بر اساس داده های جدول ۸-۴ که در فصل چهارم آمده است، تفاوت معناداری در میزان شیوع اختلالات روانی در مقیاس های شکایات جسمانی، حساسیت در روابط متقابل، اضطراب، پرخاشگری و روان گسستگی بر اساس نوع جرم وجود دارد، در حالی که میان زنان زندانی از نظر میزان شیوع اختلالات مرتبط با مقیاس های وسواس، افسردگی، فوبیا و افکار پارانوئیدی تفاوت معناداری وجود ندارد و تنها در چهار بعد مذکور فرضیه اول رد شد.
پاسخ این سوال از نظر شاخص کل سلامت زندانیان و شایع ترین اختلال با نتایج پژوهش قاسم بکلو و همکاران (۱۳۹۲)؛ مبنی بر بررسی میزان شیوع اختلالات روان پزشکی دز زندانیان مرد زندان خوی، با نتایج مطالعه ی رستگاری نیا (۱۳۸۸)؛ مبنی بر اختلالات روانی شایع در بین زندانیان و تاثیر اشتغال به کار در آن، با پژوهش آراسته و شریفی سقز (۱۳۸۷)؛ مبنی بر میزان شیوع اختلالات روان پزشکی در زندانیان زندان مرکزی سنندج، با پژوهش شریعت و همکاران (۱۳۸۵)؛ مبنی بر بررسی شیوع اختلالات روان پزشکی در زندانیان مرد زندان قصر تهران، با پژوهش فرایرز و همکاران(۲۰۱۳)؛ مبنی بر نشانگان درمان بیماری های روانی در میان زندانیان، با پژوهش فاضل و بیلارگون (۲۰۱۱)؛ مبنی بر مقایسه جمعیت عمومی با جمعیت زندانیان در کشور های غربی، با مطالعه ی فاضل و دانش (۲۰۰۲)؛ مبنی بر بررسی اختلالات روانی جدی در ۲۳۰۰۰ زندانی، همسو بود، به این صورت که شیوع کلی اختلالات در پژوهش های مذکور در دامنه ای مشابه بوده و افسردگی، شایع ترین اختلال در نمونه های مورد بررسی بوده است.
پاسخ این سوال با پژوهش امام هادی و همکاران (۱۳۸۵)؛ مبنی بر بررسی فراوانی اختلالات روانی در ۱۳۶ زندانی مرتکب قتل عمد و پژوهش بهرامی (۱۳۷۸) که به بررسی اختلال های روانی نزد زندانیان مرد و مقایسه ی آن با افراد عادی پرداخته بود نا هم خوان است. پژوهشگر احتمال می دهد نا هم خوانی با پژوهش امام هادی و همکاران به این دلیل است که در پژوهش مذکور صرفا افراد مرتکب قتل عمد مورد بررسی قرار گرفته اند. پژوهش بهرامی نیز شایع ترین اختلال ها را وسواس، افکار پارانوئیدی و حساسیت در روابط متقابل گزارش کرد و این امکان وجود دارد که علت اختلاف نتیجه ی پژوهش حاضر با پژوهش بهرامی در جنسیت نمونه مورد پژوهش باشد، چرا که به طور کل اختلال افسردگی و شکایات جسمانی در زنان بیش از مردان است.
بالاتر بودن شیوع اختلال افسردگی در زنان زندانی، احتمالا به این علت است که برخی اختلالات مانند سایکوز ها به سبب ماهیت غیر معمول خود به سرعت توسط سایر افراد شناسایی و جهت درمان ارجاع می گردند، ولی اختلال افسردگی به علت شیوع بالای آن در زندانیان و با توجه به شرایط و مشکلاتی که هر یک از زندانیان با آن درگیر است و به نوعی عادی در نظر گرفتن این وضعیت روانی و همچنین به علت عدم وجود سیستم غربالگری مناسب در زندان، افراد مبتلا به این اختلال تشخیص داده نشده و در نتیجه درمان نمی شوند. لذا با توجه به مطلب مذکور، عدم وجود تفاوت معنادار در افسردگی زنان زندانی بر اساس نوع جرم می تواند این گونه توجیه شود.
محقق احتمال می دهد، میزان شیوع نشانگان وسواس نیز مرتبط با وجود افکار مزاحم و تکرار شونده ای بوده است که در مورد جرم به وقوع پیوسته، مدت حبس، پیامد ها و شرایط سخت زندان وجود دارد و زندانیان را تحت تاثیر قرار می دهد. نشانگان ترس مرضی نیز، بعد از اختلال روان گسستگی کم ترین میزان شیوع را در کل جمعیت مورد بررسی نشان می دهد، که احتمالا این میزان نیز به ترس از حیوانات و موقعیت های اجتماعی یا شلوغ مربوط است. بیشترین میزان ترس مرضی در گروه مجرمین اعتیاد ملاحظه شد، که شاید این عامل یکی از عوامل موثر در کشش این افراد به سوی مواد مخدر و محرک بوده است تا با مصرف این مواد علائم ناشی از این اختلال را برطرف کنند یا کاهش دهند. در گروه مجرمین معتاد، نشانگان شکایات جسمانی نیز بالاست و به نظر می آید این میزان شیوع نیز با توجه به گرایش این افراد به مواد جهت تسکین درد قابل توجیه باشد.
سالم ترین گروه از نظر روانی، کلاهبردان بودند که احتمالا به علت واضح بودن مجازات و مدت محکومیت آن ها می باشد. مجرمان با جرم اعتیاد و حمل مواد مخدر و اعمال منافی عفت نیز پایین ترین سطح سلامت روان را داشتند که عوامل موثر در اعتیاد افراد به مواد، عوارض ناشی از آن و مجازات حبس ابد و اعدام برای بعضی از افرداد معتاد یا حامل مواد مخدر می تواند در توجیه این سطح از سلامت روان در این افراد مطرح و ممکن باشد. در مجرمان گروه اعمال منافی عفت نیز بیشترین اختلال در مقیاس حساسیت در روابط متقابل و افکار پارانوئیدی بود، احتمالا این افرد احساس عدم کفایت، خود کم بینی و احساس ناراحتی در ارتباط با دیگران دارند و شاید شرایط زندگی و بافت خانواده ی آن ها در بروز بدبینی آن ها نسبت به اطرافیان بی ربط نباشد.

دومین فرضیه پژوهش حاضر این بود که سبک های هویتی در زنان زندانی بر اساس نوع جرم متفاوت است.
همان طور که آزمون کروسکال و الیس (جدول ۱۰-۴) نشان داد از بین سه سبک هویتی موجود، تنها بین نمره های سبک هویتی هنجاری در میان زنان زندانی به تفکیک پنج نوع جرم صورت گرفته تفاوت معناداری وجود داشت و این فرض تنها در بعد مربوط به سبک هویت هنجاری تایید شد. زنان زندانی با جرم قتل و مشارکت در قتل بیشترین میانگین نمره را در سبک هویت هنجاری داشتند در حالی که سبک هویت غالب در زنان زندانی با جرم های اعتیاد و حمل مواد، کلاهبرداری و سرقت، سبک هویت سردرگم – اجتنابی بود. زنانی نیز که مرتکب اعمال منافی عفت بودند در سبک هویت اطلاعاتی بیشترین میانگین نمره را داشتند.
تا آنجا که جستجوی محقق نشان داد، پژوهشی که سبک هویت زنان زندانی را بر اساس نوع جرم مشخص کند یافت نشد، اما می توان پاسخ این سوال را با پژوهش علمی و حیدری (۱۳۹۰)؛ که به بررسی رابطه میان پایگاه هویت جوانان و ارتکاب جرم در آن ها پرداخته بود، با پژوهش باقری و همکاران (۱۳۸۸)؛ مبنی بر بررسی رابطه سبک های دلبستگی و نوع هویت زندانیان و همچنین با پژوهش شاره و آقا محمدیان (۱۳۸۵)؛ که با عنوان رابطه پایگاه های هویت و فرار دختران از خانه انجام شد، صرفا از این نظر که در هر یک از پژوهش های مذکور سبک هویت مجرمان را آشفته یا سردرگم و زود رس پیش بینی کردند هم راستا دانست.
سبک هویت هنجاری با تمایل به پیروی از نظرات و اعتقادات افراد مهم و همچنین تحمل کمتر در شرایط مبهم مشخص می شود، در گروهی که جرم آن ها قتل بود، ۳۸ نفر به علت ارتکاب قتل و ۲ نفر به علت مشارکت در قتل در زندان بودند، افرادی که خود مرتکب قتل شده بودند، علت قتل را اکثرا مشکلات اخلاقی و اعتیاد مقتول می دانستند که آن ها را در شرایطی قرار داده بوده است که این افراد به راهی جز قتل فکر نکردند، دو نفر دیگر نیز به تبعیت از همسر خود درگیر قتل شده بودند. شاید تحمل کم این افراد و تمایلشان به پیروی از افراد مهم زندگیشان که مرتبط با نوع هویت آن ها است و شرایط نا مساعد زندگیشان که در شکل گیری هویت هنجاری آن ها بی تاثیر نبوده است، این افراد را به سمت ارتکاب جرم سوق داده است.
سه گروه زنان زندانی با جرم های اعتیاد و حمل مواد، کلاهبرداری و سرقت، سبک هویت سردرگم – اجتنابی داشتند، قبلا در تعریف این سبک ملاحظه شد که فردی که سبک هویت سردرگم- اجتنابی دارد، سمبل برخورد طفره آمیز و مسامحه در مشکلات است، یک استراتژی متمرکز بر هیجان که با سطح پایینی از تعهد و اعتماد به نفس و بی ثباتی خود پنداره همراه می باشد. این افراد معمولا توجه کمی به آینده و یا نتایج طولانی مدت انتخاب هایشان دارند، شاید بتوان گفت که آن ها درگیر یک اکتشاف سازمان نا یافته و تصادفی هستند ( شوارتز، ۲۰۰۱). چنین ویژگی هایی را می توان تا حدی در افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی و اختلال شخصیت مرزی نیز مشاهده کرد، از آن جا که پژوهش های زیادی به میزان بالای شیوع اختلال شخصیت ضد اجتماعی و اختلال شخصیت مرزی در زندانیان اشاره است (پالاهنگ، وکیل زاده و دریس،۱۳۸۱؛ قاسم بکلو و همکاران، ۱۳۹۲؛ آراسته و همکاران، ۱۳۸۷) و با توجه به ارتباط این سبک هویتی با اختلالات شخصیت مذکور، این احتمال نیز وجود دارد که ابتلا به هر یک از این دو اختلال شخصیتی مرزی و ضد اجتماعی و داشتن سبک هویت سردگم – اجتنابی، این افراد را مستعد انجام اعمال خلاف قانون و رفتار های ضد اجتماعی نماید.
سبک هویت اطلاعاتی که از نظر برزونسکی ظاهرا سازگارانه ترین سبک می باشد و در واقع یک استراتژی حل مساله و یا مکانیسم کنار آمدن برای اداره ی موقعیت های روزانه است. در این پژوهش زنان زندانی با جرم منافی عفت بیشترین نمره را در این سبک گرفتند و این می تواند به این علت باشد که اکثر این افراد از جرم خود به عنوان منبع درآمد زندگی خود و به عنوان راه حلی برای فرار از مشکلات زندگی خود استفاده می کنند. از طرفی شاید این سبک هویتی آنان تحت تاثیر یکی از اختلالات شخصیتی باشد که در پاراگراف قبل توضیح داده شد، لذا این افراد شاید سبک هویتی سازگاری داشته باشند اما راه حلی که انتخاب می کنند موافق قوانین و عرف جامعه نیست.
فرضیه سوم تحقیق عبارت بود از اینکه بین سبک هویتی و نوع اختلالات روانی زنان زندانی همبستگی وجود دارد.
با توجه به داده های جدول (۱۱-۴) « ماتریس بررسی همبستگی بین سبک های هویتی و انواع اختلالات روانی زنان زندانی مورد مطالعه در این پژوهش» نتایج زیر بدست آمد:
- بین سبک هویتی سردرگم/ اجتنابی و مقیاس حساسیت در روابط متقابل، سایر اختلالات و نیز مقیاس کل رابطه مثبت و معنادار وجود دارد و فرض سوم در این بعد تایید می شود.
- بین اختلال روانی اضطراب و سبک هویتی اطلاعاتی رابطه منفی و معنادار وجود دارد. این بدان معناست که زنان زندانی مورد مطالعه با سبک هویتی اطلاعاتی از اضطراب کمتری برخوردارند و فرض سوم در ارتباط با همبستگی موجود بین مقیاس اضطراب و سبک هویت اطلاعاتی نیز تایید می شود.
- پاسخ این سوال از نظر ارتباط سبک هویت اطلاعاتی با اضطراب در افراد و ارتباط بین سبک هویت سردرگم – اجتنابی با شاخص سلامت روان با پژوهش غضنفری (۱۳۸۲) هماهنگ بود. در تببین آن می توان گفت: افراد دارای سبک هویت اطلاعاتی اعتماد به نفس خوبی دارند و اضطراب را به نسبت کمتری تجربه می کنند، لذا احتمالا در آن ها اختلالات اضطرابی کمتری دیده می شود. زنان زندانی مورد مطالعه با سبک هویتی سردرگم/ اجتنابی از مشکل حساسیت در روابط متقابل، سایر اختلالات بیشتری برخوردارند و همچنین در کل، از سلامت روانی کمتری برخوردار هستند. با توجه به شباهتی که بین اختلال شخصیت مرزی و اختلال شخصیت ضد اجتماعی با ویژگی های سبک هویت سردرگم – اجتنابی وجود داشت، احتمالا یکی از اختلالاتی که در افراد دارای این سبک زیاد دیده می شود این گروه از اختلالات هستند. افرادی که در مقیاس حساسیت در روابط بین فردی نمره ی بالایی می گیرند، اکثرا در برقراری ارتباط با دیگران مشکل دارند و این ممکن است یکی از عواملی باشد که زندانیان را به سمت رفتار های خلاف عرف سوق می دهد.
- ضمنا مطابق با داده های بدست آمده در پژوهش بین دیگر متغیرها، مخصوصا بین انواع اختلالات روانی و سبک هویتی هنجاری رابطه معناداری وجود ندارد.

