۱-۳-پیشینه تحقیق
در خصوص موضوع فوق با این عنوان در سایت های حقوقی معتبر مانند سایت Iran doc، سیکا سایت(SID)، سایت نورمگز، سایت جهاد دانشگاهی و کتابخانه ملی جستجویی گسترده‌ای انجام شده که در خصوص موضوع فوق با این عنوان که به پیشگیری از جرایم ارتکابی اطفال و نوجوانان پرداخته باشد، هیچ گونه تحقیقی تاکنون ثبت نگردیده است ولی در خصوص موضوعات مشابه با این عنوان چندین تحقیقات صورت گرفته که به مختصر برخی از این موارد را بیان خواهیم کرد:

1. 1. 1. مقاله راهبردها و معیارهای طراحی شهری برای دستیابی به امنیت شهری با بهره گرفتن از پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی (CPTED) مطالعه موردی شهر زنجان توسط ماندانا کمال در سال ۱۳۹۲ در اولین همایش ملی معماری، مرمت، شهرسازی و محیط زیست پایدار به چاپ رسید وی بیان نمود که، برنامه ریزی و طراحی محیط های امن شهری بر الگوهای رفتار شهروندی و بهبود کیفیت محیطی نواحی سکونتی اثرات اجتماعی و فرهنگی فراوانی دارد. علاوه بر این تبیین ویژگیها و اثرات مرتبط بر نقش کالبدی شهر بر کاهش جرایم شهری، موضوع مستقل و با اهمیتی است که در قالب تئوری های نوین شهرسازی بدان اشاره می شود. در این زمینه رویکرد طراحی محیطی، بر این است که از طریق ساختار کالبدی شهر و طراحی محیط های مصنوع، از ارتکاب جرائم جلوگیری نماید، که این امر از طریق کاهش پتانسیل طبیعی و کالبدی مناطق شهری در جرم خیزی یا کاهش امکان دهی به وقوع جرم ممکن می شود.

   

1. 1. مقاله بررسی نقش معماری و طراحی محیطی در پیشگیری از جرم در سال ۱۳۹۲ توسط شیده پرتو در اولین همایش ملی جغرافیا، شهرسازی و توسعه پایدار به چاپ رسید. وی بیان نمود که، امروزه با بالا رفتن آمار جرائم، بخصوص در محیط های شهری از یک طرف و آگاهی به پیشگری قبل از وقوع جرائم از سوی دیگر، انتظار می رود تا متخصصان رشته هایی چون طراحی محیطی و معماری، به واسطه ماهیت میان رشته ای و ارتباطی بین دانشهای گوناگون که در رابطه با شهر و مدیریت آن دخیل هستند، به رویکردهای معطوف به کاهش و بازدارندگی از جرائم، توجهی خاص را مبذول دارند. بر این اساس رویکردهای جلوگیری از جرائم از طریق طراحی محیطی در حوزه منظر، شهر و مسکن مورد توجه برنامه ریزان و طراحان حوزه معاری و شهرسازی قرار دارد. در مقاله حاضر پس از ذکر مقدمه ای بر انگیزه ها و ضرورت های نظری در حوزه امنیت عمومی شهری، به نقش کلیدی طراحان منظر و معماران در کاهش و پیگیری از جرائم شهری اشاره می شود و مفاهیم، اصول، پاردایمها و استراتژیهای این رویکرد به اختصار مورد اشاره قرار می گیرد.

1. 1. عزیز نظری در پایان نامه کارشناسی ارشد خود تحت عنوان آسیب‌شناسی عوامل محیطی-کالبدی تسهیل کننده ارتکاب بزهکاری در مناطق شهری در سال ۱۳۸۹ در دانشگاه زنجان دفاع نمود که بیان کرد که، امروزه با گسترش شهرها، معضلات‌ و مشکلات شهری نیز افزایش یافته است، به موازات کارکردهای مثبت شهرنشینی، جنبه‌های منفی زندگی جمعی و اجتماعات بزرگ و شهرنشینی چهره نشان داده است. یکی از مهمترین و اساسی‌ترین معضلات در اکثر شهرهای جهان افزایش نرخ بزهکاری و انحرافات اجتماعی می‌باشد. وقوع جرایم در محیط‌های شهری نه تنها نظم اجتماعی را مختل می‌کند، بلکه همراه خود ضایعات سنگین و وخامت کلی در کیفیت زندگی پدید می‌آورد. صاحبنظران در بررسی‌های جغرافیایی انواع جرایم و رفتارهای ناهنجار شهری به تأثیر چند عامل کلیدی شامل قانون، مجرم، قربانی، زمان و مکان جرم توجه می‌کنند و لذا تفاوت در نوع و میزان تأثیر این عوامل موجب می‌شود تا توزیع فضایی، زمانی جرایم در سطح شهر یکسان نباشد و در برخی محدوده ها ارتکاب جرم بیشتر رخ دهد. برای چاره‌جویی پیرامون این مسئله و با هدف کنترل و مقابله با انواع بزهکاری طی چند سال گذشته مطالعه پیرامون کانونهای بزهکاری و آسیب‌شناسی آن اهمیت بسیار زیادی یافته است. پژوهش حاضر با هدف آسیب‌شناسی عوامل کالبدی محیطی تسهیل کننده ارتکاب بزهکاری در منطقه۱۱و۱۲شهر تهران انجام شده است. در این میان ویژگیهای محیطی و کالبدی از جمله معابر و گذرهای تنگ، باریک و کور، بافتهای فرسوده و ارزان قیمت، نوع و نحوه چیدمان نامناسب عناصر شهری، طراحی و نظارت پارک‌ها، وضعیت سیستم روشنایی و نور، ناکافی بودن کیوسک‌ها و مأمورین گشتی با توجه به جرم خیز بودن مناطق نقش مستقیم و غیرقابل انکاری در بروز جرایم داشته است. با توجه به یافته‌های پژوهش و به منظور کنترل و کاهش ناهنجاریهای اجتماعی در مناطق مورد مطالعه اولویت بخشی به راهبردهای پیشگیرانه، اتخاذ راهکارهای آموزشی، فرهنگی با هدف پیشگیری، استفاده از فناوریهای نوین در مبارزه با بزهکاری، کنترل فضاهای سبز و تفرجگاه های شهری، افزایش مراکز پلیس، کلانتری و کیوسک‌های نیروی انتظامی در محدوده کانونهای جرم‌خیز، پرهیز از توسل گسترده به پاسخ های واکنشی، مقطعی و شبه کیفری، جابجایی و انتقال فعالیتهای مزاحم و نابسامان به خارج از مناطق، تقویت شبکه حمل ونقل عمومی سبز، افزایش اساسی فضای سبز و ایجاد فضاهای تفریحی و فراغتی سالم لازم و ضروری به نظر می‌رسد .

1. 1. مقاله پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی درتحولات مسکونی توسط وربا زندی در سال ۱۳۹۰ در مجله دانشگاه آزاد سنندج ارائه داد. وی بیان نمود که، امنیت عامل بسیار مهمی در جوامع مسکونی است بدون امنیت هیچ اجتماع مسکونی شکل نخواهد گرفت و بی معنا بودن را به همراه خواهد داشت مجتمع های مسکونی که با جنایات مختلف مواجه می شوند یا ترسی از قربانی شدن توسط جنایات مختلف در آنها وجود دارد آسیب پذیر خواهند بود یا نمی توانند به خوبی نقش خود را ایفا کنند در واقع ایجاد امنیت بدون حضور پلیس و نگهبانان در آنها به خصوص در مجتمع های بزرگ مسکونی غیرممکن است اما می توانیم برخی عوامل دیگر نظیر مشارکت در مسکن و طراحی شهری مناسب را به منظور کاهش نیاز به حضور پلیس و نگهبانان در جهت ایجاد امنیت و آرامش به کار گیریم در تهران تراکم بالای اجتماعات مسکونی وجود دارد و در نتیجه ساختمان های بلند مرتبه با تعداد بی شماری از واحدهای مسکونی ساخته شده است. این مشکل باعث ایجاد مناطق متعدد شده و ساکنین آنها هیچ یک یکدیگر را نمی شناسند و مفهوم همسایگی در آنها معنی ندارد در عین حال فضاهای بسیاری در احتماعات مسکونی وجود دارند که قابلیت دفاعه و امنیت ساکنین که در معرض خطر را تامین می کنند.

۱-۴-سوالات تحقیق
سوالات این تحقیق عباتنداز:
۱-۴-۱-سوال اصلی

1. 1. آیا طراحی محیط فیزیکی بر پیشگیری از جرایم اطفال و نوجوانان تاثیر گذار است؟

۱-۴-۲-سوالات فرعی

1. 1. آیا محیط فیزیکی بر وقوع جرایم اطفال و نوجوانان تاثیرگذار است؟

1. 1. تئوری پیشگیری از جرایم اطفال و نوجوانان از طریف طراحی محیطی از چه طریق و با چه ابزارهایی می تواند موجب پیشگیری از جرایم اصفال و نوجوانان شود؟

۱-۵-فرضیات
با توجه به سوالات مطرح شده، فرضیات این پژوهش عباتنداز:
۱-۵-۱-فرضیه اصلی

1. 1. نحوه طراحی محیط می‌تواند موجب ایجاد فرصت های مجرمانه و تسهیل ارتکاب جرم یا پیشگیری از جرایم اطفال و نوجوانان شود.

