با توجه به وضعیت توپوگرافی منطقه از لحاظ وضعیت ساحلی، بندرانزلی دارای یکی از قابلیت‌های مهم گردشگری می‌باشد.
تصویر ۳-۱- نمایی از سواحل انزلی
تصویر ۳-۲- نمای قایقرانی در تالاب انزلی
۳-۱۶-۲- رودخانه
بندر انزلی به دلیل آب و خاک مناسب و پوشش گیاهی غنی از جمله اکوسیستم‌های طبیعی پایدار به شمار می‌آیند و تفریح و تفرج در حاشیه آن‌ از قدیم‌الایام یکی از تمایلات بشر بوده و هست. از این رو، رودخانه‌های موجود در منطقه به صورت بالقوه این قابلیت را دارند که در شاخه‌های گردشگری و توریسم؛ علی‌الخصوص اکوتوریسم مورد استفاده قرار بگیرند. رودخانه‌هایی که از طریق انزلی به مرداب می‌ریزند:
۱- سوسر روگا
عمق آن زیاد می‌باشد که حتی تا ۸ متر می‌رسد و طول این رودخانه ۵/۵ کیلومتر است. در ابتدا نسبتاً وسیع است ولی در اواسط کم‌عرض شده و عمق آن زیاد می‌گردد. این عمق گاهی به ۸ متر می‌رسد. مسیر این روگا؛ یعنی از کانال تا حوضه اصلی مرداب طولانی و حدود ۵/۵ کیلومتر می‌باشد.
در اواسط بهار تا اوایل پاییز به علت وفور و تراکم گیاهان آبزی و کم عمق آب دهانه مرداب و رود از این راه به مرداب خالی از اشکال نیست و به همین علت از نظر آمد و رفت روستاییان حداقل ۶ ماه از سال ارزش زیادی ندارد. ۶ ماه دیگر نیز به علت جریان آب از مرداب به دریا با قایق پارویی رفت و آمد از آن مشکل است. سوسرروگا از ابتدای مسیر به شدت آلوده است و فاضلاب‌های متعدد یا از اماکن شهری به آن می‌ریزد. در دو طرف این روگا تا آخرین نقطه که آبادی و محله می‌باشد، تل‌های بی‌شماری از زباله وجود دارد که تا درون آب کشیده شده است.
۲- پیربازار روگا
با عرض ۳۵-۳۰ متر به طول ۷ کیلومتر محل اتصال به سوسر روگا در زیر پل غازیان با عمق متوسط ۵/۳ متر از شرق تالاب خارج می‌شود. در اطراف این روگا در بسیاری از فصول سخن گفته شده است؛ زیرا از گذشته‌های دور، راه اصلی بین رشت و انزلی بوده است و شخصیت‌های رتبه اول مملکتی و رجال سیاسی و بازرگانی زیادی از طریق این روگا از رشت به انزلی و روسیه و اروپا رفته و یا مراجعت نموده‌اند.
۳- نهنگ روگا
بزرگ‌ترین و وسیع‌ترین رودخانه که عمق آن زیادتر و آلودگی کمتری دارد که به علت لنگر انداختن ناوچه‌ای به نام «نهنگ» آن را با نام «نهنگ روگا» می‌شناسند و تقریباً در تمام فصول سال قایق‌های بزرگ می‌توانند از آن وارد مرداب شوند و امتیاز دیگر این روگا مسیر کوتاه آن با مرداب می‌باشد. در فصول معین ماهی‌های زیادی از این مسیر برای تخم‌‌ریزی از دریا به مرداب می‌روند و به علت عمق زیاد آب، کوتاه بودن مسیر و سهولت کنترل، ماهی‌ها کمتر در معرض صید قاچاق قرار می‌گیرند و تنها روگای باارزش شیلات بندر انزلی است.

۴- کولیور روگا
دارای ۱۰ کیلومتر طول و تنها رودخانه‌ای است که از غرب انزلی، از طریق کانال به دریا می‌ریزد که از قسمت مرکز تالاب جدا و دهانه کانال به چهار رودخانه دیگر متصل می‌گردد.