محدودیت های پژوهش

احساس نا امنی آزمودنی در ارائه پاسخ صادقانه به پرسش نامه به خاطر شرایط زندان، علی رغم توضیحاتی که توسط پژوهشگر پیش از اجرای تست به شرکت کنندگان داده می شد.

۱۰- http://www.Opec.org/Opec Bulletin/January 2003,p.33.

11. 11. آدام رابرتس، «حقوق و توسل به زور علیه عراق»، فصلنامه سیاست خارجی، سال هفدهم، شماره ۳، پاییز، ۱۳۸۲، ص ۷۶۸.

11. 11. حسین کریمی، «دنیای پس از بحران عراق، نظام یا وضعیت؟»، فصلنامه سیاست خارجی، سال هفدهم، شماره ۳، پاییز، ۱۳۸۲، صص ۶۳۷ - ۶۳۸.

11. 11. مسعود، همان، ص ۹۵.

11. 11. پیشین، ص ۱۱۱.

11. 11. معاونت اقتصادی، «سه سناریو درباره آینده بازار نفت در پیامد حمله احتمالی آمریکا به عراق»، برداشت اول، ویژه نامه شماره یک، پاییز، ۱۳۸۲، ص ۳۴.

۱۶- .http://www.Opec.org/Monthly Oil Market Report/February 2003,p.2.

17. 17. معاونت اقتصادی، همان، ص ۳۳.

17. 17. علی بی‌نیاز، «مناقصه‌های نفت و گاز عراق و آینده بازار جهانی نفت»، فصلنامه سیاست خارجی، شماره ۱، بهار، ۱۳۹۰، صص ۱۷۲- ۱۷۳.

17. 17. معاونت اقتصادی، همان، ص ۳۵.

۲۰- http://www.Opec.org/Monthly Oil Market Report/January 2003,p.4.
۲۱- http://www.Opec.org/Monthly Oil Market Report/March 2003,p.2.
۲۲- http://www.Opec.org/Monthly Oil Market Report/April 2003,p.1.
۲۳- http://www.Opec.org/Monthly Oil Market Report/April 2003,p.2.
۲۴- http://www.Opec.org/Monthly Oil Market Report/April 2003,p.4.
۲۵- http://www.Opec.org/Monthly Oil Market Report/April 2003,pp.4-5.
۲۶- http://www.Opec.org/Monthly Oil Market Report/April 2003, P.10.
۲۷- http://www.Opec.org/Monthly Oil Market Report/October 2003, P.3.

28. 28. یزدانی و محمود اوغلی، همان، صص ۱۲۹- ۱۳۰.

فصل هفتم
پیامدهای بیداری اسلامی بر سیاست‌های اوپک
حکومت‌های خاورمیانه عربی که عمدتاً موروثی و محصول تحولات نظام بین‌الملل بعد از جنگ جهانی اول هستند؛ با بحران‌های متعددی روبه‌رو بوده و از سطح نازل مقبولیت و مشروعیت عمومی رنج می‌برند. چالش‌های پیش‌روی حکومت‌های موصوف در اواخر سال ۲۰۱۰ و به دنبال وقوع حادثه‌ای غیرمترقبه و پیش‌بینی نشده در کشور تونس که دومینو وار اعتراضات عمومی و نافرمانی‌های مدنی را در کشورهای همجوار موجب گردید؛ به اوج خود رسید. تا مرحله‌ای که حکامی همچون زین‌العابدین بن‌علی، حسنی مبارک، معمر قذافی و علی عبداله صالح را به زیر کشید. در این بین بررسی تحولات بی‌سابقه مطروحه از ابعاد مختلفی توجه پژوهشگران را به خود جلب کرد. که یکی از مهمترین زوایای نگرش به رخداد مذکور با عنایت به نفت‌خیز بودن شماری از کشورهای درگیر بیداری اسلامی توجه به تأثیرات حوادث یادشده بر اقتصاد انرژی و به تبع آن راهکارها و تصیمات سازمان اوپک برای برون رفت از این بحران است.

