نسل‌های جدید در برابر آسیب‌ها آنطور که باید مصون نمی‌باشند. چون نحوه مراقبت از آنان و شرایط محیطی به گونه‌ای بوده است که نسل‌های جدید به طور مطلوب با واقعیات زندگی دست دوستی ندادند. لذا مصونیت‌های درونی آنان به نحو لازم پرورش نیافت و در برابر مشکلات آسیب‌پذیرند دور ماندن از متن زندگی طبیعی و نامانوس شدن با دنیای واقعی بیرون آسیب‌پذیری را افزایش می‌دهد. عدم تطابق دانش و تجربه حرکتی دانش‌آموزان وتوانایی جسمی، محدود بودن توان عکس‌العمل دانش‌آموزان در برابر پدیده‌ها، نگرش تربیّتی والدین، تراکم دانش‌آموزان در فضاهای کوچک، تمرکز تجهیزات و وسایل ورزشی و آزمایشگاهی در محیط‌های محدود، فقدان آموزش کافی برای کار با ماشین‌آلات، عدم توجّه به حفاظت فنی و بهداشت کار در کارگاه، عدم آموزش لازم در خصوص شیوه‌های پیشگیری و مقابله با حادثه، عدم مدیریت ایمنی در فضاهای ورزشی عدم مراقبت و کنترل کافی خستگی روحی و جسمانی، بی‌احتیاطی و بی‌توجّهی[۲۵۳] از علل افزایش حوادث در دانش‌آموزان امروزی می‌باشد.
گفتار سوم) وقایع ناگوار در مدارس
گفتار سوم نیز شامل چهار بند می‌باشد در بند اول بررسی وقایع در مدارس مورد بررسی قرار می‌گیرد.
بند اوّل) بررسی وقایع در مدارس
با توجه به نوع رفتار کودکان سن آنان، هر دانش‌آموزی مستعد مصدومیت ناشی از حوادث در مدرسه است. به طور کلی پسران و به خصوص آن‌هایی که بین ۱۰ تا ۱۴ سال سن دارند بیشتر از سایر گروه‌ها دچار این گونه مصدومیت‌ها می‌شوند. در میان دانش‌آموزان کلاس‌های اوّل تا سوم ابتدایی، دخترها و پسرها تقریباً به یک میزان دچار حادثه می‌شوند. ولی با افزایش سن، احتمال بروز حادثه در پسرها به مراتب بیشتر از دخترها می‌باشد. بعد از پانزده سالگی نیز بروز حوادث در میان دانش‌آموزان کمتر می‌شود و نوع حوادث نیز تغییر می‌کند.
برخی تحقیقات در کشورهای مختلف نشان داده‌اند که بیشتر حوادث برای دانش‌آموزان در شروع فصل مدارس اتّفاق می‌افتند، که شاید بیشتر به سبب حضور دانش‌آموزان در محیط جدید، آشنایی با دوستان تازه و بازی‌ها و فعالیّت‌هایی است که آن‌ها مشتاق هستند با همکلاسی‌های خود انجام دهند. در ساعات روز نیز اکثر حوادث در زنگ تفریح، قبل و بعد از ساعت کار کلاس رخ می‌دهند.
حدود نیمی از کل حوادث مدرسه‌ای در حیاط مدرسه رخ می‌دهند. این در حالی است که دانش‌آموزان حدود ده درصد از ساعات حضور خود در مدرسه را داخل حیاط و فضای بیرون کلاس‌ها می‌گذرانند. به طور تقریبی یک چهارم حوادث فوق نیز در ساعات ورزش رخ می‌دهند در حالی که تعداد ساعات کمی از برنامه‌ی هفتگی مدارس به این امر اختصاص دارد.