۱-۵-۲-فرضیات فرعی

1. 1. محیط فیزیکی بر وقوع جرایم اطفال و نوجوانان تاثیرگذار است.

1. 1. طراحی محیط این کار را از طریق بهبود و افزایش نظارت، بالا بردن احساس تعلق خانواده ها و ایجاد تصویری مثبت از محل سکونت اطفال و نوجوانان، انجام می دهد.

۱-۶-اهداف تحقیق
در خصوص پژوهش مورد نظر می‌توان چند هدف را دنبال نمود:

1. 1. بررسی مفهوم و منظور از پیشگیری از جرایم از طریق طراحی محیطی

1. 1. بررسی و تبیین تاثیر محیط در در ارتکاب جرایم از سوی اطفال و نوجوانان

1. 1. بررسی نقش طراحی محیطی در پیشگیری از جرایم اطفال و نوجوانان

۱-۷-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
امروزه شهرها در حال گسترش بوده و روز به روز بر تعداد شهرنشینان افزوده می شود. متاسفانه میزان جرم در حوزه‌های شهری بیشتر از سایر مناطق کشور است. نبود فضای کافی و ارزان قیمت در شهرها موجب توسعه نامتناسب و ناموزون شهرها گردیده که خود سبب ایجاد مشکلات خاصی در شهرها بالاخص در مناطق حاشیه شهرها شده است از جمله می توان به موارد نبود فضای سبز، پارک ها، مجتمع های ورزشی برای اوقات فراغت اطفال و نوجوانان اشاره نمود. علاوه بر این، اهمیت یافتن صرف به دست آوردن مسکن به هر قیمت، موجب شده است که علاوه بر مغفول ماندن جنبه‌های زیباشناسی ساختمان و شهر، جنبه‌های امنیتی آن نیز به دست فراموشی سپرده شود که ممکن است خانواده ای ندانسته در محیط جرم خیز شهری اقامت گزینند که این عللی بر گرایش اطفال و نوجوانان به سوی جرم است. همچنین، گسترش ساخت مجتمع‌های مسکونی بزرگ و نسبتا ارزان در حومه شهرها که افراد مختلف با فرهنگ ها و قومیت های متعدد را در یک مکان گرد هم می آورند بر مشکلات این محیطها بیش از پیش افزوده است. با توجه به اینکه محیط فیزیکی و طراحی آن بر ایجاد فرصت های مجرمانه و تسهیل ارتکاب جرم از سوی اطفال و نوجوانان موثر است، تئوری پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی و راهبردهای موثرش اهمیت می یابد. باید متذکر شد که این تئوری با وجود سابقه و تاثیری که دارد، در این زیاد شناخته شده نیست. در ایران در عرصه جرم شناسی، مطالعات بیشتر در خصوص پیشگیری وضعی به صورت کلی بوده و آن هم نه به صورت کاربردی، بلکه بیشتر در قالب نظری مطرح شده است. بنابراین مطالعات مبتنی بر پیشگیری از طریق طراحی محیطی و تبیین این تئوری چندان در مباحث جرم شناسی مشاهده نمی شود. طراحان محیط به دلیل تخصصشان اقبال بیشتری نسبت به این مسئله داشته اند اما اقدامات آنها بدون شناخت لازم نسبت به ماهیت جرم و رفتارهای مجرمانه اطفال و نوجوانان نمی‌تواند چندان علمی باشد. از این رو نزدیک تر کردن اندیشه های این دو حوزه می تواند موجب ساخت و سازهایی مبتنی بر استانداردهای محیطی و جرم شناسی گردد. این مسئله در بلند مدت می‌تواند موجب کاهش وقوع جرم از سوی اطفال و نوجوانان و مشکلات ناشی از آن شود. این موارد اهمیت و ضرورت انجام تحقیق در این زمینه را مشخص می نماید.
۱-۸-روش تحقیق
روش تحقیق این پژوهش کتابخانه‌ای و به روش توصیفی تحلیلی می باشد و مشتمل بر مراحل زیر است:
مرحله نخست: گرد آوری مطالب و اطلاعات پایه؛ در یک مطالعه کتابخانه‌ای و اسنادی، پژوهش ها و منابع موجود داخلی و مرتبط با موضوع جمع آوری و طبقه بندی خواهد شد. در ابتدا اطلاعات خام و متغیرهای مورد نیاز شناسایی و اطلاعات پایه و مستندات موجود از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و مستندات قبلی و مراجعات سازمانی جمع آوری می گردد.
مرحله دوم: بررسی، تجزیه و تحلیل، تعیین کیفیت و طبقه بندی اطلاعات کسب شده؛ در این مرحله به بررسی کیفیت اطلاعات، بررسی صحت اطلاعات و تفکیک و دسته بندی اطلاعات پرداخته می‌شود.
مرحله سوم: تحلیل؛ اطلاعات مورد نیاز در این رابطه به وسیله مراجعه به کتابها، پایان نامه‌ها و مقالات ذیربط با روش تحلیلی و توصیفی انجام می گیرد.
مرحله چهارم: نتیجه گیری و ارائه نتایج برتر؛ در انتهای پژوهش پس از فیش برداری از منابع موجود و جمع آوری شده به تجزیه و تحلیل مواد قانونی مرتبط پرداخته می‌شود. که نتایج حاصل از آن در قالب پیشنهاداتی مطرح، تا مورد استفاده نهادها و دستگاه های مرتبط قرار گیرد.
مرحله پنجم: تهیه و تدوین گزارش نهایی پایان نامه.
۱-۹-ساختار تحقیق
در نظر داریم که این پژوهش را در قالب پنج فصل به ترتیب ذیل تهیه و تنظیم نماییم.
فصل نخست: کلیات تحقیق
در این فصل کلیاتی را پیرامون موضوع پژوهش بیان می داریم تا خواننده با آمادگی بیشتری وارد بحث اصلی شود. این کلیات شامل بیان مسئله، سوالات، فرضیه های تحقیق و پیشینه و …..است.

فرش، بعنوان یکی از مظاهر فرهنگ مادی ترکمن، حامل بخشی از تجربیات قومی حاصل از فراز و نشیب های طوایف مختلف در طول حیات خویش است. تراکمه، فرش را روح و یکی از اسناد چهارگانه اصالت و هویت قومی ( زبان، موسیقی، فرش، اسب) دانسته و به آن مباهات می کنند. در این نوشتار، به بررسی دگرگونی نقش در فرش ترکمن در دو طایفه یموت و گوگلان( ساکن در استان گلستان)، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، از منظر انسان شناسی هنر پرداخته شده است.
از دیدگاه انسان شناسی، هیچ فرهنگی را نمی توان بدون هنر متصور شد. از اینرو، انسان شناسان هنر در مطالعه هنرجوامع کوچک، هنر را بر اساس مهارت های ویژه، زیبایی معنا دار و خلاقانه، که بر جنبه های ارتباطی و عقاید عموم تأثیر گذار است، تعریف می کنند. بر این مبنا، انسان شناسان هنر با کشف شیوه های زیست یک اجتماع، به فهم دلایل خاص تولید هنری و کشف نظام زیبایی شناختی یک پدیده فرهنگی می پردازند. فرش اصیل ترکمن، با حفظ ساختاری مشخص و دارا بودن ویژگی های منحصر به خود، تا دهه های اخیر، حافظ اصالت و هویت قومی بوده و مادر ترکمن آنرا سینه به سینه به دختران خود، به ودیعه می گذاشت.
قبل از پیروزی انقلاب ، فرش دستباف ترکمن نقش مؤثری در اقتصاد و رفاه خانوار داشته و پس از انقلاب، تحت تأثیر سیاست های اقتصادی داخلی و خارجی، به منظور رقابت و حفظ بازار ، اقدام به تغییراتی در ساختار دار،طرح و رنگ و… دستخوش دگرگونی گردید.
۱-۱ بیان مسئله:
فرش، تنیده با زندگی ترکمن است. فرش نه تنها، ارزشمندترین یادگار از مهارت خلاق مادر ترکمن محسوب می شود، بلکه، بدلیل شیوه خاص زندگی (معیشت بر پایه شکار، گردآوری، سکونت گاه های موقت، ساختار اجتماعی- قبیله ای و…) منبع غنی ای برای مطالعات مردم شناسی و تاریخی آنان نیز بشمار می آید. در فرش های اصیل ترکمن، ما به یک منبع زیبایی شناسی از کار و تلاش گروهی بر می خوریم که طی نسل های متوالی گردهم آمده و اگر خطری در کمین این بازمانده گرانبهای ازمنه دور دست و کهن باشد، همانا شرایط تمدن و تاراج گری زندگی کنونی است. بدون شک مطالعات انسان شناسانه بر روی یک فرهنگ، علاوه بر فراهم نمودن درک متغیرها موجبات شناخت عمیق و همه جانبه، زمینه را برای ایجاد تحولات مثبت آگاهانه در زمینه های مختلف فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی فراهم می آورد.