۷-۱- تعریف بیداری اسلامی
بیداری اسلامی مفهومی است که در تحلیل و تبیین رخدادهایی اطلاق می‌شود که از دسامبر سال ۲۰۱۰ با خودسوزی «محمد بوعزیزی» جوان دست‌فروش تونسی آغاز و با سرنگونی حکومت‌های عربی تونس، مصر، لیبی و یمن ادامه یافته و هم‌اکنون در بحرین و شرق عربستان نیز در جریان است. لازم به ذکر است عوامل متعددی را حول چرایی این حوادث ذکر می‌کنند که اهم آنها عبارتند از: ماهیت استبدادی حکومت‌های عربی، عدم تطبیق قوانین با احکام اسلامی، فاصله طبقاتی، فقر، وابستگی حکام و سردمداران حکومتی به بیگانگان، گسترش فساد و رانت‌خواری و … .(۱)
در تبیین دیگری می‌توان بیداری اسلامی را توجه و خواست ملت‌های مسلمان برای بازگشت به زندگی و فرهنگ اسلامی دانست. میل به بازگشت به مبانی و اصول اسلامی، اکتفا نکردن به دین به عنوان یک مسلک اخلاقی صِرف و ورود دین به عرصه سیاست و اداره جامعه و در یک سخن، حاکم کردن اسلام بر همه شئون زندگی است. به عبارت دیگر، بیداری اسلامی تحولی است حاصل از دمیدن آگاهی و اراده در کالبد به خواب‌رفته انسان‌ها و جامعه، به منظور حرکت ارادی و آگاهانه آن در مسیر کمالات فطری خویش در چارچوب نظم و نظام اسلامی که نتیجه آن، احیا و بازیابی هویت فردی و جمعی، یعنی شناخت هویت مسلمانی و مسلمان بودن، بازگشت به هویت جمعی واحد خویش و دارالسلام است. (۲) همچنین در نامگذاری و به تبع تفسیر وقایع موصوف از عبارت‌هایی همچون بهار عربی نیز استفاده شده که مؤید نگرش متفاوت برخی دیگر از افراد علاقمند به تبیین حوادث یاد شده است. هر چند از دیدگاه نگارنده عبارت بیداری اسلامی بنا به دلایلی نظیر پررنگی شعارهای اسلامی و تحرکات برخواسته از روح مذهبی مردم منطقه، الهام گرفتن از انقلاب اسلامی مردم ایران و اقدامات مشابه در سنوات گذشته و در نهایت واگذاری قدرت به احزاب و گروه‌های سیاسی اسلامی نظیر اخوان‌المسلمین از شمولیت بیشتری در بررسی علمی رخدادهای مورد بحث برخوردار است.
۷-۲- تاریخچه بیداری اسلامی
از آنجا که هر پدیده اجتماعی در بستر تاریخی و فرهنگی خاصی رشد می‌کند و تحولات اجتماعی و سیاسی نمی‌تواند یک شبه خود را نشان دهد. تحلیل جنبش‌های اجتماعی که خاورمیانه و شمال آفریقا را فراگرفته بدون بررسی عقبه آن نوعی سطحی‌نگری است. شواهد و قرائن این طور نشان می‌‌دهد که امواج بیداری اسلامی از حدود یک صد و پنجاه سال پیش با تلاش‌های سیدجمال‌الدین اسدآبادی و شاگردانش به نحوی امید بیداری را در خاورمیانه زنده کرد. لازم به ذکر است که موج اول بیداری اسلامی از قرن نوزدهم و در برابر نظام استعماری غرب آغاز شد و تا نیمه دوم قرن بیستم ادامه یافت. در این موج، کشورهای اسلامی شاهد قیام‌های گسترده مردمی برای کسب استقلال و آزادی از سلطه استعمار انگلیس و دیگر کشورهای استعمارگر اروپایی بودند؛ موج اول اگرچه به جریان استقلال‌طلبی کمک رساند؛ ولی با ظهور ناسیونالیزم و پان‌عربیسم موجبات بیگانه‌سازی جوامع اسلامی را فراهم آورده و با اعطاء فرصتی دوباره به استثمارگران منجر به ظهور دیکتاتورهای دست‌نشانده و سرکوب ملت‌های مسلمان برای سال‌های متمادی شد. اما در ادامه و با ظهور امام خمینی (ره) در مسند رهبری انقلاب اسلامی مردم ایران در اواخر دهه ۱۹۷۰ موج دوم بیداری آغاز گردید که برخلاف موج اول، مهمترین ویژگی آن افول ایدئولوژی‌های مختلف غربی از مدرنیسم تا سوسیالیسم و ناسیونالیسم و بازگشت دوباره به مبانی دینی و تلاش برای احیای احکام شریعت و مهمتر از همه رسیدن به خودباوری در میان جوامع اسلامی بود. از سوی دیگر رهبران موج دوم بیداری اسلامی و در رأس آنها امام خمینی (ره) علاوه بر شناخت دقیق از استعمار غرب، برنامه‌های علمی و عملی برای ایجاد یک نظام سیاسی مستقل مبتنی بر احکام اسلامی ارائه نمودند که مؤید به بار نشستن امید مسلمانان برای بیداری اسلامی بود. هر چند مصادف با پیروزی انقلاب اسلامی توطئه‌های گسترده دشمنان در مهار و سرکوب حرکت‌های جدید در کشورهای اسلامی به منظور جلوگیری از گسترش این الگو آغاز شد؛ روندی که با موفقیت‌های نسبی نیز همراه بود. اما موج سوم بیداری اسلامی نیز با وجود تمامی تلاش‌های سازمان یافته دنیای غرب از کشور تونس به عنوان یکی از غربی‌ترین نقاط جغرافیای اسلامی برخاست و سپس با گسترش به سمت مصر به عنوان متحد راهبردی آمریکا و اسرائیل منجر به سقوط حاکمان کشورهای مذکور گردید. روندی که در حال حاضر نیز ادامه دارد و علاوه بر «زین‌العابدین بن‌علی» و «حسنی مبارک» حاکمان تونس و مصر، به حاکمیت «معمر قذافی» و «علی عبداله صالح» حکام کشورهای لیبی و یمن نیز پایان داده است. از دیدگاه برخی از تحلیل‌گران ویژگی بنیادین موج سوم بیداری اسلامی ایجاد مصالحه میان اسلام و دموکراسی است. (۳)
همانطور که عنوان شد موج سوم بیداری اسلامی که موضوع اصلی این فصل است با خودسوزی یک جوان دست‌فروش تونسی در شهر سیدی بوزید پس از مصادره وسایل کسب و کارش توسط پلیس در ماه دسامبر سال ۲۰۱۰ آغاز شد و با توجه به اینکه تونس آغازگر موج ناآرامی‌ها در جهان عرب بود، می‌توان گفت که اعتراضات این کشور در مقایسه با سایرکشورها خودانگیخته‌تر بوده‌ است.
اما به عنوان یک حقیقت علمی گرفتاری کشورهای مورد بحث با بحران‌های مشروعیت، هویت، مشارکت و توزیع منابع به عنوان علل دورتر حوادث اخیر مطرح می‌باشد که از موضوع بحث خارج است. (۴) که در این خصوص به سخنانی از «فرید زکریا» در توصیف شرایط حاکم بر خاورمیانه عربی اکتفا می‌شود :
«حکام عرب خاورمیانه، اقتدارگرا، فاسد و سرکوب‌گر هستند. آنان تمایلی به برگزاری انتخابات ندارند. انتخابات در این کشورها زمینه شکل‌گیری بحران‌های سیاسی را به وجود می‌آورد. احزاب سیاسی نیز نگاه تحقیرآمیزی نسبت به حکومت‌ها دارند؛ زیرا دو مجموعه یاد شده هر دو در تعارض با یکدیگرند… در خاورمیانه آنهایی که مدافع دموکراسی هستند، بیش از همه به اوهام انکار و خودفریبی پناه می‌برند. این منطقه از نگاه بدبینانه نسبت به یکدیگر لبریز است. به این ترتیب می‌توان میان دولت‌های اقتدارگرا از یک سو و جوامع غیرلیبرالی از سوی دیگر تفاوت قائل شد. هیچ یک، زمینه باروری برای دموکراسی به وجود نمی‌آورد. یک فضای سیاسی آکنده از تندروی و خشونت وجود دارد. این امر انگیزه‌ای برای دولت‌ها می‌شود که سرکوب بیشتری را اعمال نمایند». (۵)
۷-۳- ویژگی‌های بیداری اسلامی
به نظر می‌رسد رخداد بیداری اسلامی در موج سوم خود دارای ویژگی‌هایی است که بعضاً مشابه موج‌های اول و دوم و یا منحصر به فرد بوده که ذیلاً به مواردی از آن‌ها اشاره می‌شود:
۷-۳-۱- رخداد بیداری اسلامی از جمله خیزش‌های مربوط به حق تعیین سرنوشت است که مانند موارد مشابه به صورت یک حادثه آغاز و دامنه آن به تدریج گسترش یافته است. گاهی یک اتفاق هر چند کوچک می‌تواند باعث بروز یک رخداد بسیار عظیم و حتی بزرگتر از یک اعتراض در جهت تعیین سرنوشت شود. مثلاً ترور ولیعهد اتریش‌مجارستان در ۲۸ ژوئن ۱۹۱۴ به دست یک دانشجو بوسنیایی در شهر سارایوو سبب افروخته شدن جنگ جهانی اول شد. در سطحی از تحلیل حوادث اخیر کشورهای عربی را می‌توان به حرکت جوان تونسی در خودسوزی به علت بیکاری و عدم اشتغال منتسب کرد که خود زمینه‌ساز گسترش اعتراضات در تونس و سرایت آن به کشورهای دیگر شد.
۷-۳-۲- بی‌سابقه بودن نتایج و موفقیت‌های ناشی از این نهضت‌ها خود گواه دیگری بر این است که ملت‌ها برای تعیین سرنوشت خود بیش از پیش راغب بوده و ثابت کرده‌اند که تا نتیجه مطلوب حاصل نشود دست از عمل باز نمی‌کشند. ساقط

۶
۸
۱۰
شکل۲-۲: ساختار متداول انتشار اوراق بهادار بیمه­ای

1. 1. 1. منتشرکننده: منتشرکننده­ها معمولاً موجودیت­هایی با اهداف خاص (SPV) هستند. این منتشرکننده­ها صرفاً برای اجرای این فرایند (انتشار اوراق) توسط شرکت­های بیمه یا بیمه اتکایی که همان بانیان طرح هستند ایجاد می­ شود. این موجودیت­ها معمولاً توسط یک امین که می ­تواند یک شرکت خیریه باشد، تملک می­شوند تا با هیچ­گونه ریسک اعتباری یا ناتوانی مالی از طرف شرکتی که به آن وابسته است مواجه نشوند. حداقل سرمایه SPV بسیار کم است و معمولاً با سرمایه­ای در حد ۵۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ دلار ایجاد می­ شود و پس از سررسید شدن اوراق SPV منحل می­ شود.

   

1. 1. بانی: همان شرکت بیمه یا بیمه اتکایی است که کل این عملیات را پشتیبانی می­ کند و اوراق SPV به اراده او صادر می­ شود.

۵،۴،۳٫ بین بانی و SPV قراردادی منعقد می­ شود که می ­تواند قرارداد بیمه اتکایی یا هر نوع قرارداد دیگری باشد که طبق این قرارداد، بانی موظف است مبلغی را تحت عنوان حق بیمه اتکایی یا پرداخت طرف قرارداد به SPV انجام دهد و SPV نیز در هنگام بروز حادثه، خسارت تحمل شده توسط بانی را جبران کند.

6. 6. اوراق بیمه­ای توسط SPV به سرمایه­گذار فروخته می­ شود و وجوه حاصل از آن در یک حساب تضمینی^[۳۰]سپرده­گذاری می­ شود که به عنوان یک تضمین برای بانی در دریافت خسارت یا خریداران اوراق برای برگرداندن اصل پول و نیز طرف قرارداد سوآپ بازدهی کل عمل می­ کند، در مواقع وقوع حوادث پرداخت خسارت به بانی از محل همین حساب صورت می­گیرد.

در بیش­تر قراردادها نحوه کار بدین صورت است که زیان پرداخت شده به بانی از اصل پول سرمایه­گذار کم می­ شود و بهره پرداختی به آن بر مبنای اصل جدید که کم­تر شده است، صورت می­گیرد و اگر حوادث تکرار شوند یا شدت آن­ها زیاد باشد تا جایی پیش می­رود که دیگر هیچ اصلی نمی­ماند تا بهره­ای پرداخت شود. وجوه سرمایه ­گذاری شده در حساب تضمینی هرگونه پرداخت فوری به بانی را در صورت بروز حادثه تضمین می­ کند. این پرداخت فوری مزیت بزرگی در مقایسه با قرارداد بیمه اتکایی با یک شرکت بیمه اتکایی است. زیرا در هنگام حوادث بزرگ و متعدد شرکت بیمه اتکایی با برداشت بیش از حد مواجه می­ شود و نقدینگی لازم را برای پرداخت مطالبات شرکت بیمه نخواهد داشت؛ اما در این­جا بانی مطمئن است که نقدشوندگی مطالبات ۱۰۰ درصد است.