بند دوّم) پیامدهای وقایع ناگوار
متاسفانه بررسی حوادث و بلایایی که داخل یا خارج از مدارس برای دانش‌آموزان یا معلمان کشور رخ داده‌اند علاوه بر گستردگی رخداد وقایع در استان‌های مختلف کشور، چگونگی عوامل مؤثر در وقوع حادثه را نشان می‌دهند. پس از یک حادثه کودکان و نوجوانان درگیر در حادثه ممکن است رنج و اندوه شدیدی را تجربه کنند و ممکن است برای دانش‌آموز، ابتلا به بیماری «اختلال استرس حاد» یا «اختلال استرس پس از سانحه» نیز مطرح شود.[۲۵۴]
باید در نظر داشت علاوه بر دانش‌آموزان، معلمان و دیگر افراد مدارس نیز که در حادثه حضور داشته‌اند، همچون دانش‌آموزان، ممکن است دچار مشکلاتی مانند ابتلا به «اختلال استرس حاد» یا اختلال در خواب، اختلال در حافظه و تمرکز، کاهش خلق، اختلال در روابط بین فردی و عملکرد شغلی و… شوند به طور معمول والدین نیز نسبت به فرزندان حساسیت‌های خاصی دارند. حتّی پدر و مادرهایی هستند که فرزندان خود را تا در سنین بالا هم همچنان بچه فرض می‌کنند و در زمان حدوث وقایع تأثیر عمیقی بر روح و روان والدین بجا می‌گذارد و مشکلاتی را به دنبال دارد. جامعه نیز نسبت به حدوث وقایع ناگوار بی‌تفاوت نمی‌باشد همان طور که شاعر شیرین سخن پارسی‌گوی چنین گفته است[۲۵۵]
بنی آدم اعضای یکدیگرند که در آفرینش زیک گوهرند
چوعضوی بدرد آورد روزگار دگر عضوها را نماند قرار
بند سوم) نمونه‌هایی از وقایع دانش‌آموزی
بنا به گزارشات و اخبار منتشره وقایع‌ای که برای دانش‌آموزان حادث شده است گونه‌های متعدد دارد که در اینجا به موارد مهم و مخاطره آمیزترین‌ها به طور مختصراشاره می‌شود.
آتش‌سوزی در دبستان یکی از روستاهای شهرستان لردگان استان چهار محال و بختیاری در دی‌ماه ۱۳۸۳
آتش گرفتن بخاری کلاس یکی از مدارس شهرستان شفت گیلان در ۱۸بهمن۱۳۷۶
آتش گرفتن بخاری مدرسه‌ای در روستای سفیلان در چهار محال و بختیاری در دی ماه سال ۸۳ و مرگ ۱۲ دانش‌آموز و یک معلم
آتش گرفتن بخاری در روستای درودزن در فارس در آذرماه ۸۵که ۸ دانش‌آموز دچار سوختگی شدند.
مرگ ۶ دانش‌آموز در دریاچه مصنوعی پارک شهر تهران در اردیبهشت ماه ۱۳۸۱،
مرگ یک معلم در اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۶ هنگام نجات جان دختر دانش‌آموزی که طی اردویی تفریحی از سوی یکی از مدارس مشهد، درون رودخانه سقوط کرده بود.
مرگ ۱۳ دانش‌آموز دختر و پسر دبستانی، کشته شدن ۸ دانش‌آموز دختر دبیرستانی و معلم آن‌ها در تصادف جاده‌ای و مجروح شدن بیش از ۲۰ دانش‌آموز دیگر در اسفند ماه ۱۳۸۵ در استان کرمان،
مرگ بیش از ۲۱ دانش‌آموز بروجنی و ۲ معلم در بازگشت از اردو در مهر ماه ۱۳۹۱
بند چهارم) راه‌های پیشگیری
پیشگیری و کنترل حوادث مجموعه اقدامّاتی است که باعث کاهش فراوانی وقوع، کاستن از شدت صدمه و جلوگیری آسیب‌ها و عوارض مربوطه می‌شود. برای پیشگیری می‌توان سطح هایی را درنظر گرفت که به طور عمده می‌توان سطوح اصلی پیشگیری از حوادث را در سه سطح بیان کرد:
الف) سطح اوّل: شامل پیشگیری از وقوع حادثه و پیشگیری از ایجاد آسیب است مثل آموزش نحوه صحیح عبور و مرور از عرض خیابان به کودکان.
