۵-۱- ذکر خداوند و توکل بر او
انسان باید همیشه به یاد خدا باشد و هیچ گاه مسئولیت و بندگی خویش را در برابر پروردگار متعال فراموش نکند ، زیرا هر کس خدا را فراموش کند در نتیجه خود را فراموش کرده و از خود بیگانه شده و در وادی غفلت سرگردان خواهد شد .
و هر کس به خداوند توکل کند ، و در دین خدا ثابت قدم باشد ، خدا او را یاری خواهد کرد که خدای قادر و مقتدر ، بر هر چه خواهد تواناست . و تو بر خدای زنده ی ابدی که هرگز نمی میرد توکل کن و ذات او را ستایش کن ، وی را تسبیح و تنزیه گو هم او به گناه بندگانش آگاه است ، کفایت است .
ابوامیمه در قصیده ی « الهمزیه الکبری » با بهره گیری از این انوار الهی چنین می سراید :
أیــها النــاسُ أنتُـــمُ الفُقَـــرَاءُ فاذکروا مَن له الغِنیَ و البقاءُ
لا تعیشوا فی الارضِ ظُلماً و بَغیاً و اتَّقُـوا اللهَ إنکـــم ضُعَفَــاء
و استعینــوا بـالله فــی کلِّ أمرٍ أکــرم الخَلــقِ عنده الأتقیاء
( صبری ، بی تا ، ص ۷۶)
شاعر در این قصیده روح حقیقت جوی انسان ها را به این مفاهیم بلند پیام های گران سنگ قرآنی آشنا می سازد که : ای مردم شما نیازمند هستید به خدا پس به یاد کسی باشید که جاودان غنی است و این بیت اشاره ای است به آیه قرآن کریم [ و اللهُ الغَنی و اَنتُم الفقراءِ ^[۱]] ( قرآن کریم ، محمد ، ۴۷/۳۸)
ای مردم زندگی خود را با ظلم ستم سپری نکنید و تقوی خدا پیشه کنید چرا که شما ناتوان هستید . در هر امری از خدا کمک بجوئید چرا که بهترین بندگان نزد خداوند با تقواترین آن هاست .
این بیت اشاره ای است به آیه قرآن کریم [ قال موسی لِقومِهِ استَعینوا بِاللهِ وَ اصبِروا اِنَّ الاَرضَ لِلهِ یورِثُها مَن یَشاءُ مِن عِبادِه و العاقِبَهُ للمُتَّقینَ ^[۲] ] ( قران کریم ، اعراف ۷/۱۲۸)
در ادامه می افزاید :
کلُّ نَجــمٍ مُهَــدَّدٌ بــِاُفولٍ و لِنـور إلآلهِ دام الضِّیــاء
کلُّ شیءٍ غیر البدیعِ^[۳] ظلامٌ و استضاءت بنوره الاشیاء
( صبری ، بی تا ، ص ۷۶)
هر ستاره ای در معرض غروب و نابودی است و روشنایی همیشگی از آن وجود نورانی خداوند است.
و هر چیز به جز خدا تاریکی است و به نور اوست که اشیاء دیده می شود .
صبری چنین می گوید :
یا بنــی الارضِ إنَّ لِلهِ مُلکاً تَعلَمُ الأرضُ قَدرَهُ و السماء
إنَّ رَبَّا یُــدیــرُ مُلکاً کهــذا قــادِرٌ دائمــاً علی ما یشاء
حارتِ اَلخلقُ فی تَصَوُّرِ ذَاتٍ بینَ حَرفَینِ أمرُهَا و القضاء
( همان )
ای انسان خداوند ملکی دارد که زمین و آسمان قدر آن را می دانند .
و خداوندی که چنین ملکی را اداره می کند بر همه چیز قادر است .
خلق حیران از تصور ذاتی است که هر چه بگوید همان لحظه عملی می شود .
بر سر هستی قدش تاج بود عرش بدان مائده محتاج بود
( نظامی ، ۱۳۷۶ هـ ، ص ۱۷)
۵-۲- دعوت به ایمان و اطاعت از خداوند
ایمان ، یکی از عالی ترین صفات انسانی است که در دین مبین اسلام به آن توصیه های فراوانی شده است .
در تعالیم اسلامی برای کسب ایمان و دریافت مقدمات آن نظیر علم ، یقین و تفکر ، ترغیب و تشویق های زیادی در نظر گرفته شده است .