7. 7. در صورت عدم بروز حادثه، سرمایه­گذار تمامی اصل پول خود را در سررسید از حساب تضمینی برداشت می­ کند که اگر حادثه­ای رخ دهد این میزان کاهش خواهد یافت.

7. 7. بهره اوراق به صورت پرداخت­های دوره­ای بر مبنای نرخ LIBOR یا شاخص دیگری به علاوه درصدی اضافه به سرمایه­گذار پرداخت خواهد شد. اما درصد اضافی از محل بخشی از حق بیمه یا هر عنوان دیگری که طبق قراردادبانی به SPV پرداخت می­ کند، خواهد بود. این درصد اضافی در بازار تعیین می­ شود و همبستگی مستقیم با ریسک اوراق یعنی احتمال وقوع حوادث بزرگ خواهد داشت و ارتباطی با حق بیمه­ای که خود بانی در قراردادهای بیمه­اش از بیمه­گذاران دریافت می­ کند، ندارد.

7. 7. طرف قرارداد سوآپ یا بانک پذیرنده: این طرف قرارداد وارد یک قرارداد سوآپ بازدهی کلی^[۳۱]باز SPV می­ شود و این بدان معنی است که طرف قرارداد هرگونه زیانی که متوجه پرتفوی سرمایه ­گذاری SPV شود جبران می­ کند و در عوض هرگونه افزایش، بیش از قرارداد ارزش پرتفوی سرمایه ­گذاری شده توسط SPV را دریافت می­ کند؛ یعنی SPV متعهد می­ شود که بازدهی سرمایه ­گذاری را با یک قرارداد سوآپ با نرخ LIBOR تعویض کند و این باعث یک تضمین نسبتاً کامل برای اطمینان از بازگشت سرمایه ­گذاری می­ شود. البته این طرف قرارداد می ­تواند به جز سوآپ هر قرارداد دیگری را نیز که شامل تضمین اصل سرمایه باشد با SPV منعقد کند و لازم نیست که قرارداد حتماً سوآپ باشد ولی این عمل متداول­تر است.

7. 7. طرف قرارداد سوآپ متعهد می­ شود که نرخ LIBOR منهای یک کارمزد (که این کارمزد با بخشی از پرداخت­های بانی به SPV جبران می­ شود) را به SPV در مقابل دریافت بازدهی پرتفوی سرمایه ­گذاری شده توسط SPV بپردازد.

7. 7. سرمایه ­گذاران: برای مطابقت با قوانین آمریکا، این اوراق فقط به سرمایه ­گذاران نهادی فروخته می­ شود. در آمریکا حداقل ارزش اسمی این اوراق ۲۵۰,۰۰۰ دلار است و سرمایه ­گذاران نیز معمولاً صندوق­های پوشش ریسک، صندوق­های سرمایه ­گذاری خاص، بانک­ها، شرکت­های سرمایه ­گذاری و بعضاً خود شرکت بیمه و بیمه اتکایی است. یکی از مزایای این اوراق برای سرمایه ­گذاران متنوع­سازی مناسب پرتفوی اوراق با درآمد ثابت خود، با این اوراق است. زیرا همبستگی بازدهی این اوراق با بازدهی بازار سرمایه بسیار کم است و از طرفی همبستگی زیادی با ریسک نرخ بهره و ریسک اعتباری سایر اوراق ندارد. زیرا وجوه دریافتی از سرمایه ­گذاران توسط SPV در سرمایه ­گذاری­های با کیفیت بالا سرمایه ­گذاری شده و با سازوکارهایی مانند قرارداد سوآپ بازدهی کل سرمایه ­گذاری تقریباً تضمین می­ شود و ریسک اعتباری آن بسیار کم است. البته یکی از جنبه­ های منفی این اوراق عدم نقدشوندگی بالای آن برای سرمایه­گذار است. زیرا طبق قانون، سرمایه ­گذاران زیادی نمی ­توانند این اوراق را بخرند و خرید و فروش آن نیز بسیار پیچیده است و
      نیاز به تحلیل ریسک تک­تک ارواق موجود در بازار دارد؛ زیرا هیچ­یک از دو اوراق موجود در بازار کاملاً شبیه هم نیستند.