کولیور روگا یا تازه‌بکنده یا شنبه‌بازار روگا در مسیر طولانی در حدود ۵/۵ کیلومتر قرار دارد، نیز به علت آنکه از ابتدای کانال تا دهانه مرداب از محله‌های زیادی عبور می‌کند، به شدت آلوده است. این روگا از نظر عبورومرور روستاییان در گذشته اهمیت فراوانی داشته و چون عمق آن و جریان آب آن شدید نیست، مناسب برای قایق‌های بادبر می‌باشد. این روگا تنها روگایی بوده که در گذشته قابل کشتیرانی بوده است و از سال ۱۲۸۱ شمسی که شرکت نفت نوبل تأسیس گردید. کشتی‌های نفت‌کشی جهت تخلیه نفت بدان‌جا که(محل فعلی اداره نوغان است) پهلو می‌گرفتند و همچنین به شرکت‌های نفت دیگری که طرفین همین رودخانه دایر بوده به تخلیه نفت می‌پرداختند. از طرفی این روگا جنوب انزلی را «میان‌پشته» و «پیله علی باغ» جدا کرده و چون شنبه‌بازار در کنار آن قرار دارد، به شنبه بازار روگا نیز معروف بوده است.
همچنان که پیشتر ذکر شد از رودخانه‌ها به علت دارابودن توان بالقوه در شاخه‌های گردشگری و توریسم؛ علی‌الخصوص اکوتوریسم استفاده نمود. جاذبه‌های اکوتوریستی رودخانه‌ها را می‌توان به شرح ذیل نام برد:
ماهیگیری،
قایقرانی تفریحی،
تماشای مناظر طبیعی،
چادر و کمپینگ در طرفین رودخانه‌ها،
شنا و آبتونی،
شکار تفریحی.
۳-۱۶-۳- تالاب و رودگاها
تالاب بین‌المللی انزلی یکی از تالاب‌های مهم در جذب گردشگر بوده است. آنچه که تالاب را به عنوان مقصد گردشگری معرفی کرده، وجود پوشش‌های گیاهی و غنای آن؛ بخصوص لاله مردابی که از چشم‌اندازهای مثال‌زدنی در سطح کشور می‌باشد. همچنین موقعیت این تالاب به خاطر پناهگاه و محل زمستان‌گذرانی هزاران پرنده مهاجر و صید و صیادی اهمیت این تالاب را دو چندان کرده است. وضعیت گردشگری در تالاب انزلی را علی‌الاصول باید در وجه کلی‌تر و در ارتباط با وضعیت گردشگری درنظر گرفت؛ چرا که بخشی از جاذبه‌های گردشگری این شهر توریستی می‌باشد؛ چرا که تالاب انزلی از حیث طبیعی زائده‌ای از دریای خزر به شمار رفته و ترکیبی از ویژگی‌های دریا تنوع حیات گیاهی، جانوری، چشم‌اندازهای زیبای طبیعی و لطافت آب و هوا را در خود جمع کرده است. در وضعیت کنونی فعالیت‌های تفریحی در تالاب عمداً مشتمل بر گشت تفریحی با قایق موتوری، شکار، صید تفریحی و به مقدار محدودی اسکی روی آب است. گشت‌زنی در تالاب بیشتر توسط قایق‌های کرایه‌ای، که اغلب آن‌ها در تعاونی قایقرانان، تعدادی هم به صورت آزاد فعالیت دارد.
از جهت زمانی دوره فعالیت توریستی از تالاب انزلی به دو دوره حداکثر(شلوغ) که از ۱۵ تیر تا ۱۵ شهریور، و دوره حداقل(آرام) که از نیمه شهریور تا نیمه تیر سال بعد ادامه دارد، تقسیم می‌شود.
