ج) واپس‌روی: حل و فصل کردن تعارض هیجانی یا استرس با برگشتن به رفتارهای بچه گانه.
۷-۶-۳-۲٫ دفاع هایی که جدایی از واقعیت را دربر دارند.
الف) فرافکنی هذیانی: نسبت دادن هذیانی صفات یا احساس‌های شخصی ناخوشایند به دیگران برای مصون نگهداشتن خود از اعتراف به ویژگی‌های شخصی زننده.

ب) تحریف روان‌پریشی: حل و فصل کردن تعارض هیجانی یا استرس با متوسل شدن به سوء تعبیرهای هذیانی واقعیت (انجمن روانپزشکی امریکا، ۲۰۰۰؛ ترجمه نیکخو و همکاران، ۱۳۸۴).
در نظام روان تحلیل گری هر اختلال روانی با مکانیزم های دفاعی غیر انطباقی مشخصی همراه است و دفاعها نقش مهمی در سلامت روانی افراد ایفا می­ کنند(بوند و پری،۲۰۰۴). از این رو به نظر می رسد که بتوان مکانیزم های دفاعی را به عنوان شاخص پیش بینی کننده اختلالات روانی به کار برد.
۴-۲- طرحواره های ناسازگار اولیه
اطلاعاتی که ما از جهان خارج می گیریم در شبکه پیچیده ای از دانسته ها و اطلاعات قبلی مورد تفسیر قرار می­گیرند. از زمان­های قدیم درباره تاثیر دریافتهای قبلی در ادراک ها و تصورات جدید نظریاتی عنوان شده است. یکی از قوی ترین سازوکارها و مفاهیمی که در این مورد به کار رفته طرحواره است. طرحواره ها را می توان ساختارهایی برای بازیابی مفاهیم کلی ذخیره شده در حافظه یا مجموعه ی سازمان یافته ای از اطلاعات باورها و فرضها دانست.محتوای هر طرحواره از طریق تجربه های زندگی فردی ساخته و پرداخته می شود،سازمان می یابد و در ادراک و ارزیابی اطلاعات جدید مورد استفاده قرار می گیرد(.مارتین، ۱۹۹۰؛ به نقل از سالاری، ۱۳۹۲)
یانگ(۱۹۹۹) معتقد است که طرحواره الگوی ثابت و درازمدتی است که در دوران کودکی به وجود آمده تا زندگی بزرگسالی نیز ادامه یافته است ما از طریق این طرحواره ها به جهان نگاه می کنیم طرحواره ها باورها و احساسات مهمی در مورد خود ومحیط می باشند که افراد آنها را بدون چون و چرا پذیرفته اند آنها خود تداوم بخشند و در برابر تغییر مقاومت زیادی نشان می دهند.
طرحواره ها را می توان ساختارهایی برای بازیابی مفاهیم کلی ذخیره شده در حافظه یا مجموعه ی سازمان یافته ای از اطلاعات باورها و فرض ها دانست.محتوای هر طرحواره از طریق تجربه های زندگی فردی ساخته و پرداخته می شود،سازمان می یابد و در ادراک و ارزیابی اطلاعات جدید مورد استفاده قرار می گیرد.(یانگ، ۲۰۰۳)
طرحواره ها از طریق پردازش اطلاعات بر رفتار تاثیر می گذارند و در جریان تفکر به تصمیم گیری کمک می کنند و قابل انتظار ترین پیش بینی را فراهم می آورند. اما در برخی فرایندهای ذهنی ممکن است در نقش عاملی مقاوم در برابر تغییر عمل کنند و موجب کندی در فرایند تغییر الگوهای رفتاری شوند( یانگ، ۲۰۰۷). بر این اساس یانگ(۱۹۹۰) معتقد است که طرحوارهِ، الگوی ثابت و دراز مدتی است که در دوران کودکی به وجود آمده و تا زندگی بزرگسالی نیز ادامه می یابد. لذا طرحواره ها دانش افراد در مورد خودشان و جهان هستند و در نحوه تفسیر افراد از رویدادها تاثیر می گذارند(یانگ،۲۰۰۳).