این اوراق به طور کلی به تأمین مالی شرکت­های بیمه و بیمه اتکایی در چنین شرایطی کمک شایانی می­ کنند و یکی از راه­های مناسب استفاده صنعت بیمه از حجم عظیم سرمایه در بازارهای پول و سرمایه است.
۲-۸-۷-۱- اوراق تضمین زیان صنعت
این اوراق قدیمی­ترین اوراق بهادار بیمه­ای است که از دهه ۱۹۸۰ انتشار آن آغاز شده است و به این دلیل که از صنعت بیمه و بیمه اتکایی در مقابل زیان­های شدید پس از حوادث فاجعه­آمیز حفاظت و پشتیبانی می­ کند، به اوراق تضمین زیان صنعت معروف شده است؛ این اوراق هم­چنین به اوراق تضمین زیان بازار(MLW) نیز معروف­اند. سازوکار انتشار این اوراق به این صورت است که خریداران این اوراق که شرکت­های بیمه یا بیمه اتکایی هستند در مقابل پرداخت وجهی اقدام به خرید اوراق از فروشنده می­ کنند و در عوض فروشنده نیز تضمین می­ کند که با توجه به شاخص­ های تعیین شده در قرارداد، هرگاه زیان صنعت بیمه در اثر یک حادثه فاجعه­آمیز (که توسط مراجع ذی صلاح اعلام می­ شود) از حدی فراتر رود، صرف نظر از این­که زیان خریدار این اوراق چقدر باشد، باید محدوده زیان تعیین شده در قرارداد اوراق را تضمین کند. اگر یک شرکت بیمه اقدام به خرید اوراق ILW به قیمت ده میلیون دلار کند، به شرطی که اگر زیان ناشی از یک حادثه فاجعه آمیز معین (فرضاً طوفان کاترینا) به بیش از بیست میلیارد دلار برسد، فروشنده این اوراق باید دویست میلیون دلار به خریدار این اوراق بپردازد تا زیان او را جبران کند؛ البته در این میان برای شرکت بیمه یا بیمه اتکایی همواره ریسک مبنا (اختلاف زیان واقعی با وجوه دریافت شده بابت زیان) وجود خواهد داشت؛ زیرا ممکن است که زیان ناشی از حادثه فاجعه آمیز برای کل صنعت پایین باشد؛ اما یک شرکت خاص که اقدام به خریداری اوراق کرده زیان شدیدی را در این حادثه متحمل شود که در این صورت طبق قرارداد اوراق، خسارت کمی به او پرداخت خواهد شد و یا برعکس (Malcolm P Wattman, 2007).
البته معمولاً در قراردادها، پرداخت خسارت به دو عامل بستگی دارد: مقدار زیان خریدار اوراق و مقدار زیان کل صنعت بیمه در آن حوزه؛ ولی غالباً عامل دوم مهم­تر است. این اوراق می ­تواند خسارت­های مربوط به یک حادثه فاجعه­آمیز خاص یا مجموعه ­ای از حوادث فاجعه­آمیز طبیعی را در برگیرد، هم­چنین این حوادث مرتبط با اوراق می ­تواند مربوط به یک منطقه یا ایالت یا کل کشور شود. این اوراق معمولاً برای مدت یک سال و یا بعضاً یک و نیم سال منتشر می­ شود و در کل، کوتاه مدت است و قابلیت فروش در بازار ثانویه را ندارد ولی خریدار آن می ­تواند خود با انتشار اوراق دیگری از این نوع، به نوعی اقدام به فروش آن کند.
اوراق تضمین زیان صنعت غالباً توسط صندوق­های پوشش ریسک و شرکت­های بیمه اتکایی منتشر می­ شود (Erwann Michel-Kerjana,b and Frederic Morlaye, 2008). همین­طور که دیده می­ شود فروشندگان اوراق برخلاف اوراق بلایای طبیعی یا سایدکار (که توضیح داده خواهد شد)، نهادهای مالی بازار پول و سرمایه از قبیل صندوق­های پوشش ریسک هستند و نه شرکت­های بیمه و بیمه اتکایی و از این نظر این اوراق سازوکاری معکوس دو مورد دیگر دارند؛ اما به هر حال به عنوان رابطی بین بازار سرمایه و بازار بیمه عمل می­ کند.
۲-۸-۷-۱-۱- مزایا
هزینه معاملاتی این اوراق بهادار بیمه­ای برای هر دو طرف (فروشنده و خریدار) بسیار پایین است. از طرفی از آن­جایی که مبنای خسارت پرداختی از طرف فروشنده اوراق عمدتاً زیان صنعت است، نیاز چندانی به ارزیابی­های پیچیده ریسک پرتفوی بیمه­ای شرکت خریدار اوراق از طرف فروشنده وجود نخواهد داشت. بلکه با محاسبه احتمال وقوع حوادث فاجعه­آمیز تا حد زیادی می­توان تحلیل­های دقیقی از ریسک اوراق ارائه کرد. در نتیجه هزینه­ های تحلیل ریسک پایین خواهد آمد. اما باید توجه داشت که این اوراق حجم بسیار اندکی از اوراق مرتبط با صنعت بیمه را شامل می­شوند. زیرا این اوراق در طی مذاکرات دوطرفه و در سطح خصوصی خرید و فروش می­شوند و به صورت عمومی انتشار نمی­یابند (مهدی نمن الحسینی و علی جعفری)
۲-۸-۷-۲- اوراق بلایای طبیعی
بحث های نظری این روش از اوایل دهه ۹۰ آغاز شد و یکی از اولین موارد آن توسط شرکت بیمه اتکایی سنت پل در سال ۱۹۹۶ در سطح محدود منتشر شد (What’s an Industry Loss Warranty ,Best’s Review, 2006). با این روش ریسک حوادث فاجعه­آمیز و بلایای طبیعی توسط شرکت­های بیمه به اوراق بهادار تبدیل شده و در بازار سرمایه به سرمایه ­گذاران فروخته می­ شود. این ابزار دو کاربرد عمده دارد: نخست ریسک­ها را از شرکت­های بیمه و بیمه اتکایی به سرمایه ­گذاران بازار سرمایه انتقال می­دهد و نیز نوعی راه­حل برای تأمین مالی شرکت­های بیمه و جبران کمبود ذخیره سرمایه آن­ها خواهد بود. از طرفی از آن­جایی که بازدهی این اوراق با بازدهی کلی بازار سرمایه همبستگی ندارد (زیرا احتمال وقوع حوادث فاجعه­آمیز ارتباطی با بازدهی بازار سرمایه ندارد) ابزار بسیار مناسبی برای متنوع­سازی پرتفوی سرمایه ­گذاران بازار سرمایه است. ویژگی بارز این اوراق این است که با وقوع یک یا چند حادثه فاجعه­آمیز که اوراق به خاطر آن­ها طراحی شده­ است، بخشی یا تمام اصل و یا فرع اوراق به زیان دارنده اوراق که همان سرمایه­گذار است، از بین می­رود (یعنی به شرکت بیمه پرداخت می شود) (Erwann Michel-Kerjana,b and Frederic Morlaye, 2008). این اوراق می­توانند برای انتقال ریسک حوادث
فاجعه­آمیز، ریسک مرگ و میر یا ریسک از بین رفتن محصولات کشاورزی مورد استفاده قرار گیرند (حسین عبده تبریزی ).
۲-۸-۷-۲-۱- مزایای اوراق
یکی از مزایای این اوراق برای سرمایه ­گذاران، متنوع­سازی مناسب پرتفوی اوراق با درآمد ثابت خود، با این اوراق است؛ زیرا همبستگی بازده­ای این اوراق با همبستگی بازده­ای بازار سرمایه بسیار کم بوده و از طرفی همبستگی زیادی نیز با ریسک نرخ بهره و ریسک اعتباری در سایر اوراق ندارند. زیرا اولاً وجوه دریافتی از سرمایه ­گذاران توسط SPV سرمایه ­گذاری­های با کیفیت بالا سرمایه ­گذاری شده و با سازوکارهایی مانند قرارداد سوآپ بازدهی کل که پیش از این توضیح داده شد، سرمایه ­گذاری تقریباً تضمین می­ شود و ریسک اعتباری آن بسیار کم است. البته ممکن است این اوراق با ریسک اعتباری بانی ارتباط پیدا کند. زیرا ممکن است بانی به دلایل مختلف (از جمله بازخرید پیش از موعد قراردادهای بیمه و …) نتواند پرداخت­های لازم را سر موعد انجام دهد.
از طرفی این اوراق غالباً با نرخ شناوری با توجه به شاخص LIBOR یا هر شاخص دیگری منتشر می­شوند که طبیعتاً ریسک نرخ بهره نیز نخواهد داشت. یک سرمایه­گذار می ­تواند با خرید انواع مختلف اوراق بلایای طبیعی (طوفان­های اروپا، گردبادهای آمریکا و زلزله های ژاپن) یک پرتفوی متنوع و مناسب از این اوراق را ایجاد کند. نرخ بهره این اوراق معمولاً در مقایسه با بازار بیمه اتکایی تعیین می­ شود. البته یکی از جنبه­ های منفی این اوراق عدم نقدشوندگی بالای آن برای سرمایه­گذاراست؛ زیرا طبق قانون، سرمایه ­گذاران زیادی نمی ­توانند این اوراق را بخرند و خرید و فروش آن نیز بسیار پیچیده است و نیازمند به تحلیل ریسک تک­تک اوراق موجود در بازار است (محمد فطانت، علیرضا ناصرپوراسد, ۱۳۸۷).
۲-۸-۷-۳- سایدکار
در این سازوکار، یک قرارداد بیمه اتکایی بین شرکت بیمه و یک SPV (که به شرکت سایدکار معروف است) منعقد می­گردد و علاوه بر این دو، طرف سومی هم هست که همان سرمایه گذار در اوراق منتشر شده توسط سایدکار است. تفاوت این اوراق با دیگر اوراق مرتبط با بیمه در این است که شرکت سایدکار باید مجوز انجام امور بیمه اتکایی را داشته باشد. برخلاف اوراق بلایای طبیعی که بر مبنای بیمه زیان اضافی عمل^[۳۲] می­کردند، در اینجا مبنای بیمه اتکایی، مشارکتی^[۳۳] است؛ یعنی شرکت منتشر کننده اوراق (یعنی همان سایدکار) در ریسک بیمه نامه­ های یک شرکت بیمه خاص، در عوض دریافت بخشی از حق بیمه­های دریافتی از آن بیمه نامه­ ها شریک می­ شود، سپس اقدام به انتشار اوراق و یا سهام عادی می­ کند که وجوه حاصل از این اوراق و نیز حق بیمه دریافتی از شرکت بیمه در یک حساب تضمینی سرمایه ­گذاری می­ شود. خریداران این اوراق بازدهی حاصل از این سرمایه ­گذاری را دریافت خواهند کرد و در عوض اگر خسارتی برای شرکت بیمه به وقوع بپیوندد، باید سهمی از ریسک بیمه­نامه­ ها که توسط سایدکار تضمین شده از محل اصل و فرع اوراق پرداخت شود. بر خلاف اوراق بلایای طبیعی، لازم نیست این اوراق حتماً برای حوادث فاجعه­آمیز که احتمال وقوع پایین ولی شدت خسارت زیادی دارند منتشر شود؛ بلکه برای تضمین زیان شرکت بیمه در بیمه­نامه­ های عادی به کار می­رود. به علاوه برخلاف اوراق بلایای طبیعی که معمولاً می­توانند طول عمر زیادی داشته باشند، در اینجا طول عمر این اوراق دو یا سه سال است. هم­چنین خریداران این اوراق می­توانند در مورد اوراق به مذاکره بپردازند و سهم خاصی از کسب و کار و بیمه­نامه­ های شرکت بیمه یا بیمه اتکایی را برای بیشینه کردن سود در قرارداد مورد هدف قرار دهند (Samuel H. Cox, Joserh R. Fairchild, and Hal W. Pedersen, 2000).
۲-۸-۸- سازوکار متداول انتشار
در بررسی سازوکار انتشار این اوراق، سه بعد مورد توجه قرار می­گیرد. بازیگران، تراکنش­ها و معاملات بین بازیگران و انگیزه بازیگران در نگاره ۲ به طور دقیق مشخص شده ­اند.

شکل ۲-۳: سازوکار و بازیگران انتشار اوراق سایدکار
۲-۸-۸-۱- بازیگران
شرکت سایدکار
این موجودیت، طبق تعریف شرکت رتبه ­بندی مودیز یک شرکت بیمه اتکایی است؛ زیرا طبق قانون برای فعالیت باید اقدام به اخذ مجوز مربوطه به انجام امور فعالیت­های بیمه اتکایی کند، اما باید توجه داشت که این شرکت یک شرکت بیمه اتکایی معمولی نیست بلکه یک موجودیت با هدف خاص است که دارای طول عمر مشخص بوده و پس از پایان آن مدت منحل خواهد شد (Malcolm P Wattman, 2007). البته برخی اوقات از آن با نام «سایدپاکت» و یا «سایدبا» نیز یاد شده، اما نام مصطلح و مطرح آن سایدکار است. هم­چنین تعاریف متعددی نیز از ماهیت آن ارائه شده است.
در یک تعریف عمومی سایدکار یک شرکت بیمه اتکایی است که بانی ایجاد آن یک یا چند شرکت بیمه و یا بیمه اتکایی است که دارای طول عمر محدود بوده و واسطه­ای برای جمع­آوری سرمایه برای پوشش ریسک­های شرکت بانی و مشارکت در ریسک­های آن خواهد بود. اما طبق تعریف دقیق­تر که توسط شرکت A.M.Best مطرح شده است، سایدکار حقیقی وقتی شکل ­گیرد که بانی که خود اقدام به ایجاد و پذیره­نویسی سایدکار می­ کند، در آن سهامی نداشته باشد و سرمایه ­گذاری نکند. زیرا هدف از ایجاد سایدکار انتقال ریسک به خارج از شرکت است و اگر بانی خود جزو سرمایه ­گذاران سایدکار باشد هدف محقق نخواهد شد (Malcolm P Wattman, 2007).
با توجه به این تعریف از سایدکار حقیقی، می­توان اولین شرکت سایدکا
ر را cyrus re دانست که فعالیت­های مقدماتی ثبت خود را از نوامبر ۲۰۰۵ آغاز کرد ودر فوریه ۲۰۰۶ در برمودا کار خود را آغاز کرد و در مجموع ۵۲۵ میلیون دلار سرمایه جذب کرد. با این حساب به طور مثال Blue Ocean که قبل از آن در فوریه ۲۰۰۶ با سرمایه ۳۰۰ میلیون دلار شروع به فعالیت کرد که تنها ۵۷ درصد آن از بیرون تأمین شده بود و مابقی توسط شرکت بانی، یعنی Montpeliers تأمین شده بود یک سایدکار حقیقی نبود.
به طور کلی طبق تعریف عمومی سایدکار از سپتامبر ۲۰۰۵ تا دسامبر ۲۰۰۶ تعداد شرکت­های سایدکار ثبت شده در برمودا به ۲۶ شرکت رسیده است که از این تعداد ۱۷ شرکت طبق تعریف، سایدکار حقیقی بوده ­اند. با توجه به این تفاوت­ها در تعریف و شناسایی شرکت سایدکار، طبیعی است که در آمارهای مختلفی که از طرف برخی شرکت­ها و مراجع مختلف درباره تعداد شرکت­های سایدکار منتشر می­ شود، تفاوت­هایی باشد (Marcelo Ramellaa and Leila MadeirosBermuda, 2007).
بانی
شرکت یا شرکت­های بیمه و بیمه اتکایی که شرکت سایدکار با پشتیبانی آن­ها به وجود می ­آید. بانی اقدام به خرید پوشش بیمه­ای از شرکت سایدکار می­ کند و تنها مشتری او و فلسفه وجودی شرکت سایدکار است (Green M. , 2006). شرکت بیمه یا بیمه اتکایی که نقش بانی را ایفا می­ کند، مسئول تمام جنبه­ های مراحل بیمه­گذاری و تصفیه مطالبات بیمه­گذاران است و یک کارمزد به عنوان حق خدمات از شرکت سایدکار بابت این اقدامات دریافت خواهد کرد که میزان آن رابطه عکس با سودآوری شرکت سایدکار دارد (Marcelo Ramellaa and Leila MadeirosBermuda, 2007).
سرمایه گذاران
همان­گونه که پیش­تر نیز گفته شد سرمایه ­گذاران، سومین بازیگران اصلی در این میان هستند. این سرمایه ­گذاران، همان سرمایه ­گذاران نهادی هستند که ریسک­پذیری بالایی دارند. تنها سرمایه ­گذاران در این اوراق، به مانند اوراق بلایای طبیعی، نهادهای مالی هستند و می­توانند نهادهایی چون صندوق­های پوشش ریسک، بانک­های سرمایه ­گذاری و صندوق­های مشاع سرمایه ­گذاری باشند (Carpenter, 2006).
ارائه کننده خدمات