درست در مقابل آن از موانع ایمان چون جهل و شک و نادانی مذمت و نکوهش بسیاری شده است به تعبیر زیبای قرآن ایمان به انسان « فرقان » عطا می نماید تا به کمک آن به رفع موانع و حجاب های معرفت که همان هوی و هوس های آدمی است برسد و دیگر این که به واسطه آن که با مبدا حقایق در ارتباط است به نوعی آگاهی و درک از حقایق امور نایل شود . ( جوادی ، بی تا ، ص ۱۴۰)
از نتایج ارزشمند دیگر نعمت ایمان آن است که انسان ها هرگز به دام گمراهی و خطاهای نفسانی گرفتار نمی شوند .
در یکی از قصاید شعر صبری به نام « سبیل ایمان » نیز می توان همین مفاهیم بلند الهی را مشاهده کرد که :
أیُّهَا الناسُ آمِنوا و أطیعوا و اذکروا الله خِیفهً^[۴] کل آنِ
سبِّحُوُه مستغفرینَ و توبوا و استعیذوا به من الشیطانِ
( صبری ، بی تا ، ص ۳۶)
ای مردم ، به خدا ایمان آوردید و از او اطاعت کنید ، و خدا را مخفیانه هر لحظه ذکر کنید . و با تضرع و استغفار فقط او را تسبیح گویید و توبه کنید که او پناه شما از شر شیطان است . این قصیده بلند اشاره مستقیم به این آیه معروف قرآن دارد : [ اعوذ باللهِ مِن الشیطانِ الرجیم^[۵] ] ( قرآن کریم ، النحل ، ۱۶/۹۸ )
و ما تعریف ساده ای از ایمان را در فرازی از فرمایشات حضرت آیه الله خامنه ای مد ظله العالی این گونه می بینیم که : « ایمان یعنی باور ، پذیرش و پای بندی آن چه برای آن و در راه آن تلاش وجد جهد است و به راهی که وی را به سر منزل می رساند . ( حسینی خامنه ای ، ۱۳۸۵ هـ ، ص ۷ )
صبری در ادامه ی قصایدش این گونه انسان ها را به ایمان و اطاعت از خداوند دعوت می کند که :
طَهِّرُوا النفَس باجتنابِ المعاصی و استـزیدوا هَدیاً من القـرانِ
و اتقـــو اللهَ رهبــه و اشکــروه أن هَـــداکم لِنِعَمِه الإیمــانِ
و استقیموا فَهُوَ الرقیبُ ^[۶] علیکم و مُحَالُ أن یختفی عنه جانی
و اُسکلــوا ^[۷] للهُدَی أعفَّ سبیلٍ و تفانَوا ^[۸] فی طاعه الرحمــن
( صبری ، بی تا ، ص ۳۶ )
نفس خود را با دوری از گناهان پاک و پالایش نمایید و هدایت خود را با اطاعت از قرآن مجید افزایش دهید .
تقوا پیشه کنید و کسی که با نعمت ایمان شما را هدایت می نماید سپاس گویید .
در مسیر الهی ثابت قدم باشید چرا که او نگهبان شماست و هرگز جرم و گناه شما در نظر او پنهان نخواهد ماند .
این بیت اشاره به آیه قرآن کریم : [ فَلمّا تَوَفَّیتَنی کُنتَ اَنتَ الرَّقیبَ عَلَیهِم کُنتَ الرَقیبَ علیکم ] ^[۹] ( قرآن کریم ، المائده ۵/۱۱۷)
پس ای انسان ها در راه هدایت که پاک ترین راه هاست قدم بردارید و در اطاعت از خدا اهتمام ویژه بورزید .
که این مفهوم در بیانات و فرمایشات شیوای مولی الموحدین حضرت امیر المؤمنین (ع) چنین آمده است .
« الایمانُ مَعرُفه بِالقلبِ ، اِقرارُ بِاللسانِ ، وَ عَمَلُ بالارکانِ » ^[۱۰]
( فیض الاسلام ، ۱۳۷۹ هـ ، ص ۱۱۸۴ )
شاعر در ادامه خطاب به انسان ها می سراید :
و اطلبوا الــرِّزقَ طیِّبــاً و حــلالا و احفظوه بالبـــرِّ و الاحســانِ
و اجعلوا العدلَ إن حکمتم شِعاراً و اذکروا بَطشَ صاحِب السُّلطانِ
و تواصَوا^[۱۱] بالحقِّ و اسَعوا کِــراماً و استعیــنوا بالصَبــرِ و الایمانِ
( صبری ، بی تا ، ص ۳۶ )
در پی روزی حلال و پاک باشید و آن را با نیکی و احسان حفظ کنید و این بیت اشاره ای است به آیه قرآن کریم [ فَکُلوا مِمّا غَنمِتُم حَلالاً طَیّباً ] ^[۱۲] ( قرآن کریم ، انفال ، ۸/۶۹ )