پژوهش حاضر، بطور اخص با نگاهی انسان شناختی به بررسی و تحلیل دگرگونی فرش ترکمن های استان گلستان ( یموت و گوگلان) می پردازد تا در این میان بتوان، ضمن بیان ویژگی های زیبایی شناسی ذاتی فرهنگ ترکمن به موقعیت اجتماعی تولید، رواج و پذیرش اثر هنری توجه نمود. لازم به ذکر است که هدف از تحقیق حاضر، ورود به مبحث نمادشناسی نقوش نبوده چرا که خود مستلزم مطالعات و بررسی های درزمانی و تطبیقی بسیار گسترده تری است.
سؤال اصلی تحقیق این است که آیا تغییرات ساختاری دستبافته های ترکمن طی دو دوره، بر اقتصاد خانوار و رفاه جامعه تأثیر گذار بوده است؟ و یا دگرگونی های حادث در نقوش با سیر پذیرش بازار همسو و هم جهت بوده است؟
۲-۱اهمیت و ضرورت موضوع پژوهش:
فرش دستباف ترکمن، به عنوان برترین فعالیت اقتصادی زنان، کاربردی ترین هنر و عامل تبلور عینی فرهنگ بومی و اصیل مردمی است که باور های طوایف مختلف ترکمن در آن متجلی است. مهمترین عامل توجه اقوام ترکمن به فرش دستباف ، به مبانی و ارزش ها ی والای فرهنگی این « هنر – صنعت»مربوط می شود چرا که هر طرح و نقش و هر رنگ و رنگامیزی ، خود یاداور آداب، رسوم، عادات و سنت ها و در مجموع فرهنگ بومی و آداب معنوی جامعه است که چون دری گران بها و تحفه ای نفیس باید حفظ و حراست شود و بدیهی است که هرگونه سهل انگاری و تعلل در این زمینه آثار زیانبار و غیر قابل جبرانی خواهد داشت.
از منظر دیگر، بدلیل آنکه ترکمن ها، جزو اقوام مرز نشین( گروهی از یموت ها در کشور ترکمنستان و جمع کثیری در ایران) هستند و با توجه به جایگاه هویتی- اصالتی فرش برای ترکمن ها و نیز فعالیت های گسترده کشور ترکمنستان در نشر فرهنگی و جاذبه های قومی، پرداختن به مطالعات انسان شناسی (هنر) ضمن صیانت از مرزهای فرهنگی-سیاسی، گسترش مرزهای فرهنگی را در پی خواهد داشت.
۳-۱ اهداف پژوهش:
- بررسی دگرگونی نقش، در فرش ترکمن یموت و گوگلان، در پس از پیروزی انقلاب(استان گلستان)
- تحلیل ساختاری فرش ترکمن در قبل و پس از انقلاب.
۴-۱ چارچوب نظری پژوهش:
تحقیق حاضر ، دگرگونی نقش فرش ترکمن را در چهار فصل بررسی می کند. در فصل اول، کلیات تحقیق مطرح می شود. فصل دوم، مشتمل بر مطالعه ای اجمالی از تاریخ، در سه دوره هخامنشیان، مغول، پهلوی است. از دیگر بخش های این فصل جغرافیا و بیان تأثیر آن بر فرهنگ، تبیین ساختار اجتماعی و اصالت ترکمنان و معرفی دو طایفه یموت و گوگلان است. در فصل سوم، به بیان روش انسان شناسی هنر و تعاریف آن از هنر و زیبایی در مطالعه جوامع کوچک و نیز به ساختار فرش ترکمن و مطالعه عناصر صوری در آن پرداخته شده است. فصل چهارم، اختصاص به تحلیل نقوش فرش قدیم و جدید، نتایج و پیشنهادات دارد.
۵-۱روش پژوهش:
این پژوهش، از نظر هدف، بنیادی-کاربردی و از منظرروش تحقیق، توصیفی است.
۶-۱قلمرو مکانی پژوهش:
تحقیق در دشت گرگان ( شرق دریای خزر)، محل سکونت اقوام یموت ( شهرستان های بندر ترکمن و آق قلا)و گوگلان( شهرستان گنبد کاووس) به عمل آمده.
۷-۱قلمرو زمانی پژوهش:
گردآوری اطلاعات از خردادماه تا مهرماه ۱۳۹۱ انجام شد. مصاحبه با اکثریت صاحب نظران فعال بخش خصوصی – دولتی و فعالین فرش انجام گرفت.
۸-۱ابزارهای گردآوری داده ها:
روش کار، بر اساس گردآوری اطلاعات بر پایه مطالعات کتابخانه ای، شرکت در همایش، مصاحبه مستقیم با سؤالات باز( بافندگان و کارشناسان)، مشاهده، استفاده از ابزارهای مردم نگارانه دیداری و شنیداری است.
۹-۱محدودیت های پژوهش:
عدم آشنایی به زبان ترکمنی– ارجاع دهی کلیشه ای کتب موجود از چند منبع خاص- کمبود و نبود اطلاعات متقن- انجام تحقیق بنیادی و بعد مسافت – مشکل دسترسی به منابع جدید لاتین(تحریم های بین المللی)