در کل در این پژوهش مستند است که ترکیبی از الیاف یولاف واینولین منجر به بهبود فرمولاسیون کیک بدون گلوتن می نماید .
در پژوهشی که توسط الیف ترابی و همکارانش صورت گرفته ، اثر پخت در فر های مختلف و نیز اثر صمغ های مختلف بر روی ساختار کیک برنجی بدون گلوتن مورد بررسی قرار گرفت .
در این پژوهش از صمغ های زانتان- گوار ، لوکاست بین ، کاپا کاراگینان و نیز ترکیبی از زانتان - گوار استفاده شده ، در ضمن از دو نوع فر معمولی و فر با اشعه مادون قرمز (اینفرارد) بصورت ترکیبی نیز استفاده شده است .
در این پژوهش بالاترین خلل وفرج بدست آمده در بافت کیک مربوط کیکی بوده که محتوی زانتان وزانتان-گوار بوده وهمچنین کیک پخته شده در اجاق معمولی - ترکیبی با اشعه مادون قرمز دارای تخلخل بیشتر ی نسبت به فر معمولی به تنهایی نشان داد .
در این پژوهش ساختار میکروسکوپی کیک برنج بدون گلوتن نیز مورد تجزیه تحلیل قرار گرفت که حاکی از ان بود که همه گرانول های نشاسته کیک های پخته شده در اون معمولی دچار تغییر فرم شده اند .
البته گرانول های تغییر شکل داده در روش پخت در اجاق ترکیبی نیز مشاهده گردید ولی ساختار گرانول های نشاسته بطور کامل تغییر نکرده بود .
در پژوهشی که فریبا نقی پور و همکارانش در سال ۱۳۸۸ انجام دادند به بررسی اثر صمغ های گوار و گزانتان بر خصوصیات کیفی وکمی کیک سورگوم بدون گلوتن پرداخته اند.
در این پژوهش از صمغ های گوار و گزانتان در سه سطح ۵/۰ و ۱ و ۵/۱ درصد استفاده شد .
نتایج نشان داد که افزودن صمغ گوار و گزانتان در هر سه سطح قادر به کاهش سقتی بافت کیک ،۲۴ و۷۲ ساعت پس از پخت نسبت به نمونه شاهد فاقد صمغ هستند .
ازسویی دیگر افزایش درصد صمغ گوار و گزانتان علاوه به بهبود حجم مخصوص باعث افزایش تخلخل بافت محصول نهایی و نیز افزایش رنگ قرمزی سطح پوسته گردید .
در پژوهشی که توسط مهدی میرزایی و سارا موسوی بر روی نان بدون گلوتن بر پایه آرد برنج و استفاده از صمغ ها در سال ۱۳۸۹ ارائه شده است که در این پژوهش پس از انجام آزمون های شیمیایی شامل رطوبت ، پروتئین و خاکستر مطابق با روش های استاندارد روی آرد برنج به تولید نان های تست فاقد گلوتن از آرد برنج و صمغ کاپا کاراگینان در سطح ۵/۰ و ۱ درصد پرداخته شد و نمونه شاهد از آرد برنج فاقد صمغ تهیه گردید .
نان های تهیه شده حاوی صمغ و نمونه شاهد به روش نیمه صنعتی تولید شده و جهت ارزیابی حسی از نظر حفره ای و دانه ای بودن مغز نان ، رنگ مغز نان وعطر ، بو ، قابلیت جویده شدن و بافت در اختیار پانلیست ها قرار گرفت .
نتایج حاصل از ارزیابی حسی نشان داد که افزودن هر دو سطح صمغ کاپا کاراگینان در مقایسه با نمونه شاهد با بهبود ویژگی های حسی همراه بوده است .
در ضمن بین دو سطح ۱و ۵/۰ درصد کاپا کاراگینان سطح ۱درصد از ویژگی های حسی مطلوبتری بر خوردار بوده است .
بهاره صحرائیان در سال ۱۳۸۹ اثر صمغ های کربوکسی متیل سلولز را در سه سطح ۵/۰ و ۱ و ۵/۱ و صمغ بالنگو شیرازی را در سه سطح ۱ و ۳ و ۶ درصد بر روی خصوصیات کمی و کیفی نان سورگوم بدون گلوتن مورد پژوهش قرار داده است .
در مرحله اول این پژوهش اثر صمغ کربوکسی متیل سلولز درهر سه سطح سبب کاهش سفتی مغز نان نسبت به نمونه شاهد شد .
این درحالی بود که بین افزودن سطح ۱ و ۵/۱ درصد صمغ کربوکسی متیل سلولز اختلاف معنی داری یافت نشد .
در این پژوهش برای ارزیابی رنگ از نرم افزار پردازش تصویر استفاده شد .

نتایج مرحله دوم حاکی از آن بود که صمغ بالنگو شیرازی در سطح ۰/۱ درصد کمترین و درسطح ۰/۶ درصد بیشترین تاثیر را درکاهش سفتی ، بهبود رنگ مغز و پوسته و پذیرش کلی نان سورگوم بدون گلوتن داشت .
رومان و همکاران (۱۹۷۹) راهکارهای متعددی جهت بهبود کیفیت ماکارونی تهیه شده از آرد­های غیر سمولینا معرفی کردند، به عنوان مثال جهت بهبود کیفیت ماکارونی تهیه شده از آرد برنج مخلوطی از صمغ گوار و کازئین استفاده شده است، صمغ­گوار و کازئین با تقلید از خصوصیات ویسکوالاستیک گلوتن موجب بهبود احساس دهانی، بازارپسندی و زمان نگهداری می­شوند (۵۸).
مجید عرب عامری در سال ۱۳۸۲ پژوهشی برای نشان دادن تاثیر هیدروکلوئید های مختلف (صمغ گوار ،لوبیای لوکاست بین،صمغ گزانتان وکربوکسس متیل سلولز) روی خصوصیات رئولوژیکی خمیر ارد گندم وکیفیت نهایی نان لواش انجام داده است. خصوصیا ت روئولوژیکی به وسیله دستگاه های فارینوگراف ،وفالینگ نامبر انجام گرفت.
بررسی کیفت نان پخته شده به وسیله دستگاه حرارت سنجی تفاضلی رویشی (dsc) ،دستگاه تفرق اشعه ایکس (xrd) وهیت داوران انجام شد.
مقدار فعالیت ابی نان به علت خاصیت ویژه هیدروکلوئیدها (در توانایی انها در نگه داشتن اب است) افزایش می یابد. خصوصیات رئولوژیکی خمیر ارد گندم با بهره گرفتن از هیدروکلوئید ها ی مختلف تغییرمی کنند که مقدار این تغییر به ساختار شیمیایی هیدروکلوئیدهامورد استفاده بستگی دارد.
در این پژوهش معلوم شدن که بیشترین ،نه بهترین تاثیر روی خصوصیات رئولوژیکی خمیر ارد گندم مربوط به زانتان وسپس گوار بود.
دستگاه حرارت سنجی تفاضلی (dsc) غالبا برای بررسی تغییرات فازی که در حین رترگراسیون (retrogrdation) نشاسته نان در طی نگهداری وفرایند بیاتی رخ می دهد مورد استفاده قرار گرفت.
بیشترین تغییرات انتالپی در طی نگهداری در طی نگهداری نان لواش مربوط به نمونه هایی است که بیشتر بیات شده است که با بررسی انتالپی تیمارها مشخص شده که کمترین تغیرات مربوط به نمونه دارای گوار و سپس زانتان بود .
در بررسی تیمار ها به وسیله دستگاه تفرق اشعه ایکس (xrd) مشخص شده که هیدروکلوئید ها بیاتی نان را به تعویق می اندازد .
در طی بیاتی، نشاسته از حالت امورف به حالت کریستالی تبدیل می شود این پدیده با بررسی شدت پیک های مورد ارزیابی قرار می گیرد که کمترین تغییرات مربوط به نمونه دارای گوار بود .
در بررسی کیفیت نان لواش توسط هیت داوران نیز بیشترین امتیاز ات مریوط به نمونه دارای گوار بود.
بطور کلی با بررسی خصوصیات رئولوژیکی وکیفیت نان لواش پخته شده نهایی ،مناست ترین هیدروکلوئید گوار تشخیص داده شد.
حسن برزگر و محمد حجتی در سال ۱۳۸۷ اثر برخی هیدروکلوئیدها بر خواص رئولوژیک خمیر و بیاتی نان باگت را مورد بررسی قرار دادند.
در این تحقیق تاثیر هیدروکلوئیدهای گوار، پکتین و زانتان در مقادیر ۵/ ۰ و ۱ درصد بر خصوصیات رئولوژیکی خمیر و کیفیت نان باگت در قالب بلوک کاملا تصادفی مورد بررسی قرار گرفت .
جهت بررسی خصوصیات رئولوژیکی خمیر از دستگاه اکستنسوگراف و فارینوگراف و برای بررسی کیفیت نمونه های باگت پس از ٢۴ و ۴٨ ساعت نگهداری در دمای اتاق ، از دستگاه بافت سنج و گروه داوران چشایی استفاده گردید . تغییر خصوصیات رئولوژیکی خمیر بستگی به ساختار شیمیایی هیدروکلوئید ها د اشت و بیشترین تاثیر و نه بهترین مربوط به صمغ زانتان و سپس گو ار بود .
هیدروکلوئیدها بطور کلی باعث تقویت خمیر می شدند . بررسی نمونه های نان تازه نشان داد که افزودن هیدروکلوئید گوار باعث ایجاد بیشترین حجم مخصوص در نمونه ها شد . بررسی نانهای نگهداری شده پس از ٢۴ و ۴٨ ساعت نشان داد که هیدروکلوئیدها تاثیر مثبتی بر جلوگیری از بیاتی نمونه ها داشتند و در این بین گوار بیشترین تاثیر را در جلوگیری از بیاتی نمونه ها و افزایش سفتی بافت نان داشت .
در مجموع با توجه به نتایج حاصله از آزمایشات مختلف و همچنین نظر داوران چشایی ، هیدروکلوئید گوار به عنوان مناسب ترین افزودنی در مقایسه با دو هیدروکلوئید دیگر پیشنهاد می گردد.
فصل سوم
(مواد وروش ها)
۳-۱مواد
ارد برنج با ۱۰% رطوبت ،۶ %پروتئین،۶/۰%خاکستر تهیه شده از کارخانه پودرینه شمال برای تولید بیسکوییت مورد استفاده قرار گرفت .
روغن نباتی ،پامچال ۵۵(کارخانه روغن کشی نوش اذر)، شکر ،پودر قند قنادی (کارخانه قند ورامین) ،کلرید سدیم (نمک طعام تصفیه شده )تهیه شده از بازار محلی، بیکربنات سدیم (محصولات غذایی مهسا) ،بیکربنات امونیم (شرکت جهان شیمی) ،لستین مایع(شرکت فودیار) ، شیر خشک ۵/۲ %چربی نسله(شرکت نیدو) ، هیدروکلوئید های مورد استفاده شامل گوار، zps (شرکت فودیار)،کا پا کارگینان ،ویسکارین xp3480))،(شرکت بیوپلیمر FMC ساخت امریکا)
۳-۲ روش ها
۳-۲-۱ فرمولاسیون بیسکویت بدون گلوتن
فرمولاسیون بیسکوییت بدون گلوتن در جدول ۲۲۲۲ نشان داده شده است.
گوار در غلظت های ۲% و۳% و کاراگینان در غلظت ۱%و۳% ونیز ترکیبی از گوار وکاراگینان در غلظت های ۲% و ۳% در فرمولاسیون مورد استفاده قرار گرفت.
در همه تیمارهای ترکیبی ، برای محاسبه میزان افزودن هیدر وکلوئید مورد نظر از مخلوط ۵۰ به ۵۰ درصد ان ها استفاده شد.