طرحواره به طور کلی ، به عنوان ساختار ، قالب یا چهارچوب تعریف می شود . واژه طرحواره در روان شناسی و به طور گسترده در حوزه شناختی ، تاریخچه ای غنی و برجسته دارد. در حوزه رشد شناختی ، طرحواره را به صورت قالبی در نظر می گیرند که بر اساس واقعیت یا تجربه شکل می گیرد تا به افراد کمک کند تجارب خود را تبیین کنند . طرحواره ، بازنمایی انتزاعی خصوصیات متمایز کننده یک واقعه است . به عبارت دیگر طرحی کلی از عناصر برجسته یک واقعه را طرحواره می گویند. در روان شناسی ، احتمالا این واژه بیشتر با کارهای پیاژه تداعی می شود ، چرا که او در مراحل مختلف رشد شناختی به تفصیل در خصوص طرحواره ها بحث کرده است . در حوزه رشد شناختی ، طرحواره به عنوان « نقشه انتزاعی شناختی » در نظر گرفته می شود که راهنمای تفسیر اطلاعات و حل مسئله است . بنابراین ما به یک طرحواره زبانی برای فهم یک جمله و به یک طرحواره فرهنگی برای تفسیر یک افسانه نیازمندیم . در حوزه شناخت درمانی بک (۱۹۶۷) در اولین نوشته هایش به مفهوم طرحواره اشاره کرد( یانگ و همکاران ، ۱۳۹۰).
یانگ معتقد است هر کدام از علائم آسیب شناسی روانی با یک یا تعداد بیشتری از طرحواره های اولیه مرتبط است (دیلات و همکاران ،۲۰۰۴ ؛ به نقل ازشهامت ، ۱۳۸۹). همچنین یانگ معتقد است روش هایی که والدین در برخورد با فرزندان خود اعمال می کنند در شکل گیری رشد دوران کودکی و خصایص بعدی شخصیت و رفتار آنها تأ ثیر فراوان و عمیقی دارد. الگوها و رفتارهای نادرست والدینی و رفتارهای ناسالممی تواند منجر به ایجاد طرحواره های ناسازگار اولیه و در نهایت بروز مشکلات رفتاری ، اختلالات هیجانی ، اختلالات شخصیت شود (کاملی و همکاران،۱۳۹۰، به نقل از سالاری،۱۳۹۲). یانگ مطرح کرد که تجارب آزارنده مداوم با مراقبان و افراد مهم زندگی در طول دوران کودکی و نوجوانی در تعامل با خلق و خوی درونی می تواند منجر به خود حفاظتی در روش های ناکارامد تفکر ،احساس و رفتار شود ( ریجکیبوئر و دی بو، ۲۰۱۰؛ به نقل از سالاری، ۱۳۹۲). در طرحواره درمانی، طرحواره های ناسازگار اولیه به عنوان یک الگو یا موضوع گسترده و جامع تعریف می شوند که متشکل از هیجانات ، حافظه ها و شناخت ها و احساس های بدنی در ارتباط با خود، در روابط با دیگران هستند و در دوران کودکی و نوجوانی به وجود می آیند در سراسر زندگی شخص وجود دارند و تاحدزیادی ناکارآمدند(تیم،۲۰۱۰). در شناخت درمانی ، مفهوم طرحواره برای درک و درمان اختلال های شخصیت اساسی و ضروری است (یانگ و همکاران، ۲۰۰۳به نقل از تیم ، ۲۰۱۱).
۱-۴-۲- ریشه های تحولی طرحواره های ناسازگار اولیه
یانگ (۱۹۹۴ به نقل از شهامت و همکاران۱۳۸۹) منشأ طرحواره های ناسازگار اولیه را در سه عامل می بیند:
۱٫نیازهای هیجانی اساسی که این نیازها شامل پنج حیطه: الف) دل بستگی ایمن به دیگران که شامل احساس امنیت ، ثبات ، و پذیرش است.ب) خودمختاری، رقابت و احساس هویت،ج) آزادی بیان نیازها و هیجانات، د) خودانگیخته بودن و )محدودیت های معقول و خودکنترلی.

2. 2. تجارب اولیه زندگی( ناکامی در ارضای نیازهای اولیه، ارضای بیش ازحد و همانندسازی با رفتار نادرست والدین).

۳٫مزاج هیجانی کودک( مجموعه ویژگی های خلقی کودک که ذاتی هستند و متمایز کننده شخصیت اولیه کودک می باشد).
در ادامه بطور مختصر هر یک از این سه عامل را توضیح می دهیم.