ب) سطح دوّم: شامل مدیریت مناسب یک حادثه است، مثل انجام کمک‌های اوّلیه مناسب در صحنه حادثه برای پیشگیری از صدمات جدی‌تر.
ج) سطح سوم: شامل فعالیّت‌هایی است که سبب بازتوانی و پیشگیری از عوارض بیشتر شوند. مثل انجام فیزیوتراپی جهت بازتوانی اعضاء آسیب دیده.
گفتار چهارم) ایمنی درمدارس
این گفتار شامل چهار بند می‌باشد در بند اول ایمنی و ضرورت ایمن‌سازی مدارس مورد بررسی قرار می‌گیرد.
بند اوّل) ایمنی و ضرورت ایمن‌سازی مدارس
ایمنی یک مهارت ابتدایی است دانش‌آموز قبل از ورود به محیط خارج از خانواده باید ایمنی را به عنوان یک مهارت ابتدایی که آن‌ها را در برابر آسیب‌های جسمی از حوادث در امان نگه می‌دارد فراگیرند. ایمنی مدارس هم ازحیث فیزیکی هم ازحیث روانی حائز اهمیّت است. بدون شک فعالیّت در ساختمان‌های فرسوده و غیراستاندارد مخاطرات زیادی را در پی‌خواهد داشت. بسیاری از مدارس موجود فرسوده‌اند و اساسا نیاز به تخریب و نوسازی دارند. که اعتبارات عمرانی لازم جهت نوسازی و تعمیر مدارس با کمبود شدید مواجه است
از حیث روانی مطرح شدکه نور و صدا نیز در تقویت روحیه دانش‌آموزان نقش مهمی ایفا می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد پسر بچه‌های بی‌قرار و خستگی‌ناپذیر باید در محل‌های نورپردازی شده با نور ملایم قرار گیرند و برای کودکان بی‌توجّه و مسئولیّت‌ناپذیر باید از رنگ معکوس استفاده شود گفته شد. کودکی که از ایمنی روانی برخوردار است توانایی احترام به خود را داراست و می‌تواند توانایی خود را همان طور که هست قلمداد کند، در مدرسه ارتباط خوبی با همکلاسی‌هایش برقرار و از اعتماد به نفس خوب برخوردار باشد.
میزان آشنایی معلمان دوره‌های آموزشی با ویژگی‌های عاطفی و روانی دانش‌آموزان در سنین مختلف یکی از عواملی است که می‌تواند تأمین کننده ایمنی روانی دانش‌آموزان باشد.
بند دوّم) اهمیّت و ضرورت ایمن‌سازی مدارس
ایجاد مدارس امن جدید و ایمن‌سازی مدارس موجود، به دلیل استقرار آنان در گستره کلیه شهرها و هم چنین روستاهای کشور ضرورت دارد و افزایش امنیت روانی دانش‌آموزان و خانواده‌ها را به همراه خواهد داشت.
ملاحظه می‌شود که نسبت به اهمیّت ایمن‌سازی گفته شد«با توجّه به ضرورت افزایش ایمنی شهرها و تأمین آرامش مورد نیاز شهروندان و افزایش پایداری ملی، و بهره‌مندی مضاعف از سرمایه‌های ملی مدارس به عنوان فضاهای چند منظوره با قابلیت خدمات رسانی به محله در شرایط مختلف ایفای نقش خواهند داشت.»[۲۵۶]
تعلیم و تربیت در شرایط ایمنی، بهداشتی و برخوردار از خدمات بهداشتی درمانی یکی از حقوق مسلم فردی و اجتماعی دانش‌آموزان است. مکان مدرسه که در آن تعلیم و تربیت کودکان صورت می‌پذیرد و شخصیت اجتماعی و روانی آن‌ها ساخته می‌شود، باید نیازهای جسمی و روانی دانش‌آموزان به ویژه بهداشت و سلامت آن‌ها را تأمین کند.