فصل دوم

تاریخ و ساختار اجتماعی ترکمن
مقدمه:
ترکمنان بنا بر یک حکمت ملی، فرش را روح، آب را زندگی و اسب را بال های خود می دانند.^[۱] فرش با حیات مادی و معنوی ترکمن عجین گشته. کودک در گهواره ای می خوابد که نقش بافته شده بر آن، دفع کننده چشم زخم است و درون خانه ای رشد می کند که آراسته با میراث مادران خود گردیده. ترکمنان، با نمایش دست بافته هایشان، هنر و هویت طایفه خود را به همگان باز می نمایانند و با فروش آن اقتصاد خانواده را تأمین و در نهایت با آیت لیق^[۲] رهسپار آرامگاه ابدی می گردند. نقش و رنگ در فرش اصیل ترکمن نمادین است و مادر ترکمن آنها را بازتاب نیازها و طبیعت زیستی قبیله خود می داند. بدلیل شیوه خاص زندگی ترکمن ها در گذشته (معیشت بر پایه شکارو گردآوری، کشاورزی، سکونت های موقت عمدتا چادر نشینی، ساختار اجتماعی قبیله ای مبتنی بر کوچ و …)دسترسی به عناصر فرهنگی آنان درتمامی زمینه ها، سخت و در مواردی غیر ممکن است. در این میان، دست بافته های اصیل قومی به مثابه جلوه های تثبیت شده فرهنگ و جهان نگری ترکمن، نقش مؤثری در بازخوانی فرهنگ آنان بازی می کنند.از اینرو، بررسی هرگونه تحول نقوش منوط به رمزگشایی معنای اولیه و فضای اجتماعی حاکم بر قوم مورد نظر خواهد بود.
۲-۱ واژه شناسی کلمه ترکمن:
نخستین بار، در قرن پنجم ه.ق/ یازدهم میلادی است که نامی از ترکمن، در کتب تاریخ نگاران ایرانی چون گردیزی و ابوالفضل بیهقی به شکل جمع فارسی (ترکمانان) و متناظر با « اُغز در ترکی» و « غُز» در عربی و فارسی به چشم می خورد. مسلمانان ماوراءالنهر، برای جدا کردن غزهای مسلمان از غزهای غیر مسلمان آنها را ترکمن نامیدند. غزها خودشان را ترکمن نمی دانستند. آنان این عنوان را که از طرف مسلمانان به آنها داده شده بود، مدت زمان طولانی نپذیرفتند.ولی از اوایل قرن سیزدهم دیگر در همه جا از نام ترکمن بجای نام غز استفاده می شد. عده ای، ترکمان را لقب طایفه ای از ترکان بی اعتدال و دسته ای دیگر آنان را در پایه ای فروتر از ترکان جای می دهند^[۳].
پروفسور فاروق سومر، استاد تاریخ و قوم شناس شهیر ترکیه در کتاب خود با نام تاریخ غزها(ترکمن ها)، اشاره به دو نظریه پذیرفته شده در بین مؤلفان قدیم، درباره منشأ نام ترکمن می کند. وی آورده :« ترکمن از نام ترک و پسوند فارسی من(مانند) بوجود آمده است، یعنی همانند ترک( شبیه ترک)» این تعبیرمنطبق با دیوان لغات محمود کاشغری و دانشمند بزرگ ایرانی، ابوریحان بیرونی است. بنا بر نظر دوم، «نام ترکمن از واژه ترک-ئمان تشکیل شده» که مفسر و گذشته نگارانی چون ابن کثیر و محمد نشری قائل به آن هستند. در دوران معاصر، ترکمن ها خود را Turkmen ، کلمه ای با دو سیلاب می نامند.^۴ این امر موجب گشت تا ترکشناسانی چون بارتولد، پسوند «من» در آخر واژه ترکمن را اشاره به اضافه مبالغه در زبان ترکی بدانند. مانند کوجومان« خیلی بزرگ» یا آزمان «خیلی کم». بنابر این تعریف واژه ترکمن به مفهوم ( ترکان خالص) و ( ترکان صحیح النسب) تلقی می گردد.( سومر،۱۳۹۰: ۹۰-۹۱)
۲-۲ تاریخ:
تاریخ هر ملتی به چند قرن اخیر آن مرتبط و محدود نمی شود، بلکه باید ریشه ها و گذشته های آن را در هر سرزمینی که بوده اند و از آن برخاسته اند مورد جستجو قرار داد. از اینرو می توان در صورت فقدان منابع مکتوب، نام افراد، شهرها، اماکن، کوه ها، رودخانه ها و نیز کاوش های باستان شناسی، خوانش نقوش و فرم های یافته شده را متمم و گاه همیار مطالعات فرهنگی و انسان شناسانه تلقی نمود.
بنابر نظر عده ای از محققین، ترکمنان گروهی از مردم ساکن در ایالت سین کیانگ، واقع در شمال غربی چین کنونی بودند که به دلیل تهور و نیز مهارت در تیراندازی و سوارکاری به مرور بخش های وسیعی از آسیا را درنوردیدند و تا سوریه کنونی به پیش رفتند. آنها وجود اسامی مناطق مختلف در آسیا چون صحراهای قره قوم، قزل قوم و… و نیز پراکندگی طوایف نه گانه ترکمن مانند چاودرها، ارساری، آل علی، قره، سالور، ساریق، تکه، یموت و گوگلان در سرتاسر این سرزمین و همچنین مشابهت های زبانی موجود را شاهدی بر ادعای خود می دانند.
۲-۲-۱ آسیای میانه:
زادگاه فرش ترکمن را آسیای میانه^۵ می دانند. سرزمینی پهناور که از کهن ترین دوران شاهد ظهور و رشد مذاهب گوناگون بوده و به علت دارا بودن ویژگیهای خاص طبیعی و جغرافیایی( مناطق کوهستانی، بیابان ها، وا حه ها، جاده ابریشم و …)مأمنی برای افراد دگراندیش و محل تلاقی فرهنگ های بیشمار محسوب می شده است. از دلایل انحطاط فرهنگ های این منطقه میتوان به جنگ ها، مهاجرت ها، مجموعه عوامل از جمله شور و خشک کردن زمین قابل کشت، دوران طولانی خشکسالی یا سایر بلایای طبیعی اشاره کرد. کشفیات باستان شناسی و پژوهش های تاریخی انجام شده در آسیای میانه، علاوه بر اثبات هویت تاریخی و فرهنگی، بر مشترکات تاریخی و فرهنگی این سرزمین با ایران نیز صحه می گذارند. برای ایرانیان، تاریخ آسیای میانه با انعکاس فتوحات کورش در این منطقه آغاز می شود و در زمان داریوش به اوج خود می رسد. در دوره ساسانیان نیز، بسیاری از این سرزمین ها تحت اداره حکومت مرکزی ایران قرار داشت.(تقوی،۲۴:۱۳۷۳) تاریخ ورود اسلام به آسیای میانه را در حدود ۶۸۰ میلادی می دانند. اسلام پس از پیروزی های اعراب به ماورای قفقاز رسید و به مرور زمان، در آسیای میانه نفوذ بیشتری یافت. در زمان حکومت عباسیان، تمدن اسلامی در پایتخت های آسیای میانه، مانند سمرقند، تاشکند، بخارا، خوارزم رشد پیدا کرد.(شهاب،۵۴:۱۳۵۸) که می توان به حکومت های طاهریان، سامانیان، قراخانیان و خوارزمشاهیان در قرون اولیه اشاره نمود.
روس ها، نخستین کاوش های باستان شناسی را در آسیای میانه از سال ۱۸۶۸میلادی در حوضه پایین سیر دریا آغاز کردند و حدود ۷ سال بعد، اقدام به حفاری محوطه افراسیاب در نزدیکی سمرقند و ویرانه های قدیمی شهر مرو نمودند. یافته های هیأت آمریکایی در سالهای ۱۹۰۴-۱۹۰۵ در حوالی «تل آنو» در دوازده کیلومتری جنوب شرقی و«تپه جیتون» واقع در شمال غربی شهرعشق آباد، نشان از قدمت شش هزار ساله این منطقه و اشتراکات فرهنگی^۷ با محوطه های باستانی ایران چون، تپه سنگ چخماق شاهرود، تورنگ تپه گرگان و یارم تپه گنبد کاووس داشت. همچنین، ادامه کاوش های در منطقه جیتون و ژاوکسیو( بیست کیلومتری شهر تجن) حاکی از پیشینه تمدن و فرهنگ کشاورزی، براساس یک شیوه آبیاری منظم و پیشرفته وکندن شبکه وسیعی ازنهرها، در این منطقه می کرد.(بلنتیسکی،۶۳:۱۳۶۴)
بنابر کاوش های باستان شناسان، در مکانی بنام پارهای «parhay» و دره سومبار «sumbar(Garrygala)»^۸واقع در ترکمنستان کنونی، چهل ابزار ریسندگی، پره و سوزن را در گورهای باستانی منحصراً متعلق به زنان یافت شده است کهبخشی از آثار بدست آمده، کاملاً منطبق با چاقوی فرش امروزی کِسِرز «kesers»و ابزار بریدن پرز قالی است.(nesiryat gullugy,2002:16)
عده ای از پژوهشگران، غالبا تاریخ آسیای مرکزی را، تنها بوسیله حرکت و اعمال قبایل بادیه نشین و برخورد آنان با نواحی آباد مورد توجه قرار می دهند. در استپ ها و در واحه ها، رؤسای اتحادیه چادرنشینان عوام یکجا نشین را که همسایگان استپ ها را که جنگاورتر و پر شورتر بودند ستایش می کردند و زیر حمایت خود قرار می دادند.(ایرانیان پیش از یونانیان با چادرنشینان آسیای مرکزی آشنایی بهتری داشتند)چادرنشینان، آشکارا در استپ های جنوب روسیه و قزاقستان نیز در گردش بودند. مردم شناسان معتقدند یک رابطه سودمند مشترک میان عوام یکجانشین و چادرنشین، برای حیات چادرنشینان ضرورت داشت.از آنجاییکه چادرنشینان بر تجارت و روابط نزدیک با عوام یکجانشین متکی هستند، باید این انتظار را داشته باشیم مناطقی که چادرنشینان بعدی در آنجا می زیستند، همان محل هایی باشد که در دوران باستان در آنجا رشد و رونق یافته، دارای زمین و چراگاه های غنی برای گله داری بودند،مانند واحه بخارا، کوه پایه های کپه داغ و همچنین اطراف دره فرغانه در شرق تاجیکستان امروزی. هر چند، به علت کمبود منابع کتبی و اطلاعات پراکنده و اندک از آسیای مرکزی، آگاهی کافی از این منطقه حاصل نشده، ولی علومی چون باستان شناسی و زبان شناسی همواره راهگشای مورخین، در تنظیم داده های خودبوده است. سفالینه های شکسته، بیشترین بقایای موجود از فرهنگ مادی کشف شده از محل های باستان شناسی است.این امر سبب گشته تا محققینی چون فرای تاریخ این بخش از کره خاک را در دو کلمه آب و تجارت خلاصه کنند. وجود کوهها و بیابان ها، علاوه بر منقطع کردن مناطق و سخت کردن ارتباطات، مانع از تمرکز قدرت در این منطقه گردید. بنابراین در طول تاریخ، یکی ساختن واحه های آسیای مرکزی زیر یک حکومت، معمولاً بیشتر توسط یک نیروی بیگانه انجام می شد.(فرای،۳۷:۱۳۸۶- ۸۶)