تابع لگاریتم درست­نمایی برای سه سوال نمونه در شکل ‏۳‑۶ نشان داده شده است. توجه داشته باشید که این تابع دقیقا همان بیشینه ­ای را دارد که در تابع درست­نمایی خام در شکل ‏۳‑۵ نشان داده شده است. در یک آزمون کوتاه می­توان توابع لگاریتم درست­نمایی را برای هر پاسخ هر یک از سوال­ها با هم جمع نموده و برآورد تقریبی سطح صفت آزمودنی را با یک نگاه کلی مشاهده کرد. اما در جهان واقعی با مجموعه ­ای از داده ­ها مربوط به هزاران آزمودنی به ۵۰ سوال، محققان به برخی روش­های عددی نیاز دارند تا بتوانند بیشینه­ی تابع درست­نمایی یک الگوی مشخص پاسخ­دهی را به دقت مشخص کنند.

شکل ‏۳‑۶: تابع لگاریتم درست­نمایی برای آزمون ۳ سوالی.
یک روش رایج برای یافتن بیشینه تابع لگاریتم درست­نمایی استفاده از روش تکرار شونده نیوتن- رافسون^[۲۱] است. این الگوریتم برای یافتن مد (به جای میانگین) تابع لگاریتمی درست­نمایی در مورد هر آزمودنی به کار می­رود. توجه داشته باشید که تابع مربوط به شکل ‏۳‑۶ در واقع یک توزیع است.
بیشینه کردن تابع درست­نمایی
با داشتن یک بردار از پارامترهای برآورد شده سوال و یک بردار برای پاسخ­های سوال، نخستین گام در الگوریتم نمره گذاری نیوتن-رافسون این است که یک اندازه اولیه برای θ تعیین شود. این اندازه اولیه نمایانگر یک حدس در مورد سطح صفت آزمودنی است. در مثال­های این فصل، ارزش اولیه θ=۰ در نظر گرفته شده است. با داشتن این اندازه برآورد شده موقتی برای θ، مشتق­های اول و دوم تابع لگاریتمی درست نمایی بر اساس این اندازه θ (مطابق معادله‏۳‑۶) محاسبه می­ شود. این اندازه­ها برای مدل ۲PL به ترتیب در معادله‏۳‑۷ و معادله‏۳‑۸ نشان داده شده ­اند.

معادله‏۳‑۷: مشتق اول

معادله‏۳‑۸: مشتق دوم

سپس نسبت این اندازه­ها یعنی ε که معادل خارج قسمت مشتق اول بر مشتق دوم است محاسبه می­ شود. سرانجام، برآورد θ اولیه را از اندازه ε کم کرده و سطح صفت جدیدی بر اساس آن، مانند معادله ‏۳‑۹ محاسبه می­ شود. با بهره گرفتن از برآورد جدید سطح صفت، فرایند تکرار آن­قدر ادامه داده می­ شود تا اندازه ε از یک مقدار کوچک معینی کمتر باشد و در این مثال، وقتی که این نسبت یعنی ε کمتر از ۰۰۱/۰ است، عمل تکرار متوقف می­ شود.

معادله ‏۳‑۹

در شکل ‏۳‑۷ تابع برای یک امتحان شونده فرضی که به ۵ سوال اول یک آزمون (که از نظر ضرایب تشخیص یکسان و از نظر دشواری سوال متفاوت و متقارن) پاسخ درست و به ۵ سوال دوم آن پاسخ غلط داده است نشان داده می­ شود. اکنون مشتق اول تابع لگاریتم درست­نمایی شیب آن را نشان می­دهد. بنابراین، بیشینه تابع لگاریتم درست­نمایی در جایی قرار خواهد گرفت که مشتق اول برابر صفر باشد. در اصل لازم است پیدا شود که مشتق اول تابع لگاریتم درست­نمایی در کجا برابر صفر است. مشتق دوم شیب مشتق اول است که در دامنه صفت ارزشیابی شده و همیشه منفی است.
شکل ‏۳‑۷: تابع احتمال لگاریتمی و مشتق اول و دوم آن.
روش نیوتن-رافسون به سرعت در برآورد بیشینه درست­نمایی به همگرایی می­رسد. برای توضیح این مطلب، فرض کنید که سطح صفت آزمودنی ۱- است. توجه داشته باشید که در عمل، بیشینه درست­نمایی سطح صفت برای این آزمودنی برابر صفر است. درجدول ‏۳‑۲، ملاحظه می­ شود که ، ۲۱۱/۳ = مشتق اول، ۹۲۰/۲- = مشتق دوم، و بنابراین نسبت آنها برابر ۰۹/۱- است. ملاحظه می­کنید وقتی که مقدار واقعی سطح صفت کم برآورد می­ شود، مشتق اول مثبت و در نتیجه نسبت مشتق اول به دوم منفی خواهد بود، زیرا مشتق دوم همیشه منفی است(به معادله‏۳‑۸ مراجعه شود). با کم کردن ۰/۱- از ۰۹/۱- برآورد جدید سطح صفت برابر ۰۹/۰ به دست می ­آید. در تکرار بعدی مشتق اول برابر ۳۰۳/۰، مشتق دوم برابر ۳۶۴/۰۳ و نسبت آنها برابر ۰۹۰/۰ است. اکنون برآورد جدید سطح صف برابر ۰/۰ است و با این مقدار مشتق اول برابر ۰ خواهد بود و در نتیجه فرایند تکرار در همین­جا متوقف می­ شود. به طور صحیح ارزش سطح صفت ۰۰/۰ را به عنوان بیشینه درست­نمایی در نظر گرفته شده است.
جدول ‏۳‑۲: مجموعه­های تکرارشونده نیوتن– رافسون به دریافتن بیشینه احتمال برآورد سطح صفت.

