۱-۴-۱- هدف کلی : هدف کلی هدف کلی پژوهش حاضر ، بررسی تأثیر آموزش مهارتهای ارتباطی در افزایش سلامت روانشناختی دانش آموزان مراجعه کننده به مشاورین مدارس است.
۱-۴-۲- اهداف جزئی : هدف های جزئی این پژوهش عبارتند از :
- بررسی اثر بخشی آموزش مهارت های ارتباطی در بهبود شیوۀ حل مساله در افراد .
- بررسی تأثیر آموزش مهارتهای ارتباطی در اصلاح شیوه های مقابله ای افراد با تعارض های بین فردی .
- بررسی تأثیر آموزش مهارت های ارتباطی در نحوه ابراز وجود افراد .
- بررسی و مقایسه اثر بخشی آموزش مهارت های ارتباطی در دوره راهنمایی و دوره دبیرستان.
۱-۵- فرضیه های پژوهش
این پژوهش در صدد آموزن فرضیه های زیر است :
۱- آموزش مهارت های ارتباطی در سلامت روانشناختی افراد مؤثر است .
۲- آموزش مهارتهای ارتباطی درشیوه حل تعارض بین فردی افراد مؤثر است.
۳- آموزش مهارتهای ارتباطی درشیوه حل مساله افراد تاثیر می گذارد .
۴- آموزش مهارتهای ارتباطی منجر به افزایش میزان جراتمندی یا قاطعیت در افراد می شود .
۵- اثر بخشی آموزش مهارتهای ارتباطی در سلامت روانشناختی دانش آموزان دوره راهنمایی و متوسطه متفاوت است .
۱-۶- تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها
متغیرها و مفاهیم مرتبط با آنها ، در این پژوهش به شرح ذیل می باشد.
۱-۶-۱- سلامت روانشناختی^[۱۹]
-تعریف مفهومی : بعدی از مفهوم سلامت است و به معنی ادارک مثبت فرد از رویدادها و شرایط زندگی است که در اثر عوامل درونی (مانند شخصیت ) و عوامل بیرونی (مانند تأثیرات محیطی ) چنین ادراکی حاصل می شود (بزنر ^[۲۰]و اشتاین هاردت^[۲۱] ، ۱۹۹۷). همچنبن سلامت روانشناختی یک پدیدۀ چند بعدی است و دارای خصصیه های
عاطفه ، شناخت ، رفتار ، خود پنداشت و روابط بین شخصی می باشد (وسینگ ^[۲۲] و ون ادن ،۱۹۹۴؛ نقل از باباپور ، ۱۳۸۱) .
- تعریف عملیاتی : در این پژوهش سلامت روانشناختی عبارت از نمره ای است که فرد در آزمون SCL-90-R بدست می آورد.
۱-۶-۲- شیوه های حل مساله^[۲۳]
- تعریف مفهومی : مهارت حل مسا له به فرایندی شناختی – رفتاری ابتکار ی فرد اطلاق می شود که به وسیلۀ آن فرد می خواهد راهبرهای مؤثر و سازگارانه مقابله ای برای مشکلات روزمره را تعیین ، کشف با ابداع کند( دزوریلا وشیدی ، ۱۹۹۲ ) . مهارت های حل مساله ، مؤلفه هایی همچون توانایی برخورد با مسائل ، استفاده از مراحل حل مساله ، شناسایی راه حل های گوناگون هنگام مواجهه با مشکل و انتخاب مؤثرترین راه حل ، گردآوری اطلاعات و ارزیابی و تحلیل آن ها ودر نهایت حل مشکل را در برمی گیرد (الیوت و همکاران ، ۱۹۹۵).

- تعریف عملیاتی : در این پژوهش شیوه حل مساله عبارت است از نمره ای که فرد در مقیاس شیوۀ حل مساله کسیدی و لانگ بدست می آورد .
۱-۶-۳- شیوه های حل تعا رض بین فردی
- تعریف مفهومی : شیوه حل تعارض رفتارهایی است که شخص به هنگام مواجه شدن با یک موقعیت تعارضی از خود نشان می دهد تا بتواند بر آن موقعیت غلبه کند .