۲-۲-۲ تاریخ ترکمنان:
تاریخ ثبت شده ترکمن ها به گفته بارتولد، بیش از یک هزاره را- بدلیل داشتن روابط اقتصادی و سیاسی مهم با مردم ساکن و شهری- در بر می گیرد. ترکمن ها، خود را از نوادگان اغوز^۹ می دانند.در قرن هفتم میلادی، دسته های اغوز از ناحیه اورخون به سوی نواحی آرال و سیر دریا کوچ کردند و به سرزمین جیحون و قره قوم رسیدند.(سارلی،۹:۱۳۸۴-۱۰)بنا به نظر اصطخری^۱۰ و دیگر جغرافی دانان، سرزمین غزهای کوچ نشین در غرب، محدود به دریای خزر می گشت. هرچند در مورد مرز شمالی غزها اطلاعات صریحی در دست نیست اما آنها با ورود به سرزمین غیر مسکون قراداغ، محدوده شرقی سرزمین خود را رقم زدند و گستره قلمرو خود را در ماوراءالنهر، تا قصبات مرزی با مسلمانان یعنی جنوب دریاچه آرال، دشت های شمالی بخارا گسترش دادند.بنابر روایات ترکمن ها، در شجره تراکمه ابوالغازی، نواحی اطراف سیردریا و رشته کوه های قراجق درشمال اسپیجاب،ازسرزمین های بااهمیت غزها بوده.(سومر،۷۳:۱۳۹۰-۷۵) منابع مکتوب قرن چهارم.ه.ق، اقوام غز را همسایگان بلافصل دارالاسلام – منطقه مابین گرگان تا فاراب و اسبیجاب در منطقه سیردریا- معرفی میکنند.(دهخدا.(غز))اتکای تدریجی امرای مسلمان نواحی شرقی به سپاهیان متشکل از غلامان ترک^۱۱ و نیزفروپاشی دودمان های ایرانی شمال شرق، موجب تشدید قدرت و افزایش ورود ترکان به ماوراءالنهر و خراسان گردید.«چنین به نظر می رسد که در نیمه اول سده پنجم قمری/ یازده میلادی برج و باروی شمال شرقی ایران که وظیفه دیرینه اش بسته نگه داشتن این گذرگاه به روی اقوام گوناگون بود، فروریخت و آن نیروی کشش و جاذبه ای را که در گذشته داشت، از دست داد.»(بویل، ۱۷:۱۳۹۰-۱۸)
غزهای صحراگرد، همواره خطری عظیم و مهاجمانی پرورش یافته برای حکومت های منطقه به شمار می آمدند. تحرک خیره کننده، مهارت در تیروکمان-سوارکاری وقدرت تجمع در زمانی کوتاه، آنها را به نیرویی غارتگر در منطقه آسیای میانه تبدیل نموده بود(همان،۲۲۳:۱۳۹۰)بنا بر تاریخ ابن اثیر، تجاوزات مکرر غزها(ترکمن ها) از مردم نسا و اسفراین سبب گشت تا محمود غزنوی در سال ۴۱۹ ه.ق، آنها را مورد حمله قرار دهد.(سومر،۱۰۸:۱۳۹۰-۱۰۹)
در قرن ۶ امپراتوری سلجوقی، حاصل جنگاوری غزهای کوچ نشین بوجود آمد و ترکمن ها، مهمترین قوای آنها، جهت پیروزی در جنگ ها و حفظ حکومت بشمار می آمدند. (سومر،۲۰۹:۱۳۹۰) بر اساس کتیبه های اورخون^۱۲، سلجوقیان، به عنوان یکی از نه قبایل ترکان اغز، نخستین بار در سده یازدهم.م( پنجم ه.ق) در ماوراءالنهر و خراسان پدیدار گشتند و دست به غارت و چپاول گسترده ای در آن نواحی زدند.(بویل،۲۲:۱۳۹۰-۲۴)بنا به عقیده تمام سیاحان، ترکمن ها در بین طوایف ترک موجود در آسیای میانه به عنوان جنگجوترین آنان توصیف شده اند، ولی آنها نه تنها موفق به تشکیل دولتی نشدند، بلکه ناگزیر به پرداخت صد ها سال باج به ازبک ها گردیدند.(سومر،۱۸۹:۱۳۹۰)بر اساس قالیهای کشف شده از دو مسجد علاءالدین قونیه و اشرف اغلو بایشهیر ترکیه، نقوش رایج فرش دوران سلجوقی را می توان، هندسی و دارای اشکالی مشبک به صورت واگیره ای، چند ضلعی با ستاره ای هشت پر، حاشیه هایی شبیه خط کوفی تصور نمود. مارکوپولو نیز در سفرنامه خود ضمن اشاره به سرزمین کارامانیا(سرزمین ترکمن ها) به توصیف ساکنان آن منطقه و از دستبافته های لاکی رنگ تراکمه یاد می کند.^۱۳از آنجاییکه مواد بکار رفته در بافت فرش مانند پشم، پنبه در مقابل عوامل طبیعی چون حشرات، رطوبت و گرد وغبار مقاوم نیستند، بسیاری از فرشهای پیش از قرن دهم هجری از بین رفته است. از اینرو، با توجه به گستردگی و ظرایف لازم درمطالعات تاریخی،دراین رساله بدلایل ذیل، به سه دوران هخامنشیان، مغول و پهلوی به اختصاراشاره می شود:
بدلیل وجود شباهت نقش مقدس «گل یایدی- ستاره،گلی با نه برگ،خوش یمن،اولین نماد بافته شده و…-  » با نقش مرکزی فرش پازیریک و احتمال حضور تراکمه در ساتراپی های هخامنشی واقع در آسیای میانه.
تأثیر گذاری سیاست های چنگیز بر اکثر اقوام استپ نشین آسیای میانه و نیز وجود برخی اشتراکات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی با ترکمن ها.
استقرار حکومت مرکزی، تخته قاپو شدن عشایر و تغییر در اقتصاد معیشتی خانوار ترکمن پس از اصلاحات ارضی.
۲-۲-۳ هخامنشیان:
کشف یک فرش با نقش مایه های هخامنشی در محلی بنام پازیریک و تشابه نقش مرکزی آن با نقش قالی ترکمن، کشف ابزار ریسندگی و فرش بافی متعلق به ۲۴۰۰ پ.م در منطقه ترکمنستان، استفاده از طیف های رنگی مشابه، رنگ زمینه غالب قرمز، همراه با تقسیم بندی هندسی،موجب گشته تا عده ای از ترکمانان خود را از مبدعان و اولین بافندگان فرش دور دست ایران هخامنشی و آن را سندی بر قدمت فرش بافی خود بدانند. تاریخ آسیای میانه با انعکاس فتوحات کورش در این منطقه آغاز می شود و در زمان داریوش به اوج خود می رسد.کورش در سال ۵۹۹ پ.م بابل را فتح کرد و اقوام گوناگون برده، از جمله یهودیان را آزاد نمود. بر اساس کتاب استر، عده ای از یهودیان ماندن در بابل را برگزیدند، عده ای استقرار در ولایات تحت فرمان پارسیان را، و بسیاری از آنها رو به شرق رفته در خود ایران اقامت گزیدند. از آنجا که کورش فتوحاتی نیز در شرق تا باکتریا و سغد داشت، محتمل است که برخی از یهودیان بابلی در آن ایالات نیز اسکان گرفته باشند.(فولتس،۱۳۸۵: ۳۹-۴۰)کوروش در جنگ با سکاهای^۱۴ چادرنشین در گذشت.(مرگ وی در جنگ علیه چادرنشینان در بخش شمالی قلمرو فرمانروایی او، مورد تایید تمامی منابع و مدارک است). اما، در یک دهه بعد، داریوش در کتیبه بیستون، خبر فتح و پیروزی خود علیه سکاها و کشتن رئیس آنان را نوشت.«منسجم شدن آسیای مرکزی به خطه عظیم امپراتوری هخامنشیان باعث شد که آسیای مرکزی هم با غرب ایران و هم با تمامی خاورمیانه تماس گسترده تری حاصل کند…این تماس باعث تغییراتی در راه و روش زندگانی مردم این دو منطقه گردید.»(فرای،۱۰۵) کتیبه بیستون داریوش درباره آسیای مرکزی است. آنچه که در تاریخ آمده، مردم مرگیانه یا مرو از داریوش سرپیچی کردند و رهبر آنان بنام فرادا خود را پادشاه مرگیانه اعلام کرد. فرادا به دست ساتراپ باکتریا بنام دادارشی که طرفدار داریوش بود، شکست خورد. بر پایه گزارش منابع یونانی، آسیای مرکزی به هخامنشیان وفادار ماند و سربازان آسیای میانه در سپاه داریوش و خشایارشاه، در زمان حمله به یونان، خدمت می کردند.(ولایتی،۳۳:۱۳۹۰) عادات و رسوم پارسیان هم احتمالا به همین دلیل در مردم محلی تأثیر کرد. ورود این مناطق در حیطه امپراطوری هخامنشی، اگر هیچ کاری نکرده باشد، ثبوت و تماس های تجاری گسترده ای به همراه داشت.وجود سربازان از اصل و نسب های مختلف در پادگانهای بخش های گوناگون امپراتوری، ترکیبی از اطلاعات و فرهنگ ها را افزایش دادو آسیای مرکزی نمی توانست از این قاعده مستثنی باشد. بعلت عدم وجود اسناد موثق و مدارک باستان شناسی معتبر، قضاوت مورخین درباره ماهیت احتمالی موجودیت های سیاسی در آن زمان و مکان، بصورت فرضیه مطرح گردیده است. بر این اساس، بعلت مدت زمان کوتاه چیرگی کورش در شرق این نتیجه استنباط می گردد که این منطقه فاقد یک دولت متمرکز بوده و ملل محلی و مستقر برای حفظ حمایت و حفاظت زمین، تسلیم قدرت بالاتر می شدند. پادشاهان هخامنشی، شبکه بسیار خوبی از جاده ها را کشیدند و چاپارهای تیز پایی راه انداختند. انجام این تمهیدات، علاوه بر ایجاد وحدت در خاک، عاملی شد، تا قلمرو وسیع شاهنشاهی به یک واحد سیاسی مبدل گردد.