۱-۱-۴-۲٫ نیازهای هیجانی اساسی
یانگ(۱۹۹۹به نقل از تیم، ۲۰۱۰) بیان کرد دلبستگی ایمن به دیگران، خود تنظیمی ، آزادی در بیان نیازها و هیجان های سالم ، خودانگیختگی ، محدودیت های واقع بینانه و خویشتن داری؛نیازها و هدف های اولیه ای می باشند که کودک به منظور دستیابی به یک رشد سالم باید به آنها دست یابد(تیم،۲۰۱۰).
زمانی که مراقبان دستیابی یه یک یا بیشتر از این ا هداف را دشوار سازند طرحواره­های ناسازگار اولیه رشد می­یابند یا به بیانی دیگر طرحواره­های ناسازگار اولیه به دلیل ارضا نشدن نیازهای هیجانی اساسی به وجود می­آیند(وانگ و همکاران،۲۰۱۰؛به نقل از تیم^[۹۰] ، ۲۰۱۰). این نیاز های اساسی عبارتند از:
۱-دل بستگی ایمن به دیگران ( شامل نیاز به امنیت ، ثبات ، محبت و پذیرش) .
۲-خودتنظیمی، کفایت، هویت .
۳-آزادی در بیان نیاز­ها و هیجان­های سالم .
۴-خودانگیختگی و تفریح .
۵-محدودیت­های واقع بینانه و خویشتن داری.
یانگ معتقد است که این نیاز­ها جهان شمول هستند . همه انسان­ها ، این نیاز­ها را دارند ، اگرچه شدت این نیاز­ها در بعضی افراد بیشتر است . فردی که از سلامت روان برخوردار است ، می ­تواند این نیاز­های هیجانی اساسی را به طور سازگارانه­ای ارضاء کند(یانگ، ۱۳۹۲).
۲-۱-۴-۲٫ تجارب اولیه زندگی
چهار دسته از تجارب اولیه زندگی روند اکتساب طرحواره­ها را تسریع می­ کند . اولین دسته از این تجارب ، ناکامی ناخوشایند نیازها است. این حالت وقتی اتفاق می­افتد که کودک تجارب خوشایندی را تجربه نکند. طرحواره­هایی مانند محرومیت هیجانی و رهاشدگی به دلیل نقص در محیط اولیه به وجود می­آیند. در محیط زندگی چنین کودکی ، ثبات ،درک شدن یا عشق وجود ندارد.
نوع دوم تجارب اولیه زندگی که طرحواره ها را به وجود می آورند ، آسیب دیدن و قربانی شدن هستند . در چنین وضعیتی ، کودک آسیب می ­بیند یا قربانی می­ شود و طرحواره­هایی مثل بی اعتمادی / بدرفتاری ، نقص/ شرم یا آسیب پذیری نسبت به ضرر در ذهن او شکل می­گیرد.
در نوع سوم تجارب ، مساله این است که کودک، چیز­های خوب را زیاد تجربه می­ کند. والدین جهت رفاه و آسایش کودک ، همه کار می­ کنند، در حالیکه برای رشد سالم کودک تامین رفاه و راحتی در حد متعادل لازم است در اثر این گونه تجارب در ذهن کودکان طرحواره­هایی نظیر وابستگی / بی کفایتی یا استحقاق / بزرگ منشی به وجود می ­آید.
نوع چهارم تجارب زندگی که باعث شکل گیری طرحواره ها می­ شود؛ درونی سازی اتنخابی یا همانندسازی با افراد مهم زندگی است . کودک به طور انتخابی با افکار، احساسات، تجارب و رفتار­های والدین خود همانندسازی کرده و آنها را درونی سازی می­ کند(یانگ و همکاران، ۱۳۹۲).
۳-۱-۴-۲٫ خلق و خوی هیجانی
علاوه بر محیط زندگی اولیه، عوامل دیگری نیز در شکل گیری طرحواره ها نقش بازی می­ کنند که در این میان خلق و خوی هیجانی کودک از اهمیت بسزایی برخوردار است . طبق گفته­ی یانگ خلق وخوی کودک نقش مهمی در رشد طرحواره­ها دارد چون در نهایت خلق و خوی کودک است که اورا در معرض فرزندپروری نادرست قرار می­دهد و به این طریق زمینه را برای رشد طرحواره های ناسازگار فراهم می­ کند(یانگ و همکاران،۱۳۹۲).
