تعطیل شدن بانکها در روزهای آخر هفته یا روزهای تعطیل رسمی است که به تبع آن مشتریان با مشکلاتی چون تطابق زمان فعالیت خود با زمان فعالیت بانک ها و عدم دسترسی به موقع در موارد ضروری به خدمات بانکی مواجه می شوند. با گسترش اینترنت و رواج بانکداری در محیط الکترونیکی، مشتریان برای رهایی از این مشکلات به بانکداری الکترونیکی گرایش پیدا کردند. آنان در این چارچوب می توانند در زمان دلخواه خود از طریق رایانه، تلفن همراه، تلفن، خودپرداز و غیره از خدمات بانکی بهره­مند شوند. حتی از طریق اتصال به اینترنت، می توانند فارغ از زمان و مکان و بدون در نظر گرفتن ساعات فعالیت بانکی و روزهای تعطیل به نقل و انتقال وجوه از حساب خود به حساب دیگری بپردازند. حتی در بعضی موارد اجرای سایر برنامه های کاری مورد نیاز از قبیل درخواست وام، حواله و واریز اقساط را نیز می توانند از طریق به کارگیری ابزارهای الکترونیکی فارغ از زمان و مکان انجام دهند. در واقع با رواج بانکداری الکترونیکی مشکل اصلی محدودیت زمانی و مکانی استفاده از خدمات بانکی مرتفع شده است (عباسی­نژاد، ۱۳۸۸، ص۳۹).
حذف موانع افتتاح حساب
یکی دیگر از مشکلات اساسی نظام بانکداری سنتی افتتاح حساب، به ویژه در روزهای پایان ماه یا سال بود که مشتریان با اتلاف وقت فراوان، عدم امکان افتتاح حساب و واریز وجوه افتتاح حساب مواجه بودند. امروزه در سیستم بانکداری اینترنتی، مشتریان می توانند در هر لحظه نسبت به گشایش حساب اقدام نمایند و وجه لازم برای گشایش حساب را از حساب دیگر خود به حساب جدید انتقال دهند.
سهولت در پرداخت قبوض
در نظام بانکداری سنتی، مشتریان برای پرداخت قبض های مختلف از قبیل قبض آب، برق، گاز، تلفن و اقساط باید در زمان های معین و روزهای معین به بانک مراجعه کنند. ولی امروزه مشتریان از طریق اتصال به اینترنت و با وارد کردن شماره اشتراک و شماره برگ قبض خود می توانند وجه قبض را از حساب خود به حساب بانک یا شرکت صاحب قبض انتقال دهند. در حقیقت از این طریق مشکلات پرداخت حل شده و جریمه های ناشی از تأخیر در پرداخت وجوه قبض ها و جزء آن کاهش یافته است (عباسی­نژاد، ۱۳۸۸، ص۴۰).
ایجاد اعتماد و اطمینان بین طرفین
با بهره گرفتن از این شیوه ی بانکی طرفین معاملات در انجام معاملاتی که مخاطره دارد نیز به یکدیگر اعتماد می کنند. امروزه همه وب سایت ها از فناوری های به روزرسانی استفاده می کنند که مبادلات را ایمن می سازد و از حریم خصوصی عرضه کننده ی خدمات و مشتری حمایت می کند. به علاوه به کمک بانکداری الکترونیک مشتریان پولشان را تحت کنترل دارند؛ آنها می توانند آنچه را که می خواهند در زمان کمی انجام دهند، صورت حسابهای شان را بدون نیاز به درخواست از کارکنان بررسی کنند و صورت حسابهایشان را پرداخت کنند. همه این موارد به ایجاد اطمینان بیشتر در مشتریان نسبت به بانک و برعکس کمک می کند (Steinhagen & Kerreboeck, 2006, pp 14).
سایر مزیتهای بانکداری الکترونیکی عبارتند از:کاهش هزینه ی بانک و مشتری، امکان نوآوری و توسعه دادن خدماتی غیر از خدمات اصلی، بازاریابی و ارتباطات وسیع تر، افزایش وفاداری و رضایت مشتریان و توانایی جذب مشتریان جدید (Thulani, 2009, pp 5). در کل می توان گفت بانکداری الکترونیکی شرایط رفاه مشتریان خود را در تمام شرایط مکانی و زمانی فراهم کرده است، به طوری که مشتریان می توانند از طریق اینترنت از خدمات بانکها بهره گیرند که این بزرگ ترین و اصلی ترین مزیت بانکداری الکترونیکی است.
۸٫۷٫۱٫۲- معایب بانکداری الکترونیک
بانکداری الکترونیکی نیز مانند هر سیستم دیگری علاوه بر مزایای ذکر شده در بالا، معایبی هم دارد که باید به آن توجه شود که در زیر به نمونه هایی از آنها اشاره می شود.