امام علی(ع) فرمودند: «نتیجه قناعت بی نیازی است» (غررالحکم و دررالکلم: ص۳۹۲).
همچنین روایات متعددی در این زمینه در کتب معتبر روایی شیعه وجود دارند (بحارالانوار: ج۷۴، ص۱۸۹ ؛ الکافی: ج۸، ص۲۴۳ ؛ مستدرک الوسایل: ج۱۵، ص۲۳۳ ؛ تحف العقول: ص۳۰ ؛ کنزالفوائد: ج۱، ص۳۰۴).
۴- انفاق
از دیگر ارزش ها و دستورالعمل هایی که در دین اسلام به شدت بر استحباب و مطلوبیت آن تاکید شده است مقوله انفاق است که تاثیر مستقیم در ترسیم الگوی مصرف مسلمانان دارد. منظور از انفاق، پرداخت های مالی واجب و مستحب به افراد مستمند است. «انفاق هم از جهت دایره و محدوده اموالی که مشمول آن است و هم از جهت حکم، مراتبی دارد. از مستحبات گرفته تا وجوب را شامل می شود و بر این اساس شامل انفاق واجب مانند خمس و زکات و انفاق مستحب شامل هرگونه پرداخت مالی که در راستای رضایت خدا صورت می گیرد، می شود. البته در شرایطی که در جامعه فقر وجود داشته باشد، برخی از انفاق های مستحب جنبه الزامی پیدا می کنند» (میرمعزی،۲۳۹:۱۳۸۹).
در باب ضرورت انفاق در جامعه و جایگاه و ارزش آن در رفتار اقتصادی مسلمانان و مومنان، آیات، احادیث و روایات فراوانی در منابع حدیثی وجود دارند که از جمله آنها عبارتند از:
«مَّثَلُ الَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللّهِ کَمَثَلِ حَبَّهٍ أَنبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنبُلَهٍ مِّئَهُ حَبَّهٍ وَاللّهُ یُضَاعِفُ لِمَن یَشَاءُ وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ»
«مَثَل صدقات کسانى که اموال خود را در راه خدا انفاق مى‏کنند همانند دانه‏اى است که هفت خوشه برویاند که در هر خوشه‏اى صد دانه باشد؛ و خداوند براى هر کس که بخواهد (آن را). چند برابر مى‏کند، و خداوند گشایشگر داناست‏» (قرآن کریم، بقره:۲۶۱).
قال علی(ع) : «طُوبى لِمَن أنفَقَ الفَضلَ مِن مالِهِ»
امام علی(ع) فرمودند: «خوشا به حال کسی که زیادی مالش را انفاق می کند» (بحارالانوار: ج۶۸، ص۲۸۳).
و همچنین علاوه بر اینکه فقط در سوره بقره بیش از ده آیه پیرامون انفاق و شرایط و اهمیت آن وجود دارد، در آیات (قرآن کریم، بقره:۲۶۵ ؛ انفال:۳ ؛ رعد:۲۲ ؛ ابراهیم:۳۱ ؛ حج:۳۵ ؛ حدید:۷ ؛ سبا:۳۹ ؛ منافقون:۱۰ ؛ شوری:۳۸ ؛ قصص:۵۴ ؛ محمد:۳۸ ؛ نحل:۵۷ ؛ آل عمران:۹۲ ؛ توبه:۱۲۱ ؛ روم:۳۸). و نیز روایات (الکافی: ج۴، ص۴۳ ؛ من لایحضره الفقیه: ج۴، ص۴۱۲ ؛ وسائل الشیعه: ج۱۶، ص۲۸ ؛ مستدرک الوسایل: ج۷، ص۱۰۷ ؛ غررالحکم و دررالکلم: ص۳۷۶). بسیار دیگری به بحث از انفاق پرداخته شده است.
۵- تبرج مطلوب برای زن