این شیوه ها عبارتند از عبارتند از شیوۀ اجتنابی^[۲۴] ، مهربانانه^[۲۵] ، مصالحه گرانه^[۲۶] ، سلطه گرانه^[۲۷] و همراهانه ^[۲۸]. شیوه های حل تعارض ، نشانگر دو بعد « توجه به خود » و توجه به دیگران » (رحیم^[۲۹] ، ۱۹۸۶ ) و یا دو بعد « رابطه سالم » و « رابطه نا سالم » ( هاریگوپال، ۱۹۹۵ ) می باشد.
- تعریف عملیاتی : در این پژوهش ، شیوه حل تعارض بین نمره ای است که فرد در مقیاس نسخه دوم شیوه مقابله رحیم بدست می آورد.
۱-۶-۳- مهارت جرأت ورزی
- تعریف عملیاتی : ابراز وجود ، شیوه ای از ابراز نیازها ، خواسته ها و احساسات است که به معنای برسمیت شناختن حقوق خود در عین احترام گذاشتن به حقوق دیگران می باشد ، و جرأتمند بودن به معنای برقرار کردن ارتبا ط به شیوه ای غیر منفعلانه و غیر پرخاشگرانه است ( کنرلی ترجمه مبینی ) . مؤلفه های این مهارت عبارتند از : ابراز وجود ، نه گفتن به درخواست های نا معقول دیگران ، حفظ استقلال در بین دوستان ، تقاضای تغییر رفتارهای نامطلوب از دیگران ، ابراز عقاید متفاوت ، پذیرش کاستی خود ، آغاز و ادامۀ تعا ملات با دیگران ، ابراز احساسات مثبت .
- تعریف عملیاتی : در این پژوهش مهارت جرأت ورزی نمره ای است که فرد از طریق مقیاس جرأتمندی جرابک بدست می آورد .
فصل دوم
پیشینه تحقیق و پایه های
نظری
در این قسمت مفهوم سلامت روانی و دید گاه های مربوط به اثر بخش بودن آموزش مهارت های زندگی و مهارت های ارتباطی ، بویژه اثر بخشی مهارت های حل مساله ، حل تعارض بین فردی و جرأت ورزی در افزایش سلامت روانی و کاهش مشکلات روانشناختی افراد ، مورد بررسی بیشتر قرار می گیرد .
۲-۱- مفهوم سلامت
سازمان بهداشت جهانی^[۳۰] (۱۹۴۷ ) سلامت را چنین تعریف می کند :
« سلامت عبارت است از حالت بهزیستی کامل جسمانی ، روانی و اجتماعی و نه فقط فقدان بیماری یا ناتوانی » . دان (۱۹۶۷، نقل از ادلین^[۳۱] و همکاران ، ۱۹۹۹ ) سلامت را یک روش کنش وری وحدت یافتهای می داند که هدفش به حداکثر رساندن توان فرد است . به نظر وی سلامت مستلزم این است که فرد طیف تعادل و جهت یا مسیر هدفمند را با محیط ، یعنی جایی که در آن کنش وری خود را آشکار می سازد ، نگه دارد (بزنز ،
اشتاین هاردت ،۱۹۹۷ ). همچنین لارسون ( ۱۹۹۶ ، نقل از کی یس ،۱۹۹۸ ) عقیده دارد ، سلامت عبارت است از فقدان وضعیت و احساسات منفی که نتیجه آن سازگاری و تطابق با دنیای خطرناک است (بابا پور خیر الدین ، ۱۳۸۱ ).
۲-۲- ابعاد سلامت
دانشمندان معتقدند که سلامت دارای ابعادی به شرح زیر می باشد:
- سلامت جسمانی : عبارت است از سلامت بدن ، که این سلامت از طریق تغذیه صحیح ، ورزش منظم ،اجتناب از عادات مضر ، آگاهی یافتن و احساس مسئولیت در قبال سلامت و تندرستی ، بدنبال مراقبت های پزشکی بودن در صورت نیاز و شرکت کردن
در فعالیت هایی که به پیشگیری از بیماری کمک می کند ،محقق میشود.