خطرهای امنیتی
یکی از بزرگترین عیب های بانکداری اینترنتی یا به طور کلی بانکداری الکترونیکی به خطرهای امنیتی آن بر می گردد. در نظام جدید بانکداری افراد می توانند با به دست آوردن رمز اشخاص، از حسابهای آنان برداشت کنند یا به طور کلی به حساب های اشخاص حمله کنند یا آنها را از اعتبار ساقط کنند. این مشکل حتی برای شرکتهای بزرگ هم وجود دارد. امروزه موارد بسیار زیادی از اشتباه در استفاده از سیستم و دستکاری در حساب های افراد در جای جای دنیا دیده شده است. این مشکل از جمله اصلی ترین معایب بانکداری الکترونیک است. در نظام بانکداری سنتی به دلیل ماشینی بودن سیستم و یا دستی بودن آن، فقط متصدیان امور بانکی به حسابهای مشتریان دسترسی داشتند و از این ر و میزان این نوع خطرهای امنیتی برای حساب ها بسیار پایین بود.
نبود برخی خدمات ویژه در بانکداری الکترونیکی
امروزه در نظام جدید خدمات بانکی، برخی از خدمات ویژه چون مشاوره ی مالی و سرمایه گذاری و امکان دریافت وجه نقد، چک، اسناد یا اعتبار مالی وجود ندارد. همچنین ارتباط از طریق پست الکترونیکی یا تلفن هم تا آن حد توسعه نیافته است که بتوان از آن برای دریافت پاسخ سؤالات مالی و مشاوره ای بهره گرفت. این نقص بیشتر به دلیل عدم توسعه و پیشرفت روش ها و نرم افزارهای مناسب در ارائه ی اینگونه خدمات است. بنابراین ضعف یا نبود این نوع خدمات در نظام بانکداری جدید به عنوان عیب اصلی نمی تواند مطرح شود (عباسی­نژاد، ۱۳۸۸، ص۴۱).
ناآشنایی با فناوری
یکی دیگر از عیب­های بانکداری الکترونیکی، ناآشنایی عده ی کثیری از افراد جامعه با آن است که از نبود آموزشهای عمومی و زمینه های لازم فرهنگی و اجتماعی ناشی می شود. برای متداول شدن این شیوه ی بانکداری و استفاده ی مشتریان بانک از آن، به برگزاری دوره های آموزش شیوه ی کار با نظام خدمات الکترونیکی نیاز است. این مسأله در بیشتر کشورهای پیشرفته با برگزاری دوره های مختلف کوتاه مدت و عمومی تقریباً حل شده و تنها برای کشورهای در حال توسعه مطرح است (عباسی­نژاد، ۱۳۸۸، ص۴۲).
وابستگی به تکنولوژی
در این شیوه مشتریان باید به یک کامپیوتر شخصی متصل به شبکه ی اینترنت دسترسی داشته باشند و این بدان معناست که دسترسی به حساب­های بانکی بستگی به تکنولوژی دارد و استفاده از خدمات بانکی منوط است به قابلیت اطمینان سرورها و کامپیوترها؛ و اگر آنها با مشکل مواجه شوند مشتریان نمی توانند به حسابهایشان دسترسی داشته باشند (Steinhagen & Kerreboeck, 2006, pp 13).
عدم دسترسی به پول نقد
وقتی مشتریان از بانکداری الکترونیکی و به خصوص اینترنتی استفاده می کنند به پول نقد دسترسی ندارند که این موضوع ممکن است محدودیت هایی برای آنها ایجاد کند (Thulani, 2009, pp 10).