از دیگر عناصری که در نظام ارزشی حاکم بر الگوی مصرف زن مسلمان می توان به آن اشاره کرد، تبرج مجاز و مطلوب برای زنان است. تبرج و خودنمایی یکی از ویژگی های فطری و ذاتی زنان است (الکافی: ج۵، ص۳۳۷ ؛ وسائل الشیعه: ج۲۰، ص۶۴). لذا این غریزه طبیعی نیز مانند سایر غرایز طبیعی انسان می بایست در مسیر اعتدال قرار گرفته و نه در توجه به آن افراط شود و نه مطلقا سرکوب گردد. به همین دلیل در آموزه های اسلامی، آرایش و استفاده از زیور که از مصادیق توجه به این غریزه است، بارها تاکید شده است (الکافی: ج۶، ص۴۷۵ ؛ من لایحضره الفقیه: ج۱، ص۱۲۳ ؛ وسائل الشیعه: ج۴، ص۴۵۹ ؛ بحارالانوار: ج۷۳، ص۱۰۲ ؛ مستدرک الوسایل: ج۱، ص۴۱۳). در دین اسلام تبرج برای زنان هم بعد منفی دارد و هم بعد مثبت. ابعاد منفی تبرج در زنان در فصل آینده به بحث و بررسی گذاشته خواهد شد، اما آن بعدی که در مقوله تبرج زنان به الگوی مصرف نیز ارتباط دارد، جنبه مثبت و مجاز آن است.
از نظر اسلام تبرج و خودنمایی زنان در یک حالت نه تنها مجاز شمرده شده است بلکه مستحب و دارای ثواب بسیار زیاد نیز است، و آن هم تبرج و خودنمایی زن برای شوهر خود است. در آموزه های دینی، توصیه های فراوانی مبنی بر لزوم آرایش و خودنمایی زن برای همسرش وجود دارد که از عوامل تحکیم روابط زناشویی و قوام پایه های خانواده است. در روایات و احادیث متعددی از زبان معصومین(ع) به پسندیده و مطلوب بودن تبرج و خودآرایی زنان برای شوهران خود اشاره شده است. به عنوان مثال:
قال رسول الله(ص) : «إِنَّ خَیْرَ نِسَائِکُمُ…الْمُتَبَرِّجَهُ مَعَ زَوْجِهَا»
پیامبر اکرم(ص) فرمود: همانا بهترین زنان شما زنی است که برای شوهرش خودآرایی کند (الکافی: ج۵، ص۳۲۴ ؛ من لایحضره الفقیه: ج۳، ص۳۸۹ ؛ وسائل الشیعه: ج۲۰، ص۲۸ ؛ مکارم الاخلاق: ص۲۰۰ ؛ مستدرک الوسایل: ج۱۴، ص۱۶۶).
در این زمینه احادیث و روایات دیگری نیز وجود دارد (الکافی: ج۵، ص۵۶۴ ؛ وسائل الشیعه: ج۲۰، ص۱۶۷ ؛ عروه الوثقی: ج۲، ص۷۹۹).
۶- نکوهش چشم و هم چشمی
مذمت چشم و هم چشمی و مقایسه های نا به جایی که افراد میان خود با دیگران انجام می دهند یکی دیگر از عناصر شکل دهنده نظام ارزشی دین اسلام در باب الگوی مصرف است. چشم و هم چشمی همانطور که گفته شد، یکی از مولفه های بارز فرهنگ و سبک زندگی خانواده های ایرانی، علی الخصوص زنان است. مقوله چشم و هم چشمی به عنوان یک رفتار نا به هنجار در افراد، دارای علل و عواملی است که می توان آن را از دیدگاه علم روانشناسی و نیز آیات قرآن مورد بررسی قرار داد.
یکی از عواملی که برای چشم و هم چشمی ذکر شده است، صفت تکبر و خود برتر بینی در انسان است. تکبر یک خصوصیت ضداخلاقی است که در همگان به گونه ای وجود دارد. این خصوصیت که از آن به رذیلت اخلاقی یاد می شود موجب می شود تا شخص خود را برتر از دیگری بیابد. از این رو می کوشد تا به هر شکلی شده برتری خویش را نشان دهد و خود را بزرگ تر و برتر از دیگری بنمایاند. این گونه است که چیزهایی که در خود می یابد به رخ دیگری می کشد و در اموری که احساس می کند از برتری برخوردار نیست تظاهر به دارایی آن می نماید. از این رو مسئله چشم و هم چشمی به عنوان تظاهر برای برتری جویی مطرح می شود و شخص می کوشد تا با تظاهر برتری خود را نشان دهد. این حقیقت در آیات قرآن نیز در قالب داستان سجده نکردن شیطان بر انسان، به چشم می خورد (قرآن کریم، اعراف: ۱۳-۱۱). از جمله عوامل دیگری که می توان در رفتار چشم و هم چشمی تاثیر آنها را مشاهده کرد، تکاثر، حسادت، خودکم بینی، غریزه تبرج در زنان و فرهنگ غلط حاکم بر خانواده می باشند. این پدیده در آیات قرآن و روایات متعددی مورد مذمت و نکوهش اسلام قرار گرفته است. در داستان مربوط به قارون که در آیات ۷۹ و ۸۰ سوره مبارکه قصص در قرآن ذکر شده است، پدیده چشم و هم چشمی به این شکل مطرح شده است:
«فَخَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ فِی زِینَتِهِ قَالَ الَّذِینَ یُرِیدُونَ الْحَیَاهَ الدُّنیَا یَا لَیْتَ لَنَا مِثْلَ مَا أُوتِیَ قَارُونُ إِنَّهُ لَذُو حَظٍّ عَظِیمٍ. وَ قَالَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَیْلَکُمْ ثَوَابُ اللَّهِ خَیْرٌ لِّمَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا وَلَا یُلَقَّاهَا إِلَّا الصَّابِرُونَ»
«پس (قارون). با کوکبه خود بر قومش نمایان شد کسانى که خواستار زندگى دنیا بودند گفتند اى کاش مثل آنچه به قارون داده شده به ما هم داده مى‏شد، واقعا او بهره بزرگى دارد. کسانى که دانش یافته بودند گفتند واى بر شما براى کسى که گرویده و کار شایسته کرده پاداش خدا بهتر است و جز شکیبایان آن را نیابند»
۷- مذمت تجمل گرایی
از موارد دیگری که می توان در تعیین نظام ارزشی حاکم بر الگوی مصرف زن مسلمان، از آن نام برد، تاکید بیش از حد دین اسلام بر عدم تجمل گرایی است. این مقوله نیز از آن دسته از مقولاتی است که همواره افراد در تشخیص مصداق آن دچار ابهام می شوند و معمولا آن را با زیبایی دوستی و میل به زیبایی که در فطرت همه انسان ها وجود دارد، اشتباه می گیرند در حالیکه این دو مقوله کاملا از یکدیگر جدا هستند. البته تجمل گرایی به معنای گرایش به زیبایی و نمایش جمال و زیبایی ها، امری طبیعی و فطری در انسان است؛ زیرا انسان به هر چیز کمالی گرایش داشته و از نقص و کمبود گریزان است؛ گرایش شدید انسان به خدا و کدح و تلاش برای ملاقات با او (قرآ کریم: انشقاق،۶). ریشه در همین گرایش به کمال و کمالات انسانی دارد. انسان، زیبایی را به عنوان یکی از مصادیق کمال، دوست داشته و بدان گرایش می یابد و زشتی را به عنوان مصداقی از نقص و کمبود دانسته و از آن می گریزد. بنابراین، گرایش انسان به تجمل گرایی، گرایشی به سوی کمال و زیبایی هاست. حضرت علی(ع) می فرمایند: «همانا خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد و وقتی نعمتی به بنده ای داد، دوست دارد اثر نعمتش را بر او ببیند» (الکافی: ج۱، ص۴۳۸).
اما در دین اسلام، تجمل گرایی و تنوع طلبی و مفاهیم این چنینی حسابشان از زیبایی طلبی فطری جداست. رفاه طلبی و تجمل‌گرایی که از وابستگی و تعلق به مظاهر زندگی دنیا نشأت می‌گیرد، تا بدان جا انسان را به پیش می‌برد که جز رسیدن به رفاه و تجمل‌، به چیزی دیگر نمی‌اندیشد.
پیامبر اسلام(ص) در باره این گروه به اباذر می‌فرمایند: «…به زودی کسانی از امت من خواهند بود که در دامن نعمت‌ها به دنیا می‌آیند و رشد می‌کنند، همتشان غذاهای رنگارنگ و نوشابه‌های مختلف است. اینان را با سخن تمجید و ستایش می‌کنند. اینان بدترین امت من هستند» (الحیاه: ج۳، ص۳۳۸).
همچنین احادیث بسیاری را می توان در این زمینه مشاهده نمود (الکافی: ج۶، ص۴۷۵ ؛ من لایحضره الفقیه: ج۱، ص۱۲۳ ؛ وسائل الشیعه: ج۹، ص۱۲ ؛ بحارالانوار: ج۷۱، ص۳۴۷ ؛ مستدرک الوسایل: ج۱، ص۴۱۳ ؛ تحف العقول: ص۳۲۶ ؛ فروع کافی: ج۵، ص۷۳ ؛ مکارم الاخلاق: ص۴۹۵ ؛ سفینه البحار: ج۲، ص۳۶۱ ؛ غررالحکم: ص۳۷۴).
۸- شکر و طلب روزی از خدا
یکی دیگر از آموزه هایی که می تواند به نوعی در نظام ارزشی دین اسلام در نسبت با الگوی مصرف جای گیرد، بحث جایگاه شکر و طلب روزی از خداوند متعال است. در دین مبین اسلام بهره گرفتن از نعمت ها و رزق و روزی که خداوند برای انسان حلال کرده، از لذت هایی ست که جواز آن در قرآن صادر شده و بارها و بارها در قرآن خطاب به مومنین ذکر شده است (قرآن کریم، بقره:۲۲ ؛ طه:۸۱ ؛ اعراف:۱۶۰ ؛ مائده:۸۷ انفال:۲۶ ؛ اسراء:۷۰ ؛ یونس:۹۳ ؛ نحل:۷۲ ؛ غافر:۶۴ ؛ نور:۲۶ ؛ جاثیه:۱۶ ؛ احقاف:۲۰ ؛ مومنون:۵۱). البته همانطور که بهره گرفتن از روزی طیب و پاکی که خداوند برای استفاده بشر خلق کرده است، در دین اسلام مجاز است، قواعد و قیودی نیز در این بهره گرفتن وجود دارد که یکی از مهمترین آنها به جای آوردن شکر خداوند متعال و طلب روزی از او است. خداوند در قرآن می فرماید:
«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ کُلُواْ مِن طَیِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاکُمْ وَاشْکُرُواْ لِلّهِ إِن کُنتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُونَ»
«اى کسانى که ایمان آورده‏اید از نعمتهاى پاکیزه‏اى که روزى شما کرده‏ایم بخورید و خدا را شکر کنید اگر تنها او را مى‏پرستید» (قرآن کریم، بقره:۱۷۲).
«وَاسْأَلُواْ اللّهَ مِن فَضْلِهِ إِنَّ اللّهَ کَانَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمًا»
«و از فضل خدا درخواست کنید که خدا به هر چیزى داناست» (قرآن کریم، نساء:۳۲).
پ- مولفه های الگوی مصرف زن مسلمان ایرانی
پس از بررسی پیش فرض های حاکم بر دیدگاه اسلام در بحث مصرف و نیز تبیین نظام ارزشی آن، اکنون به بحث از مولفه های الگوی مصرف زن مسلمان ایرانی پرداخته می شود. اما قبل از ورود به این بحث بهتر است یک تقسیم بندی حقوقی از مصرف از دیدگاه اسلامی ارائه گردد. مصرف در جامعه اسلام و از لحاظ حقوقی مانند سایر رفتارهای انسان، به ۵ بخش تقسیم می گردد:
الف- مصرف واجب: این دسته از رفتار مصرفی افراد شامل مصرف برای ادامه حیات و حفظ نفس خود و سایر افراد تحت تکفل، و رفع نیازهای اساسی و اولیه آنها اعم از پوشاک، مسکن، امنیت، بعداشت لازم، مصارف عبادی و… است.
ب- مصرف مستحب: که شامل مصرف بیش از حد کفاف و به منظور توسعه زندگی و ارتقای سطح رفاه در صورت نبود نیازمند در جامعه و نیز انفاق ها و پرداخت های مالی مستحب است.
ج- مصرف مکروه: این نوع از مصرف شامل بیش از مقدار متعارف هر شخص در صورت وجود مومن نیازمند در اطراف وی و مواردی از این قبیل است.
د- مصرف حرام: شامل مصرف اشیایی که ذاتا پاک نبوده و یا به دلایلی مصرف آنها جایز نیست و یا مصارفی که آثار اقتصادی زیانباری برای جامعه به همراه داشته و نیز مصرفی که متناسب با نظام ارزشی مطرح شده در فوق نبوده و مسرفانه و… باشد.
م- مصرف مباح: شامل هرگونه مصارفی است که هیچکدام از قیدها و محدودیت های مطرح شده در بالا را ندارد (میرمعزی،۲۳۷:۱۳۸۹).
حال با عنایت به این تقسیم بندی باید گفت که تحلیل ارائه شده از مولفه های الگوی مصرف زن مسلمان ایرانی در حیطه مصارف واجب و یا مستحب است. مصرف به موارد زیادی تعلق می گیرد که بررسی همه آنها جزء اهداف پایان نامه حاضر نیست و صرفا مواردی مورد بررسی قرار می گیرند که در تبیین الگوی مصرف زن مسلمان موضوعیت داشته باشند.
لذا الگوی مصرف زن مسلمان را می توان با توجه به موارد و عرصه های زیر ترسیم نمود:
۱- پوشاک
لباس و پوشاک جزء ضروری ترین نیازهای انسان برای ادامه زندگی بوده و بخش عظیمی از رفتار مصرفی افراد و علی الخصوص زنان را شامل می گردد. علاوه بر بعد پوششی و حجاب لباس زنان که در فصل بعدی به تفصیل مورد بررسی قرار خواهد گرفت، ملاحظات متعدد دیگری نیز پیرامون لباس و پوشاک از دیدگاه اسلام وجود دارد که عبارتند از:
الف- بعد زیبایی شناختی: اولین ملاحظه ای که در باب پوشاک مطرح است، بعد زیبایی شناختی آن بوده و علاوه بر حفظ کردن انسان از سرما و گرما، کارکرد دیگری چون زیبا جلوه کردن انسان نیز برای آن متصور است. از آنجا که گرایش به زیبایی در انسان یک میل طبیعی و فطری است، خداوند آن را به رسمیت شناخته و استفاده از لباس های فاخر و زیبا را برای مومنان نه تنها مجاز دانسته بلکه مورد تاکید قرار می دهد. در روایات بسیاری بر این مساله اشاره شده است (بحارالانوار:ج۳، ص۳۴۶).
ب- لباس شهرت: از دیگر ملاحظات مربوط به پوشاک و لباس در دیدگاه اسلام این است که لباس نباید لباس شهرت باشد. مقصود از لباس شهرت هرگونه پوششی است که به دلیل نامتعارف بودن، باعث انگشت نما شدن فرد در جامع شود. امام صادق(ع) در این زمینه می فرمایند: «همانا خداوند شهرت در لباس را مبغوض می دارد (وسائل الشیعه: ج۵، ص۲۴).
ملاحظات دیگری نیز پیرامون پوشاک با توجه به نظام ارزشی حاکم بر الگوی مصرف زن مسلمان، وجود دارد که شامل مطابق با شان مومنانه بودن، تنوع داشتن بدون افتادن در ورطه اسراف، فخرفروشی نکردن با لباس و عدم تشبه به کفار، است.
۲- وسایل زندگی
وسائل زندگی که به طور مشخص شامل اسباب و اثاثیه منزل می گردد، یکی دیگر از عمده ترین موارد و مولفه های رفتار مصرفی زنان است. وسایل زندگی از لازمه های ایجاد رفاه نسبی در زندگی است و برای امرار معاش و رفع نیازهای اساسی از انسان، نقش زمینه ای و مهمی ایفا می کنند. در باب اسباب و اثاثیه زندگی ملاحظاتی این چنینی وجود دارد:
الف- عدم تجمل گرایی: امروزه با حاکم شدن فرهنگ مدرن و ارتباط مستقیم ارزشگذاری افراد با رفتار مصرفی آنان، وسایل و اثاثیه منزل، دیگر فقط کارکرد رفع نیازهای انسان و ایجاد زمینه ی رفاه برای خانواده را ندارد بلکه تبدیل به ابزاری برای فخرفروشی و تجمل گرایی در میان خانواده ها شده است. در این شرایط است که لوازم و وسایلی که بنا به ضرورت های زندگی تهیه می شدند و هدف از تهیه آنها ارضا و رفع نیازهای اولیه خانواده ها بود، جای خود را به وسایل غیرضرور و لوکس گران قیمت داده و صرفا به عنوان کالاهای دکوری از آنها استفاده می گردد. به عبارت دیگر در این وضعیت وسایلی که در گذشته ابزار بودند و نه هدف، تبدیل به هدف می شوند و نه ابزار. این اتفاق از نظر اسلام یک پدیده نامبارک بوده و مورد تایید دین و الگوی دینی مصرف ناست (تحف العقول:ص۱۵۴).
ب- مطابق شان بودن: از دیگر ملاحظات مربوط به رفتار مصرفی زنان در زمینه وسایل و لوازم زندگی این است که لوازم و اثاثیه منزل می بایست مطابق با شان و جایگاه عرفی خانواده باشد و با هدف چشم و هم چشمی و مقایسه های بی مورد خود با دیگران، انتخاب و تهیه نشوند.
و نیز سایر ملاحظات موجود در نظام ارزشی حاکم بر الگوی مصرف زنان اعم از عدم اسراف و تبذیر و اقتار و… در این رابطه وجود دارند.