۲-۴-۲- حوزه های طرحواره های ناسازگار اولیه
در مدل یانگ هجده طرحواره بر طبق پنج نیاز هیجانی ارضا نشده تقسیم می شوندکه حوزه های طرحواره نامیده می­شوند(یانگ و همکاران،۱۳۹۲). پنج حوزه طرحواره را یانگ(۲۰۰۳) به شکل زیر توضیح داده است:
۱-۲-۴-۲٫حوزه ی اول: بریدگی و طرد
افرادی که طرحواره هایشان در این حوزه قرار دارد ، نمی ­توانند دل بستگی­های ایمن و رضایت بخشی با دیگران برقرار کنند. چنین افرادی معتقدند که نیاز آنها به ثبات، امنیت، محبت، عشق و تعلق خاطر برآورده نخواهد شد. خانواده­های اصلی آنها معمولا بی ثبات ( رها شدگی/ بی ثباتی)، بدرفتار (بی اعتمادی / بدرفتاری)، سرد و بی عاطفه( محرومیت هیجانی)، طردکننده( نقص/شرم) یا منزوی(انزوای اجتماعی / بیگانگی ) هستند. افرادی که طرحواره هایشان در حوزه بریدگی و طرد قرار می­گیرند( مخصوصا چهار طرحواره اول)، اغلب بیشترین آسیب را می­بینند. بسیاری از آن­ها ، دوران تکان دهنده­ای داشته اند و در بزرگسالی تمایل دارند به گونه ­ای نسنجیده و شتاب زده از یک رابطه خود آسیب رسان به رابطه ای دیگر پناه ببرند یا از برقراری روابط بین فردی نزدیک اجتناب کنند(یانگ و همکاران،۱۳۹۲).
۱-رها شدگی / بی ثباتی:
افرادی که این طرحواره را دارند معتقدند که روابطشان با افراد مهم زندگی شان ثباتی ندارد و احساس می­ کنند افراد مهم زندگی­شان در کنارشان نمی­مانند زیرا از نظر هیجانی غیر قابل پیش بینی­اند و فقط چند صباحی به طور موقت در کنار آنها حضور دارند. فردی که چنین طرحواره­ای در او شکل گرفته باشد، معتقد است هر لحظه امکان دارد افراد مهم زندگی­اش بمیرند یا این که او را رهاکنند و به فرد دیگری علاقه مند شوند(یانگ،۲۰۰۳).
۲-بی اعتمادی/ بدرفتاری :
طرحواره بی اعتمادی-بد رفتاری این انتظار را بوجود می ­آورد که دیگران با کوچک­ترین فرصت از آنها سوء استفاده می­ کنند؛ به عنوان مثال به آنها آسیب می­زنند، تحقیرشان می­ کنند، دروغ می­گویند، بدرفتاری می­ کنند، فریب می­ دهند یا آنها را دست می­اندازند. چنین انتظاری باعث می­ شود فرد وقایع پیرامون را به گونه ­ای خاص ادراک کند: آسیبی که دیگران وارد نموده اند، عمدی بوده و یا اینکه در نتیجه بی مبالاتی و غفلت مفرط پدید آمده است(یانگ،۲۰۰۳).
۳-محرومیت هیجانی :
انتظار اینکه تمایلات و نیازهای فرد به برقراری رابطه هیجانی و حمایت عاطفی به اندازه کافی از جانب دیگران ارضا نمی­شوند. تا بحال سه نوع محرومیت هیجانی شناخته شده که عبارتند از:
الف) محرومیت محبت: فقدان عاطفه یا توجه.
ب) محرومیت از همدلی: درک نشدن، به حرف دل فرد گوش ندادن.
ج) محرومیت از حمایت: نداشتن منبع قدرت، راهنمایی نشدن از سوی دیگران.
۴- نقص/شرم :
افراد با این طرحواره احساس می­ کنند افرادی نامطلوب، حقیر و بی ارزش هستند و در مهم ترین جنبه­ های شخصیتش، انسانی ناقص است. این که در نظر افراد مهم زندگی اش ،فردی نامطلوب به حساب می ­آید. همچنین این طرحواره، حساسیت بیش از حد نسبت به انتقاد، طرد، سرزنش، کمرویی، مقایسه­های نابجا، احساس ناامنی درحضور دیگران و حس شرمندگی در ارتباط با عیب و نقص های درونی را در برمی گیرد. این نقاط ضعف ممکن است شخصی ( تکانه­های خشم، تمایلات جنسی غیرقابل پذیرش، خودخواهی) یا عمومی ( ظاهر غیر جذاب و مشکلات اجتماعی) باشند(یانگ۲۰۰۳).