برای توضیح بیشتر، اگر فرض شود که در آغاز فرایند جستجو اندازه سطح صفت به جای ۱- برابر با ۵/۱+ می­بود، بخش پایینی جدول ‏۳‑۲ آنچه را که در این صورت اتفاق می­افتاد نشان می­دهد. وقتی که سطح صفت کم برآورد^[۲۲] می­ شود مشتق اول مثبت و مشتق دوم منفی است. با محاسبه نسبت این دو و کم کردن آن از مقدار قبلی، برآورد جدیدی به دست می ­آید که به برآورد درست سطح صفت بیشینه درست­نمایی آزمودنی نزدیک­تر است. برعکس، اگر سطح صفت بیش­ برآورد^[۲۳] شود. در این صورت مشتق اول و دوم منفی می­شوند، و با محاسبه نسبت آنها و کم کردن از برآورد قبلی، برآورد جدیدی بدست می ­آید که به برآورد صحیح سطح صفت بیشینه درست­نمایی نزدیک­تر خواهد بود. در هر دو صورت، در نهایت مشتق اول لگاریتم به صفر میل می­ کند، و نسبت مشتق اول به دوم نیز به صفر میل می­ کند و در نتیجه حداکثر (مد) تابع لگاریتم درست­نمایی بدست آورده می­ شود.
برآوردکننده بیشینه درست­نمایی سطح صفت چند ویژگی مثبت جانبی (در نمونه­های بزرگ) دارد. نخست آنکه، این برآوردکننده عاری از سوگیری است یعنی اندازه مورد انتظار θ همیشه با اندازه واقعی آن برابر است. علاوه­ بر این، برآوردکننده کارآمد است و خطاهای آن دارای توزیع نرمال است. با وجود این، برآورد کننده بیشینه درست­نمایی با چند مشکل مواجه است. از بردارهایی که به همه سوال­ها پاسخ درست و یا به همه آنها پاسخ نادرست داده شده باشد، هیچ برآورد بیشینه درست­نمایی ML بدست نمی­آید. همچنین ویژگی­های خوب آماری آن فقط در بی­نهایت درست است و این ویژگی­ها بر این پیش فرض استوارند که پاسخ­ها با مدل برازش دارند ( بوک و میسلوی، ۱۹۸۲). تحت شرایط پاسخ­های گمراه­کننده و محدود بودن سوال­های آزمون هیچ تضمینی ندارد که ویژگی­های آماری مثبت به دست آید. سرانجام، برای آزمون­های کوتاه (مثلا کمتر از ۲۰ سوال) که تحت مدل ۳PL درجه­بندی شده ­اند، برخی از بردارهای پاسخ ممکن است به کمینه­ی مکانی برسند و الگوریتم ML با راه­حل درست به همگرایی نرسد.
در آزمون­های کوتاه، پژوهشگر به دلیل آگاهی محدودی که در مورد آزمون وجود دارد نمی­تواند به هیچ یک از نمره­ها به ویژه کرانه­ها، اعتماد داشته باشد. دلیل این امر آن است که صرف­نظر از سطح صفت، خطاهای استاندارد بسیار بزرگ­اند (یعنی اصل تقارن برقرار نیست). وقتی که سوال­ها از نوع مدل راش است و نیز از ضرایب تشخیصی یکسانی برخوردارند، همه آزمودنی هایی که نمره خام یکسان دارند نمره سطح صفت و خطای معیار آن­ها نیز یکسان است. در مدل راش، نمره گذاری به روش ML، نسبت به همسانی الگوی پاسخ­دهی آزمودنی حساس نیست. یعنی صرف نظر از اینکه آزمودنی چگونه نمره خام خاصی را به دست می ­آورد، نمره خام یک و همواره به میزان سطح صفت و خطای معیار یکسان منجر می­ شود. بنابراین دشواری سوال­های پاسخ داده شده و سوال­های بی پاسخ بر خطای معیار بی­تاثیرند. در مدل راش، نمره خام آزمودنی یک آماره مکفی برای برآورد سطح صفت وی به شمار می­رود.
اما در آزمونی که ضرایب تشخیص متفاوت و پارامتر دشواری ثابت دارد، آزمودنی­هایی که نمره خام یکسانی داشته اند حالا بر حسب الگوهای پاسخ­دهی­شان از اندازه­ های متفاوت سطح صفت برخوردارند. به ویژه، آزمودنی­هایی که به سوال­های با ضرایب تشخیص بالاتر درست پاسخ داده­اند، اندازه سطح صفت بالاتری را به دست آورده­اند. در مدل ۲PL، نمره آزمون­شوندگان بر اساس پاسخ­های درست سوال­هایی تعیین می­ شود که ضرایب تشخیص بالاتری دارند، نه سوال­هایی که دشوارترند. وقتی ضرایب تشخیص سوال­ها متفاوت باشند، بسیار محتمل است که یک آزمودنی که نمره ­های بالاتر از فرد دیگر گرفته است از سطح صفت پایین­تری برخوردار باشد. اما نباید نتیجه گرفت که پارامتر دشواری سوال هیچ نقشی ایفا نمی­کند. در واقع سطح دشواری سوال از نقش بزرگی برخوردار است، زیرا مکان لگاریتم درست­نمایی را تعیین می­ کند، ونیز تعیین می­ کند که تابع در کجا به بیشینه می­ شود.
بیشنه پسین^[۲۴]
مشکل اصلی برآورد به روش ML که در بخش قبلی مورد بحث قرار گرفت، این است که برای یک آزمودنی که به همه سوال­ها پاسخ صحیح یا غلط داده است نمی­ توان هیچ سطح صفتی را محاسبه کرد. همچنین روش­های ML ماهیت مجانب دارند و در مورد نمونه­های بزرگ به بهترین وجه قابل اجرا هستند. در مورد برآورد سطح صفت نمونه­ها به سوال ها اشاره دارند، بنابراین برآورد ML زمانی از بیشترین ارزش برخوردار است که پژوهشگر با تعداد سوال­های زیادی سرکار دارد.
چنانکه بسیاری از پژوهشگران یادآور شده ­اند می­توان با وارد کردن اطلاعات پیشین به شکل توزیع پشین در تابع لگاریتم درست­نمایی، با محدودیت­های روش­های ML مقابله کرد. سودمندی این روش در آن است که پژوهشگر بخواهد فرض کند که یک پارامتر درون دامنه مشخصی از اندازه­ها قرار می­گیرد، این اندازه­ های اولیه امکان محاسبه کارآمدتر را فراهم می­ کنند. از طرفی توزیع­های پیشین در برابر اندازه­ های پرت یا نقاط موثر در داده ­ها که ممکن است اثرهای غیرضروری در برآورد پارامتر سوال یا شخص داشته باشند نقش حفاظتی دارند.
همانند برآورد پارامتر سوال، در برآورد سطح صفت آزمودنی نیز می­توان توزیع پیشین را مشخص کرد. وقتی که توزیع­های پیشین در برآورد سطح صفت آزمودنی به کار می­روند، این روش به عنوان راهبرد نمره گذاری بیشینه پسین(MAP) نامیده می­ شود. روش برآورد MAP، یک روش برآورد بیزی است که در آن پژوهشگر از اطلاعات پیشین درباره مقدار پارامتر همراه با تابع لگاریتم درست­نمایی مشاهده شده استفاده می کند تا برآورد سطح صفت بر اساس بیشینه کردن یک توزیع پسین دست یابد.
برای درک برآورد به روش MAP چند مفهوم کلیدی وجود دارد. نخستین آنها موضوع توزیع پیشین است. توزیع پیشین فقط یک توزیع احتمالی (فرضی) است که پژوهشگر فرض می­ کند آزمودنی­ها یک نمونه تصادفی از آن توزیع هستند. رایج­ترین توزیع پیشین برای برآورد سطح صفت در نظریه سوال پاسخ، توزیع طبیعی استاندارد است. بدین معنا که پژوهشگران فرض می­ کنند آزمودنی­ها از یک توزیع با میانگین صفر و واریانس ۱ نمونه گیری شده ­اند. به لحاظ نظری، هر یک از اشکال مختلف می­توانند به عنوان توزیع پیشین فرض شوند، اما اغلب به نظر می­رسد که توزیع طبیعی انتخاب درست­تری باشد. دومین مفهوم مهم، تابع لگاریتم درست­نمایی است که در مدل برآورد بیشینه ML مورد بحث قرار گرفته است. سومین مفهوم مهم، توزیع پسین می­باشد. تعریف توزیع پسین آسان است زیرا برابر حاصل­ضرب تابع لگاریتم درست­نمایی در تابع توزیع پیشین است. به بیان دیگر، توزیع پسین، همان تابع لگاریتم درست­نمایی است که توزیع پیشین به آن اضافه شده است. بنابراین، هدف نمره­گذاری به روش MAP یافتن اندازه­ای از θ است که پسین را به حداکثر برساند. اندازه­ای از θ که توزیع پسین را به حداکثر برساند با مد برابر است و به همین خاطر این روش را گاهی روش برآورد مدی بیس می­نامند. در شکل ‏۳‑۸، تابع توزیع طبیعی به عنوان توزیع پیشین نشان داده شده است. برای برآورد سطح صفت آزمودنی، دقیقاً همان مراحلی را که در بخش گذشته شرح داده شد دنبال می­ شود. به عبارت دیگر، با یک حدس در مورد اندازه θ آغاز می­ شود و سپس با بهره گرفتن از یک الگوی پاسخ­دهی خاص و پارامترهای سوال، لگاریتم درست­نمایی و مشتق اول و دوم تابع درست­نمایی مذکور محاسبه می­ شود.
شکل ‏۳‑۸ : تابع توزیع طبیعی.
اما پیش از محاسبه نسبت مشتق اول به مشتق دوم (ε)، توزیع پیشین با تعدیل مشتق­های اول و دوم ادغام می شود. پس از تعدیل مشتق­های اول دوم، مقدار ε را محاسبه کرده و برآورد سطح صفت مطابق آن اصلاح می­ شود. بدیهی است هر چه آزمون کوتاهتر باشد، توزیع پیشین برآوردهای سطح صفت را بیشتر تحت تاثیر قرار می­دهد. از سوی دیگر در آزمون های طولانی، توزیع پیشین به وسیله تابع درست­نمایی پوشیده می­ شود و لذا نقش بسیار ناچیزی در برآورد سطح صفت دارد.
خطاهای استاندارد کوچکتر و برآورد مقادیر سطح صفت که به سمت میانگین توزیع پیشین کشیده می شوند، نقاط ضعف و قدرت راهبرد نمره­گذاری MAP را نشان می­ دهند. نقطه قوت این است که برای همه آزمودنی­ها، حتی کسانی که الگوهای پاسخ­دهی تمام درست و یا تمام نادرست دارند، برآورد سطح صفت امکان­ پذیر است. نقطه قوت دوم آن است که ادغام اطلاعات پیشین باعث افزایش دقت برآورد سطح صفت می­ شود. از سوی دیگر، مشکل این روش این است که نمره ­های MAP با سوگیری همراهند، به ویژه زمانی که تعداد سوال­ها کم است( مثلاً کمتر از ۲۰). بدین معنا که مقدار مورد انتظار MAP با مقدار پارامتر واقعی آن برابر نیست. علاوه بر این باید شکل خاصی برای توزیع پیشین فرض شود. اگر توزیع پیشین نادرست مورد استفاده قرار گیرد، نمره­ها به طور جدی سودار و گمراه­کننده خواهند بود.
نمره گذاری به روش پسین^[۲۵] مورد انتظار
برخلاف روش­های برآورد ML و MAP، برآورد سطح صفت به روش پسین مورد انتظار، روشی بدون تکرار است. (باک و میسلوی، ۱۹۸۲). بر عکس روش ML، روش EAP برای کلیه الگوهای پاسخ­دهی - حتی در الگوهای پاسخ­دهی که به همه سوال­ها درست و یا نادرست پاسخ داده شده باشد- سطح صفت محدودی را به دست می­دهد. روش EAP یک برآوردکننده بیزی است، که به جای مد توزیع از میانگین توزیع پسین مشتق شده است. منطق حاکم بر روش نمره گذاری EAP به شرح زیر است.
برای هر مجموعه ­ای از سوال­های مقیاس( یعنی آزمون )، یک مجموعه چگالی­های احتمال، یا وزن­هایی در تعداد ثابتی از مقادیر مشخص θ محاسبه می­ شود. در عوض تعداد محدود مقادیر θ مشخص شده، گره­های انتگرال^[۲۶] نامیده می شوند. چنانچه در معادله ‏۳‑۱۰ نشان داده شده است، چگالی­ها یا وزن­ها از یک توزیع نرمال استاندارد گرفته می­شوند.

معادله ‏۳‑۱۰