بند سوم) ویژگی‌های مدارس امن
در راستای تحققّ سند بنیادین، مدارس امن در افق چشم انداز ۲۰ ساله کشور، مدارس می‌بایستی دارای ویژگی‌های زیر باشند:
- ساختمان و مصالح بکار رفته در آن و سایر اقلام می‌بایست در برابر آتش‌سوزی مقاومت لازم را دارا باشند.
- تمام طبقات ساختمان بایستی دارای مسیر خروج اضطراری برای تخلیه ساکنین باشد.
- مصالح بکار رفته درنازک کاری‌ها باید از مواد غیر قابل اشتعال باشد.
- راه‌پله‌ها و درهای خروجی نهایی باید عاری از هر گونه مانع بوده و جهت تمام درهای خروجی به سمت خارج و در وضعیتی باشند که بتوان به آسانی آن‌ها را باز کرد.
- احداث مدرسه بیش از سه طبقه ارتفاع ممنوع می‌باشد، تعبیه بالکن در هر ضلع ممنوع است.
- کلیه نقاط پرتگاهی و مسیرهای خروج باید به نرده محافظ مجهز باشند.
مطابق آئین‌نامه اجرایی ایمنی مدارس تمام پنجره‌های مشرف به حیاط یا خیابان بایستی دارای حفاظ نرده‌ای با قابلیت باز شدن در مواقع اضطراری باشند. مطابق همین آئین‌نامه وجود دو درب در هر کلاس در کاهش خسارت‌های جانی بسیار مؤثر است.
- در مدارس باید خاموش کننده‌های دستی پودر و گاز کربنیک به تعداد لازم حداکثر به فاصله هر ۲۲ متر یک دستگاه در نظر گرفته شود.
- استفاده از قرقره‌های آتش‌نشانی(هورزیل) متصل به آب شهر یا منبع ذخیره مجزا و پمپ مستقل در فواصل لازم و مناسب ضرورمی باشد.
- مدرسه سیستم آلارم ایمنی و امنیتی مرکزی مجهز شود.
- مواد شیمیایی آزمایشگاه در جای مناسب نگهداری شوند.
- ابزار ظریف و مواد شیمیایی سمّی و خطرناک در قفسه‌های قفل‌دار نگهداری شوند.
بند چهارم) راه‌های افزایش ضریب ایمنی مدارس
آن چه قابل توجّه است، میزان شیوع حوادث است که نوع و نحوه و علل آن در کشورها متفاوت است لذا لحاظ موارد زیر در افزایش ایمنی مؤثر است.
ایجاد فضاهای آموزشی مناسب و استاندارد، نظارت و توسعه فرهنگ رفتاری دانش‌آموزان، معابر رو به پشت بام محفوظ شوند، در کلاس‌ها به طرف بیرون باز شود تا در صورت هجوم دانش‌آموزان هنگام حوادثی مانند آتش‌سوزی درکلاس به راحتی باز شود، در کلاس‌ها داری دستگیره مناسب و سالم باشد، رفع معایب فنی ساختمان، رفع گودال‌ها و چاله‌های کف کلاس‌ها، راهروها و حیاط مدرسه، خوداری استفاده و کاربردهای دیگر از موتورخانه، خودداری از.نگهداری کاغذ و اقلامی که آتش‌زا هستند در موتورخانه، خودداری از نگهداری سوخت بخاری‌های نفت‌سوز در داخل ساختمان
طرح های پژوهشی انجام شده با موضوع بررسی میزان تأثیر هویت قومی بر مشارکت سیاسی مطالعه ...