۹٫۷٫۱٫۲- بانکداری الکترونیک در ایران
از ورود رایانه به صنعت بانکداری در ایران سالهای زیادی می گذرد در آن سالها رایانه شخصی برای همگان ناشناس بود رایانه های بزرگ نصب شده در مراکز بانکی آشنائی با پردازش و ذخیره سازی داده های الکترونیکی را برای بانک ها به ارمغان آوردند. این نوع رایانه ها امکان تهیه گزارش های آماری و مدیریتی را براساس داده های ذخیره شده در آن به مدیریت و ادارات مرکزی بانک فراهم می کردند. البته این شیوه استفاده از رایانه، بانک ها را مدعی برقراری سیستم رایانه ای نمی ساخت. در برخی کشورها بانک ها استفاده از رایانه های بزرگ را با کمک نصب پایانه های ورود اطلاعات در شعب تبدیل به طرح جامعی برای مکانیزه کردن عملیات بانکی نمودند. این روش به دلیل شرایط موجود در اواخر دهه ۵۰ و اوایل دهه شصت و عدم دسترسی به امکانات فنی در بانک های ایران قابل اجرا نبود. با این وجود، سابقه فعالیت بانکداری الکترونیک در ایران به سال ۱۳۵۰ بر می گردد، در آن موقع بانک تهران با در اختیار گرفتن بین ۷ تا ۱۰ دستگاه خودپرداز در شعبه­های خود نخستین تجربه پرداخت اتوماتیک پول را تنها در همان شعب نصب شده بر عهده داشتند. اواخر دهه ۱۳۶۰ بانک ­های کشور با توجه به کاربرد کامپیوتر شخصی و احساس به اتوماسیون عملیات بانکی به رایانه­ای کردن عملیات بانکی پرداختند. از این رو طی سالهای ۱۳۷۰ و ۱۳۷۱، ادارات انفورماتیک در اکثر بانک ها در گیر انجام پروژه های متنوع مکانیزاسیون در سطح بانک بودند این طرح عمدتاً در جهت مکانیزه کردن وضعیت موجود، و با توجه به امکانات فنی قابل دسترسی در آن زمان شکل گرفته بودند و سیستم جامع نرم افزاری و طرح همه گیر اتوماسیون در هیچ یک از بانک ها راهی پیدا نکرد. با این وجود، طرح جامع اتوماسیون بانکی پس از مطالعه و بررسی­های گوناگون در قالب پیشنهادی برای تحولی جامع در برنامه­ ریزی فعالیت ­های انفورماتیکی بانک ­ها به مسئولان شبکه بانکی ارائه شد که با مصوبه مجمع عمومی بانک ها در سال ۱۳۷۲ طرح جامع اتوماسیون سیستم بانکی شکلی رسمی به خود گرفت. به کارگیری سوئیفت که در این سال ها در بانک ها متداول شده بود را شاید بتوان اولین طلیعه بانکداری الکترونیکی دانست که به همراه خود تصویری از آینده ارتباط الکترونیکی برای انجام تراکنش ها را به ارمغان آورد. برای تحقق چنین تصویری، محیط و ابزار آماده مورد نیاز بود که بانک ها در آن مقطع در اختیار نداشتند. استفاده از خدمات کارت و تلفنبانک حرکت بعدی یعنی بانکداری اینترنتی را به دنبال داشت. سرعت افزایش شرکتهای ارائه دهنده اینترنت از افزایش تقاضای این خدمت خبر می داد این گروه از متقاضیان مشتریان بالقوه بانکداری الکترونیکی محسوب می شدند. در سال ۱۳۷۲ بانک مرکزی، شرکت خدمات انفورماتیک را به عنوان سازمان اجرایی طرح جامع انفورماتیک سیستم بانکی تأسیس کرد. طی سال­های ۱۳۷۲ و ۱۳۷۳ جرقه­های ایجاد سوییچ ملی جهت بانکداری الکترونیکی زده شد و در همان راستا شبکه ارتباطی بین بانک ملی و فروشگاه­های شهروند ایجاد شد. در خرداد ۱۳۸۱ مجموعه مقررات حاکم بر مرکز شبکه تبادل اطلاعات بین ­بانکی موسوم به “شتاب” به تصویب رسید. بدین ­سان اداره شتاب بانک مرکزی در تاریخ ۱/۴/۱۳۸۱ تأسیس و با هدف فراهم کردن زیرساخت بانکداری الکترونیکی آغاز به کار کرد. شتاب با ایجاد ارتباط بین دستگاه­های خودپرداز سه بانک رسماً متولد شد (بانک­های کشاورزی، توسعه صادرات و صادرات ایران در پایلوت اولیه این طرح حضور داشتند و بانک­های خصوصی سامان و کارآفرین نیز درخواست کردند که در آزمایش­های اولیه شتاب حضور داشته باشند). شبکه شتاب در دو مرحله طراحی شد در مرحله اول شبکه شتاب به ایجاد ارتباط کارتی Debit و Credit برای ارائه خدمات یکسان کارت های الکترونیکی پرداخت و در مرحله دوم کلیه ارتباطات بین بانکی و انتقال پولی بین بانک ها را پوشش می دهد. آزمایش های اولیه شتاب با ایجاد اتصال بین دستگاه های خودپرداز و پایانه های فروش سه بانک اولیه عضو شتاب و بانک سامان به عنوان بانک خصوصی که در سال ۸۲ به عضویت شبکه شتاب در آمد اجرا شد ( قنبرزاده، ۱۳۹۱، ص ۵۶-۵۴).
در اواخر سال ۸۲ بانک ملی ایران به عنوان دارنده بیشترین شعب و بزرگترین بانک تجاری کشور به طرح شتاب پیوست و از پنجم اردیبهشت ۸۳ فعالیت خود را در این حوزه آغاز نمود. در حال حاضر بیشتر بانک­ های ایران عضو این شبکه هستند و بطور مستقیم طرح­های بانکداری الکترونیکی خود را انجام می دهند.