تفرج گسترده در تالاب انزلی در ۲ مقطع زمانی زمستان و تابستان در چهار موقعیت مکانی مصب، دریاچه، رودخانه‌ها، ساحل و خشکی قابل انجام است که می‌توان با مدل‌های مختلف ریاضی و برنامه‌ریزی‌های خاص نسبت به مکان‌یابی اقدام نمود. نوع دوم فعالیت‌های گردشگری در تالاب تفرج تمرکز می‌باشد که می‌تواند در دو موقعیت فصلی شلوغ بهار و تابستان و فصل نسبتاً آرام پاییز و زمستان انجام پذیرد. این فعالیت‌ها از نظر مکانی در سه قسمت تالاب؛ یعنی مصب، دریاچه و رودخانه انجام داد. مهم‌ترین فعالیت‌های توریستی متمرکز عبارت است از: ساختن اسکله، ماهیگیری، مرکز بازدیدکنندگان، موزه، اردوگاه و پارک بازی خواهد بود.
قایقرانی،
اسکی روی آب،
ماهیگیری،
شکار،
بازدید از لاله مردابی،
تماشای پرندگان،
تماشای مناظر.
۳-۱۶-۴- رویش گیاهی در تالاب انزلی
زیبایی تالاب به خاطر گیاهانی است که بر سطح و سواحل آن به چشم می‌خورد. برای اینکه حداقل نام این گیاه در تاریخ ثبت گردد- به طوری که قبلاً نیز اشاره شده شاید روزی تالاب انزلی با همه زیبایی خود بمیرد، همانطور که نسل ماهی‌هایی چون سوف و سیم در تالاب به انقراض کشیده شدند و ممکن است روزی نامی از گیاهان تالاب هم به گوش و دیده نرسد- از این رو، به طور خلاصه به بررسی گیاهان تالاب می‌پردازیم. البته به طور کلی در تالاب انزلی، سه نوع گیاه وجود دارد: لایه گیاهان حاشیه- لایه گیاهان شناور- لایه گیاهان غوطه‌ور.
الف- لایه گیاهان حاشیه‌ای، شامل انواع گیاهانی است که در خارج از آب قرار دارد:
۱- نی معمولی، ۲- اسپاگانیوم، ۳- لوگی، ۴- سیرپوش، ۵- پلی‌گنوم، ۶- چونه‌آبی(از تیره چتریان)، ۷- پونه آبی(دو لپه‌ای از تیره شب بود)، ۸- تیرکمان آبی، ۹- بارهنگ آبی، ۱۰- بوتوموس، ۱۱- فلومبو، ۱۲- دم اسب.
ب- لایه گیاهان شناور، که در سطح آب شناور می‌باشد:
۱- اوتریکولاریا، ۲- شالوین، ۳- هیدروکاریس، ۴- عدسک سرنیزه‌ای، ۵- عدسک کوچک، ۶- عدسک چندریشه، ۷- تراپا، ۸- مریم آبی یا مریم زیبا، ۹- علف هفت بند، ۱۰- پوتاموژنون شناور، ۱۱- دسپیرودلا.
ج- لایه گیاهان غوطه‌ور، در این لایه پوشش گیاهانی که بخش‌های رویش و تولید مثل گیاه به حالت غوطه‌ور در آب می‌باشد:
۱- میرپوفیلوم، ۲- میریوفیلوم، ۳- سراتوفیلوم دمرسوم، ۴- سراتافیلوم ساب‌مرزوم، ۵- پوتاموژتون پکتینانوس، ۶- پوتاموژتون گریسیوس، ۷- هیدرویلاور تیلانا، آناتالی گی(بندرانزلی- گشتای ایران، ۲۳ و ۲۴).
۳-۱۶-۵- جزایر نی
جزایر نی در انزلی شامل مجموعه جزیره‌های «قلم‌گوده»(شهید بهشتی) جزیره «طالقانی» و جزیره «میان‌پشته» می‌باشد.
بعد از انقلاب اسلامی «قلم‌گوده» به نام «جزیره بهشتی» نامیده شده و همانند «میان‌پشته» و «پیله علی‌باغ» یکی از محلات انزلی است. اهالی ضمن اینکه به صید ماهی اشتغال دارند به امور کشاورزی نیز می‌پردازند.
این جزیره در سال ۱۳۵۶ شمسی به وسیله یک پل هوایی با میان پشته اتصال پیدا کرد.
