R&D IN: شدت تحقیق و توسعه
R&D EX: هزینه های تحقیق و توسعه
NI: سود خالص عملیاتی
۱-۶-۳. شیوه اندازه گیری کارآیی مالی
یکی از متغییرهای وابسته این پژوهش، کارآیی مالی شرکتها است که در قالب نسبتهای سودآوری ارائه شده توسط نوو، اندازه گیری میشود. زیرا نسبتهای سودآوری به عنوان یکی از مهمترین معیارهای کارآیی مالی در نظر گرفته میشوند.در این میان از بازده داراییها بعنوان نماینده کارآیی مالی استفاده خواهد شد.
بازده داراییها : این نسبت بیانگر کارآیی استفاده از داراییها است و میزان سود به ازای هر ریال از وجوه سرمایهگذاری شده در شرکت را نشان میدهد:
ROA: بازده دارایی ها؛
NI: سود خالص؛
۱-۶-۴. شیوه اندازه گیری ارزش شرکت
جهت اندازه گیری ارزش شرکت در این تحقیق از معیار کیوتوبین استفاده میشود. کیوتوبین عبارتست از نسبت ارزش بازار شرکت بر ارزش دفتری یا ارزش جایگزینی داراییهای شرکت. از آنجایی که بدست آوردن ارزش جایگزینی داراییهای شرکت با توجه به اطلاعات موجود در صورتهای مالی و گزارشات بورس مشکل و اغلب موارد غیر ممکن است از ارزش دفتری داراییهای شرکت در مخرج کسر استفاده میگردد و در صورت کسر نیز ارزش بازار شرکت، مجموع ارزش بازار سهام شرکت و ارزش دفتری بدهی‌ها است. بدین ترتیب کیوتوبین از فرمول زیر محاسبه میگردد:
Tobin’s Qi,t= M.V.S+ B.V.D/ B.V.A
M.V.S : ارزش بازار سهام عادی
B.V.D :ارزش دفتری بدهی‌ها
B.V.A : ارزش دفتری داراییها
۱-۷. روش تحقیق
روش تحقیق توصیفی و از نوع همبستگی است. توصیفی به این دلیل که هدف آن توصیف کردن شرایط یا پدیده های مورد بررسی است و برای شناخت بیشتر شرایط موجود میباشد و همبستگی به دلیل اینکه در این تحقیق رابطه بین متغیرها موردنظر است. تحقیق حاضر به بررسی روابط بین متغیرها پرداخته و در پی اثبات وجود این رابطه در شرایط کنونی براساس داده های تاریخی میباشد. بنابراین میتوان آن را از نوع پس رویدادی طبقهبندی نمود. در اینگونه تحقیقات، محقق به بررسی علت و معلول (متغیر مستقل و متغیر وابسته) پس از وقوع میپردازد. در این تحقیقات بین متغیرها یک رابطه آماری وجود دارد که هدف بررسی این رابطه میباشد . همچنین متغیرها قابل دستکاری نیستند.
هدف تحقیق بررسی ارتباط بین سرمایه فکری و سرمایه نوآوری با کارآیی مالی و ارزش شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد. براین اساس داده های شرکتهای نمونه برای یک دوره زمانی شش ساله از ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۸ جمعآوری میگردد. سپس براساس روش ذیل متغیرهای تحقیق اندازه گیری و فرضیات آزمون میگردند.
۱-۸. جامعه آماری
جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه شرکتهای موجود در صنعت داروسازی و صنعت سیمان پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد. با توجه به محدودیتی که در جامعه آماری اعمال شده است؛ نمونه آماری تحقیق منطبق با جامعه آماری است. بعبارت دیگر کلیه اعضای جامعه آماری که دارای شرایط ذیل بودهاند؛ در نمونه وارد شدهاند.
پایان سال مالی شرکت منتهی به پایان اسفند باشد.
شرکت در دوره مورد مطالعه تغییر سال مالی نداشته باشد.
نماد معاملاتی شرکت به تابلوی غیررسمی بورس منتقل نشده باشد.
نماد معاملاتی شرکت فعال و حداقل یکبار در سال معامله شده باشد.
اطلاعات مالی شرکت در دوره مورد مطالعه در دسترس باشد.
بنابراین روش نمونه گیری حذفی سیستماتیک و دوره تحقیق ۶ سال متوالی از ۱۳۸۳ لغایت ۱۳۸۸ است و براساس ملاحظات فوق شرکتهایی که شرایط مذکور را نداشتهاند از نمونه حذف شدهاند.
۱-۹. روش جمعآوری داده ها
با توجه به ماهیت این تحقیق از دو روش میدانی و کتابخانهای استفاده میشود:
روش کتابخانهای: استفاده از منابع کتابخانهای که شامل کتاب، مجلات، پایان نامهها، مقالات و اینترنت میباشد. این روش برای انجام مطالعات مقدماتی، تدوین فصل ادبیات تحقیق و چارچوب نظری پژوهش بکار میرود.