هدف اصلی این طرح بهره مند شدن کلیه دارندگان کارتهای الکترونیکی از خدمات مشابه سایر بانک های عضو است. اما با وجود این در حال حاضر خدمات بانکداری الکترونیکی به طور مستقیم در هر بانکی توسط خود بانک ها طراحی و اجرا می شود. از جمله بانک ملی با طرح سیبا، بانک تجارت با طرح سیستم فراگیر بانک تجارت یا S.G.B، بانک صادرات با طرح سپهر، بانک رفاه با طرح جاری همراه، بانک کشاورزی با طرح مهر، بانک ملت با طرح جام و بانک های خصوصی هم با طرح های دیگر در بازار حضور دارند ( قنبرزاده، ۱۳۹۱، ص ۵۶-۵۴).
۸٫۱٫۲- سیر تکامل سیستم های پرداخت
برای اینکه از نقش پول و اشکال مختلفی که در طول زمان داشته تصویر بهتری ارائه کنیم باید به سیر تکاملی سیستم های پرداخت اشاره کنیم. مقصود از سیستم پرداخت شیوه ای است که بر اساس آن در یک سیستم اقتصادی داد و ستد­ها انجام می شود. در طی چند قرن، شکل پول تغییر کرده و سیستم پرداخت­ها سیر تکاملی پیموده است؛ در این زمان فلزات گرانبها مثل طلا به عنوان وسیله پرداخت مورد استفاده قرار می گرفت و شکل اصلی پول بدان گونه بود. پس از آن دارائی­های کاغذی مثل چک و اسکناس رایج شده، در سیستم پرداخت نقش پول را ایفا می کرد. به طور کلی ۳ دوره در ارتباط با تحولات سیستم­های پرداخت در نظر گرفته می شود:
دوره اول: دوره نقدینگی
این دوره با بوجود آمدن پولهای فلزی و موادی همچون نیکل به اوج خود رسید. قابل ذکر است اینگونه سکه­ها ابتدا در هفتصد سال قبل از میلاد در آسیای صغیر با بهره گرفتن از طلا و نقره تولید و مورد استفاده قرار گرفتند. این نوع پول که از فلزات گران بها یا از جنس ارزشمندی ساخته می شود پول فلزی یا پول جنسی نامیده می شود. مشکل این سیستم پرداخت این بود که این پول­ها بسیار سنگین بود و حمل و نقل آن به مکان­های مختلف مشکل بود.
در مرحله بعد نوبت به اسکناس رسید. در آغاز اسکناس بیانگر تعهدی بود که به راحتی قابل تبدیل به سکه یا مقدار معینی فلز قیمتی بود؛ اما امروزه در بسیاری از کشورها اسکناس به صورت پول قانونی درآمده است، یعنی برگ اسکناسی که به تأیید دولت رسیده و جنبه قانونی دارد، می تواند به عنوان بازپرداخت بدهی­ها استفاده شود. مزیت اسکناس نسبت به سکه، سبکتر بودن آن است ولی امروزه به دلیل پیشرفت فناوری و سیستم­های چاپ، تکثیر نسخه­های جعلی از آن بیشتر ممکن شده است. از نقاظ ضعف سکه و اسکناس، این است که به راحتی می توان به آنها دستبرد زد و اگر در موردی ناگذیر به پرداخت پول زیادی باشیم هزینه حمل پول زیاد می شود (فردریک میشکین، ۱۳۷۸، ص ۶۸).
دوره دوم: سیستم­های پرداخت کاغذی
به کارگیری چک از ابتکارعمل­های مهمی بود که موجب افزایش کارایی سیستم پرداخت­ها شد. استفاده از چک موجب کاهش هزینه حمل مربوط به سیستم پرداخت­ها شد. مزیت دیگر چک این است که می توان با توجه به موجودی بانک به هر مقدار و مبلغی چک نوشت و پرداخت­های کلان را راحت­تر انجام داد. علیرغم تمامی این محاسن، استفاده از چک دو مسأله مهم بوجود می آورد. نخست اینکه بردن چک از یک مکان به مکان دیگر وقت­گیر است، بویژه هگر ضرورت داشته باشد که پولی در محلی دور اما به سرعت پرداخت شود. گذشته از این با افتتاح حساب جاری، بانک اجازه نمی دهد بلافاصله پس از گشایش حساب، از حساب برداشت شود و اگر برای این کار اضطراری به پول نقد نیاز باشد، این شیوه پرداخت از طریق چک استیصال­آور می شود (فردریک میشکین، ۱۳۷۸، ص ۷۰).