مساحت جزیره «قلم‌گوده» بزرگ از سمت مشرف به جزیره «میان‌پشته» که لنگرگاه و بندر بود، همچنان ثابت مانده؛ زیرا شیب زمین جزیره در این محل خیلی تند است. اما در سمت مشرف به جزیره «میان‌گوده» و در دیگر سمت‌ها گسترش بسیار یافته است. طبق لایحه قانونی تأسیس شرکت سهامی شیلات ایران کلیه دارایی کمپانی سابق از جمله این دو جزیره جزء سرمایه شرکت سهامی شیلات ایران گردید.
۳-۱۶-۶- قایقرانی تفریحی
در زمان‌های دور و نه چندان دور که هنوز پل‌ها ساخته نشده و جاده‌های شوسه و آسفالته و اتوبان و کامیون‌ها و تریلی‌ها و اتومبیل‌ها و اتوبوس‌های مدرن، در فرهنگ خیال مردم انزلی جایگاهی نداشت، انزلی بود و صدها کرجی که همه روزه صدها تن کالای مختلف را از روستاهای دور و نزدیک و از پیربازار که به صورت بندری برای رشت درآمده بود به انزلی وارد می‌شد تا به روسیه حمل گردد و کالاهای وارده را که کرجی‌ها از کشتی‌ها تخلیه می‌کردند، پس از بررسی و انجام امور گمرکی به پیربازار برده تا از طریق رشت به نقاط دیگر کشور حمل نمایند. کرجی‌ها کالاها را در غازیان و کپورچال نیز تخلیه می‌کردند تا از طریق کوره‌راه‌های زمینی به وسیله چندین هزار چهارپا از سوی شرق به رشت و عراقات و از سمت غرب به آذربایجان حمل گردد. آن روزها کار و بار همین کرجی‌ها که ستون فقرات بندرانزلی بودند رونق و رواج فراوانی داشت که اگر یک روز کرجی‌ها از حرکت باز می‌ایستادند، چرخ‌های تجارت در این شهر متوقف می‌گشت و حرکت از همه گرفته می‌شد؛ زیرا انزلی بود و صدها کرجی. کرجی‌ها همواره با مسافر، با بادبان‌های سفیدشان، سطح مرداب را به گلستانی پر از گل‌های سفید مبدل کرده و مغرورانه طبیعت را به تماشا و امید واداشتند. کرجی‌های کوچک و بزرگ، بادبان‌کشان پیش می‌راندند و کالا و مسافرین را بین روستاها و بنادر همجوار انزلی جابجا می‌کردند و در این راستا لذت دریانوردی را در دل‌های پر از هراس صاحبان کالا و مسافرین؛ بخصوص نوجوانان و کودکان می‌نشانیدند. با گذشت روزگار، شرایط مساعد طبیعی در مرداب و ساحل بندرانزلی موجب گردید تا کرجی‌بانی به قایقرانی تغییر پیدا کند تا تنوع جاذبه‌های اکوتوریستی نشان از تنوع تفریحات داشته باشد. این جاذبه‌ها در قایقرانی تفریحی شامل: ۱- استفاده از قایق‌های پارویی، قایق‌های موتوری تفریحی، اسکی روی آب همراه قایق‌های تک نفر و موتوری و موتور جت، به همراه کایت و گلایدر می‌باشند.
۳-۱۶-۷- ماهیگیری تفریحی
در پهنه تالاب و یا سواحل بیکران دریا، نمایشی زیبا از طبیعت هر چند کوتاه‌مدت، تماشاگران را به نظاره می‌نشاند که دیدن آن هرگز از خاطره‌ها محو نمی‌گردد. ماهیگیری تفریحی، در کنارهای موج شکن و یا به همراه قایق‌های پارویی و یا موتوری در پهنه تالاب و یا وسط دریا از دیرباز تاکنون که قدمت چندصدساله دارد، مسافران و حتی اهالی محلی را به خود جذب می کند، غیر از این بخش از ماهیگیری که تفریحی نام گرفته، قسمتی از افراد بومی، قوت روزمره خود را از ماهیگیری بدست می‌آورند.