کاربرد تصاویر حماسی – اساطیری چون؛ سودابهی گل، سیاووش نسیم، قاف گل و نمادهایی چون؛ لاله، شقایق، سرو و سپیدار برای شهید و گسترش واژگان و ترکیباتی مانند؛ شهادت، بسیجی و جبهه که پیش از این کاربرد کمی داشتند، از ویژگیهای شعر جنگ است. شعر جنگ به زبان مردم است، لحنی بی تکلف، صمیمی و محزون دارد؛ لحنی که از دل بر آمده و بردل مینشیند و شاعر جنگ از تأثیر دردها و شادیهای جامعه بر دل و جان و احساس و اندیشه خویش، برای مردم میگوید و همین ویژگی، شعر جنگ را زیباتر، عاطفی تر و ماندنی تر کرده است.

۳-۳- موضوعات و مضامین شعر دفاع مقدّس
آثار و تبعات جنگ، ادبیات را با تحوّلاتی رو به رو ساخت. شعر به سنگرها رفت و برخی از شاعران با استشمام بوی باروت و دود ناشیاز بمبارانها، واقعیت جنگ را در عمل آزمودند و مضمونها و تصویرهای بکری، از واقعیتهای زندگی به آنان الهام گردید. دعوت به نبرد، دلاوری رزمندگان، آزادگان قصهی جنگ و ویرانی شهرها، آوارگی مردم، آرزوی شیرین شهادت، دلتنگی و غمگینی فرزندان و سرانجام بازگشت پلاک و جامهای از لاله های پرپر شدهی دشت خونین حماسه، جانمایههای خوبی برای مضمون پردازی بود، که شاعران از آن بهرهای تمام بردند. به طور کلّی موضوعات و مضامین شعر جنگ عبارت است از:
- رجزهای حماسی
بیان دلاوریهای رزمندگان و افتخارات کشور، تحریض و تشویق رزمندگان به نبرد و دعوت به مبارزه و جهاد، مضمونهای رجزهای شعر جنگ را تشکیل میدهد؛ مانند:

- فخر
ستایش دلاوریها و حماسهی شکوه رزمندگان، جانبازان و آزادگان همچنین مفاخره به مقام امام خمینی (ره)و شهیدان و ستایش عظمت واستقامت پدران و مادران شهدا، از مضامین موضوع فخر در شعر جنگ است. شاعران جنگ، از شخصیتهای اساطیری، ملّی، مذهبی و تاریخی اسلام برای تبیین بزرگواری، عظمت، شجاعت و جوانمردی دلیران ملّت ایران استفاده کردهاند و قهرمان این دفاع را، بر شخصیتهای پیشین ترجیح داده ، آنان را میستایند؛ مانند:

- شهید و شهادت
شهید و شهادت، یکی از موضوعات برجسته و ارزشمند شعر جنگ است. «شهادت در سرودههای جنگ هم شکوهمند، حماسی،عارفانه و جامعه ساز است و هم حسرت آفرین.»(سنگری،۱۳۷۸،الف،ج ۲، ص ۱۵۴) توصیف عظمت شهیدان و جاودانگی آنان، توصیف عاشقانه وعارفانه از شهید و شهادت و تجدید بیعت با آنان از جان مایه ها و مضمونهای این موضوع است؛ مانند:

مدل مفهومی پژوهش و فرضیه ­های آن از طریق مدل­سازی معادلات ساختاری مورد آزمون قرار گرفته است. برازش کلی مدل (آزمون مدل) و برازش جزئی مدل (آزمون فرضیه ­های پژوهش) از جمله خروجی­های مدل­سازی معادلات ساختاری است. برای اجرای این آزمون از نرم­افزار AMOS استفاده شده است.

مدل­های معادله ساختاری به طور معمول ترکیبی از مدل­های اندازه ­گیری و مدل­های ساختاری­اند. بر مبنای مدل­های اندازه ­گیری، پژوهشگر تعریف می­ کند که کدام متغیرهای مشاهده شده یا معرف­ها اندازه گیرنده­ی کدام متغیرهای پنهان هستند و بر پایه مدل­های ساختاری مشخص می­ شود که کدام متغیرهای مستقل دارای تاثیر بر کدام متغیر وابسته­اند و یا اینکه کدام متغیرها با هم همبسته­اند. به این ترتیب با بهره­ گیری از این مدل­ها می­توان به طور همزمان به ارزیابی کیفیت سنجش متغیرها و مقبولیت اثرات مستقیم و غیرمستقیم و همچنین تعامل­های تعریف شده میان متغیرها پرداخت (قاسمی, ۱۳۸۹). مدل مفهومی پژوهش در برگیرنده نوزده متغیر پنهان است که توسط تعدادی از متغیرهای مشاهده­پذیر اندازه ­گیری می­شوند. هدف از انجام آزمون مدل، میزان همخوانی مدل نظری با داده ­های تجربی است. شاخص­ هایی هستند که میزان همخوانی را نشان می­ دهند. شکل ۴-۱ و شکل ۴-۲ به ترتیب مدل اولیه فرضیه ­های فرعی و اصلی پژوهش در نرم­افزار را نشان می­دهد.

شکل۴-۱- مدل اولیه فرضیه ­های فرعی پژوهش
شکل ۴-۲- مدل اولیه فرضیه ­های اصلی پژوهش
۴-۳-۲- اندازه­ های برازندگی مدل تایید شده
شاخص­ های برازش، مقادیری آماری را بدست می­ دهند که پژوهشگر را در تصمیم ­گیری نسبت به انتخاب مدل مناسب­تر یاری می­رساند. شاخص­ های برازش زیادی وجود دارد، اما پرکاربردترین آن­ها که در عین حال پایه و اساس سایر شاخص ­ها محسوب می­گردد، ^۲ است. هرچه مقدار ^۲ به صفر نزدیک­تر باشد، نشان­دهنده برازش بهتر مدل است. از آن­جا که مقدار مربع خی تحت تاثیر حجم نمونه و تعداد روابط مدل ساختاری قرار می­گیرد، در این موقع مقدار خی دو بزرگ می­ شود. بنابراین با اتکا بر ^۲ به نتایج مطلوب دست یافت. در نتیجه در کنار این شاخص از شاخص­ های دیگری نیز برای برازش مدل­ها استفاده می­ شود. ریشه خطای میانگین مجذورات تقریب (RMSEA) برای مدل­های خوب کمتر از ۰۵/۰ و برای مدل­های متوسط بین ۰۵/۰ تا ۰۸/۰ و برای مدل­های ضعیف­ بالاتر از ۰۱/۰ است (کلانتری, ۱۳۸۸). یکی دیگر از شاخص­ های مهم در برازش مدل، کای اسکوئر بهنجار یا نسبی ( ) است که اغلب مقادیر ۲ تا ۳ و یا مقادیر ۱ تا ۲ و یا مقادیر بین ۱ تا ۳ را قابل قبول می­دانند. شاخص­ های تطبیقی مانند شاخص­ برازش هنجار شده، شاخص برازش افزایشی، شاخص برازش توکر- لویس و شاخص برازش تطبیقی نیز در برازش کلی مدل مورد استفاده قرار می­گیرد که برای مدل­های خوب مقادیر بالاتر از ۹۰/۰ است. مقادیر بالاتر از ۸۰/۰ نشان­دهنده برازش خوب یا متوسط مدل است (قاسمی, ۱۳۸۹). و نیز از شاخص­ های برازش مقتصد شامل نسبت مقتصد بودن، شاخص برازش هنجار شده مقتصد و شاخص مقدار آن کوچکتر باشد حاکی از هزینه بیشتری است که پژوهشگر در آزاد کردن پارامترها صرف کرده است. شاخص برازش هنجار شده مقتصد مقادیر بالاتر از ۵/۰ یا ۶/۰ برای این شاخص مناسب تلقی کرده ­اند. شاخص برازش تطبیقی مقتصد حداقل مقدار ۵/۰ بیشتر مورد توافق است و معیار سخت گیرانه آن را حداقل ۶/۰ تعیین کرده ­اند. در جدول ۴-۱۱ تعدادی از شاخص­ های بدست آمده از برازش مدل آورده شده است.
جدول ۴-۱۱- نتایج مدل­سازی معادلات ساختاری برای مدل اولیه فرضیه ­های پژوهش