روش میدانی: برای جمعآوی داده های مربوط به فرضیات تحقیق به گروه شرکتهای پذیرفته در بورس مراجعه خواهیم نمود و پس از استخراج اطلاعات مورد نیاز از طریق نرم افزار تدبیر پرداز و بانکهای اطلاعاتی سازمان بورس و تجمیع داده ها در ستونهای Excel به آزمون و تحلیل و تفسیر نتایج جهت تصمیمگیری در خصوص فرضیات پژوهش میپردازیم.
۱-۱۰. روش آزمون فرضیات
در این تحقیق از روش “رگرسیون حداقل مربعات جزئی” برای تخمین رابطه بین متغیرها استفاده میشود. هدف این روش حداکثر نمودن واریانس توزیع است. بنابراین، ضریب تعیین و معنیداری روابط بین متغیرهای اساسی تحقیق نشان دهنده مناسب بودن مدل هستند.
جهت آزمون فرضیات این تحقیق ۴ الگوی رگرسیونی برازش داده شده است. در این الگوها متغیرهای وابسته تحقیق شامل ارزش شرکت و کارآیی مالی تابعی از سرمایه فکری و سرمایه نوآوری تلقی شدهاند. همچنین از متغیرهای اندازه شرکت و نرخ رشد فروش بعنوان متغیرهای کنترل جهت خنثی کردن ویژگیهای مختلف شرکتهای نمونه آماری استفاده شده است.
الگوی آزمون فرضیه اول Qit=β۰+ β۱ VAIC it+ β۲SIZE it+ β۳GROW it+ε it
الگوی آزمون فرضیه دوم Qit=β۰+ β۱ RDT it+ β۲SIZE it+ β۳GROW it+ε it
الگوی آزمون فرضیه سوم ROAit=β۰+ β۱VAIC it+ β۲ SIZE it+ β۳ GROW it+ε it
الگوی آزمون فرضیه چهارم ROAit=β۰+ β۱RDT it+ β۲SIZE it+ β۳GROW it+ε it
Qit: معیار کیوتوبین (شاخص ارزش شرکت)
ROAit: بازده داراییهای شرکت (محاسبه شده در بند ب-۳)
VAIC it: کارآیی سرمایه فکری (محاسبه شده در بند ب-۱)
RDT it: شدت تحقیق و توسعه (محاسبه شده در بند ب-۲)
SIZE it: لگاریتم طبیعی داراییهای شرکت (متغیر کنترل اندازه شرکت)
GROW it: نرخ رشد فروش (تفاوت بین درآمد فروش دوره t+1 و دوره t تقسیم بر درآمد فروش دوره t)
۱-۱۱. قلمرو زمانی تحقیق
محدوده زمانی تحقیق شامل شش سال متوالی از سال ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۸ میباشد که بررسی فرضیات تحقیق با بهره گرفتن از داده های واقعی این سالها انجام میپذیرد. براساس هدف تحقیق اطلاعات مربوط به دوره فوق بررسی و ارتباط بین متغیرها برازش میگردد.
۱-۱۲. قلمرو مکانی تحقیق
قلمرو مکانی تحقیق بازار بورس اوراق بهادار تهران میباشد و تمامی شرکتهای پذیرفته شده در بورس که شرایط مذکور در بند جامعه آماری را داشته باشند؛ در نمونه آماری وارد میشوند.
۱-۱۳. تعریف واژهگان تحقیق
سرمایه فکری: نوعی سرمایه ارزشمند است که دارایی نامشهود یک سازمان شناخته میشود. اقتصاد امروز مبتنی بر سرمایه فکری است و کالاهای آن دانش و اطلاعات هستند. سرمایه فکری عامل مهم فکری شامل دانش، اطلاعات، اموال فکری و تجربیات است که میتواند برای ایجاد ثروت به کار رود. این مجموعه شامل قدرت فکری یا دانش مفید است.
سرمایه نوآوری: سطح دانش موجود در واحد انتفاعی برای ایجاد محصولات جدید و کسب مزیت رقابتی متمایز بودن با عنوان سرمایه نوآوری تعبیر میشود. شاخص اندازه گیری این متغیر، شدت تحقیق و توسعه میباشد.
ارزش شرکت: جهت اندازه گیری ارزش شرکت از معیار کیوتوبین استفاده میشود. کیوتوبین عبارتست از نسبت ارزش بازار شرکت بر ارزش دفتری یا ارزش جایگزینی داراییهای شرکت.
کارآیی مالی : در این تحقیق جهت اندازه گیری کارآیی مالی از نسبت بازده داراییها استفاده میشود. این نسبت بیانگر کارآیی استفاده از داراییها است و میزان سود به ازای هر ریال از وجوه سرمایهگذاری شده در شرکت را نشان میدهد.
۱-۱۴. خلاصه فصل
در انجام هر تحقیق و پژوهشی یکی از مهمترین بخشها، ارائه طرح تحقیق (کلیات) مناسب و کامل میباشد. در این فصل سعی شد تا با بیان کلیه جوانب تحقیق، در خصوص مطالعه انجام شده اطلاعات کامل و قابل فهمی ارائه گردد.
